1-3. Akapeea to Iesu au tangata tupu i mua ana i te ariu anga ki tana apiianga, e eaa ta ratou i kore i kite no runga iaia?

 KUA poitirere tikai te aronga matakitaki. Te tu ua ra te mapu tane ko Iesu ki mua ia ratou i roto i te tunako e te apii ra. Kare aia i te tangata ke kia ratou—kua maata mai aia i roto i to ratou oire, e no etai mataiti kua angaanga ana aia i rotopu ia ratou ei tangata kamuta. Penei te noo ra etai ia ratou i roto i te au are ta Iesu i tauturu i te patu atu, me kare te taangaanga ra ratou i te au arote e te au amo i runga i to ratou enua tei maaniia e ia ma tona nga rima. a Inara akapeea ratou i te ariu anga mai ki te apiianga a teia tangata kamuta i mua ana?

² Kua poitirere tikai te maata anga o te aronga e akarongo atura, te uiuianga: “Noea te pakari . . . a teianei tangata?” Inara kua tuatua katoa ratou: “Teia te kamuta, te tamaiti a Maria.” (Mataio 13:54-58; Mareko 6:1-3) Ma te tataraara, kua akamanako te au tangata tupu o Iesu, ‘E tangata noa ua teia kamuta mei ia tatou rai.’ Noatu te pakari o tana au tuatua, kua kopae ratou iaia. Kare ratou i kite ana e ko te pakari tana e akakite ra kare ia nona.

³ Noea mai teia pakari o Iesu? “Kare taku uaorai i taku e apii nei,” i tuatua ei aia, “nana ra, na tei tono mai iaku nei.” (Ioane 7:16) Kua akamarama te apotetoro ko Paulo no Iesu ‘ko tei akariroia e te Atua ei pakari, no tatou.’ (1 Korinetia 1:30) Te akakite uaia maira to Iehova tu pakari na roto i tana Tamaiti, ko Iesu. Ae, kua tika teia e kua tuatua a Iesu: “Ko au e te Metua ra, okotai ïa.” (Ioane 10:30) Ka akara matatio ana tatou e toru ngai i reira kua akaari a Iesu i te ‘pakari o te Atua.’

4. (a) Eaa te tumu tuatua o ta Iesu tuatua akakite, eaa i puapinga maatai te reira? (e) Eaa i tau ua ei ta Iesu ako anga e e meitaki rai no te aronga i akarongo maira iaia?

⁴ Te mea mua, ka akara ana i ta Iesu i apii. Te tumu tuatua o tana tuatua akakiteanga koia oki “te evangelia o te basileia.” (Luka 4:43) E puapinga oki te reira na te Patireia te akatapuanga i to Iehova ingoa—e tona tu ei Tutara tuatua tika—e te apaianga mai i te au akameitakianga mutu kore ki te au tangata ravarai. I roto i tana apiianga, kua oronga katoa a Iesu i te ako anga pakari no te oraanga i te au ra ravarai. Kua akapapu aia iaia uaorai e ko te ‘Tumu Korero Umere.’ (Isaia 9:5) Ae, akapeea e riro ei kia kore e meitaki tana ako anga? E kite oonu tona i te Tuatua a te Atua e te anoano, te marama meitaki anga i te tu natura o te tangata, e te inangaro oonu i te tangata ravarai. No reira, e tau ua tana ako anga e te meitaki ra no tana aronga akarongo ra. Kua tuatua a Iesu i te “tuatua o te ora mutu kore.” Ae, me aruia, te taki atura tana ako anga ki te ora.—Ioane 6:68.

5. Eaa etai o te au tumu manako ta Iesu i akono i roto i te Tuatua i te Maunga?

⁵ Te Tuatua i te Maunga e akaraanga meitaki roa o te pakari aiteite koreia tei kitea i roto i te au apiianga a Iesu. Ko teia tuatua, tei rekotiia ia Mataio 5:3–7:27, papu ka pou e 20 ua miniti i te oronga. Inara, tana ako anga, kare i kotingaia—te tano nei i teia tuatau mei te taime mai i orongaiai te reira. Kua akono a Iesu i te au tumu manako tuketuke, kapiti mai e akapeea me akamako mai i te au pirianga i rotopu i tetai (5:23-26, 38-42; 7:1-5, 12), akapeea me akono i te tu ma i te pae akono (5:27-32), e akapeea me akono i tetai oraanga puapinga (6:19-24; 7:24-27). Inara e maata atu ta Iesu i rave i te akakite ua ki tana aronga akarongo i te mea pakari kia akono; kua akaari aia kia ratou na te akamaramaanga, te akatakaanga, e te orongaanga i te akapapu anga.

