Pene Tai Ngauru Ma Rima

E Akarongo i te Ako, e Ariki i te Apii

1. (a) Eaa i tau ei te ako e te apii anga no tatou katoatoa? (e) Eaa te uianga ka tau tatou kia akamanako?

“TE APA anake nei tatou i te au mea katoa e manganui,” ta te Pipiria i tuatua ia Iakobo 3:2. Ka rauka ia tatou te akamanako i etai atianga e manganui i topai tatou i te tu tangata ta te Tuatua a te Atua e raurau maira ia tatou kia akono. No reira ka akatika tatou e te tika ra te Pipiria i tana tuatua anga: “E akarongo i te ako, e āriki i te apii, kia pakari koe i toou openga.” (Maseli 19:20) Kare e ekoko anga e kua rave tatou i te au akatikatika anga i to tatou oraanga kia akarotai atu ia ratou ma te au apiianga Pipiria. Inara akapeea tatou i te akono anga me ako mai tetai oa Kerititiano ia tatou no runga i tetai tumu akatakaia ra?

2. Eaa ta tatou ka tau kia rave me ka orongaia mai te ako anga no tatou uaorai?

² Ka akono tetai papaki na te tautaanga kia akatika ia ratou uaorai, na te akameangiti mai anga i te kino o te turanga, me kare ka neke atu i te apa kia etai ke ra. Inara e meitaki atu te akarongo i te ako e te akono oki i te reira. (Ebera 12:11) Tera ra, kare tetai e tau kia manako atu i te tu apa kore i etai ke ra, kare katoa oki aia e tau kia ako tamou atu no te au apinga rikiriki ra me kare no te au tumu ta te Pipiria e akaruke atura na te tangata uaorai e iki. Pera katoa oki, penei ko tei ako maira kare i akamanako tikai i te au tumu katoa, e penei ka akakite akangateiteiia atu kiaia. Inara te uriuri anga te aru mai nei, e akamanako tatou e ko te ako  me kare te apii te orongaia maira e tau ia, kua akatumuia i te Pipiria. Akapeea tetai i te akarongo anga atu?

Au Akatauanga no te Akamaroiroi Anga ia Tatou

3, 4. (a) Eaa te vaira i te Pipiria te ka tauturu ia tatou kia akatupu i te manako tika i te ako e te apii anga? (e) Akapeea ta te Ariki ko Saula akono anga i te ako anga, e eaa te tupu anga?

³ Te vaira te au tupuanga oraanga tikai i te Tuatua a te Atua no te aronga tataki tai tei orongaia ra te ako umuumuia. I etai taime, kua kapitiia atu te ako anga ma te apii. Tetai o taua aronga ra ko te Ariki ko Saula o Iseraela. Kare aia i akarongo ia Iehova no runga i te iti tangata Amaleka ra. Kua patoi to Amaleka i te au tavini o te Atua, e ko ta Iehova akavaanga oki kare rai to Amaleka me kare ta ratou au manu e vaioia kia ora. Inara kua akaora atura a Saula i to ratou ariki e ta ratou au manu meitaki oki.​—1 Samuela 15:​1-11.

⁴ Kua tono atura Iehova i te peroveta ia Samuela kia ako atu ia Saula. Eaa ta Saula i rave? Kua taumaro maira aia e kua upokotu aia i to Amaleka mari ra kua iki ua kia akaora atu i to ratou ariki. Inara, e patoi te reira i ta Iehova akauenga. (1 Samuela 15:20) Kua tauta a Saula kia neke atu i te akaapa anga ki te au tangata ra no te akaoraanga i te au manu, i te na ko anga: “Ko au i mataku i te au tangata ra, e kua akarongo i ta ratou tuatua.” (1 Samuela 15:24) Kua akaraanga maata atu tona manako anga i tona tu parau, e kua pati atura ia Samuela kia akangateitei iaia ki mua i te au tangata ra. (1 Samuela 15:30) I te openga, kua kopae ke atu a Iehova ia Saula ei ariki.​—1 Samuela 16:⁠1.

