1-3. (a) Eaa te apainga teiaa tei apainaia e te tata taramo ko Davida, e akapeea aia i te kite anga i te pumaana no tona ngakau taitaia? (e) Me ara tatou, eaa te apainga teiaa ta tatou ka apai ei tupu anga, inara eaa ta Iehova e akapapu maira kia tatou?

 “KUA na runga taku nei au ara i toku mimiti,” i tata ei te tata taramo ko Davida. “Mei te apainga teimaa kare e maranga iaku nei. Kua apikepike au, kua paruparu roa au.” (Salamo 38:4, 8) Kua kite oki a Davida i te teiaa o te apainga no te akava ngakau apa. Inara kua kitea mai e ia te akapumaana anga no tona ngakau taitaia. Kua marama aia e koi makitakita ei a Iehova i te ara, kare ra Aia e makitakita ana i tei ara ra me tataraara tikai taua tangata i ara ra e ka kopae ke i tona aerenga rave ara. Ma te akarongo ki katoa i to Iehova puareinga anga i te akatotoa mai i te tu akaaroa ki te aronga tataraara ra, kua tuatua a Davida: ‘Koe, e te Atu e kua tika i te akakore mai i te ara.’—Salamo 86:5.

² Me ara tatou, penei ka apai katoa tatou i te apainga teiaa o te akaparuparu anga i te akava ngakau mamae. E puapinga oki teia manako ngakau mii anga. Ka akakeu te reira ia tatou kia akono i te au takainga papu kia akatikatika i to tatou au tarevake. Inara, te vaira te kino no te manako maata anga i te apa. Penei ka maro to tatou ngakau akaapa ia tatou uaorai e kare rava a Iehova e akakore takiri mai i ta tatou au ara, noatu rai to tatou tu tataraara. Me ka ‘apuku uaia tatou e te aue maata,’ penei ka tauta a Satani e kia tuku ua tatou i te au, kia manako e te akara puapinga kore maira a Iehova ia tatou, kare e tau i te tavini atu iaia.—2 Korinetia 2:5-11.

³ Te akapera ra ainei a Iehova i te akara anga mai i te au mea? Kare roa! E tuanga te akakore i te ara o te aroa maata o Iehova. I roto i tana Tuatua, te akapapu maira aia kia tatou e me akaari tatou i te tu tataraara o te ngakau tae tikai, te puareinga ra aia i te akakore i te ara. (Maseli 28:13) Kia rauka ia tatou to Iehova tu akakore anga i te ara, ka akara ana tatou i te tumu e akapeea aia i te akakore anga i te ara.

4. Eaa ta Iehova e maara ra no runga i to tatou tu, e akapeea teia i te piri anga i te mataara tana e akono maira ia tatou?

⁴ Kua kite oki a Iehova i to tatou au kotinga. “Kua kite oki aia i to tatou tu; te manako ra aia e, e one tatou nei,” i na Salamo 103:14 ei. Kare i ngaropoina iaia e e au mea ora tatou no te one, te raukaanga te au tu apikepike, me kore te au tu paruparu, tei tupu mai no te tu apa ua. Te tuatua kua kite oki aia i “to tatou tu” te akamaara maira kia tatou e te akaaite ra te Pipiria ia Iehova ki tetai potera e ia tatou ki tetai kapu karakaraea tana e maani ra. (Ieremia 18:2-6) Te akamaru maira te Potera Maata i tana akonoanga ia tatou kia tau ki te tu apikepike o to tatou tu ara ua e ta tatou ariu anga atu me kore poka anga i te ariu atu ki tana arataki anga.