6-8. (a) Eaa te au tumu akakeu no te kopae anga i te taitaia ta Iesu i oronga mai? (e) Eaa te akaari maira e kua akaata ta Iesu ako anga i te pakari mei runga mai?

 ⁶ Ei akaraanga, ka akamanako ana i ta Iesu ako anga pakari e akapeea me akono i te tu taitaia no te au apinga materia, mei tei taikuia ia Mataio pene 6. “Auraka e apiapi i to kotou ora, i ta kotou e kai, e ta kotou e inu, e te kakau no to kotou kopapa. Kare aina e maata te ora i te kai, e te kopapa i te kakau,” i ako mai ei a Iesu ia tatou. (Irava 25) E au apinga anoanoia no te ra te kai e te kakau, e e mea natura ua i te manako atu e kia rauka te reira. Inara te akakite maira a Iesu kia tatou “auraka e apiapi” i teia au apinga. b No teaa ra?

⁷ E akarongo mai ana ia Iesu i te akamarama papu ua anga. I te mea kua oronga mai a Iehova i te oraanga e te kopapa kia tatou, kare ainei e rauka iaia i te oronga mai i te kai ei akaroa i taua oraanga e te kakau kia akakakau i taua kopapa ra? (Irava 25) Me te oronga ra te Atua i te kai na te au manu e te akamanea ra aia i te au tiare, mei teaa te maata o tana akono anga i tona aronga akamori! (Irava 26, 28-30) E tikai, e puapinga kore te apiapi anoano koreia. Kare te reira e akaroa i to tatou oraanga ma tetai manga tuanga. c (Irava 27) Akapeea e raukai ia tatou te kopae i te tu apiapi? Te ako maira a Iesu ia tatou: E tuku tamou i te akamori anga i te Atua ko te ngai mua ia i to tatou oraanga. Ko te aronga e pera ra ka papu e pouroa ta ratou au umuumu anga i te au ra ka “kapiti katoaia mai” kia ratou e to ratou Metua i te rangi ra. (Irava 33) I te openga ra, te oronga maira a Iesu i tetai taiku anga tau ua—e akono i tetai ra mei tetai. Eaa ra ka kapiti atu ei i te au tu apiapi o apopo ki to teia ra? (Irava 34) I te pae mai, eaa ra ka manamanata puapinga kore ei no runga i te au apinga penei kare e tupu? Te taangaangaanga  i taua ako anga pakari ka akakore i te mamae ngakau mei ia tatou i roto i teia ao taitaia.

⁸ Te taka meitaki ra, ko te ako anga ta Iesu i oronga mai te tau ra i teia tuatau mei te taime mai i orongaiai te reira vaitata rai e 2,000 mataiti i topa. Kare ainei te reira i te akapapu anga o te pakari mei runga maira? Pera te ako anga meitaki a te au tangata ako tetai kare e tau ana e te anoanoia ra kia akara akaouia me kare kia monoia. Inara, te tau nei rai ta Iesu apiianga i teia tuatau. Inara auraka te reira e akapoitirere ia tatou, no te mea kua tuatua teia Tumu Korero Umere i “ta te Atua rai tuatua.”—Ioane 3:34.

9. Eaa ta etai aronga vaeau i tuatua no runga i ta Iesu apiianga, eaa teia i kore ei i te tuatua ua?

⁹ Ko te rua o te ngai te akaata ra a Iesu i to te Atua pakari koia oki ko tana tu apiianga. I tetai atianga, kua oki ua mai te au vaeau tei tonoia i te opu iaia, e kua karanga atura: “Kare rava e tangata e tau te tuatua i ta tera ra tangata.” (Ioane 7:45, 46) Kare teia i te tuatua ua. O te au tangata ravarai tei ora ana, kua rauka ia Iesu, “no runga” maira, te kite maata roa atu e te tupu anga mei te reira ka rave ua mai. (Ioane 8:23) Kua apii tikai aia i tei kore e rauka i tetai tangata i te apii. Ka akamanako ana e rua o taua rave anga a teia Puapii pakari.

10, 11. (a) Eaa ra tatou ka umere ei no runga i ta Iesu taangaanga anga i te au akatutu anga? (e) Eaa oki te au parapore, eaa te au akaraanga te akaari maira e tau tikai ta Iesu taangaanga anga i te au parapore no te apiianga?

