1-3. (a) Eaa te tupuanga mataku tikai tei kiteia e te au pipi i runga i te Tai o Galilea, e eaa ta Iesu i rave? (e) Eaa ra te apotetoro ko Paulo i tuatua ai e ko ‘te mana ïa o Atua, te Mesia nei’?

 KUA mataku tikai te au pipi. Te teretere ra ratou i tetai tua i te Tai o Galilea i te tupu viviki anga mai tetai uriia ki runga ia ratou. Kare e ekoko e kua kite ana ratou i te au uriia i runga i teia kauvai i mua ana—i te mea ra e, e aronga ravakai kite tikai tetai o te au tangata ra. a (Mataio 4:18, 19) Inara e “uriia maata” teia, e kua akatupu viviki te reira kia kino te tai. Kua angaanga pakari te au tangata no te akaoro i te pai, inara kua kino pakari roa te uriia. Kua “ki maira te pai i te kare” no te au ngaru kino. Noatu te maniania, te moe tinainai ua ra a Iesu i roto i te kotoe pai, kua roiroi mei tetai ra apiipiianga i te au urupu tangata. Te matakuanga no to ratou au oraanga, kua akaara atu te au pipi iaia, te pati anga: “E te Atu, e akaora ia matou; [ka] mate matou.”—Mareko 4:35-38; Mataio 8:23-25.

² Kare a Iesu i mataku ana. Ma te irinaki pu tikai, kua kauvae atu aia i te matangi e te tai: “Kua oti ana, kia aki.” I taua taime rai, kua akarongo atu te matangi e te tai—kua akamutu te uriia, kua ngaro oki te ngaru, e “marino rava atura.” Kua tupu te mataku tuke ua akerai ki te au pipi. “Eaa ua te tu o teianei tangata” i koumuumu ei ratou ki tetai e tetai. E tikai, koai ia tangata ka kauvae atu i te matangi e te tai mei te mea e te akatikatika ra i tetai tama akarongo kore?—Mareko 4:39-41; Mataio 8:26, 27.

³ Inara kare a Iesu i tetai ua tangata. Kua akaariia to Iehova mana kiaia e na roto iaia na roto i te au mataara umere tikai.  Kua rauka i te apotetoro ko Paulo tei akauruia i te tuatua e: ‘Ko te mana ïa o te Atua, te Mesia nei.’ (1 Korinetia 1:24) Na roto i teea mataara te akaari angaia to te Atua mana i roto ia Iesu? E eaa te akakeu anga o ta Iesu taangaanga anga i te mana ki runga i to tatou oraanga?

4, 5. (a) Kua tua atu a Iehova i teea mana e te akaaerenga ki tana Tamaiti anau tai? (e) Akapeea teia Tamaiti i te akapapa angaia kia rave i te au akakoroanga kapua anga a tona Metua?

⁴ Ka akamanako ana i te mana tei rauka ia Iesu i tona vai anga i mua ake ka riro mai ei ei tangata. Kua akono a Iehova i tona uaorai “mana mutu kore” i tona anga mai anga i tana Tamaiti anau tai, tei kiteia mai e ko Iesu Karaiti. (Roma 1:20; Kolosa 1:15) Mei reira mai, kua oronga atu a Iehova i te mana maata e te mana akaaere ki teia Tamaiti, te akatakaanga iaia kia rave atu i Tona au akakoroanga kapua anga. No runga i te Tamaiti ra, te karanga ra te Pipiria: “Nana i anga te au mea katoatoa; kare ua tetai mea i angaia, tei kore i angaia e ia.”—Ioane 1:3.

⁵ E meangiti ua ta tatou ka kite atu no runga i te maata o taua angaanga ra. Ka akamanako ana i te mana tei umuumuia no te akariro anga e kia vai mai te au mirioni ua atu au angera ririnui, te ao takapini tikai ma tona au tarava e pirioni ua atu, e te enua ma te ora anga tuke tuke i runga i te reira. Kia akatupu i taua au angaanga, kua rauka i te Tamaiti anau tai tetai mana ririnui i te ao katoa e pini ua ake—te vaerua tapu o te Atua. Kua kitea e teia Tamaiti te rekareka anga maata i te riro anga mai ei Pu Rave Angaanga, ta Iehova i taangaanga no te anga mai anga i tetai ua atu au mea.—Maseli 8:22-31.