5. Akapeea te puka o Roma i te akataka anga mai i te pakari o te mou anga a te ara?

⁵ Kua marama oki a Iehova mei teaa te ririnui o te ara. Te akataka ra tana Tuatua i te ara mei tetai apinga ririnui tei tuku i te tangata i roto i tetai mou anga mate. Mei teaa ra te ketaketa i te mou anga a te ara? I roto i te puka o Roma, te akamarama maira te apotetoro ko Paulo: Te “vai ara ua” nei tatou, mei te au vaeau i raro ake i to ratou rangatira vaeau (Roma 3:9); kua “tutara” te ara ki rungao i te au tangata ravarai mei tetai ariki ra (Roma 5:21, NW); te “vai,” nei i roto ia tatou (Roma 7:17, 20); tana “ture” te angaanga tamou nei i roto ia tatou, te tauta ra i te akaaere i to tatou aerenga. (Roma 7:23, 25) Mei teaa te ririnui i te mou anga a te ara ki runga i to tatou kopapa apa ua!—Roma 7:21, 24.

6, 7. (a) Eaa to Iehova manako no te aronga te kimi ra i tona tu akaaroa ma te ngakau tataraara? (e) Eaa ra tatou i kore ei e manako ua i to te Atua tu aroa?

⁶ No reira, te kite ra a Iehova e kare e rauka ia tatou te akarongo tiama, noatu e te anoano ra to tatou ngakau i te oronga i te reira kiaia. Te akapapu aroa maira aia kia tatou e me kimi tatou i tona tu akaaroa ma te ngakau tataraara, ka akatotoa mai aia i te akakore anga i te ara. Ia Salamo 51:17 te na ko ra: “Ko ta te Atua atinga ra, ko te ngakau paruparu ïa; ko te ngakau paruparu, e te aue ra, kare ua te Atua e akavaavaa i te reira.” Kare rava a Iehova e kopae ke, me kare e akauri ke, i tetai ngakau “paruparu, e te aue ra” no te teiaa i te tu apa ua.

 ⁷ Inara, ko te aite anga ainei o teia e ka rauka ia tatou i te manako atu i to Iehova tu akaaroa, na te akariro anga i to tatou tu ara ua ei kotoe anga no te rave i te ara? Kare rava! Kare a Iehova i aratakiia e te manako ngakau. E au kotinga to tona ra tu akaaroa. Kare rava aia e akakore i te ara a te aronga rave akakoro ngakau ketaketa i te ara, kare e akaari ana i te tu tataraara. (Ebera 10:26) I tetai tua, me kite atu aia i tetai ngakau tataraara, te papa ra aia no te akakore i te ara. Ka akamanako ana tatou i teianei i etai o te au reo akatutu tei taangaangaia i roto i te Pipiria kia akataka i teia tu umere o te tu aroa o Iehova.

8. Eaa i reira ta Iehova, ka rave me akakore mai aia i ta tatou au ara, e eaa te tu irinaki ta teia e oronga mai nei kia tatou?

⁸ Kua tuatua a Davida tei tataraara e: “Kua aaki atura au i taku ara kia koe ra; e kare au i uuna i taku nei apa. . . . kua akakore mai koe i te kino o taua ara naku ra.” (Salamo 32:5) Te tuatua “akakore mai” te uri ra i tetai tuatua Epera tona aite anga tikai kia “taaki” me kare kia “apai ke atu.” Te akataka maira tona taangaangaia i konei i te apai ke anga i te “apa ua, te ara, te kino.” Tera te tu kua taaki a Iehova i ta Davida au ara e kua apai ke atu i te reira. Kare e ekoko anga e kua akamama mai teia i te manako ngakau apa ta Davida i apai aere ana. (Salamo 32:3) Ka rauka katoa ia tatou te irinaki anga i roto i te Atua te apai ke ra i te au ara a te aronga te kimi ra i tana akakore anga ara na te akatumu anga i to ratou akarongo ki roto i te atinga oko o Iesu.—Mataio 20:28.