¹⁰ Taangaanga meitaki anga i te au akatutu anga. “Ta Iesu i tuatua parabole atu ki te tangata tini ra,” kua akakiteia mai kia tatou. “Kare rava e tuatua parabole kore kia tuatua aia kia ratou.” (Mataio 13:34) Ka umere ua tatou i tona au tu aiteite kore i te apii anga i te au tuatua mou oonu na roto i te au apinga o te ra. Te aronga pama e tanu ra i te au ua, te au vaine e akapapa ra no te tunu varaoa, te tamariki e kanga ra i te ngai makete, te aronga ravakai e uuti maira i te au kupenga, te au  tiaki mamoe e kimi ra i te mamoe ngaro—e au apinga teia tei kiteia e tana aronga akarongo e manganui te taime. Me kapitiia atu te au tuatua mou puapinga ma te au apinga matauia, kua tarai vivikiia e te oonu taua au tuatua mou ki roto i te manako e te ngakau.—Mataio 11:16-19; 13:3-8, 33, 47-50; 18:12-14.

¹¹ E taangaanga putuputu ana a Iesu i te au parapore, te au tua poto ua mei te reira ka raveia mai te au tuatua mou pae vaerua me kare te pae akono. I te mea ka ngoie ua te au tua i te opuia e te akamaaraia i te au manako maani ua, kua tauturu te au parapore i te akono tamou i ta Iesu au apiianga. I roto i te au parapore e manganui, kua akataka a Iesu i tona Metua ma te au tuatua oraora tei kore e ngaropoinaia. Ei akaraanga, koai tei kore e marama i te tumu manako o te parapore o te tamaiti kaimoumou apinga—ko tetai tei aere ke me akaari i te tu tataraara tikai, ka tangi a Iehova e ka ariki aroa ua i tei oki mai?—Luka 15:11-32.

12. (a) Na roto i teea mataara ta Iesu taangaangaanga i te au ui anga i roto i tana apiianga? (e) Akapeea a Iesu i te akamuteki anga i te aronga uiui i tona mana?

¹² Taangaanga karape anga i te au ui anga. Kua taangaanga a Iesu i te au ui anga kia akakeu i tana aronga akarongo kia tamanako i ta ratou uaorai au taopenga, kia akara matatio i to ratou au akakoroanga, me kare kia rave i te au iki anga. (Mataio 12:24-30; 17:24-27; 22:41-46) I te uiui anga te au arataki akonoanga me e mana orongaia mai tona e te Atua, kua pau atu a Iesu: “I te bapetizo a Ioane nei, no te rangi mai aina? e na te tangata aina?” Kua poitirere no taua ui anga, kua eumiumi ratou kia ratou uaorai: “Kia tuatua tatou, No te rangi mai; e riro aia i te tuatua mai e, Eaa iora kotou i kore ei i akarongo atu iaia? Kia tuatua oki tatou, Na te tangata.” Inara, “kua mataku oki [r]atou i te tangata; kua kite katoatoa oki ratou e, e peroveta tikai a Ioane.” I te openga ra, kua pau ratou: “Kare matou i kite.” (Mareko 11:27-33; Mataio 21:23-27) Ma tetai ui anga ngoie ua, kua akamuteki ua a Iesu ia ratou e kua akaari mai i te tu pikikaa i roto i to ratou au ngakau.

13-15. Akapeea te parapore o te tangata tupu Samaria i te akaata anga i te pakari o Iesu?

 ¹³ I tetai taime kua taokotai a Iesu i te au raveanga na te tauru anga mai i te au ui anga akakeu i te manako ki roto i tana au akatutu anga. I te ui anga tetai roia ngati Iuda kia Iesu eaa tei umuumuia e raukai te ora mutu kore, kua taiku atu a Iesu i te Ture a Mose kiaia, tei akaue mai i te aroa i te Atua e te tangata tupu. Te inangaroanga i te akapapu iaia uaorai e e tuatua tika, kua ui te tangata ra: “Koai oki toku tangata tupu?” Kua pau atu a Iesu na te akakiteanga i tetai tua. Te teretere ra tetai tangata ngati Iuda koia ua i te takinga kino angaia aia e te aronga keia, tei akaruke mai iaia vaitata rai ka mate. Kare i roa kua aere mai nga tangata ngati Iuda, te mua e taunga aru mai ko tetai ngati Levi. Kua kopae nga tangata iaia. Inara kua aere mai tetai tangata Samaria. Akakeuia e te tu tangi, kua tama maru atu aia i te ngai kinokino o taua tangata ra e kua amo aroa ua atu i taua tangata ki tetai ngai akonokono i reira ka meitaki mai ei aia. Te taopenga anga i te tua, kua ui atu a Iesu ki tei uiui maira: “I taua nga tangata toko toru ra, koai te tangata tupu iaia, i toou manako anga, i rokoia e te anana keia ra?” Kua akakeuia taua tangata kia pau: “Ko tei aroa atu iaia ra.”—Luka 10:25-37.