6. I muri mai i tona matenga i te enua nei e te akatuakaou anga, kua orongaia kia Iesu teea mana e te akaaere?

⁶ Ka rauka ua atu ainei te Tamaiti anau tai te mana maata e te akaaere? I muri ake i te matenga o Iesu i te enua e te tuakaouanga, kua tuatua mai aia: “Ko te mana katoa o to te rangi e te ao katoa nei, kua tukuia mai, tei iaku anake.” (Mataio 28:18) Ae, kua orongaia kia Iesu te rauka anga e te tika anga kia akono i te mana akaaere i te ao katoa e pini ua ake. Ei  “Ariki o te au Ariki, e te Atu o te au Atu,” kua akamanaia aia kia “ope rava te aronga au, e te mana, e te maroiroi, i te akakoreia”—tei kitea e tei kitea koreia—tei patoi atu i tona Metua. (Apokalupo 19:16; 1 Korinetia 15:24-26) “Kare rava ïa e mea i toe iaia [i te Atua] i te tukuia ki raro ake” ia Iesu—tera te tu, kare ra ia Iehova uaorai.—Ebera 2:8; 1 Korinetia 15:27.

7. Eaa tatou ka papu ei e kare rava a Iesu e taangaanga puapinga kore i te mana tei orongaia e Iehova ki tona rima?

⁷ Ka anoanoia ainei tatou kia manamanata e penei ka taangaanga puapinga kore a Iesu i tona mana? Kare rava! Te inangaro tikai ra a Iesu i tona Metua e kare rava e rave i tetai apinga te ka akamareka kore iaia. (Ioane 8:29; 14:31) Kua kite meitaki oki a Iesu e kare rava a Iehova e taangaanga puapinga kore ana i tona mana ririnui. Kua kite mua ana a Iesu e te kimi ra a Iehova i te au tuatau ‘kia oronga mai i te maroiroi ki te aronga i tika te ngakau iaia.’ (2 Paraleipomeno 16:9) E tikai, te piri ra a Iesu ki tona Metua i te akaari anga i te aroa ki te tangata ravarai, no reira ka rauka ia tatou i te irinaki e ka taangaanga ua a Iesu i tona mana ei meitaki no te katoatoa. (Ioane 13:1) Kua akanoo ke ana a Iesu i tetai rekoti meitaki roa no teia. Ka akara ana tatou i te mana tei rauka iaia koi vai ei i te enua nei e akapeea aia i te akakeu angaia i te taangaanga i te reira.

8. I muri mai i tona akatainu angaia, eaa tei akamanaia no Iesu kia rave, e akapeea aia i te taangaanga anga i tona mana?

⁸ Te akara anga, kare a Iesu i rave ana i te au temeio i tona meangiti anga ei tamaroa i te tupuanga i roto ia Nazareta. Inara kua taui te reira i muri ake i tona papetito anga i te 29 T.N., mei te 30 mataiti. (Luka 3:21-23) Te akakite maira te Pipiria kia tatou: “Ko tei akatainuia mai e te Atua ki te vaerua tapu e te mana ra: ko tei takinga-meitaki aere ra, e te akaora anga i te aronga ravarai i teiaa i te rave kino a te diabolo.” (Angaanga 10:38) “Ko tei takinga-meitaki aere”—kare ainei te reira e akakite mai ana e kua taangaanga tau ua a Iesu i tona mana? I muri mai i tona akatainu angaia, “e peroveta mana ïa [aia], i te tuatua e te ravenga.”—Luka 24:19.

9-11. (a) Kua rave maata a Iesu i tana apiianga iea, e eaa oki te akaaoanga tana i aro atu? (e) Eaa ra te urupu i va uai i te tu apiianga a Iesu?

 ⁹ Akapeea a Iesu i te ririnui anga i roto i te tuatua? Kua apii putuputu ua aia i te ngai atea—i te pae kauvai e te au maunga e pera katoa ki runga i te au mataara e i roto i te au ngai makete. (Mareko 6:53-56; Luka 5:1-3; 13:26) Ka ngoie ua i tana aronga akarongo i te aere ke me kare tana au tuatua i opu i to ratou inangaro. I te au tuatau i mua ake i te au puka neneiia, ka apai ua te aronga akarongo ariki ua i tana au tuatua i roto i to ratou manako e te ngakau. No reira kua anoanoia ta Iesu apiianga e kia opu i te manako, kia marama taka meitakiia, e kia mama ua i te maaraia. Inara kare teia akaaoanga i akatupu i te manamanata kia Iesu. Ei akatauanga, ka akamanako ana i tana Tuatua i te Maunga.