9. Mei teaa te mamao mei ia tatou ta Iehova tuku anga i ta tatou au ara?

⁹ Kua taangaanga katoa a Davida i tetai akakite anga tika no te akataka mai i te tu akakore ara o Iehova: “Mei te itinga o te rā e taka ke i te opunga o te rā ra, ko tana ïa akataka ke anga i ta tatou au ara ia tatou nei.” (Salamo 103:12) Mei teaa te mamao i te itinga mei te opunga? Tera te tu, te mamao roa atura te itinga mei te opunga; kare rava nga ope e aravei ana. Kua akakite mai tetai tangata kite e ko te aite anga o teia tuatua “i te ngai mamao tika; i te ka rauka ia tatou i te akamanako.” Te akakite maira ta Davida au tuatua akauruia kia tatou me akakore a Iehova i te ara,  te tuku mamao ra aia i ta tatou au ara mei ia tatou i ta tatou ka akamanako.

10. Me akakore a Iehova i ta tatou au ara, eaa ra tatou i tau ei kia kore e manako e te apai ra tatou i te kino o taua au ara no te toenga o to tatou oraanga?

¹⁰ Kua tauta ana ainei koe i te tama i te toutou mei tetai kakau maratea? Penei noatu taau tauta anga, te kitea uaia ra te toutou. Ka akara ana e akapeea a Iehova i te akataka anga mai i te maata o tona akakore anga i te ara: “Aite ua rai ta kotou au ara ki te mea kutekute ra, e teatea ïa mei te kiona ra; muramura ua rai mei te mea ekoeko ra, e riro ïa mei te uru-mamoe ra te teatea.” (Isaia 1:18) Te tuatua “kutekute” te akakite maira no runga i tetai kara toto kiore. a Te “muramura tou” ko tetai ia o te au kara tou tei taangaangaia no te akatou i te kakau. (Nahuma 2:3, NW) Kare rava e rauka ia tatou i roto i ta tatou tauta anga i te tama i te toutou o te ara. Inara ka rauka ia Iehova i te apai ke i te au ara mei te  kutekute e te muramura tou e kia akariro ia raua kia teatea mei te kiona me kore mei tetai uruuru kare i akatouia. Me akakore a Iehova i ta tatou au ara, auraka tatou kia manako e ka apai aere tatou i te teiaa o taua au ara no te toenga o to tatou oraanga.

11. Na roto i teea tu ta Iehova titiri anga i ta tatou au ara ki muri i tona tua?

¹¹ I roto i tetai imene akameitaki akakeu tei atuia e Hezekia i muri mai i te ora anga aia mei tetai maki kino, kua tuatua aia kia Iehova: “Kua akaruke koe i taku au ara katoa nei ki muri mai i to tua ra.” (Isaia 38:17) Te akatutuia nei a Iehova i konei e te apai ke ra i te au ara a tetai tangata rave ara tei tataraara e kua titiri i te reira ki muri Iaia e kare Aia e kite akaou atu i te reira e kare katoa e manako atu no runga i te reira. Kia tau ki tetai tataanga, te manako tei akakiteia penei ka tuatuaia: “Kua maani koe i [taku au ara] mei te mea rai e kare te reira i tupu ana.” Kare ainei te reira i te mea akapapuanga?

12. Akapeea te peroveta ko Mika i te akakite anga me akakore a Iehova i te ara, te akakore tamou ra Aia i ta tatou au ara?

¹² I roto i tetai taputou no te akaoki akaou mai, kua tuatua te peroveta ko Mika no runga i tona tu irinaki e ka akakore a Iehova i te ara a tona iti tangata tataraara: “Koai ïa Atua e tau ia koe ra, . . . e te tutaki kore anga i te ara, a te toenga o tana ra tuanga? . . . Ka riro koe i te titiri i ta ratou au ara ravarai ki raro roa i te au ngai oonu o te moana.” (Mika 7:18, 19) Ka akamanako ana i te aite anga o taua au tuatua no te aronga e noo ra i te au tuatau o te Pipiria. Kua rauka ainei tetai tuatau no te rave akaou mai i tetai apinga tei titiriia “ki raro roa i te au ngai oonu o te moana”? No reira te akaari maira ta Mika au tuatua e me akakore a Iehova i te ara, te akaatea tamou ra aia i ta tatou au ara.