¹⁴ Akapeea te parapore i te akaata anga i te tu pakari o Iesu? I to Iesu tuatau, kua taiku te ngati Iuda i te tuatua “tangata tupu” ki te au tangata anake tei akono i ta ratou au peu—papu tikai kare i te au Samaria. (Ioane 4:9) Naringa a Iesu i akakite i te tua e ko te tangata Samaria tei takinga kinoia e ko te tangata ngati Iuda tei tauturu ra, ka uri ke ainei te reira i te tu iriiri? Kua akanoo pakari a Iesu i te tua e kua akono aroa atura tetai tangata Samaria i te tangata ngati Iuda. Ka akara, katoa ana, i te ui anga ta Iesu i ui atu i te openga o te tua. Kua akatano aia i te manako maata ki runga i te tuatua “tangata tupu.” Tera te aite anga, kua ui te roia e: ‘Koai tikai tei tau i toku tu aroa tangata tupu?’ Inara kua ui a Iesu: “I taua nga tangata toko toru ra, koai te tangata tupu iaia?” Kua akara a Iesu, kare i tei rauka te takinga meitaki, te tangata takinga kinoia, mari ra ki runga i tei akaari i te takinga meitaki, te tangata Samaria. Ka akono rave ua tetai tangata tupu mou i te akaari i te aroa ki tetai ua  atu noatu to ratou ngai i aere mai ei. Kua akakite meitaki a Iesu i tana tumu manako.

¹⁵ E mea umere ainei e kua va ua te au tangata i ta Iesu “tuatua” e kua akavaitataia kiaia? (Mataio 7:28, 29) I tetai ati anga kua noo ua mai “e manganui te tangata” kiaia e toru ra, te noo ua anga ma te kore e kai!—Mareko 8:1, 2.

16. Na roto i teea mataara ta Iesu orongaanga i te “akapapu tau” e te akaaereia ra aia e te pakari tu-Atua?

¹⁶ Ko te toru o te ngai i akaata ei a Iesu i to Iehova tu pakari koia oki ko tona tu oraanga. E tau ua te tu pakari; te angaanga ra. “Koai tei pakari i roto ia kotou?” i ui ei te pipi ko Iakobo. I reira kua pau aia i tana ui anga, i te na ko anga: “Kia tuku i tona tu akono meitaki i te oronga i te akapapu anga tau no te reira.” (Iakobo 3:13, The New English Bible) Ta Iesu akono anga iaia uaorai kua oronga mai i te “akapapu anga tau” e te akaaereia ra aia e te pakari tu-Atua. Ka akara ana tatou akapeea aia i te akaari anga i te akava anga tau, i roto i tona tu oraanga e tana akonoanga i tetai atu.

17. Eaa te au akakite anga e kua rauka ia Iesu te tu parani tiama i tona oraanga?

¹⁷ Kua kite ainei koe i te au tangata tei ngere i te akara anga meitaki e putuputu te taime kua akono manako pakari? Ae, ka anoanoia te pakari kia parani ei. Te akaataanga i te pakari tau i te Atua, kua rauka ia Iesu te parani tiama. Tei maata atu, kua tuku aia i te au apinga pae vaerua na mua i tona oraanga. Kua maroiroi pakari aia i te rave i te angaanga akakite anga i te tuatua meitaki. “Ko toku ia tere i aere mai ei au nei,” i tuatuai aia. (Mareko 1:38) Tei matauia, kare te au apinga materia i te mea puapinga kiaia; i te akaraanga kare e maata ana tana au apinga. (Mataio 8:20) Inara, kare aia i akono ana i te tu oraanga pakari. Mei tona Metua rai, “te Atua mataora,” e tangata rekareka a Iesu, e kua tarekareka atu aia i tetai. (1 Timoteo 1:11; 6:15) I te tae anga aia ki tetai umukai akaipoipo—e tupu anga tei akairoia e te akatangi anga imene, te imeneanga, e te rekarekaanga—kare aia i tae ki reira no te akatupu i te tu maromaroa ki  rungao i taua atianga. I te pou anga te uaina, kua akariro aia i te vai ei uaina meitaki, e vai inu “e rekarekaʼi te ngakau o te tangata.” (Salamo 104:15; Ioane 2:1-11) Kua ariki a Iesu i te au pati anga kaikai e manganui, e kua taangaanga putuputu aia i taua au atianga no te apii anga.—Luka 10:38-42; 14:1-6.

