1, 2. (a) Eaa taau au uianga ka ui ki te Atua? (e) Eaa ta Mose i ui ki te Atua?

 KA RAUKA ainei ia koe te akamanako no te tuatua anga ki te Atua? Te akatupu ra taua manako i te tu mataku—te Ngateitei o te ao katoa e pini ua ake e tuatua ra kia koe! Ka emiemi koe na mua, inara kua rauka ia koe i te pau atu. Kua akarongo mai aia, kua pau mai, e kua akariro aia ia koe kia uiui ua i te ui anga taau ka inangaro. I na, eaa oki taau ui anga ka ui?

² Kua roa akenei, kua vai ana tetai tangata kua o atu ki roto i taua turanga. Ko Mose tona ingoa. Inara, ko te ui anga tana i iki kia ui ki te Atua, penei ka akapoitirere ia koe. Kare aia i ui nona uaorai, i tona tuatau ki mua, me kare te turanga o te tangata ravarai. Mari ra, kua ui aia i to te Atua ingoa. Penei ka manako koe e mea tuke ua ake, no te mea kua kite ke ana a Mose i to te Atua ingoa. Penei e e aiteanga oonu, te reira, no tana ui anga. Ko te tika, e ui anga puapinga maata ia ta Mose i ui atu. Te akakeu ra taua pau anga ia tatou katoatoa. Ka tauturu te reira ia koe kia rave i te takainga puapinga no te akavaitataanga atu ki te Atua. Akapeea ra? Ka akara ana tatou i taua pukapuka anga tau tikai.

3, 4. Eaa te au tupuanga tei taki atu ki ta Mose pukapuka anga ma te Atua, e eaa oki te tumu manako o taua uriuri anga?

³ E 80 o Mose mataiti. Kua pou iaia e a ngauru mataiti i te akatakake angaia mei tona iti tangata, ia Iseraela, e aronga tuikaa i Aiphiti. I tetai ra, koi tiaki ra i te au anana a tona metua ongai, kua kite atu aia i tetai apinga umere. Te ka ua ra tetai pu ngangaere i te ai, inara kare te reira i pou i te tutungiia. Kua ka ua atu te reira, te kakaanga mei tetai mori purapura i te pae maunga. Kua akavaitata atu a Mose i te akara atu. Mei teaa tona poitirere anga i te tuatua anga mai tetai reo kiaia mei roto mai i te mura ai! Na roto i tetai angera ei vaa tuatua, kua pukapuka te Atua raua ko Mose. E, mei taau i kite, kua akaue atu te Atua ia Mose tei emiemi ra kia akaruke i tona  oraanga au ua e kia oki atu ki Aiphiti no te akarangatira ia Iseraela mei te tuikaa anga.—Exodo 3:1-12.

⁴ I na, ka rauka ua ia Mose i te ui ki te Atua i tetai ua ui anga. Inara, ka akara ana, i tana ui anga i iki i te ui atu: “I na, kia tae au ki te tamariki a Iseraela ra, e kia karanga atu au kia ratou e, I tonokia mai au e te Atua o to kotou ai metua kia kotou nei; kia tuatua maira ratou kiaku e, Koai tona ingoa? e akapeea atu au kia ratou?”—Exodo 3:13.

5, 6. (a) Te apii maira ta Mose ui anga kia tatou i teea tuatua mou mama ua e te puapinga? (e) Eaa te apinga apa ua tei raveia ki to te Atua ingoa? (nga) Eaa ra i puapingai e kua akakite mai te Atua i tona ingoa ki te tangata ravarai?