¹⁰ I tetai popongi maiata i te 31 T.N., kua akaputuputu mai tetai urupu ki runga i tetai maunga i te pae i te Tai o Galilea. Kua aere mai tetai mei Iudea mai e Ierusalema, e 100 ki te 110 kiro mita te mamao. Kua aere mai tetai atu mei te pae taatai o Turia e Sidona, i te tua tokerau. Kua akavaitata mai te au tangata maki e manganui i te amiri iaia, e kua rapakau aia ia ratou pouroa. I te mea kare e tangata maki tikai i rotopu ia ratou, kua akamata aia i te apiipii. (Luka 6:17-19) I te akamutu anga aia i te tuatua no tetai taime i muri mai, kua poitirere ratou no runga i ta ratou i rongo atura. No teaa ra?

¹¹ I te au mataiti i topa, kua tata tetai tei rongo atura i taua ako anga: “Kua va ua te tangata i tana tuatua: I apii oki aia ia ratou ma te mana.” (Mataio 7:28, 29) Kua tuatua a Iesu ma te ririnui ka kite atu ratou. Kua tuatua aia no te Atua e kua turu i tana au apiianga ma te mana ririnui o te Tuatua a te Atua. (Ioane 7:16) Kua taka meitaki ta Iesu au tuatua, kua akakeukeu tana ako anga, e tana au maro anga kare e rauka kia patoiia. Kua akakite mai tana au tuatua i te mea puapinga maata tikai o tetai tumu manako e pera katoa kua puta te ngakau o tana aronga akarongo ra. Kua apii aia ia ratou akapeea me  kimi i te mataora, akapeea me pure, akapeea me kimi i te Patireia o te Atua, e akapeea me patu i tetai tuatau tinamou papu ki mua. (Mataio 5:3–7:27) Kua akaara tana au tuatua i te au ngakau o te aronga tei pongi i te tuatua mou e te tuatua tika. Te puareinga ra taua aronga i te “akaruke” ia ratou uaorai e kia akaruke i te au mea ravarai e raukai i te aru atu iaia. (Mataio 16:24; Luka 5:10, 11) Mei teaa te akakite anga o te ririnui te au tuatua a Iesu!

12, 13. Na roto i teea tu i rauka ai ia Iesu te ‘mana ïa i te ravenga,’ e eaa oki te tukeke i roto i tana au temeio?

¹² E ‘mana katoa to Iesu i te ravenga.’ (Luka 24:19) Te ripoti maira te au Evangeria e tere atu i te 30 temeio tataki tai tei raveia e ia—pouroa i roto i te “mana o Iehova.” b (Luka 5:17, NW) Kua akakeu ta Iesu au temeio i te au oraanga o te au tauatini ua atu. Akamanako ana i nga temeio e rua—te angai anga e 5,000 tane e i muri mai e 4,000 tane. Ma te au vaine e te tamariki, penei i roto i te urupu ra kapiti mai e tauatini ua atu te katoatoa!—Mataio 14:13-21; 15:32-38.

¹³ Tukeke te tu o te au temeio ta Iesu i rave. Kua rauka iaia te mana ki rungao i te au temoni, te tuaruanga ia ratou ma te ngoie ua. (Luka 9:37-43) Kua rauka iaia te mana ki rungao i te au mea natura, te akariro anga i te vai ei uaina. (Ioane 2:1-11) Akamanako ana te poitirere anga tana au pipi te ‘kite atu anga ia Iesu i te aere ua anga na runga i te tai.’ (Ioane 6:18, 19) Kua autu aia i te au maki ravarai, te rapakauanga i te au tu kino, te maki kino tikai, e te au maki tamataku oraanga. (Mareko 3:1-5; Ioane 4:46-54) Kua rave aia i taua au rapakauanga i roto i te au tu tukeke. Kua rapakauia etai mei te ngai mamao, ko tetai atu kua kite vaitata atu i te reira. (Mataio 8:2, 3, 5-13) Kua rapakau vivikiia tetai, tetai atu ma te marie.—Mareko 8:22-25; Luka 8:43, 44.

14. I raro ake i teea au turanga i akatutu ei a Iesu e kua rauka iaia te mana akakore i te mate?

 ¹⁴ Ma te umere ra, kua rauka ia Iesu te mana kia akakore i te mate. I nga atianga e toru tei rekotiia, kua akatu aia i tei mate ra, te orongaanga i tetai tamaine e 12 mataiti ki tona nga metua, e tetai tama koia anake ua ki tetai metua vaine takaua, e tetai tungane akaperepereia ki tona nga tuaine. (Luka 7:11-15; 8:49-56; Ioane 11:38-44) Kare tetai turanga i riro ei mea ngata. Kua akatu mai aia i tetai tamaine e 12 mataiti mei tona roi i muri poto ua ake i tona matenga. Kua akatu mai aia i te tamaiti a tetai vaine takaua mei te pia mate, kare e ekoko anga i te ra i mate ei aia. E kua akatu mai aia ia Lazaro mei te vaarua tanumanga i muri ake i tona matenga e a ra.

