ARU I TO RATOU AKARONGO | NOA
Kua Akaoraia Aia ‘ma e Tokoitu’
I TE ua e topa pu ua maira i vao, kua noo marie ua a Noa e tona ngutuare tangata. Akamanako ana ra e mei teaa to ratou tu i roto i te poiri, e to ratou tutu mata e ata maira i roto i te marama o te mori, e te kaka i to ratou ua mata, ia ratou e akarongo ra i te vai e topa pu ua maira ki runga i te araka. Kare e aiteia te turituri i te aruru.
Ia Noa e akara ra i te tutu mata o tona ngutuare tangata akaperepere—tana vaine, tana anau tamaroa e toru e ta ratou au vaine—kare ekoko e kua ki ua tona ngakau i te akameitaki ia Iehova. I roto i teia taime ngata, kare e kore e kua rauka tona pumaana no te mea tei te pae ua iaia te aronga akaperepere maata roaia atu e ia. Kua ora mai ratou ma te meitaki. Kua rave aia i tetai pure no ratou ko tona ngutuare tangata i te akameitaki i te Atua, e te akateitei anga i tona reo ki runga ake i te aruru o te ua kia rongo mai ratou iaia.
E tangata akarongo mou tikai a Noa. No to Noa akarongo, no reira tona Atua ko Iehova i akakeuia ai kia paruru iaia e tona ngutuare tangata. (Ebera 11:7) Inara, kua akamutu ua ainei to ratou akarongo i te akamata anga te ua? Kare, ka anoanoia kia vai rai to ratou akarongo, no te mea e mea puapinga tikai te reira no te au ra ka aereia. Ka anoano katoaia rai tatou kia akapera i roto i teia au tuatau oripu ua. No reira ka akara tatou e eaa ta tatou ka mou mai no runga i te akarongo o Noa.
‘E A NGAURU PO, E A NGAURU AO’
I vao ake i te araka, kua topa ua atu rai te ua kare e akamutu ana ‘e a ngauru po, e a ngauru ao.’ (Genese 7:4, 11, 12) Te kake ua maira te vai ki runga e te teitei ua atura, kare e akamutu anga. Te kite ra a Noa e te paruru ra te Atua i te aronga tuatua tika, e i taua taime rai te akautunga ra aia i te aronga kino.
Kua takore atu te Vaipuke i te meameaau tei tupu ana i rotopu i te au angera. E manganui te au angera tei akanauruia e te anoano tika kore o Satani, e kua akaruke i to ratou “nooanga tikai” i te rangi kia noo ki te au vaine i te enua nei, e kua anau mai e au tamariki tuputupua tei karangaia e e aronga tumu toa. (Iuda 6; Genese 6:4) Opeope a Satani i te rekareka i te tupu anga taua meameaau no te mea kua riro te reira ei taakaaka roa atu i te tangata, ko tei maata rava atu i ta Iehova au mea ora i anga i te enua nei.
Inara, i te vai puke e maata ua maira, kua maroia te au angera meameaau kia akaruke i to ratou kopapa tangata e kia oki ki runga i te rangi, e kare rava i rauka ia ratou i te oki akaou ki to ratou tu kopapa tangata. Kua akaruke ratou i ta ratou au vaine e ta ratou tamariki kia mate i roto i te vai puke ma te katoatoa o te tangata.
Mei te tuatau mai o Enoka, vaitata rai e itu anere mataiti i mua atu, kua akamatakite a Iehova i te tangata e ka akapou aia i te au tangata kino, e te aronga akono kore i te Atua. (Genese 5:24; Iuda 14, 15) Mei tera taime mai, kua kino rava atu te tangata i te taviivii i te enua e te ta ua. Teianei ka mate ratou. Kua rekareka ainei a Noa e tona ngutuare tangata no tei takoreia ratou?
Kare! E kare katoa rai te Atua i mareka ana. (Ezekiela 33:11) E maata ua atu ta Iehova au ravenga i rave kia ora te manganui. Kua tono aia ia Enoka kia akamatakite i te tangata, e kua akaue ia Noa kia tarai i te araka. Rau ngauru ua atu au mataiti te rave anga a Noa e tona ngutuare tangata i taua aka angaanga ra, i mua i te aroaro o te tangata. E tei maata atu, kua akariro a Iehova ia Noa ei ‘tangata ako i te tuatua-tika.’ (2 Petero 2:5) Mei ia Enoka rai i mua ake iaia, kua akamatakite aia i te tangata no runga i te utunga ta Iehova ka apai mai ki rungao i te tangata. I akapeea ra ratou? Taua taime ra te kite maira a Iesu mei te rangi, e i muri mai kua maara iaia te tangata i to Noa tuatau e: “Kare rava i kite [koia oki kare rava i akarongo], e rokoia iora ratou e te diluvi, e ope takiri akera ratou i te mate.”—Mataio 24:39.