⁵ Te apii maira taua uianga kia tatou i te mea mua e e ingoa to te Atua. Auraka tatou e kia manako kore no runga i teia tuatua mou mama ua. Inara, e manganui te pera ra. Kua kiritiia to te Atua ingoa mei te au uri anga Pipiria e manganui e kua tupauia atu ma te au taoonga, mei te “Atu” e te “Atua.” Ko teia tetai o te au mea maromaroa e te tau kore tei raveia i roto i te ingoa o te akonoanga. I te mea ra, e eaa taau ka rave mua me aravei koe i tetai tangata? Kare ainei e ka ui koe i tona ingoa? Te aiteite katoa ra te reira no te kite anga i te Atua. Kare aia e ko tetai peretana kare e ingoa e te takake ra, kare i kiteia me kare maramaia. Noatu kare e kiteaia, e Peretana tikai aia, e e ingoa tona—ko Iehova.

⁶ Pera katoa, i te akakite anga mai te Atua i tona ingoa, te vaitata maira tetai apinga maata e te rekareka. Te pati maira aia ia tatou kia kite matau iaia. Te inangaro maira aia ia tatou kia rave i te iki anga meitaki ka rauka ia tatou i te oraanga—kia akavaitata atu kiaia. Inara e maata atu ta Iehova i rave i te akakite ua mai i tona ingoa. Kua apii katoa mai aia kia tatou i te aiteanga o tona ingoa.

7. (a) Eaa te aite anga no te ingoa o te Atua? (e) Eaa tikai ta Mose i inangaro i te kite i te ui anga aia ki te Atua i Tona ingoa?

⁷ Na Iehova i iki i tona uaorai ingoa, tetai e maata tona puapinga. Te aiteanga no te ingoa o “Iehova” koia oki, “Ka Akariro  Aia kia Tupu.” E umere tikai Aia i roto i te ao e pini ua ake, kua akatupu aia i te au mea ravarai. E ka akatupu katoa Aia i te au mea tana i taputou mai kia riro tona au tavini apa ua mei tana i anoano. E au manako umere tikai te reira. Inara, e aiteanga ke ainei tetai no runga i te ingoa o te Atua? Te taka ua ra e kua inangaro a Mose i te kite maata atu no runga i te Atua. Ko te tika, kua kite aia ia Iehova e koia Tei Anga mai ia tatou, e kua kite katoa aia i Tona ingoa. Kare te ingoa o te Atua i te ingoa ou. Kua taangaanga ana te tangata i te reira no tetai au anere mataiti. Ae, i te uianga i to te Atua ingoa, te ui ra a Mose no runga i te Peretana te akono ra i taua ingoa. Tera te tu, te karanga ra aia: ‘Eaa taku ka akakite ki toou iti tangata ia Iseraela no runga ia koe te ka akaketaketa i to ratou akarongo ia koe, te ka akapapu ia ratou e ka akaora tikai koe ia ratou?’

8, 9. (a) Akapeea a Iehova i te pau anga i ta Mose ui anga, e eaa te tarevake o te tu o Tana pau anga i te uri putuputu angaia? (e) Eaa oki te aite anga o te tuatua “Te Vai Nei Au, ko Au Rai e Vai Nei”?

⁸ Te pau anga, kua akataka mai a Iehova i tetai tuanga meitaki rava no runga i tona tu, tei rotai ki te aiteanga o tona ingoa. Kua tuatua aia kia Mose: “Te Vai Nei Au, ko Au Rai e Vai Nei.” (Exodo 3:14) E manganui te au uri anga Pipiria i konei te tatau ra: “Ko au rai au.” Inara na roto i te kimikimi anga, te akaari maira e kare ua te Atua e akapapu maira i tona vai ua anga. Mari ra, te apii ra a Iehova ia Mose—e kia tatou katoatoa—e te “vai nei” rai Aia, me kore ka akatupu aia kia riro mai, me kare ka akatupu iaia kia riro mai, noatu eaa te ka anoanoia no te akatupu i tana au taputou. Te akakite tika ra ta J. B. Rotherham uri anga no teia irava: “Ka Riro Mai Au ei taku uaorai i mareka ra.” Kua akamarama tetai tangata kite i te Pipiria Epera i taua tuatua na teia tu: “Noatu eaa te turanga me kare tei umuumuia . . . , ka ‘riro’ te Atua e ko te ravenga no taua umuumu anga.”

