1-3. (a) Akapeea a Solomona i te akaari anga i te pakari tuke ua akerai i roto i tana akono anga i te tauetono i rotopu i nga metua vaine? (e) Eaa ta Iehova i taputou mai e ka oronga mai kia tatou, e eaa te au ui anga e mama maira?

 E AKAVA anga ngata tikai—e rua nga vaine te maro ra no tetai pepe. E tai o aua nga vaine kainga, e kua anau taki tai raua i te tamaroa, e nga mea ra tuke. Kua mate tetai pepe, e i teianei kua maro nga vaine takitai e koia te metua vaine o te pepe ora. a Kare atu e aronga i kite mata eaa tei tupu ra. Papu kua akarongoia taua akava anga i roto i tetai ngai akava anga meangiti inara kare i akatikatikaia ana. I te openga ra, kua apainaia atu te maro anga kia Solomona, te ariki o Iseraela. Ka rauka ainei iaia te akakite mai i te tuatua tika?

² I muri mai i te akarongo anga i nga vaine e maro ra, kua akaue atu a Solomona e kia apainaia mai tetai koke. E ma te akaraanga papu tikai, kua ota aia i te tamaiti kia tipuia e rua, e kia orongaia nga apa na tetai vaine e tetai. I taua taime ra, kua pati ua atu te metua vaine tikai ki te ariki kia oronga i te pepe—tana tamaiti akaperepere—na tetai vaine. Inara kua maro ua mai tetai vaine kia tipuia te tamaiti. Kua kite i reira a Solomona i te tika. Kua kite aia i te tu tangi aroa o te metua vaine i te tamaiti o tona kopu, e kua taangaanga aia i taua kite kia akatikatika i teia maro anga. Ka akamanako ana i te tu pumaana o te mama i te oronga anga atu a Solomona i tana pepe e kua tuatua e: “Koia te metua vaine tikai.”—1 Ariki 3:16-27.

 ³ E pakari tuke ua akerai, kare ainei? I te rongo anga te tangata e akapeea a Solomona i te akatikatika anga i taua akavaanga, kua va ua ratou, “kua kite oki e, tei roto iaia te pakari no ko mai i te Atua ra.” Ae, e apinga aroa tu-Atua te pakari o Solomona. Kua oronga a Iehova “i te ngakau karape e te kite” nona. (1 Ariki 3:12, 28) Inara akapeea tatou? Kia rauka katoa ia tatou te pakari tau i te Atua? Ae, i raro ake i te akauru anga, kua tata a Solomona: “Ko Iehova oki tei oronga mai i te pakari.” (Maseli 2:6) Kua taputou mai a Iehova i te oronga mai i te pakari—te rauka anga i te taangaanga meitaki i te kite, te maramaanga, e te kite karape—ki te aronga tei kimi ngakau tae i te reira. Akapeea e raukai ia tatou te pakari no runga mai? E akapeea tatou i te taangaanga anga i te reira ki roto i to tatou oraanga?

4-7. Eaa nga umuumu anga e a e raukai te pakari?

⁴ Kia rauka ainei ia tatou te kite maata me kare te kite apiianga teitei roa e raukai te pakari tau i te Atua? Kare. Te puareinga ra a Iehova i te oronga mai i tona pakari kia tatou noatu to tatou ngai i aere mai ei e te kite apiianga. (1 Korinetia 1:26-29) Inara kia akono tatou i te manako rave ua, te raurau maira oki te Pipiria ia tatou kia “aruaru i te pakari.” (Maseli 4:7) Akapeea e raukai ia tatou?

⁵ Te mea mua, ka anoanoia tatou kia mataku i te Atua. “Ko te akamataanga o te pakari ra, ko te mataku ïa ia Iehova [“te takainga mua ki te pakari,” The New English Bible],” i na Maseli 9:10 ei. Ko te mataku i te Atua te tumu ia o te pakari mou. No teaa ra? Ka akamaara ana te o maira i roto i te pakari te taangaanga manuia anga i te kite. Kia mataku i te Atua, kare e kia unui ma te mataku ki muri mei iaia, mari ra kia tupou ki mua iaia ma te mataku, te ngateitei, e te irinaki anga. E meitaki oki taua tu mataku e te akakeu ririnui ra. Te akakeu ra te reira ia tatou kia akarotai i to tatou oraanga ma to tatou kite i te anoano o te Atua e tana au ravenga. Kare atu e aerenga pakari  ka akono tatou, no te mea te akamaata ra ta Iehova au turanga i te tu meitaki teitei roa atu no te aronga te aru ra i te reira.

