1, 2. Tei roto to Iseraela i teea kino ia ratou e tomo atura ki roto i te au ngai o Sinai i te 1513 M.T.N., akapeea a Iehova i te akapapu anga ia ratou?

 TEI roto to Iseraela i te kino ia ratou e tomo atura ki roto i te au ngai o Sinai i te akamata anga o te 1513 M.T.N. Te vaira te ori aere anga mataku tikai i mua ia ratou, e teretere anga ki roto i tetai “metepara maatamaata e te kino tei nooia e te au ovi poitini e te tekopio.” (Deuteronomi 8:15, The New English Bible) Kua aro katoa ratou i te tamataku anga tamaki a tetai au enua kino. Kua taki mai a Iehova i tona iti tangata ki roto i teia turanga. Ei Atua no ratou, ka rauka ainei iaia i te paruru ia ratou?

² Te akapapu maira ta Iehova au tuatua: “Kua kite kotou i taku i rave ki to Aiphiti ra, e kua maranga kotou iaku na runga i te peau aeto ra, e kua apai mai ia kotou i ko nei kiaku uaorai nei.” (Exodo 19:4) Kua akamaara atu a Iehova i tona iti tangata e kua akaora mai aia ia ratou mei to Aiphiti ra, te taangaanga anga i te au aeto, mei tera te tu, kia apai ke mai ia ratou e meitaki ei. Inara te vaira tetai atu au tumu i tau ei te “peau aeto” ei akatutu mai i te paruru anga tu-Atua.

3. Eaa ra i tau ei te “peau aeto” ra no te akatutu mai i te paruru anga tu-Atua?

³ Te taangaanga ra te aeto i tona nga peau maatamaata e te ketaketa e maata atu i te rere ua anga. I roto i te tuatau vera o te ra, ka akatuera te mama aeto i tona nga peau—penei ka oora e rua mita te atea—kia akatupu mai i te paruru anga marumaru, te araianga i tana punua mei te vera pakari o te ra. I tetai au tuatau, ka akakoukou aia i tona nga peau takapini i tana punua kia paruru ia ratou mei te matangi anuanu. Mei te aeto e paruru ra i tana punua, pera katoa rai a Iehova i te araianga e te paruruanga i te pa enua ou ko Iseraela. Teianei i roto i te metepara, ka kitea tamou uaia e tona iti tangata te akapuanga i raro i te ata o tona nga peau ketaketa me vai pikikaa kore ua ratou.  (Deuteronomi 32:9-11; Salamo 36:7) Inara, ka rauka tikai ainei ia tatou ta te Atua paruru anga i teia tuatau?

4, 5. Eaa ra tatou ka irinaki papu ei i ta te Atua taputou no te paruru anga?

⁴ Papu tikai te rauka ra ia Iehova i te paruru i tona au tavini. Koia oki te ‘Atua Mana Katoatoa’—e taoonga te akakite maira e kua rauka iaia te mana kare e rauka i te patoiia. (Genese 17:1) Mei te ngaru tapu koreia, kare e rauka to Iehova mana taangaangaia i te tamanataia. I te mea ka rauka iaia te rave i tetai apinga te arataki ra tona anoano, penei ka ui tatou, ‘E anoano ainei no Iehova kia taangaanga i tona mana ei paruru i tona iti tangata?’

⁵ Te pau anga, i te tuatua okotai, ae! Te akapapu maira a Iehova kia tatou e ka paruru aia i tona iti tangata. “Ko te Atua to tatou akapuanga e te maroiroi, e tauturu vaitata roa ïa kia rokoia e te tumatetenga,” i na Salamo 46:1 ei. Mei te mea e ko te Atua “te kore e tika kia pikikaa,” ka rauka ia tatou te irinaki anga pu tikai i roto i tana taputou o te paruru anga. (Tito 1:2) Ka akara ana tatou i etai o te au akatutu anga ta Iehova e taangaanga ra no te akataka mai i tona tu akonoanga paruru anga.