13. Eaa te aiteanga o te au tuatua a Iesu “akakore mai i ta matou au kaiou”?

¹³ Kua taangaanga a Iesu i te pirianga i rotopu i te aronga oronga moni e te aronga kaiou kia akatutu i to Iehova tu akakore i te ara. Kua raurau mai a Iesu ia tatou kia pure: “E akakore mai i ta matou au kaiou.” (Mataio 6:12, NW) Kua akaaite atura a Iesu i te au ara ki te au kaiou. (Luka 11:4, akaaite ia NW) Me ara tatou, kua riro mai tatou ei aronga “kaiou” kia Iehova. No runga i te aite anga o  te verepa Ereni tei uriia ra te “akakore,” te karanga ra tetai tataanga e: “Kia tuku atu, kia akakore atu, i tetai kaiou, na te kore anga e maro atu i te reira.” I tetai tu, me akakore a Iehova i te ara, te akaatea ra aia i te kaiou te ka tiatiia mai kia tatou ra. Ka pumaana i reira te aronga rave ara tei tataraara ra. Kare rava a Iehova e maro mai i te tutaki anga no tetai kaiou tei akaateaia e ia!—Salamo 32:1, 2.

14. Te takiota tuatua “kia taparaia ta kotou ara” te akatupu maira i teea tutu?

¹⁴ Te akataka maataia atura to Iehova tu akakore i te ara ia Angaanga 3:19: “E teianei, e tataraara kotou, e e ariu mai, kia taparaia ta kotou ara.” Taua takiota tuatua openga te uri ra i tetai verepa Ereni te aite anga “kia takore atu, . . . kia akaateaia me kore kia akapouia.” Kia tau ki etai aronga kite ra, ko te manako te akakiteia maira koia oki kia tama takiri i tetai tataanga. Akapeea teia e raukai? Ko te inika tei taangaanga matauia i te au tuatau taito kua maaniia mai te reira mei te kairo anga tei kapiti mai i te carbon, te kamu, e te vai. I muri poto ua ake i te tataanga ma taua inika, ka rauka i tetai tangata i te rave mai i te apinga ngote mauu e ka tama atu ei i te tataanga. Ko te reira tetai tutu manea no te tu akaaroa o Iehova. Me akakore mai aia i ta tatou au ara, te aite ra mei te mea e te rave ra aia i tetai apinga ngote e kua tama atu i te reira.

15. Eaa ta Iehova e inangaro maira ia tatou kia kite no runga iaia?

¹⁵ Me akamanako tatou no runga i teia au tutu akatutu anga tuketuke, kare ainei i te mea taka meitaki e te inangaro ra a Iehova ia tatou kia kite e te papa tikai ra aia i te akakore i ta tatou au ara i te kite anga mai aia e te tataraara ngakau tae tikai ra tatou? Auraka tatou e mataku e ka mou mai aia i taua au ara ei akaapa anga ia tatou a te tuatau ki mua. Te akaariia mai nei teia e tetai atu apinga ta te Pipiria e akaari maira no runga i to Iehova tu akaaroa maata: Me akakore mai aia i te ara, te akangaropoina ra aia i te reira.

16, 17. I te akakite anga te Pipiria e te akangaropoina ra a Iehova i ta tatou au ara, eaa te aite anga o te reira, e eaa koe i pau akapera ei?

¹⁶ Kua taputou mai a Iehova no te aronga o te koreromotu ou: “E  akakore oki au i ta ratou ara, e kare au e manako akaou i to ratou kino.” (Ieremia 31:34) Te aite anga ainei o teia e me akakore a Iehova i te ara kare rava e maara akaou iaia taua au ara ra? Kare e ko te reira te tu. Te akakite maira te Pipiria kia tatou no te au ara e manganui a te au tangata tataki tai tei akakoreia e Iehova, kapiti mai ia Davida. (2 Samuela 11:1-17; 12:13) Papu ra e te kite ua ra rai a Iehova i te au tarevake tei raveia. Te rekoti o ta ratou au ara, e pera katoa i to ratou tataraara anga e te akakore anga ia te ara e te Atua, kua akarukeia mai ei puapinga no tatou. (Roma 15:4) Eaa, i reira, te aite anga o te Pipiria i te karanga anga e kare a Iehova e “manako akaou” i te au ara a te aronga tana e akakore ra i te ara?

