KUA kite tatou pouroa i tetai aronga i te riri anga, penei kua riri ana rai tatou. Noatu e i to tatou manako, e mea kino te riri e ka tau kia akaaereia, i tetai taime e irinaki ana tatou e e tumu meitaki tetai i riri ei tatou. Penei kua akaapa tika koreia tatou. Pera katoa i roto i tetai atikara na te American Psychological Association, te karanga ra e “e tu natura ua te riri e e mea meitaki no te tangata.”

Penei e tika rai te reira me akamanako tatou i ta te apotetoro ko Paulo i akauruia e te Atua kia tata. Kua āriki aia e te vai ra te tuatau ka riri te tangata, no reira aia i karanga ai e: “Kia riri kotou ra, auraka kia araia: auraka e topa te rā i to kotou riri anga.” (Ephesia 4:26) Me akamanako tatou i te reira ka tau ainei tatou kia riri, me ka tauta tatou i te akaaere i te riri?

Te oronga anga a Paulo i te ako no te riri, i te akara anga kua taiku aia i te tuatua a te tata taramo e: “Te tupu ra te riri ra, auraka ra e rave i te ara.” (Salamo 4:4) Inara, eaa te akakoroanga o te tuatua a Paulo? Kua akamārama aia e: “Kia kopae ravaia oki te maru kore, e te rotoriri, e te makitakita, e te taumāro ra, e te tuatua akakino, e te vareae, auraka takiri ïa.” (Ephesia 4:31) Te tikaanga, te akamaroiroi ra a Paulo i te au Kerititiano kia kopae i te riri. Te akakite katoa ra te atikara a te American Psychological Association e: “Kua kite mai te aronga kimikimi e me riri pu ua te tangata ka akamaata atu i te pekapeka e kare i reira e akatikatikaia te manamanata.”

Akapeea e rauka ai ia tatou “kia kopae” i te riri e te au kino ta te reira ka akatupu? Kua tata te ariki kite pakari o Iseraela i taito ko Solomona e: “Na te akono o te tangata i kore ei i riri vave; ko tona ïa kakā koia i akakore i te ara.” (Maseli 19:11) Akapeea “te akono o te tangata” i te tauturu anga iaia me riri aia?

Eaa teia mea e akono? Koia oki, ko te kite oonu anga e te mārama anga i te au turanga pouroa. Akapeea teia i te tauturu anga ia tatou me akaririia me kore me akakokoia mai tatou?

 Me kite tatou i tetai mea kare i tau kia tatou, ka viviki tatou i te riri. Inara me akaruke tatou i te riri kia tupu e me rave tatou i te kino, penei ka takinokinoia tatou me kore tetai ua atu tangata. Mei te ai kā rai te ka akapou i tetai are, me kare tatou e akaaere i to tatou riri, ka akakinoia to tatou ingoa pera katoa to tatou pirianga ki etai ke e ki te Atua. No reira me tupu mai te riri i roto ia tatou, ka anoanoia kia akara meitaki i to tatou turanga. Me mārama tatou i te au tumu pouroa o tetai tupuanga, ka tauturuia tatou kia akaaere i to tatou riri.

Te metua o Solomona ko te Ariki ko Davida, kua vaitata roa aia i te tamate i tetai aronga meitaki o te ngutuare o Nabala, inara kua tauturuia a Davida kia kite oonu i taua turanga ra. Kua paruru a Davida e tona au tangata i te mamoe a Nabala i roto i te metepara i Iudea. Kia tae ki te tuatau pakoti anga uru mamoe, kua pati a Davida kia Nabala no tetai kai. Kua pau a Nabala e: “Ka rave ainei oki au i taku faraoa, e taku vai, e taku puaka i koia e au na taku au pakoti mamoe nei, ka apai atu ei na te au tangata i kitea koreia e au to ratou ngai no reira ratou ra?” E tuatua akakino tikai teia! I te akarongo anga a Davida i taua tuatua ra, kua tatua aia e tetai 400 tangata i ta ratou koke e kua aere atu kia tamate ia Nabala e tona ngutuare tangata.​—1 Samuela 25:4-13.

Kua akarongo te vaine a Nabala, ko Abigaila i taua tupuanga ra e kua aere atu i te aravei ia Davida. I te araveianga raua, kua akatopa aia ki raro i nga vaevae o Davida e kua karanga e: “E akarongo ua mai ana oki koe i te tuatua a to tavini vaine nei.” I reira kua akamārama aia kia Davida e e tangata neneva a Nabala e kua karanga e ka tataraara a Davida i muri mai me akaoko i te kino e me akamaringi i te toto.​—1 Samuela 25:24-31.

Eaa te akono me kore te kite oonu, ta Davida i rauka mei te tuatua a Abigaila tei tauturu iaia kia akamaru mai i teia turanga? Mea mua, kua kite aia e e tangata neneva a Nabala e ko tona tu rai ïa, e te rua, kua kite a Davida e ka tamate aia i te aronga tiamā me akaoko aia i te kino. Mei ia Davida rai penei kua riri koe i tetai apinga. Eaa taau ka rave? “Tāpu marie, akaea maata, e oti tare ki te 10,” i karanga ai tetai atikara a te Mayo Clinic no te akaaere i te riri. Ae, e tāpu poto kia akamanako i te tumu i tupu ei te manamanata, e te kino ka tupu mai me rave koe i taau i akakoro. E akatika e na te kite oonu anga e te mārama anga e kore ei koe e riri vave.​—1 Samuela 25:32-35.

Mei te reira katoa, e manganui te tangata tei tauturuia kia akaaere i to ratou riri i teia tuatau. Te akamārama maira a Sebastian e iaia i roto i te areauri i Poland, kua apii aia e akapeea me akaaere i tona riri e te manako kino na te apii anga i te Pipiria. Karanga aia e, “Ko te mea mua, ka akamanako au i te manamanata e oti, ka tauta au i te aru i te ako a te Pipiria. Ko te Pipiria te puka meitaki roa atu ei tauturu iaku.”

Kua aru katoa a Setsuo i teia kaveinga. Karanga aia e: “I mua ana, e avaava ana au ki te aronga taku e riri ana i te ngai angaanga. I teianei kua apii au i te Pipiria, kare au e avaava ana mari ra, ka ui au kiaku uaorai e: ‘Noai te tarevake? Kare ainei e naku rai i akatupu i te manamanata?’” Na te akamanako anga i teia nga uianga i tauturu iaia, kare aia i riri vave e kua rauka iaia te akaaere i tona manako.

E tika e mea ngata te akaaere i to tatou riri, inara e mana ririnui to te ako a te Tuatua a te Atua. Na te akono anga i te ako a te Pipiria e te pure no te tauturu a te Atua, ka rauka katoa ia koe te akono kia kore koe e riri vave e kia akaaere i toou riri.