5. Eaa tei tupu ki te Ariki ko Uzia i tona kopae anga i te ako?

⁵ Te Ariki ko Uzia o Iuda “kua rave oki aia i te ara i tona Atua ia Iehova ra, kua aere oki aia ki roto i te nao o Iehova e tutungi i te atinga kakara.” (2 Paraleipomeno 26:16) Inara ko te kau taunga anake tei tau ra i te ture kia oronga i te  atinga kakara. I te tauta anga te taunga maata ra kia tapu ia Uzia, kua rave riri maira te ariki. Eaa ra tei tupu? Te na ko ra te Pipiria: “Kua tupu iora te lepera ki runga i tona rae . . . no te mea kua taia aia e Iehova. Riro atura taua ariki ra ko Uzia ei lepera e tae ua atura ki te ra i mate ei aia ra.”​—2 Paraleipomeno 26:​19-21.

6. (a) Eaa a Saula raua ko Uzia i kopae ei i te ako anga? (e) Eaa te kopaeanga i te ako anga i riro ei ei manamanata kino i teia tuatau?

⁶ Eaa ra a Saula raua ko Uzia i kite ei i te tu ngata kia ariki i te ako anga? Te tumu manamanata ko te tu parau, te manako teitei ra raua taki tai iaia uaorai. E manganui te apai maira i te aue kia ratou uaorai no teianei tu. Te akaraanga te manako ngakau ra ratou e ko te akatikaanga i te ako te akakite ra i te tu ngere i roto ia ratou me kare te akakino ra i to ratou turanga. Inara ko te tu parau e paruparu ia. Te akaaveave maira te tu parau i te manakoanga o te tangata no reira ka tauta aia i te arai i te tauturu ta Iehova e oronga maira na roto i tana Tuatua e tana akaaerenga. No reira, te akamatakite maira Iehova: “Ko te parau to te mate ra na mua, e te ngakau nengonengo ra, to te inga ïa na mua.”​—Maseli 16:18; Roma 12:⁠3.

Arikianga i te Ako

7. Eaa te au apiianga papu te ka rauka kia apiiia mei te tu ta Mose i akono ra i te ako anga?

⁷ Te vaira i te au Tuatua Tapu te au akatauanga meitaki no te aronga tei ariki i te akoanga, e ka rauka ia tatou te kite mei te reira mai. E akamanako ia Mose, na tona metua ongai i oronga atu kiaia i te ako e akapeea i te akono anga i tana angaanga teiaa. Kua akarongo atura Mose kiaia e kua rave i te reira. (Exodo 18:​13-24) Noatu rai e maata to Mose mana taoonga, eaa ra aia i ariki ei i te ako anga? No te mea e tu akaaka tona. “E maru maata to taua tangata ra to Mose, i to te tangata ravarai o te ao katoa nei.” (Numero 12:⁠3) Mei teaa ra  te puapinga maata o te tu akaaka? Te akakite maira Zephania 2:3 e ko to tatou ora ia.

8. (a) Eaa te au ara ta Davida i rave? (e) Eaa ta Davida i rave i ta Natana akaapa anga iaia? (nga) Eaa te au tu kino no ta Davida ra au ara?

⁸ Kua akaturi te Ariki ko Davida kia Bate-seba e kua tauta i te tapoki atu i te reira na te tamate anga ia Uria, i tana tane. Kua tono atura Iehova i te peroveta ia Natana ra kia akaapa atu ia Davida. Kua tataraara aia e kua akatika viviki ua: “Kua ara au ia Iehova.” (2 Samuela 12:13) Noatu rai kua ariki te Atua i ta Davida tataraara anga, ka mamae ra aia i te au tupuanga no tana tarevake i rave. Kua tuatua atura Iehova kiaia e ‘kare rava te koke e taka ke i tona are,’ e ko tana au vaine ka orongaia “ki [tona] tangata tupu,” e ko te tamaiti tei anauia maira no tana akaturi anga “ka mate takiri ïa.”​—2 Samuela 12:​10, 11, 14.

9. Eaa ta tatou kare e tau kia ngaropoina me ka akoia mai me kare ka apiiia tatou?

⁹ Kua kite te Ariki ko Davida i te puapinga o te akarongo anga i te ako anga tau. I tetai atianga, kua akameitaki aia i te Atua ra no tei oronga maira i te reira. (1 Samuela 25:​32-35) Te pera ra ainei tatou? Me koia ia, ka paruruia tatou i te tuatuaanga e te raveanga i te au mea e manganui te ka akatupu i te mii. Inara ka peea me ka tomo atu tatou ki roto i te au turanga te ka taki atu kia akoia mai tatou me kare kia papaia mai? Auraka e ngaropoina ia tatou e e akapapu anga teia i ta Iehova ra akaperepere, ma to tatou ora mutu kore ki mua ia tatou.​—Maseli 3:​11, 12; 4:⁠13.