¹⁷ Te verepa Epera tei uriia “kare au e manako akaou” e maata atu tona aite anga i te maara akaou i te au apinga tei topa. Te akakite ra te Theological Wordbook of the Old Testament e te kapiti  maira “i te raveanga i te au takainga tau.” No reira i teia tu, kia “manako akaou” i te ara te kapiti maira i te raveanga i te angaanga tau no te aronga rave ara. (Hosea 9:9) Inara i te tuatua anga te Atua “kare au e manako akaou i to ratou kino,” te akapapu maira aia kia tatou e me akakore aia i te ara a te aronga rave ara, kare roa aia a tetai tuatau ki mua e tutaki atu ia ratou no taua au ara ra. (Ezekiela 18:21, 22) Te ngaropoina ra ia Iehova i roto i te tu e kare rava aia e taokioki akaou mai i ta tatou au ara e raukai i te akaapa ia tatou me kore i te akautunga taokioki ua ia tatou. Kare ainei i te mea pumaana i te kite e te akakore ra to tatou Atua i ta tatou au ara e te akangaropoina ra?

18. Eaa te akakore anga i te ara i kore ei te aite anga e kua akaateaia mai tetai tangata tataraara mei te au tupu anga pouroa o tona au aerenga tarevake?

¹⁸ Ko te aite anga ainei o te tu papa ua o Iehova i te akakore i te ara e kua akakoreia mei te tangata ara tei tataraara ra te au tupu anga pouroa no tona aerenga tarevake? Kare rava. Kare e rauka ia tatou i te rave i te ara ma te kore e kino e tupu mai. Kua tata a Paulo: “Ko ta te tangata e ruru ra, ko tana ra ïa e kokoti.” (Galatia 6:7) Penei ka aro atu tatou i etai au tupu anga no ta tatou au angaanga. Kare te aite anga o teia e i muri mai i te akakore anga i te ara ka akatupu mai a Iehova i te au kino kia tatou. Me tupu mai te au manamanata, auraka tetai Kerititiano kia manako, ‘Penei te akautunga mai nei a Iehova iaku no te au ara i topa ra.’ (Iakobo 1:13) I tetai tua, kare a Iehova e paruru mai ana ia tatou mei te au tupu anga pouroa o ta tatou au angaanga tarevake. Te akataka ke, te nui anga anoano koreia, te au maki ainga tau kore, te ngere anga i te irinaki me kare te tu ngateitei—pouroa teia e au tupu anga kare e rauka i te kopaeia e te mii tikai no te ara. Ka akamaara ana i muri mai i te akakore anga i te au ara a Davida no tana au ara kia Bate-seba raua ko Uria, kare a Iehova i paruru ana ia Davida mei te au tupu anga kikino tei aru maira.—2 Samuela 12:9-12.

19-21. (a) Akapeea te ture i rekotiia ia Levitiku 6:1-7 i te akapuapinga anga i te tangata takinga kinoia e te tangata tei rave ra i te kino? (e) Me kua mamae tetai no ta tatou au ara, te mareka ra a Iehova me rave tatou i teea takainga?

¹⁹ Penei te vai katoa ra etai au tupu anga no ta tatou au ara, i te  mea tikai kua mamae tetai no ta tatou au angaanga. Ei akaraanga, ka akamanako ana i te tataanga i roto ia Levitiku pene 6. Te akara nei te Ture a Mose i konei i tetai turanga te rave ra tetai tangata i te tarevake pakari na te raveanga i te au apinga a tetai taeake Iseraela na te keia anga, te aru anga, me kare te pikikaa. Kua pikikaa i reira te tangata ara e kare aia i apa, e kua tia pikikaa pakari atura. E atianga teia i konei kua tuke te akakite anga a tetai tangata ki tetai. Inara, i muri maira, kua kinokino te akava ngakau o te tangata rave ara ra e kua aaki i tana ara. E raukai ta te Atua akakore anga i te ara, ka umuumuia aia kia rave e toru apinga: kia akaoki atu i tana i rave ra, kia tutaki atu i te tangata tei takinokinoia te katoa anga e 20 patene te puapinga o te apinga tei keiaia, e kia oronga mai i tetai toa mamoe ei atinga tutakianga ara. I reira, te karanga ra te ture: “E na te taunga e apai i te tapokiangaara nana ki mua i te aroaro o Iehova; e ka akakoreia tana ara.”—Levitiku 6:1-7.