6, 7. (a) Kua oronga mai te tiaki mamoe o te au tuatau Pipiria i teea paruru anga no tana mamoe? (e) Akapeea te Pipiria i te akatutu anga mai i to Iehova ngakau tae no te paruru e te akono i tana mamoe?

⁶ Ko Iehova to tatou Tiaki, e “nona oki tatou: e aronga tangata nona, e te mamoe no tana ra koro.” (Salamo 23:1; 100:3) E iti ua te au animara te umuumuia ra kia tauturuia mei te mamoe ra. Kia mataku kore te aronga tiaki mamoe o te tuatau Pipiria no te paruru i tana mamoe mei te au riona, te au ruko, e te au tapa, e pera katoa mei te aronga keia. (1 Samuela 17:34, 35; Ioane 10:12, 13) Inara te vaira tetai tuatau paruruanga i te mamoe te umuumuia ra te akono maru. Me anau mai tetai mamoe kare i roto i te anana, ka akonokono te tiaki i te tinana i tona tuatau umuumu anga i te tauturu e oti ka mou atu i te punua mamoe e ka apai atu i te reira ki te anana.

 ⁷ Na te akaaiteanga iaia uaorai ki tetai tiaki mamoe, te akapapu maira a Iehova kia tatou no tona inangaro ngakau tae i te paruru ia tatou. (Ezekiela 34:11-16) Ka akamaara ana i tei akatakaia no Iehova ka kitea ia Isaia 40:11, tei uriuriia i roto i te Pene 2 o teia puka: “E angai aia i tana anana mei te tiaki mamoe ra: e akaputu aia i te au punua i tona rima, e ei runga ratou i tona umauma kia apai.” Akapeea i riro atu ei tetai punua kia tukunaia ki roto i te “umauma” o te tiaki mamoe—i roto i tetai tuanga o tona kakau? Penei ka akavaitata atu te punua ki te tiaki mamoe, e ka ukui atu i tona nga vaevae. Inara, ka tika te tiaki mamoe kia piko, e ka mou atu i te punua, e ka tuku maru i te reira ki roto i tona umauma. Mei teaa te maru i taua tutu no te tu puareinga o to tatou Tiaki Maata kia paruru e kia akono ia tatou!

8. (a) Kua akatotoaia ta te Atua taputou no te paruru anga kiaai ma, e akapeea teia i te akakite angaia mai ia Maseli 18:10? (e) Eaa te o atura ki roto i te kimi anga i te akapuanga i to te Atua ingoa?

⁸ Inara, kua kotingaia ta te Atua taputou no te paruru anga—te kitea uaia ra e te aronga tei akavaitata atu kiaia. Te akakite ra a Maseli 18:10: “Te ingoa o Iehova ra, e punanga ketaketa ïa: te oro nei te aronga tuatua-tika ki reira, e kua ora iora.” I te au tuatau Pipiria, kua patuia te au punanga i roto i te metepara ei ngai meitaki no te akapuanga. Inara tei runga ua i tei roto i te tumatetenga kia oro atu ki taua punanga e kiteai te ora. Te arite katoa ra ki te kimianga i te akapuanga i roto i to te Atua ingoa. E maata atu te o maira i te ripiti ua i to te Atua ingoa; kare taua ingoa tu-Atua e rauka i te apai mai i te manuia. Mari ra, ka anoanoia tatou kia kite e kia irinaki i Tei Akono i taua ingoa e kia noo rotai ma tana au turanga tuatua tika. Mei teaa te takinga meitaki ia Iehova no te akapapu mai kia tatou e me uri tatou kiaia na roto i te akarongo, ka riro aia ei punanga paruru anga kia tatou!