Au Tu Okomaata kia Tatanu

10. Eaa te tu ta Iesu i akakite ka umuumuia no te aronga te ka o atu ki roto i te Patireia.

¹⁰ Kia rauka te pirianga meitaki ma Iehova e ma to tatou au taeake Kerititiano, ka tau tatou kia tatanu i etai au tu. Kua akakite atura Iesu i tetai o teianei au tu i tana akanoo  anga i tetai tamaiti ki roto i tana au pipi e kua tuatua atura: “Koia mou taku e karanga atu kia kotou na, Kia kore kotou e akatu keia, e kia riro mei te tamariki mea riki ra, kare kotou e o ki te basileia ra ki te ao. E teianei, ko te taakaaka iaia uaorai mei teianei tamaiti iti, koia te ka maata i te basileia o te ao ra.” (Mataio 18:3, 4) Kua umuumuia te au pipi a Iesu ra kia tatanu i te taakaaka, i te mea kua taumaro ratou i roto ia ratou uaorai e koai tei maata.​—Luka 22:​24-27.

11. (a) Ka tau tatou kia taakaaka ki mua iaai, e no teaa ra? (e) Me e akaaka tatou, akapeea tatou me akono i te ako anga?

¹¹ Kua tata te apotetoro ko Petero: “Kotou ravarai oki ka kauraro ia kotou uaorai, e kia kakauia kotou i te akaaka; ‘e patoi te Atua i tei nengonengo, e oronga mai i te meitaki no tei akaaka.’” (1 Petero 5:⁠5) Kua kite tatou e ka tau tatou kia taakaaka ki mua i te Atua, inara te akakite maira teia tuatua tapu e ka tau katoa tatou kia taakaaka ma to tatou au oa akarongo. Me te pera ra tatou kare tatou e akakore i te au akakite anga tika ta etai e oronga maira kia tatou mari ra ka apii tatou mei ia ratou ra.​—Maseli 12:⁠15.

12. (a) Eaa te tu puapinga te piri vaitata ra ki te tu akaaka? (e) Eaa tatou i tau ei kia akamanako i te tupu anga no to tatou tu akono ra kia etai ke?

¹² Te piri vaitata ra te tu akaaka ki te manako anga no te meitaki o etai ke ra. Kua tata te apotetoro ko Paulo: “Auraka rava e tangata e kimi i tona uaorai meitaki, e kimi ra te tangata ravarai i to etai ke ra. . . . E teianei, te kai ra e te inu ra oki, e te au mea ravarai ta kotou e rave na, e rave anake ïa ma te akakakā i te Atua. Auraka kotou kia riro ei turorianga, i te ngati Iuda, e te Eleni, e te ekalesia katoa a te Atua.” (1 Korinetia 10:​24-33) Kare a Paulo i karanga e kia akataka ke atu tatou i ta tatou uaorai au mea e iki, mari ra kua raurau aia ia tatou auraka e rave i tetai ua atu mea penei ka akariro i tetai ke ra kia rave i ta tona akava ngakau i akakite kiaia e e tarevake.

13. Eaa te akatauanga penei ka akakite mai me te rave ra tatou i te akonoanga i te ako anga Tuatua Tapu?

 ¹³ Te tuku ra ainei koe i te meitaki no etai atu tangata ki mua i taau uaorai e inangaro ra? Ka tau tatou katoatoa kia apii i te rave i te reira. E manganui te au aerenga ka rauka kia rave i teia. E akamanako i te kakau e te akamaneaanga ei akatauanga. E au tumu teia te o atura te au mea taau uaorai e inangaro i roto i te au kaveinga Tuatua Tapu no te tau, te mako, e te ma. Inara me ka kite koe e no te tu o te au tangata i toou ngai, kua arai toou tu kakau me kare akamaneaanga i etai ke ra i te akarongoanga ki te tuatua Patireia, ka rave ainei koe i te au akatikatika anga? E mea tika ra, ko te tauturuanga i tetai ke ra kia rauka te ora mutu kore e maata atu te puapinga i te akamarekaanga ia koe uaorai.