²⁰ Ko teia ture e apinga aroa ia no ko mai i te Atua. Kua puapingaia te tangata takinokinoia, tei akaokiia mai tana apinga e kare e ekoko anga kua meitaki mai i te akakite anga tei rave i te kino i tana ara. I taua taime rai, kua akapuapinga katoa te ture i te akava ngakau o te tangata rave kino tei akakeu iaia kia aaki i tona au apa e kia akatikatika i tona tarevake. E tikai, me patoi aia i te pera, kare rava e akakore anga ara nona mei te Atua.

²¹ Noatu kare tatou i raro ake i te Ture a Mose, te oronga maira te Ture kia tatou i te kiteanga oonu i roto i to Iehova manako, kapiti katoa mai i tona manakoanga no te akakore i te ara. (Kolosa 2:13, 14) Me kua mamae tetai no ta tatou au ara, te mareka ra te Atua me rave tatou i te ka rauka ia tatou no te akatikatika i te tarevake. (Mataio 5:23, 24) Penei ka o mai i roto i teia te aakianga i ta tatou ara, te akatikaanga e kua apa tatou, e te tataraara anga ki tei takinga kinoia. I reira ka rauka ia tatou te pati atu kia Iehova na roto i te atinga o Iesu e te kite anga i te akapapu anga e kua akakoreia mai ta tatou au ara e te Atua.—Ebera 10:21, 22.

22. Eaa te kapiti maira ma to Iehova tu akakore anga i te ara?

²² Mei tetai metua aroa, penei ka oronga mai a Iehova i te akakore anga i te ara ma tetai ako anga. (Maseli 3:11, 12) Penei ka  tuku ua atu tetai Kerititiano tataraara i tana angaanga tavinianga ei tangata pakari, ei orometua tavini, me kare ei tangata tutu aere tamou. Penei ka riro ei mamae anga kiaia me ngere aia no tetai tuatau i te au angaanga tei akaperepereia e ia. Inara, kare te aite anga o taua ako anga e kua arai a Iehova i te akakore anga i te ara. Kia akamaara tatou e ko te ako anga mei ia Iehova e akapapu anga ia i tona aroa no tatou. Te arikianga e te taangaangaanga i te reira e meitaki ia no tatou.—Ebera 12:5-11.

23. Eaa ra tatou i kore ei e taopenga e kare e rauka ia tatou te tu akaaroa o Iehova, e eaa ra tatou ka tau ei kia aru i tana akakore anga i te ara?

²³ Mei teaa te pumaana anga i te kite e ko to tatou Atua te ‘tika ra i te akakore i te ara’! Noatu te au tarevake tei raveia e tatou, auraka rava tatou e taopenga e mamao roa tatou mei te tu akaaroa o Iehova. Me tataraara tikai tatou, e kua rave i te au takainga kia akatika i te tarevake, e kia pure ngakau tae e kia akakoreia te ara tei akanooia ki runga i te toto akamaringiia o Iesu, ka rauka ia tatou te irinaki papu e ka akakore mai a Iehova i ta tatou au ara. (1 Ioane 1:9) Kia aru tatou i tona tu akakore i te ara i roto i ta tatou akonoanga i tetai e tetai. I te mea ra e, me ka rauka ia Iehova, kare e ara ana, i te akakore aroa ua mai i ta tatou au ara, kare ainei e tau e kia pera rai tatou te au tangata ara nei kia rave meitaki i te akakore i te ara a tetai e tetai?