9. Akapeea a Iehova i te rave maata anga i te taputou paruru anga?

⁹ E maata atu ta Iehova i rave i te taputou ua mai i te paruru anga. I te au tuatau Pipiria, kua akatutu mai aia na roto i te au  mataara temeio e ka rauka iaia te paruru i tona iti tangata. I roto i te tuatua enua o Iseraela, e putuputu te taime kua akono mamao atu to Iehova nga “rima” ketaketa i te au enemi ririnui. (Exodo 7:4) Inara, kua taangaanga katoa a Iehova i tona mana paruru no tona au tangata tataki tai.

10, 11. Eaa te au akatauanga a te Pipiria te akaari maira e akapeea a Iehova i te taangaanga anga i tona mana paruru no te au tangata tataki tai?

¹⁰ I te patoi anga nga mapu Epera e toru—ko Sadaraka, Meseka, e Abedenego—i te tupou atu i te tiki auro a te Ariki ko Nebukanesa, kua tamataku te ariki riri ra no te titiri atu ia ratou ki roto i te umu vera kino tikai. “Koai taua Atua ra te ka akaora ia kotou i toku nei rima?” i akakoko atu ei a Nebukanesa, te tutara ririnui i te enua ra. (Daniela 3:15) Kua irinaki pu tikai te nga mapu e toru i te mana o to ratou Atua kia paruru ia ratou, inara kare ratou i manako ana e ka pera oki aia. No reira, kua pau atu ratou: “I na, e tika i to matou Atua, ta matou e akamori nei, i te akaora ia matou.” (Daniela 3:17) Ae, kare taua umu ai ka tikai, noatu kua akavera kino ia e itu taime i tei kore i matauia, i tuku mai ana i te akaaoanga ki to ratou Atua ririnui tikai. Kua paruru aia ia ratou, e kua maroia te ariki kia akatika e: “Kare atu atua e tikaʼi kia akaora mei teianei te tu.”—Daniela 3:29.

¹¹ Kua oronga katoa mai a Iehova i tetai akatauanga umere tikai o tona mana paruru i te tuku anga mai aia i te ora anga o tana Tamaiti anau okotai ki roto i te tokara o te paretenia ngati Iuda ko Maria. Kua akakite atu tetai angera kia Maria e ka “to oki [aia], e ka anau taau tamaiti.” Kua akamārama atu te angera: “Ka eke mai te vaerua tapu ki rungao ia koe, e na te mana o Tei Teitei e tamaru i rungao ia koe.” (Luka 1:31, 35) I te akaraanga, kare rava te Tamaiti a te Atua i o ana ki roto i tetai turanga mei teia rai. Ka akakino ainei te ara e te tu apa ua o te metua vaine i te pepe? Ka rauka ainei ia Satani te akamamae me kare te tamate i taua Tamaiti i mua ake ka anauia mai ei aia? Kare rava! Tera te tu, kua akanoo a Iehova i tetai pa paruru takapini ia Maria kia kore e apinga—kare te tu apa ua, kare e rauka i tetai mana tamamae, tetai tangata ta ua, kare i etai temoni—te  takinokino i te tupu anga o te pepe, mei te tuatau i to ia mai ei. Kua paruru tamou ua atu a Iehova ia Iesu i tona tuatau mapu anga. (Mataio 2:1-15) Kia tae roa ki to te Atua tuatau akanooia, kare tana Tamaiti akaperepere i takinokinoia.

12. Eaa ra a Iehova i paruru temeio ei i tetai au tangata tataki tai i roto i te au tuatau Pipiria?

¹² Eaa ra a Iehova i paruru ei i tetai au tangata tataki tai na roto i taua au mataara temeio? I te au tu e manganui kua paruru a Iehova i te au tangata tataki tai e raukai i te paruru i tetai apinga puapinga maata atu: te akatupuanga o tana akakoroanga. Ei akatauanga, te ora anga o te pepe ko Iesu e tumu puapinga ia no te akatupuanga i ta te Atua akakoroanga, te ka akapuapinga i te au tangata ravarai i te openga ra. Te rekoti o te au akaariari anga e manganui o te mana paruru e tuanga ia o te au Tuatua Tapu akauruia, tei “tataia ïa kia kite tatou; kia rauka to tatou tatari anga, i te akakoromaki e te pumaana o te tuatua i tataia ra.” (Roma 15:4) Ae, te akaketaketa nei teia au akaraanga i to tatou akarongo i to tatou Atua ririnui tikai. Inara eaa te paruru anga ka tapapa atu tatou mei te Atua i teia tuatau?