⁹ Eaa te aite anga o te reira ki to Iseraela? Noatu e eaa te araianga ka aro atu ratou, noatu e mei teaa te ngata o te turanga ta ratou e kite ra, ka riro mai a Iehova i te ka anoanoia e raukai i te akarangatira mai ia ratou mei te tuikaa anga e kia taki atu  ia ratou ki roto i te Enua Taputouia. Papu tikai kua akamana taua ingoa i te irinaki anga ki roto i te Atua. Ka rauka katoa i te reira i te pera no tatou i teia tuatau. (Salamo 9:10) No teaa ra?

10, 11. Akapeea to Iehova ingoa i te pati anga mai ia tatou kia akamanako iaia e ko tei papa ua e ko tetai Metua meitaki i te manakoia? Akatutu mai.

¹⁰ Kia akatutu: Kua kite te metua mei teaa te ngoie ua e te akatanotano ua ratou no te akonoanga i ta ratou tamariki. I roto i tetai ra okotai, penei ka umuumuia tetai metua kia rave angaanga ei neti, ei kuki, ei puapii, ei tangata ako, e ei akava, e te vai atura. E manganui te manako autuia ra e te au tuanga angaanga tuke tuke te tapapaia ra ratou kia akatupu. Kua tuatua ratou no runga i te tu irinaki ua o ta ratou tamariki no ratou, tei kore i ekoko ia Papa me kare a Mama ka rauka i te akameitaki atu i te mamae, te akatikatika i te au maro anga, te maani akaou i tetai apinga kangakanga tei ati, te pau i te au ui anga te ka tupu ua mai mei roto i to ratou au manako uiui ua. Kua taakaakaia etai au metua e i tetai taime kua manamanata no to ratou uaorai au kotinga. Te manako reka kore ra ratou no te akatupu i teia au tuanga angaanga e manganui.

¹¹ E metua aroa katoa a Iehova. Inara, i roto ua i tana papaanga o tana au turanga apa kore, kare e apinga kare aia e riro mai e raukai no te akono i tana au tamariki i te enua nei na roto i tetai mataara meitaki tikai. No reira te pati maira tona ingoa, Iehova, ia tatou kia manako iaia e ko tetai Metua meitaki i te manakoia. (Iakobo 1:17) Kua kite mai a Mose e tetai aronga pikikaa kore o Iseraela e e tika tikai a Iehova ki tona ingoa. Kua akara atu ratou ma te mataku i te akariro anga aia iaia uaorai ei Akaaere Vaeau autu uaia, ei Pu o te au mea natura pouroa, ei Tuku Ture kare e akaaiteia atu, ei Akava, ei Peretana Parani, e Tei Oronga i te kai e te vai, e Tei Akaroa i te au kakau e te tamaka—e te vai atura.

12. Mei teaa te tuke i to Pharao tu kia Iehova e ki to Mose?

¹² Kua akataka mai aia i te au mea umere tikai no runga iaia e tona ingoa, e kua akaari mai Aia e ko tana i tuatua mai no  runga iaia uaorai, e tika tikai te reira. Kare e ekoko anga, te inangaro maira te Atua ia tatou kia kite iaia. Akapeea tatou me ariu atu? Kua inangaro a Mose i te kite i te Atua. Kua akatikatika taua inangaro oonu ra i to Mose oraanga e kua taki atu iaia kia akavaitata atu ki tona Metua i te rangi ra. (Numero 12:6-8; Ebera 11:27) Ma te maromaroa, e iti ua o to Mose au taeake kua anoano akapera. I te taiku anga a Mose i te ingoa Iehova kia Pharao, kua pau mai taua ariki nengonengo o Aiphiti e: “Koai a Iehova?” (Exodo 5:2) Kare a Pharao i inangaro i te kite maata atu no runga ia Iehova. Mari ra, kua tuatua aviri aia i te Atua o Iseraela e ko tetai tei puapinga kore me kare tei tau kore. Te matauia ra taua akaraanga manako i teia tuatau. Te akamatapoiri ra te reira i te tangata mei tetai o te au mea puapinga o te au tuatua mou ravarai—ko Iehova te Atu Ngateitei.