⁶ Te rua, kia akaaka tatou e kia mako ua. Kare te pakari tau i te Atua e vai ma te kore te tu akaaka e te tu mako. (Maseli 11:2) No teaa ra? Me e tu akaaka e te tu mako to tatou, te puareinga ra tatou i te aaki e kare tei ia tatou te au pauanga pouroa, e kare e tika ua ana to tatou manako, e ka anoanoia tatou kia kite i to Iehova manako no te reira. Te ‘patoi ra [a Iehova] i te aronga nengonengo,’ inara te mareka ra aia i te tuku mai i te pakari ki te aronga akaaka te ngakau.—Iakobo 4:6.

⁷ Te toru o te mea umuumuia koia oki ko te apii anga i te Tuatua tataia a te Atua. Te akakiteia maira to Iehova pakari i roto i tana Tuatua. E raukai taua tu pakari, kia aruaru pakari tatou i te kimi pu tikai i te reira. (Maseli 2:1-5) Te a o te umuumu anga ko te pure. Me pati ngakau tae tatou ki te Atua i te pakari, ka oronga maoraora ua mai aia i te reira. (Iakobo 1:5) Ta tatou au pure kia tauturu mai tona vaerua ka pauia mai. E ka akariro tona vaerua kia kitea e tatou te au mea apinganui i roto i tana Tuatua te ka tauturu ia tatou kia akatikatika i te au manamanata, te kopae ke i te kino, e te tuku anga i te au iki anga pakari.—Luka 11:13.

8. Me rauka tikai ia tatou te pakari tau i te Atua, akapeea te reira i te kitea anga?

⁸ Mei ta tatou i kite i te Pene 17, e tau ua to Iehova tu pakari. No reira, me kua rauka tikai ia tatou te pakari tau i te Atua, ka kiteia te reira i roto i to tatou tu akono ia tatou uaorai. Kua akataka te pipi ko Iakobo i te au ua o te pakari tu-Atua i te tataanga aia: “Kareka te pakari no runga maira, e mea iro koreia ïa, e mea au ïa, e te maru, e te akarongo ngoie, kua ki ïa i te aroa, e te takinga-meitaki, kare oki e akatu ke i te tangata, kare oki e pikikaa.” (Iakobo 3:17) Ia tatou e uriuri taki tai nei i teia au tu o te pakari tu-Atua, penei ka ui tatou kia tatou uaorai, ‘Te angaanga ra ainei te pakari no runga maira i roto i toku oraanga?’

9. Eaa te aiteanga kia iro koreia, e eaa ra i tau ei e ko te iro koreia te tu mua o te pakari tei akapapaia?

⁹ “E mea iro koreia ïa.” Kia iro koreia te aite anga kia viivii kore e te kino kore kare i vao ua i roto katoa ra. Te taokotai ra te Pipiria i te pakari ma te ngakau, inara kare e rauka i te pakari no runga mai i te rangi i te tomo ki roto i tetai ngakau taviiviiia e te au manako kino, te au anoano, e te au akakoroanga. (Maseli 2:10; Mataio 15:19, 20) Inara, me e iro koreia to tatou ngakau—te ka rauka i te au tangata apa ua—ka “akaruke [tatou] i te kino, ka rave i te meitaki.” (Salamo 37:27; Maseli 3:7) Kare ainei i tau e ko te iro koreia te tu mua o te pakari tei akapapaia? I te mea ra, me kare tatou i viivii kore i te pae akono e te vaerua, akapeea e raukai ia tatou te akaata tikai i tetai atu au tu o te pakari no runga mai?

10, 11. (a) Eaa ra i puapingai kia au ua tatou? (e) Me kite koe e kua akariri koe i tetai taeake akamori, akapeea koe i te akapapu anga e kua akatupu koe i te au? (Akara katoa i te tataanga i raro.)