Akamanako ana ra e eaa ta Noa e tona ngutuare tangata i rave i roto i tera 40 ra, i muri ake i te topiri anga a Iehova i te ngutupa o te araka. I te ua e tae a vai ua maira ki runga i te araka i tera ra e i tera ra, kare e kore e e maata ta ratou angaanga—i te akono i tetai e tetai, te akamako i to ratou ngai nooanga, e te akono i te au manu i roto i to ratou au ngai. I tetai atianga ra, kua ngaueue te araka e kua arara. Te neke nei te araka! Kua akamata te reira i te aranga mai ki rungao i te vai, “e teitei akera ki runga ake i te enua ra.” (Genese 7:17) E mea umere tikai te mana ririnui o te Atua Mana Katoatoa, ko Iehova!
Kare ekoko e kua mareka a Noa no tei ora mai aia e tona ngutuare tangata, e no to Iehova aroa ua i tono ei ia ratou kia akamatakite i te tangata tei mate i muri mai i roto i te vai. Penei i te akaraanga, kua puapinga kore ua ta ratou angaanga pakari i taua au mataiti ra. Kare rava te tangata i akarongo mai ana! Kare e kore e te ora ra te au teina, te au tuakana, te au tuaine o Noa e ta ratou tamariki i mua ake i te Vai Puke; e oti akera kare okotai ia ratou i akarongo kiaia, mari ua ko tona uaorai ngutuare tangata. (Genese 5:30) Teianei ia ratou toko varu e noo ra i roto i te araka, papu roa e kua pumaana ratou i te akamanako anga i te taime i pou ia ratou i te tauturu anga i te tangata kia rauka te ora.
Kare rai a Iehova i taui mei te tuatau mai ia Noa. (Malaki 3:6) Kua akamarama mai a Iesu Karaiti e, aiteite rai to tatou tuatau ki “te tuatau ia Noa.” (Mataio 24:37) Kua akairoia to tatou tuatau, e tuatau manamanata maata te ka ope me akapouia teia akatereanga kino. Teia tuatau, te akakite aere nei te iti tangata o te Atua i tetai karere akamatakite ki te katoatoa rava te ka akarongo mai. Ka ariu mai ainei koe ki taua karere ra? Me kua ariki ke ana koe i taua karere ora ra, ka piri mai ainei koe ki te akakite anga i te reira ki etai ke? Kua akanoo a Noa e tona ngutuare tangata i te akaraanga no tatou pouroa.
“I ORAʼI E TOKOTAI PUKE TANGATA I TE VAI”
I te araka e papanu aere ra i runga i te kiri a vai, kare ekoko e te rongo ua ra te aronga i roto, i te tangitangi e te parara o te araka. Kua manamanata ainei a Noa no te mamaata i te ngaru me kore penei ka ngaangaa te araka? Kare. Penei ko te manako tera o te aronga irinaki kore i teia tuatau, inara kare a Noa i te tangata irinaki kore. Te karanga ra te Pipiria e: ‘No te akarongo oki o Noa, i tarai ei aia i te pai’ koia oki i te araka. (Ebera 11:7) Akarongo i roto i teaa? Kua papau a Iehova i tetai koreromotu, kia akaora mai ia Noa e tona ngutuare tangata mei roto i te Vai Diluvi. (Genese 6:18, 19) Kare ainei e rauka i te Atua nana i anga i te ao katoa, te enua, e te au mea ora ravarai, i te paruru i te araka kia kore e kino? Eaa oki! Kua irinaki tikai a Noa e ka akatupu a Iehova i Tana koreromotu. E kua akaoraia mai rai a Noa e tona ngutuare tangata mei roto i te vai.—1 Petero 3:20.