13, 14. (a) Eaa ra i orongaiai kia Iehova te au taoonga e manganui i roto i te Pipiria, e eaa oki etai ia ratou? (Akara i te  pia i te kapi 14.) (e) Eaa oki i tau tikai ei a Iehova e kia tapaia e ko te “Atu Ngateitei”?

¹³ E tu papa ua i te taui to Iehova, e te akatano ua, e te tika ra aia i te akono i te au taoonga e manganui i roto i te Tuatua Tapu. Kare teia e taemoemo atu ma tona ingoa; mari ra, te apii maata ra te reira kia tatou no runga tikai i tona ingoa. Ei akaraanga, te tapaia ra aia e ko te “Atu Ngateitei ko Iehova.” (2 Samuela 7:22, NW) Ko taua taoonga teitei rava, te kiteaia ra e au anere ua atu taime i roto i te Pipiria, te akakite maira kia tatou i to Iehova turanga. Tei iaia anake te tika anga kia riro ei Tutara o te ao katoa e pini ua ake. Ka akamanako ana e eaa ra.

¹⁴ E tuke tikai a Iehova e ko Tei Anga ra. Te akakite ra a Apokalupo 4:11 e: “E tau te kakā ia koe, e te Atu, e te akangateitei, e te mana: naau oki i anga i te au mea ravarai nei, e no toou inangaro i mou ei e i angaiaʼi ratou.” Kare teia au tuatua mekameka e tau ki tetai ke. Pouroa te au mea i roto i te ao katoa e pini ua ake te kaiou ra i tona vai ua anga kia Iehova! Ma te kore te uiui anga, te tau ra a Iehova kia akangateiteiia,  te mana, e te kaka tei tau tikai ki te Atu Ngateitei e Tei Anga i te au mea ravarai.

15. Eaa oki a Iehova i tapaiai e ko te “Ariki au mutu kore”?

¹⁵ Ko tetai atu taoonga tei tau kia Iehova anake koia oki ko te “Ariki au mutu kore.” (1 Timoteo 1:17; Apokalupo 15:3) Eaa te aiteanga o teia? E mea ngata no to tatou manako kotinga uaia i te marama, inara e mutu kore a Iehova i roto i nga aerenga—i te tuatau i topa e te tuatau ki mua. Te akakite ra a Salamo 90:2 e: “Ko koe rai koe, e te Atua, mei tupua roa mai e tuatau ua atu.” No reira kare o Iehova akamata anga; e i vai ua ana aia. Kua tapa tikaia aia e ko “to te au rā taito ra”—i vai ua aia e tuatau ua atu i mua ake i tetai me kare i tupu mai ei tetai atu apinga ke i roto i te ao katoa e pini ua ake! (Daniela 7:9, 13, 22) Koai i reira ka tau kia uiui i tona tika anga kia riro e ko te Atu Ngateitei?

16, 17. (a) Eaa ra tatou i kore ei e kite atu ia Iehova, e eaa te reira i kore ei e akapoitirere ia tatou? (e) Na roto i teea tu i tika tika atu ei a Iehova i tetai apinga ka kite atu tatou me kare ka amiri ra?

¹⁶ Inara, te uiui ra etai i taua tika anga, mei ia Pharao rai. Ko tetai o te manamanata koia oki e kua tuku maata te au tangata apa ua i te irinaki anga ki roto i ta ratou e kite ra ma to ratou nga mata. Kare e kitea e tatou te Atu Ngateitei. E peretana vaerua aia, kare e kiteaia e te nga mata tangata. (Ioane 4:24) I te pae mai, me ka tu tetai tangata kopapa e te toto ki mua i te aroaro o te Atua ko Iehova, ka kino te tupuanga. Kua akakite a Iehova kia Mose: “Kare koe e tika kia akara i toku mata; kare rava oki tetai tangata e ora kia akara mai iaku.”—Exodo 33:20; Ioane 1:18.