13. Kua umuumuia ainei a Iehova kia rave i te au angaanga temeio no tatou? Akamarama mai.

¹³ Te taputou o te paruru anga tu-Atua kare te aiteanga e kua umuumuia a Iehova kia rave i te au temeio no tatou. Kare, kare to tatou Atua i akapapu mai ana i tetai oraanga kare e manamanata i roto i teia akaaerenga taito. E manganui te au tavini pikikaa kore o Iehova tei aro atu i te au tu kino pakari, kapiti mai te putaua, te tamaki, te maki, e te mate. Kua akakite tika ua a Iesu ki tana au pipi e ei au tangata tataki tai penei ka tamateia ratou no to ratou akarongo. No reira oki a Iesu i tuatua maata ei i te umuumu anga kia akakoromaki e tae ua atu ki te openga. (Mataio 24:9, 13) Naringa a Iehova i taangaanga i tona mana kia rave i te akaora anga temeio i te au taime ravarai, kare e ekokoanga e tumu ta Satani no te akakoko ia Iehova e kia taumaro i te tu ngakau tae tikai o ta tatou akamorianga i to tatou Atua.—Iobu 1:9, 10.

14. Eaa te au akatauanga te akaari maira e kare a Iehova e paruru ua ana i tona au tavini na te au mataara aiteite?

 ¹⁴ Noatu i te au tuatau Pipiria, kare a Iehova i taangaanga ana i tona mana paruru ei arai i tona au tavini tataki tai mei te mate vave. Ei akatauanga, kua tamateia te apotetoro ko Iakobo e Heroda i te 44 T.N.; inara, i muri poto mai, kua akaoraia a Petero mei “te rima o Heroda.” (Angaanga 12:1-11) E ko Ioane, te teina o Iakobo, kua roa atu i te ora anga ia Petero raua ko Iakobo. Te taka meitaki ra, kare e rauka ia tatou i te tapapa atu i to tatou Atua kia paruru mai i tona au tavini ravarai na taua mataara aiteite ra. Pera katoa, “e tuatau ra, e te manuia ua” te ka tupu kia tatou katoatoa. (Koheleta 9:11) Akapeea a Iehova i te paruru anga ia tatou i teia tuatau?

15, 16. (a) Eaa te akapapu anga te vaira e kua oronga mai a Iehova i te paruru anga i te pae kopapa no tona aronga akamori ei pupu? (e) Eaa ra ka papu ei ia tatou e ka paruru a Iehova i tona au tavini i teianei e i te tuatau o te “mate maata”?

¹⁵ Ka akara ana, na mua, i te paruru anga i te pae kopapa. Ei aronga akamori ia Iehova, ka rauka ia tatou i te tapapa i te paruru anga ei pupu. Me kare ra, ka riro tatou ei ereere na Satani. Ka akamanako ana i teia: Ko Satani, “te ariki o teianei ao,” te inangaro ra i te akakore i te akamori anga mou. (Ioane 12:31; Apokalupo 12:17) Kua arai etai o te au kavamani ririnui i te enua nei i ta tatou angaanga tutu aerenga e kua tauta i te akakore tikai ia tatou. Inara, kua vai ngaueue kore te au iti tangata o Iehova e kua rave tamou ua atu i te tutu aerenga ma te kore e tuku i te au! Eaa i kore ei i rauka i te au pa enua maata i te tapu i te angaanga a teia au pupu Kerititiano meangiti ua e te akaraanga kare i paruruia? No te mea kua paruru a Iehova ia tatou ma tona nga peau ririnui ra!—Salamo 17:7, 8.