¹⁰ “E mea au ïa.” Te akakeu ra te pakari i te rangi ia tatou kia aruaru i te au, e ua oki no te vaerua o te Atua. (Galatia 5:22) Te tauta ra tatou i te kopae i te tamanata i te “ruru o te au” te taokotai ra i to Iehova iti tangata. (Ephesia 4:3) Te rave katoa ra tatou i tei meitaki ia tatou kia akaoki akaou i te au me tamanataia te reira. Eaa teia i puapingai? Te karanga ra te Pipiria: “E te openga o taku nei tuatua, . . . kia noo ma te au; e e noo ïa te Atua nona te aroa e te au i rotopu ia kotou.” (2 Korinetia 13:11) No reira ia tatou e tamou marie ra i te noo au ua, ka vai mai te Atua au kia tatou. Ta tatou akonoanga i to tatou au taeake akamori te akamana ra i to tatou pirianga ma Iehova. Akapeea tatou i te akapapu anga ia tatou uaorai ei aronga akatupu i te au? Ka akamanako ana i tetai akaraanga.

¹¹ Eaa taau ka rave me kua kite koe kua akariri koe i tetai taeake akamori? Kua tuatua a Iesu: “Me, te apai atura koe i taau apinga oronga ki te atarau e kua maara mai koe e ara ta to taeake ia koe, e vaio atu i taau apinga oronga i reira i mua i te atarau, e aere ke, te mea mua e akatupu i te au ma toou taeake, e oti, me oki mai koe, e oronga i taau apinga.” (Mataio 5:23, 24, NW) Ka taangaanga koe i taua ako anga na te aere  mua anga ki toou taeake. Eaa te akakoroanga? Kia “akatupu i te au” kiaia. b E raukai te reira, penei ka anoanoia koe kia akakite ua, kare kia patoi, i tona manako ngakau mamae. Me aere atu koe kiaia ma te akakoroanga kia akaoki akaou mai i te au e kia akono i taua tu, papu tikai ka akakoreia te manako marama kore, ka raveia te au tataraara tau, e ka akonoia te tu akakore ara. Me manako ua koe i te akatupu i te au, te akaari ra koe e te aratakiia ra koe e te pakari tau i te Atua.

12, 13. (a) Eaa te aite anga o te tuatua tei uriia e “maru” ia Iakobo 3:17? (e) Akapeea tatou i te akatutu anga e maru ua tatou?

¹² “Te maru.” Eaa te aite anga kia maru? Kia tau ki te aronga  kite, te tuatua Ereni mua tei uriia no te “maru” ia Iakobo 3:17 te ngata ra i te uri. Te akataka maira te reira tuatua i te manako kia ariu ua atu. Kua taangaanga te aronga uri reo i taua au tuatua mei te “maru,” te “akakoromaki,” e te “manako tau.” Akapeea tatou i te akatutu anga e te angaanga nei teia tu o te pakari no runga maira i roto ia tatou?

¹³ “Kia kitea meitakiia oki to kotou maru i te tangata katoa,” i na Philipi 4:5 ei. Te tatau ra tetai uri anga e: “Kia rauka te rongo no te tu maru.” (The New Testament in Modern English, na J. B. Phillips) Ka akara ana kare te mea maata e eaa ta tatou i manako ia tatou uaorai; mari ra e ui anga akapeea tetai i te akaraanga mai ia tatou, akapeea tatou i te kitea angaia. Kare tetai tangata maru e maro ua i te pakari o te ture me kare kia rauka ua tana i manako. Mari ra, te puareinga ra aia i te akarongo ki tetai atu, me e tau, kia tuku ua ki tei umuumuia e ratou. E maru katoa aia, kare e kino ana me kare ngata, i roto i tana akonoanga i tetai atu. Koi puapinga ei teia no te au Kerititiano ravarai, e mea puapinga tikai no te aronga te tavini ra ei aronga pakari. Te akakeu ra te tu maru tikai, te akariroanga i te aronga pakari kia aravei uaia. (1 Tesalonia 2:7, 8) Ka meitaki ua tatou pouroa i te ui kia tatou uaorai, ‘E ingoa meitaki ainei toku no te manako ua, te tukutuku ua, e te takinga meitaki?’