¹⁷ Auraka te reira e kia akapoitirere ia tatou. Kua rauka ia Mose i te kite i tetai tuanga o to Iehova kakaanga, i te akaraanga na roto i tetai angera. Eaa te tupuanga? Kua “kakā maira te kiri mata” o Mose no tetai taime i muri mai. Kua mataku to Iseraela no te akara tika atu i to Mose mata. (Exodo 33:21-23; 34:5-7, 29, 30) Papu, i reira, kare e rauka i tetai tangata i te akara tika atu i te Atu Ngateitei uaorai i roto i tona kakaanga! Ko te aiteanga ainei o teia e kare aia i tika tikai i te ka rauka ia  tatou i te kite e te amiri? Kare, te ariki ua ra tatou i te tika tikai o tetai au mea e manganui kare tatou e kite ana—te matangi, te uira ratio, e te au manako, ei akaraanga. Pera katoa, e tu tamou to Iehova, kare e akakinoia e te aerenga o te tuatau, noatu no etai au pirioni mataiti! I taua tu ra, e tika tika roa atu aia i tetai apinga ka amiri tatou me kare ka kite atu, no te mea tei raro te apinga kite uaia i te mataiti e te pe anga. (Mataio 6:19) Inara, kia manako ainei tatou iaia, e e mana kitea kore me kare e Akatupu Anga Mua kare i taka meitaki? Ka akara ana tatou.

18. Eaa te orama tei orongaia kia Ezekiela, e eaa te akatutuia maira e nga mata toko a o “nga mea ora” ra i te pae ia Iehova?

¹⁸ Noatu kare tatou e kite atu i te Atua, te vaira te au irava maoraora i roto i te Pipiria te oronga maira kia tatou i tetai kite anga i roto i te rangi ra. Ko te pene mua o Ezekiela tetai akaraanga. Kua orongaia kia Ezekiela tetai orama no runga i ta Iehova akaaerenga i te rangi ra, kua kite atu aia i tetai kariota mekameka. Ko tei umere roa koia oki ko te akataka anga o nga mea vaerua ririnui takapini ia Iehova. (Ezekiela 1:4-10) Ko teia “nga mea ora” te piri vaitata ra kia Iehova, e te akaari maira to ratou akaraanga kia tatou i tetai apinga puapinga no runga i te Atua ta ratou e tavini ra. Ia ratou taki tai e toko a o ratou mata—e mata puakatoro, e mata riona, e mata aeto, e te mata tangata. I te akaraanga te akatutu mai nei teia i te au tu meitaki roa e a o te tu umere o Iehova.—Apokalupo 4:6-8, 10.

19. Eaa te tu tei komonoia mai e (a) te mata o te puakatoro? (e) te mata o te riona? (nga) te mata o te aeto? (i) te mata o te tangata?

¹⁹ I roto i te Pipiria, e putuputu te taime te akatutu maira te puakatoro i te mana, e te tau ra, no te mea e animara ketaketa te reira. I tetai tua, ko te riona, te akatutu maira i te tu tika, no te mea te umuumu ra te tu tika i te mataku kore, e tu tei kiteaia no te au riona. Te kiteia ra te au aeto no to ratou tu kite meitaki, te kiteanga i te au apinga meangiti mei te ngai mamao. No reira ka akatutu mai to te aeto mata i to te Atua tu pakari  kite mamao. E te mata o te tangata? Eaa ra, ko te tangata, tei angaia mai mei to te Atua tu, e meitaki roa atu i roto i tona turanga no te akaata anga i to te Atua tu maata—te aroa. (Genese 1:26) Ko teia au tu o to Iehova tu peretana—te mana, te tika, te pakari, e te aroa—te akakite putuputuia ra i roto i te Tuatua Tapu e kua taikuia ratou e ko te au tu maata ia o te Atua.