I te pou anga te 40 ra e te 40 po, kua akamutu iora te ua. Kia tau ki ta tatou karena, i tupu te reira i roto ia Titema 2370 M.T.N. Inara kare ko tera te openga o to ratou tere i roto i te araka. Kua panu aere ua te araka na te moana ma te au manu e te tangata i roto, na runga roa ake i te take o te au maunga. (Genese 7:19, 20) Kua akatuanga a Noa i te au angaanga pakari nana e tana anau tamaroa, ko Sema, Hama, e Iapheta e rave, i te angai e te tama i te manu kia vai meitaki ua. E tika oki e na te Atua i tavarenga i taua au manu taetaevao ra, kia ngoie ua i te taki ia ratou ki roto i te araka, e nana katoa rai i akono ia ratou kia vai meitaki ua i tera tuatau katoa o te Vai Puke. *
Te taka meitaki ua ra e kua rekoti a Noa i te au mea ravarai tei tupu. Te akakite maira te rekoti i te taime i akamata ai te ua, e te taime i akamutu ei. Te akakite katoa maira te reira e kua ngaromia takiri te enua i te vai e 150 ra te roa. E i te openga iora kua akamaro te vai. Tetai ra, kua iri te araka ki runga i ‘te au maunga i Ararata,’ i roto i te tuanga enua o Turekia. Tupu te reira i roto ia Aperira mataiti 2369 M.T.N. E 73 ra i muri mai i roto ia Tiunu, kua kitea mai te au take maunga. E toru marama i muri mai i roto ia Tepetema, kua akaatea a Noa i tetai ngai i te tapoki o te araka. E kua aere maira te marama e te reva ou ki roto. E oti kua akara katoa a Noa e me te meitaki ra te enua e me ka tau kia nooia. I reira kua tuku aia i tetai orebi tei rere aere e oti kua oki mai, penei te to ra ki runga i te araka i te au taime pouroa me oki mai; i na kua tuku a Noa i tetai kukupa e kua oki ua mai rai te reira ki konei iaia, e i te openga kua kitea tetai ngai toanga nona.—Genese 7:24–8:13.
Papu ra oki e ko te au mea pae vaerua te mea maata atu i ta Noa au angaanga i te au ra. Akamanako ua ana tatou i te ngutuare tangata e uipa putuputu ra i te pure e i te pukapuka no runga i to ratou Metua i te rangi. Tuku a Noa i tona irinakianga ki roto ia Iehova no tana au tukuanga tika pouroa. E i te kite anga a Noa e “kua marō” te enua—tere atu i te okotai mataiti i muri ake i te noo anga i roto i te araka—kare rai aia i akatuera ana i te ngutupa kia aere ratou katoatoa ki vao. (Genese 8:14) Kua tiaki rai aia i ta Iehova ka akakite mai!
E apiianga meitaki tikai ta te au upoko o te ngutuare tangata ka rauka mei teia tangata akarongo mou. E tangata mako aia e te angaanga pakari, te akakoromaki, e te akono marie i tona uaorai. Ko to Iehova anoano te mea mua tana e akamanako ana. Me aru tatou i te akarongo o Noa na roto i teia au tu, ka rauka te au akameitakianga no to tatou au akaperepere.
‘AERE KI VAO I TE ARAKA’
I te openga kua tae mai ta Iehova akauenga. “Ka aere ana ki vao i te araka,” i akakite ei aia kia Noa, “ko koe, e taau vaine, e aau puke tamariki, e nga vaine katoa a nga tamariki aau na.” Kua akarongo ratou e kua aere te ngutuare tangata na mua, aru atu te au manu katoatoa. I na roto ainei teia i te tu marikoanga kore? Kare! Akakite te rekoti e “i to ratou au tu, kua aere anake ïa ki vao mei roto mai i taua araka ra.” (Genese 8:15-19) Te tae anga ki vao, mareka tikai ratou i te akaea anga i te reva ou, e kia akara ratou i te au maunga o Ararata, kua tamaia te enua ta ratou e kite atura. Kare e tuputupua akaou, kare e ta ua, kare e au angera meameaau, e kare katoa taua taiate tangata kino ra! * E tikaanga ou to te tangata kia akamata akaou.
Genese 7:2; 8:20) Kua mareka ainei a Iehova i taua atinga ra?