15, 16. Eaa te akakite anga e kua noinoi kore a Iesu i te taangaanga i tona mana?

¹⁵ Ka rauka ainei ia koe te akamanako i te rave anga kino me tukunaia te mana tei rauka ia Iesu ki roto i nga rima o tetai tutara apa ua? Inara kare a Iesu i apa ana. (1 Petero 2:22) Kua patoi aia e kia tarepoia e te tu manako uaorai, aruaru, e te noinoi te akakeu ra i te au tangata apa ua kia taangaanga i to ratou mana ei tamamae i tetai atu.

¹⁶ Kare a Iesu i noinoi ana i te taangaanga i tona mana, kare i taangaanga ana i te reira ei puapinga nona uaorai. I te pongi anga aia, kua patoi aia i te akariro i te au toka ei varaoa nana uaorai. (Mataio 4:1-4) E akapapu anga tana au apinga iti ua e kare aia i puapinga ana i te pae materia mei te taangaanga anga i tona mana. (Mataio 8:20) Te vai katoa ra tetai atu akapapu anga e kua mama mai tana au angaanga ririnui mei te au akakoroanga noinoi kore. Te rave anga aia i te au temeio, kua rave aia ei atinga kiaia uaorai. Te rapakau anga aia i tei maki ra, kua aere atu te mana mei iaia. Kua kite oki aia i te aere ua anga o teia mana, e i roto ua i te turanga o tetai rapakau anga okotai. (Mareko 5:25-34) Inara, kua tuku aia i te au urupu tangata kia amiri iaia, e kua rapakauia ratou. (Luka 6:19) Mei teaa te noinoi kore o taua tu!

17. Akapeea a Iesu i te akaari mai anga e kua akono meitaki aia i tana apainga me taangaanga i tona mana?

 ¹⁷ Kua akono meitaki a Iesu i te taangaanga i tona mana. Kare rava aia i rave ana i te au angaanga ririnui ei mea akaariari ua. (Mataio 4:5-7) Kare aia i puareinga i te rave i te au akairo ei akamerengo i te akakoroanga ekoko tarevake o Heroda. (Luka 23:8, 9) Kare i akakitekite ua i tona mana, kua ako putuputu a Iesu i te aronga tana i rapakau ra auraka kia akakite ki tetai ke. (Mareko 5:43; 7:36) Kare aia i inangaro i te tangata kia manako no runga iaia tei akanooia ki runga i te au ripoti akatupu i te tarotokaka anga.—Mataio 12:15-19.

18-20. (a) Eaa tei akakeu i te tu o ta Iesu taangaanga anga i tona mana? (e) Eaa toou manako i te tu o te rapakau anga a Iesu i tetai tangata turi?

¹⁸ Kare teia tangata ririnui, a Iesu, mei te au tutara tei taangaanga manako kore i to ratou mana no te au anoano e te mamaeanga o tetai atu. Kua akono tikai a Iesu i te au tangata. Kua akakeu oonu tona kite anga i tei kino ra e kua akakeu iaia kia akamaru i to ratou mamaeanga. (Mataio 14:14) Kua manako tikai aia i to ratou au manako ngakau e te au anoano anga, e kua akakeu teia manako anga i tana taangaanga anga i tona mana. Ka kitea tetai akatauanga akakeu anga i roto ia Mareko 7:31-37.

¹⁹ I teia atianga, kua kite atu te urupu maata ia Iesu e kua taki atu kiaia i te manganui tei maki ra, e kua rapakau aia ia ratou pouroa. (Mataio 15:29, 30) Inara kua iki atu a Iesu i tetai tangata e kua akono takake atu iaia. E turi te tangata e kare e rauka i te tuatua. Penei kua kite atu a Iesu i te tu ru me kore te tu akama o taua tangata ra. Te manako ua anga, kua akatakake atu a Iesu i taua tangata ra—mei te urupu—ki tetai ngai ko raua ua. I reira kua akono atu a Iesu i etai au akairo i te akakite atu ki taua tangata ra no tana ka rave atu. Kua “tuku iora i tona rima ki roto i ona taringa, tutua akera i te uavare, e kua akatukia atura i tona arero.” c (Mareko 7:33) Aru mai, kua akara atura a Iesu ki te rangi  ra e kua tuatua i tetai pure. Ka akakite teia au angaanga ki te tangata ra, ‘Ko taku ka rave atu kia koe kua tupu ia mei te mana o te Atua.’ I te openga ra, kua tuatua atu a Iesu: “Kia puata.” (Mareko 7:34) I taua taime ra, kua akaoki akaouia mai te tu akarongo o taua tangata ra e kua rauka iaia i te tuatua ua.