18. Akapeea a Iesu i te akono anga i te akava anga apa kore i roto i tana akonoanga i tana au pipi?

¹⁸ Kua akaari a Iesu i te akava anga pikikaa kore i roto i tana akonoanga i tetai. Kua oronga mai tona kite anga i te tu o te tangata i te manako taka meitaki kiaia no tana au pipi. Kua kite meitaki aia e kare ratou i tiama. Inara, kua kite atu aia i to ratou au tu meitaki. Kua kite atu aia i te tu tau i roto i teia au tangata ta Iehova i akavaitata maira. (Ioane 6:44) Noatu to ratou au tu apa ua, kua puareinga ua a Iesu i te irinaki ia ratou. Te akatutuanga i taua tu irinaki, kua oronga aia i te apainga maata ki tana au pipi akatainuia. Kua akaue atu aia ia ratou kia tutu aere i te tuatua meitaki, e kua irinaki aia e ka rauka ia ratou te akatupu i taua akauenga. (Mataio 28:19, 20) Te akapapu maira te puka o Angaanga e kua rave tiratiratu ratou i te angaanga tana i akaue mai ia ratou kia rave. (Angaanga 2:41, 42; 4:33; 5:27-32) Te taka meitaki maira, i reira, kua pakari a Iesu i te irinaki ia ratou.

19. Akapeea a Iesu i te akatutu anga e e ‘maru aia, e te ngakau akaaka’?

¹⁹ Mei ta tatou i kite i te Pene 20, te kapiti atura te Pipiria i te tu akaaka e te maru ma te pakari. Ae, te akanoo ra a Iehova i te akaraanga meitaki no teia. Akapeea a Iesu? E mea pumaana  i te kite i te tu akaaka tei akaariia e Iesu i roto i te akonoanga i tana au pipi? Ei tangata tiama, e teitei atu aia ia ratou. Inara, kare aia i akavaavaa ana i tana au pipi. Kare rava aia i aruaru ana i te akameangiti me kare i te akakite kore ia ratou. Ei tuke anga, kua manako aia i to ratou au kotinga e kua akakoromaki ma to ratou au tu apa ua. (Mareko 14:34-38; Ioane 16:12) Kare ainei i te mea puapinga e kua aere ua te au tamariki kia Iesu? Papu tikai kua akavaitata atu ratou kiaia no te mea te kite ra ratou e e ‘maru oki aia, e te ngakau akaaka.’—Mataio 11:29; Mareko 10:13-16.

20. Akapeea a Iesu i te akaari anga i te tu tau ua i te akonoanga i tetai vaine Kenitara no tana tamaine kua uruia e te temoni?

²⁰ Kua akaari a Iesu i te tu akaaka tau i te Atua na roto i tetai mataara puapinga atu. E tu tau tona, me kare te tukutuku ua, me akariro te tu akaaroa e kia tau teia. Ei akaraanga, ka akamaara ana i te tuatau i te pati akatenga anga tetai vaine Kenitara iaia kia rapakau i tana tamaine uruia e te temoni. Na roto i nga mataara tuketuke e toru, kua tuatua a Iesu i te akamata anga e kare aia e tauturu iaia—te mea mua, na te koreanga e pau atu iaia; te rua, te tuatua tika anga e kua tonoia mai aia, kare ki te au Kenitara, mari ra ki te au ngati Iuda; e te toru, na te orongaanga i tetai akatutuanga tei tuatua maru ua i taua tumu manako. Inara, kua maro ua atu te vaine, te akaari anga mai i te akarongo tuke ua akerai. No teia turanga tuke ua akerai, akapeea a Iesu i te ariu anga atu? Kua rave aia i tei kore i anoanoia e ia i te rave. Kua rapakau aia i te tamaine a taua vaine. (Mataio 15:21-28) E tu akaaka tuke ua akerai, kare ainei? E akamaara, te tu akaaka e aka no te pakari mou.

21. Eaa tatou ka tauta ei kia aru i te tu peretana, te tuatua, e te au ravenga a Iesu?

²¹ Mei teaa ta tatou akameitaki anga e te akaari maira te au Evangeria kia tatou i te au tuatua e te au angaanga a te tangata pakari roa atu tei ora ana! Kia akamaara tatou kua akaata apa kore a Iesu i tona Metua. Na te aruanga i te tu peretana, te tuatua, e te au ravenga o Iesu, te tatanu ra tatou i te pakari mei runga mai. I roto i te pene e aru mai nei, ka kite tatou akapeea tatou me taangaanga i te tu pakari tau i te Atua i roto i to tatou oraanga.