¹⁶ Akapeea te paruru anga i te pae kopapa i te tuatau o te “mate maata” e vaitata mai nei? Auraka tatou e mataku i te raveanga o te au akavaanga a te Atua. I te mea ra, “kua kite mari te Atu i te akaora i te aronga akono i te Atua i roto i te timataanga ra, e te tāpu i te aronga tuatua-tika kore e, kia tae ki te rā akava anga,  kia mate.” (Apokalupo 7:14; 2 Petero 2:9) I teianei, ka papu ia tatou e rua apinga. Te mea mua, kare rava a Iehova e tuku e kia akakoreia tona au tavini tiratiratu mei te enua nei. Te rua, ka tutaki aia i te aronga akono tika ma te ora mutu kore i roto i tona ao ou—me ka anoanoia, na roto i te tuakaouanga. No te aronga i mate ra, kare atu e ngai meitaki kia vai ki roto i to te Atua manako.—Ioane 5:28, 29.

17. Akapeea a Iehova i te paruru anga ia tatou na roto i tana Tuatua?

¹⁷ I teianei, te paruru nei a Iehova ia tatou na roto i tana “tuatua” ora, tei rauka te mana akakeuanga kia rapakau i te au ngakau e kia taui i te au oraanga. (Ebera 4:12) Na te taangaangaanga i tana au kaveinga, ka paruruia tatou i roto i tetai au tu mei te kino i te pae kopapa. “Ko au toou Atua ra ko Iehova, ko tei akakite ia koe i te mea e puapingaʼi koe na,” i na Isaia 48:17 ei. Kare e ekoko anga, te noo rotai anga ma te Tuatua a te Atua ka rauka i te akameitaki mai i to tatou oraanga kopapa e ka akaroa i to tatou oraanga. Ei akaraanga, no te mea kua taangaanga tatou i te ako anga a te Pipiria auraka e akaturi e kia tama ia tatou uaorai mei te kino, te kopae ra tatou i te au raveanga viivii e te au tu matau kino tikai te akatupu ra i te marikonga kore i roto i te au oraanga o te aronga akono kore i te atua e manganui. (Angaanga 15:29; 2 Korinetia 7:1) Mei teaa ta tatou akameitaki anga no te paruru anga a te Tuatua a te Atua!

18. Eaa te paruru anga pae vaerua ta Iehova e oronga maira no tatou?

¹⁸ Tei maata rava, te oronga maira a Iehova i te paruru anga i te pae vaerua. Te paruru ra to tatou Atua aroa ia tatou mei te kino i te pae vaerua na te akapapa anga ia tatou ma te au mea tei anoanoia e tatou e raukai i te akakoromaki i te au timata anga e kia paruru i to tatou pirianga ma ia. No reira te rave angaanga ra a Iehova no te akono i to tatou oraanga, kare no tetai mataiti poto ua mari ra e tuatau ua atu. Ka akara ana i etai o te au apinga a te Atua te ka paruru ia tatou i te pae vaerua.

19. Akapeea to Iehova vaerua i te akariro anga ia tatou kia autu atu i etai ua atu au timata anga ka aro atu tatou?

¹⁹ A Iehova koia “tei akarongo i te pure.” (Salamo 65:2) Me  akaraanga ngata tikai te taomi anga o te oraanga, te riringi anga i to tatou ngakau kiaia ka apai mai i te akamaru anga kia tatou. (Philipi 4:6, 7) Penei kare aia e akaatea temeio i to tatou au timata anga, inara i te pau anga mai i ta tatou au pure ngakau tae, ka rauka iaia i te oronga mai i te pakari kia tatou ei akono atu i te reira. (Iakobo 1:5, 6) Maata atu i te reira, te oronga maira a Iehova i te vaerua tapu ki te aronga te pati atura kiaia. (Luka 11:13) Ka akariro taua vaerua ririnui ia tatou kia autu i etai timata anga me kare manamanata ka aro atu tatou. Ka oronga mai te reira i “te mana maata meitaki” kia tatou kia akakoromaki e tae ua atu i ta Iehova akaatea anga i te au manamanata mamae tikai i roto i te ao ou te vaitata mai nei.—2 Korinetia 4:7.