²⁰ Mei teaa te pumaana i te akamanako noatu i te taangaangaanga i tona mana orongaia mai e te Atua kia rapakau i tei takinga kinoia, kua akaari atu a Iesu i te manako tangi no to ratou manako ngakau! Kare ainei i te mea akapapuanga kia kite e kua tuku a Iehova i te Patireia Mesia ki roto i nga rima o tetai Tutara akono ua, e te manakonako ua?

21, 22. (a) Eaa tei akatutuia maira e te au temeio a Iesu? (e) No te mea e mana akaaere to Iesu i te au mana natura, eaa te ka rauka ia tatou i te tapapa atu i raro ake i tana tutara anga Patireia?

²¹ Te au angaanga ririnui ta Iesu i rave i te enua nei e au akatutu anga ia o te au akameitakianga mekameka te ka aere mai i raro ake i tana tutara anga ei ariki. I roto i te ao ou o te Atua, ka rave akaou a Iesu i te au temeio—inara i roto i te koropu katoa! Ka akamanako ana i tetai o te au manakonakoanga rekareka a te tuatau ki mua.

²² Ka akanoo akaou a Iesu i te tu tau o te enua kia aiteite apa kore. Ka akamaara ana e kua rauka iaia i te akaaere i te au mana natura na te akamuteki anga i te matangi. Papu i reira, i raro ake i te tutara anga a te Patireia o Karaiti, kare te tangata e mataku e ka takinokinoia e te au uriia, te ngaruerue enua, te maunga ka, me kare tetai atu au tumatetenga natura. I te mea ko Iesu te Pu Rave Angaanga, ta Iehova i taangaanga no te anga mai i te enua e te au mea ora pouroa i runga i te reira, te marama meitaki ra aia i te tu o te enua. Kua kite aia akapeea me taangaanga meitaki i tana au apinga. I raro ake i tana tutara anga, ka akariroia teia enua katoa ei Parataito manea tikai.—Luka 23:43.

23. Ei Ariki, akapeea a Iesu i te akamerengo anga i te au anoano o te au tangata?

²³ Akapeea, i reira, te au anoano anga o te au tangata ravarai? I te raukaanga ia Iesu te angai i te au tauatini ma te maata tikai, te taangaanga anga i te au apinga iti ua, te akapapu maira kia tatou  e ka apai mai tana tutara anga i te rangatira mei te matepongi. E tikai, te maata oki o te kai, te tua meitakiia ra, ka akakore tamou ua atu i te matepongi. (Salamo 72:16) Te akaaere anga i te maki e te maki kino te akakite maira kia tatou e ka rapakauia tei maki ra, tei matapo, tei murare, tei takinokinoia, e tei pirikoki—ma te pu tikai e te tamou tikai. (Isaia 33:24; 35:5, 6) Te rauka anga iaia i te akatu i tei mate ra te akapapu maira e ko tona tu maata tikai ei Ariki i te rangi ra te kapiti maira i te mana no te akatu i te au mirioni e manganui tei mataora tona Metua i te akamaara.—Ioane 5:28, 29.

24. Ia tatou e akamanako ra i te mana o Iesu, eaa ta tatou ka akamanako, e no teaa ra?

²⁴ Ia tatou e akamanako ra i te mana o Iesu, kia akamaara tatou e kua aru apa kore ua teia Tamaiti i tona Metua. (Ioane 14:9) No reira te oronga maira ta Iesu taangaanga i te mana i tetai tutu taka meitaki e akapeea a Iehova me taangaanga i te mana. Ei akatauanga, ka akamanako ana i te tu maru o ta Iesu rapakau anga i tetai tangata repera. Kua akakeuia e te tu tangi, kua amiri a Iesu i taua tangata ra e kua tuatua: “Kua tika ïa iaku.” (Mareko 1:40-42) Na roto i te au tataanga mei teia rai, te tuatua ra a Iehova, i te na ko anga, ‘Akapera oki au me taangaanga i toku mana!’ Kare ainei koe i akakeuia kia akapaapaa i to tatou Atua maata e kia akameitaki e te taangaanga ra aia i tona mana na roto i taua mataara aroa ua?