Kua kite a Noa e eaa tana ka rave. Akamata aia na mua ki te akamorianga. Maani aia i tetai atarau e kua rave i tetai o te au manu viivii kore tei tau i te Atua—ta ratou i apai “tataki itu” mai—e kua oronga ei atinga kia Iehova. (Te pau maira te Pipiria na roto i teia au tuatua akapumaana e: “E ongi maira oki a Iehova i te aunga kakara.” Teianei kua monoia te mamae ngakau o te Atua i te kino a te tangata i akatupu i te enua nei, ki te rekareka maata i te kite anga i teia ngutuare tangata akarongo mou e akatupu ra i tona anoano i te enua nei. Kare a Iehova e tapapa maira e kia riro ratou ei aronga apa kore. Te karanga ra taua irava rai e: “Kino uaorai te manako o te ngakau tangata mei tona tamariki mea riki anga mai.” (Genese 8:21) Akara ana ra e i akapeea a Iehova te akaari mai anga tona akakoromaki e te aroa ua no te tangata.
Kua takore a Iehova i te taumaa o te enua. No te tuatau i meameaau ei a Adamu raua ko Eva, i tuku ei a Iehova i taua taumaa ra, tei riro ei akangata roa atu i te oraanga. Kua tapa a Lameka i tana tamaiti ko Noa, penei e e “Akamaru i te Roiroi” tona aiteanga, me kore “Akapumaana,” e kua totou aia e ka riro tana tamaiti ei akamaru i te roiroi o te tangata mei taua taumaa ra. Kare e kore e kua rekareka a Noa e ka kite aia i te akatupuanga o taua totou ra, e ka ngoie ua i te tatanu i te enua kia uua mai. Kare i reira i te mea poitirere e kua riro mai a Noa ei tangata tatanu!—Genese 3:17, 18; 5:28, 29; 9:20.
Taua taime ra, kua oronga a Iehova i tetai au ture taka meitaki ua ki te katoatoa rava o to Noa uanga ei arataki no ratou i roto i te oraanga—kapiti mai te reira i te ture, auraka e ta tangata, e auraka e kai i te toto. Kua papau katoa te Atua i tetai koreromotu ki to te ao katoa nei, e kare rava aia e takore akaou i te au mea ora katoatoa i te enua nei ki te vai puke. Ei akairo e ka akatupu rai aia i tana koreromotu, kua akaari mai a Iehova i tetai mea umeremere tikai koia oki, ko te anuanua. E tae ua mai ki teia ra, me kite tatou i te anuanua ka maara ua rai ia tatou ta Iehova koreromotu.—Genese 9:1-17.
Naringa e e mea maani ua te tua o Noa, kua akamutu ua atu te reira ki te anuanua. Inara kua noo ana tikai a Noa i te enua nei, e kare tona i te oraanga manamanata kore ua. No te mea e roa te oraanga o te tangata i taua tuatau ra, e 350 akaou mai mataiti tona akakoromaki ua anga, e e maata te mamae ngakau tana i kite i taua au anere mataiti ra. I tetai atianga kua tarevake aia i tona kona anga i te kava, inara kua takino roaia atu tona tarevake i te rave anga tana mokopuna a Kainana i tetai ara kino rava atu ki runga iaia—tei apai mai i te openga kino ki te uanga o Kainana. Kua roa rai to Noa ora anga e kua kite ana aia i tona uanga i te topa anga ki roto i te arataa o te ara, mei te akamori itoro e te ta ua i te tuatau o Nimerota. Te mea meitaki ra, kua kite katoa ana a Noa i te akaraanga ngaueue kore o te akarongo, ta tana tamaiti ko Sema i akanoo no tona ngutuare tangata.—Genese 9:21-28; 10:8-11; 11:1-11.
Mei ia Noa rai, ka anoanoia tatou kia vai tiratiratu ua noatu te manamanata. Me kopae etai ke i te Atua mou me kore me akaruke ratou iaia, ka anoanoia tatou kia vai tiratiratu rai mei ia Noa. Mea akaperepere maata na Iehova te akarongo tiratiratu. Mei ta Iesu i akakite e: “Kareka te tāpu tikai e tae ua atu ki te openga ra, ka ora ïa.”—Mataio 24:13.
^ para. 17 Kua karanga tetai aronga e penei kua akatinai moe te Atua ia ratou, na te reira i akaiti mai to ratou kaki kai. Me kua akapera aia e me kare, ko te mea maata, kua akatupu aia i tana totou e kua akapapu e kia ora te katoatoa i roto i te araka.
^ para. 22 Tetai apinga katoa tei ngaro mei runga i te enua, ko te Kainga i Edene, tei takoreia e te vai puke. Tera i reira, kua oki akaou te nga kerubi e tiaki ra i te ara ki te rakau o te ora, ki runga i te rangi. Kua oti rai ta raua angaanga i rave ana no tetai 1600 mataiti.—Genese 3:22-24.