20. Akapeea to Iehova mana paruru anga i te akaari angaia mai na roto i to tatou au taeake akamori?

²⁰ I tetai au taime, penei ka akakiteia mai to Iehova mana paruru na roto i to tatou au taeake akamori ra. Kua akavaitata mai a Iehova i tona iti tangata ki roto i tetai “au taeake” takapini i te ao. (1 Petero 2:17; Ioane 6:44) I roto i te reva maanaana o taua taokotai anga taeake, ka kite tatou i te akapapu anga tikai o te mana o te vaerua tapu o te Atua i te akakeu anga i te tangata ei meitaki. Te akatupu ra taua vaerua i roto ia tatou te ua—ma te manea tikai, te au tu akaperepere kapiti mai i te aroa,  takinga meitaki, e te meitaki. (Galatia 5:22, 23) No reira, me taitaiaia tatou e kua akakeuia tetai taeake irinaki i te oronga mai i te ako anga tauturu me kare ka oronga mai i te au tuatua akamaroiroi anga tei anoano maataia, ka akameitaki tatou ia Iehova no te akaari anga mai i tona tu akono paruru ua.

21. (a) Eaa te kai tau i te pae vaerua ta Iehova i oronga mai na roto i te “tavini akono meitaki e te pakari”? (e) Akapeea koe i te puapinga anga mei te au apinga a Iehova no te paruru anga ia tatou i te pae vaerua?

²¹ Te oronga maira a Iehova i tetai apinga ke ei paruru ia tatou: te kai tau i te pae vaerua. Kia tauturu ia tatou kia rauka te maroiroi mei tana Tuatua, kua akaue mai a Iehova i te “tavini akono meitaki e te pakari” kia tua mai i te kai pae vaerua. Te taangaanga ra taua tavini tiratiratu i te au puka neneiia, kapiti mai i nga tianara Te Punanga Tiaki e te Awake! e pera katoa ta tatou jw.org website, te au uipaanga, te au akaputuputuanga, e te au uruoaanga kia oronga mai kia tatou i te ‘kai i te ora mou ra’—ta tatou e umuumu ra, e tei umuumuia e tatou. (Mataio 24:45) Kua rongo ana ainei koe i tetai apinga i te uipaanga Kerititiano—i roto i tetai pau anga, te ako anga, me kare ra i roto i te pure—tei oronga mai i te akamatutu anga tei umuumuia e te akamaroiroi anga? Kua akakeuia ainei toou oraanga e tetai atikara tikai tei neneiia i roto i tetai o ta tatou nga tianara? E akamaara, te oronga maira a Iehova i taua au mea e raukai i te paruru ia tatou i te pae vaerua.

22. Te taangaanga ua ra a Iehova i tona mana na roto i teea tu, e eaa ra tana rave akapera anga i riro ei ei meitaki no tatou?

²² Papu tikai e paruru a Iehova “ki te aronga katoa e irinaki iaia ra.” (Salamo 18:30) Te marama ra tatou e kare aia e taangaanga ana i tona mana ei paruru ia tatou mei te au tumatetenga pouroa i teianei. Inara, te taangaanga ua ra aia, i tona mana paruru kia akapapu i te tupuanga o tana akakoroanga. I te openga ra, no tana rave anga i te reira te meitaki ra no tona au tavini. Me akavaitata atu tatou kiaia e kia vai ki roto i tona aroa, ka oronga mai a Iehova kia tatou i tetai ora anga apa kore e tuatau ua atu. Ma taua manakonako anga, ka rauka ia tatou i te akara atu i etai mamae anga i roto i teia akaaerenga ei “mea ngiti poto māmā.”—2 Korinetia 4:17.