20. Ka anoanoia ainei tatou kia manata e penei ka taui to Iehova tu peretana, e eaa koe ka pau akapera ei?

²⁰ Ka manata ainei tatou e penei kua taui te Atua i roto i te au tauatini mataiti i te mea kua akatakaia mai aia i roto i te Pipiria? Kare, kare to te Atua tu peretana e taui ana. Te akakite maira aia kia tatou: “Ko Iehova au, kare au e tu ke ke.” (Malaki 3:6) I te mea e kare e taui ua, te akapapu maira a Iehova iaia uaorai e ko tetai Metua tau na roto i tana ariu anga mai ki tetai turanga tataki tai. Te akatutu maira aia i taua au turanga o tona tu peretana tei tau ra. O te au tu katoatoa o te Atua, ko tei maata atu ko te aroa. Te kiteia ra i roto i te au apinga ta te Atua e rave ra. Te akono ra aia i tona mana, te tu tika, e te pakari na roto i tetai mataara aroa. Ko te tika, te akakite ra te Pipiria i tetai mea tuke ua ake no te Atua e teia tu. Te na ko ra: “Ko te Atua oki te aroa.” (1 Ioane 4:8) Ka akara ana kare te reira e te taiku ra e e aroa to te Atua me kare e e Atua aroa ua. Mari ra, te  na ko ra e ko te Atua oki te aroa. Te akakeu ra te aroa, tona tu maata ia, iaia i roto pouroa i tana e rave ra.

21. Mei teaa to tatou manako ia tatou e kite meitaki atura i to Iehova au tu?

²¹ Kua kite ana ainei koe i tetai tama meangiti i te tou anga i tona papa ki tona au taeake e ka tuatua noa ua ma te rekareka e te ngakau parau, “Ko toku papa tera”? E au tumu ta te aronga akamori i te Atua kia manako akapera no runga ia Iehova. Te totou maira te Pipiria i tetai tuatau kua aoa te au tangata pikikaa kore: “I na, ko to tatou Atua teia.” (Isaia 25:8, 9) Te oonu atu i toou kite anga i te au tu o Iehova, te maata atu ia i toou manako anga e kua rauka ia koe tetai Metua meitaki i te manakoia.

22, 23. Akapeea te Pipiria i te akatutu anga mai i to tatou Metua i te rangi, e akapeea tatou i te kiteanga e te inangaro maira aia ia tatou kia akavaitata atu kiaia?

²² Kare teia Metua e reka kore ana, tuke ua ake, me kare takake—noatu ta tetai au tangata akonoanga pakari e te aronga kimi kite e apii ra. Kare tatou e akavaitata atu ki tetai Atua tu reka kore, e kare te Pipiria i akatutu mai i to tatou Metua i te rangi ra na taua tu ra. Ei tuke anga, te tapa ra te reira iaia “te Atua mataora.” (1 Timoteo 1:11, NW) E manako ngakau ketaketa e te maru tona. I te tuatau te akarongo kore anga tana au mea ora kite i te au arataki anga tana i oronga mai ei meitaki no ratou, tatau tatou: “Ongoongo rava akera tona ngakau.” (Genese 6:6; Salamo 78:41) Inara me rave pakari tatou kia tau ki tana Tuatua, ka akariro tatou e kia ‘rekareka tona ngakau.’—Maseli 27:11.

²³ Te inangaro ra to tatou Metua ia tatou kia akavaitata atu kiaia. Te akamaroiroi maira tana Tuatua ia tatou “ko te aa atu ratou iaia, e kitea atu, kare ra aia i atea ke atu ia tatou katoa nei.” (Angaanga 17:27) Akapeea, i reira, e raukai i te au tangata ra kia akavaitata atu ki te Atu Ngateitei o te ao katoa e pini ua ake?