14. Eaa ra i puapinga maatai kia tatanu i te tu akaaka e te manako anga no etai ke ra?

¹⁴ I te riroanga kia akaaka e te akaarianga manako no etai ke ra, kua akanoo maira Iesu i te akatauanga, i te oreianga i te au vaevae o tana au pipi. (Ioane 13:​12-15) Kua karanga te Tuatua a te Atua nona: “Kia okotai rai o kotou tu ngakau e to te Mesia ra to Iesu: Ko te tu ïa aia no te Atua, e kare aia i manako e, e apinga āru kia aite katoa aia i te Atua ra: Kua tuku ke atura ra aia i tona uaorai tu, e kua rave i to te tavini, i te riro anga mai mei te tangata nei te tu: E koia i kitea mei te tangata nei te tu, kua taakaaka iaia uaorai i te akonoanga e tae ua atu ki te mate.”​—Philipi 2:​5-8; Roma 15:2, 3.

Auraka e Kopae Ke i ta Iehova Papa Anga

15. (a) Eaa te au tauianga ka tau tatou kia rave kia raukai te tu tangata te ka akamareka i te Atua? (e) Akapeea ta Iehova oronga anga mai i te ako e te apiianga no tatou katoatoa?

¹⁵ No te mea e aronga ara tatou katoatoa, te umuumuia ra te au taui anga i to tatou tu manako e te tu akono me ka akaata mai tatou i te tu peretana o to tatou Atua. Ka tau tatou kia “akatangata ou.” (Kolosa 3:​5-14) Te ako e te papa  anga ka tauturu ia tatou kia akataka i te au ngai te umuumuia ra te au akatikatika anga e i reira kia kite e akapeea te rave anga i te reira. Te tumuanga tau no te apiianga ta tatou ka umuumu ko te Pipiria uaorai. (2 Timoteo 3:​16, 17) Te au puka apii Pipiria e te au uipaanga tei akapapaia e te akaaerenga a Iehova ka tauturu ia tatou kia akono i te Tuatua  a te Atua. Noatu rai me kua akarongo ke ana tatou i te ako anga i mua ana, ka kite ainei tatou i te umuumu anga no te reira e ka tauta kia meitaki mai?

16. Eaa te tauturu ta Iehova e oronga maira no tatou tataki tai?

¹⁶ Ma te manako anga aroa, te tauturu ra a Iehova ia tatou i to tatou au manamanata. E au mirioni ua atu kua tauturuia na te au apii Pipiria i te ngutuare. Te ako ra te au metua e te apii ra i ta ratou tamariki ei paruru ia ratou i te tu akono te ka akatupu i te mamae ngakau. (Maseli 6:​20-23) I roto i te putuputuanga, e putuputu tetai papaki i te pati i te au orometua karape no te ako e te au manako anga kia meitaki mai ei ta ratou uaorai au tauta anga i te angaanga tutu aere. I etai taime, penei ka pati te aronga pakari no te akoanga mei tetai e tetai me kare mei etai ke tei tukatau ra i te angaanga orometua. Te aronga e tu meitaki to ratou i te pae vaerua ka taangaanga i te Pipiria kia oronga i te tauturu anga ki te aronga te umuumu ra i te reira, i te raveanga na roto i te vaerua maru. Me ka ako koe, kia maara “ma te manako ia koe uaorai, ko te timata katoaia aea koe.” (Galatia 6:1, 2) Ae, te umuumu katoa ra tatou i te ako e te apii anga kia akamori taokotai i te Atua mou anake.

Uriuri Akaou Anga

• Akapeea ta Iehova tauturu aroa anga ia tatou kia kite i te ngai tau no tatou kia akono i te akatikatika anga?

• Eaa i ngatai no te aronga e manganui kia ariki i te ako anga umuumuia ra, e eaa te pakari o teia?

• Eaa te au tu okomaata te ka tauturu ia tatou kia ariki i te ako anga, e i akapeea ta Iesu akanoo anga i te akatauanga i teianei?

[Au Uianga Apii]

[Tutu i te kapi 142]

Kua kopae a Uzia i te ako anga e kua makiia i te maki repera

[Tutu i te kapi 142]

Kua puapingaia a Mose na te arikianga i te ako anga no ko mai ia Ietero