14. Akapeea tatou i te akatutu anga e te “akarongo ngoie” ua ra tatou?

¹⁴ “Te akarongo ngoie.” Te tuatua Ereni tei uriia “te akarongo ngoie” kare e kitea i roto i te au Tuatua Tapu Ereni Kerititiano. Kia tau ki tetai tangata kite, “te taangaanga putuputuia ra [teia tuatua] i roto i te akatikatika anga i te pae vaeau.” Te akakite ra i te manako e “mama ua i te akakeuia” e te “kauraro ua.” Ko tetai tei akaaereia e te pakari no runga mai te kauraro ua ra ki ta te au Tuatua Tapu e tuatua ra. Kare aia i kiteia e ko tetai tei tuku i te iki anga e a muri mai kua patoi e kia akakeuia e tetai au tuatua te tuke ra ki tana. Mari ra, te viviki ra aia i te taui me orongaia mai te akakite anga Tuatua Tapu taka meitaki e kua akono aia i te takainga tarevake me kore kua rave i te au taopenga tarevake. Akapera ainei koe i te kitea anga e tetai?

15. Eaa te aroa, e eaa i tau ei kia taiku kapipitiia te “aroa” e te “takinga-meitaki” ia Iakobo 3:17?

¹⁵ “Ki ïa i te aroa, e te takinga-meitaki.” c E tuanga puapinga maata te tu aroa no te pakari no runga mai, te tuatuaia ra oki taua pakari e kua“ki ïa i te aroa.” Ka akara ana kua taiku kapipitiia te “aroa” e te “takinga-meitaki.” Te tau nei teia, i roto i te Pipiria, te taiku ra te tu aroa e putuputu te taime ki te manako anga maroiroi i tetai, e tu aroa te akatupu ra i te ua puapinga o te au angaanga takinga meitaki. Te akataka maira tetai tataanga i te aroa e “manako mii i te turanga kino o tetai e te tautaanga i te rave i tetai apinga no te reira.” No reira, kare te pakari tau i te Atua i maro, ngakau kore, me kare te kite ua. Mari ra, e mea maana ia, te ngakau tae, e te manakonako ua. Akapeea tatou i te akaari anga e kua ki tatou i te aroa?

16, 17. (a) I te pae mai i te inangaro anga i te Atua, eaa te akakeu ra ia tatou kia kapiti atu ki roto i te angaanga tutuanga, e no teaa ra? (e) Na roto i teea au mataara ta tatou akaari anga e kua ki tatou i te aroa?

¹⁶ Papu tikai ko tetai mataara puapinga na te akakite anga i te tuatua meitaki o te Patireia o te Atua ki tetai. Eaa te akakeu ra ia tatou kia rave i teia angaanga? Te mea maata, no te inangaro i te Atua. Inara te akakeu katoaia ra tatou e te tu aroa, me kare te tangi aroa i tetai atu. (Mataio 22:37-39) E manganui i teia tuatau kua “mate ratou i te roiroi, e kua pueurikiriki keia, mei te mamoe tiaki kore ra.” (Mataio 9:36) Kua kopaeia ratou e kua akamatapoia i te pae vaerua e te au arataki anga akonoanga pikikaa. Tei tupu mai, kare ratou i kite i te arataki anga pakari ka kitea i roto i te Tuatua a te Atua me kare te au akameitakianga ta te Patireia kare e roa atu ka apai mai ki teia enua. Me akamanako tatou i reira i te au umuumu anga pae vaerua o te aronga takapini ia tatou, te akakeu ra to tatou tu tangi aroa ngakau tae ia tatou kia rave i tei rauka ia tatou kia akakite kia ratou i ta Iehova au akakoroanga inangaro ua.

 ¹⁷ Na roto i teea atu au tu e raukai ia tatou te akaari e te ki ra tatou i te tu aroa? Ka akamaara ana i ta Iesu akatutu anga no te tangata Samaria tei kite atu i tetai tangata teretere e takoto ra i te pae mataara, tei keiaia e tei papaia. Kua akakeuia e te tangi aroa, kua rave “aroa atu” te tangata Samaria, na te vai anga i te ngai mamae o taua tangata ra e te akono anga iaia. (Luka 10:29-37) Kare ainei teia e te akatutu mai nei i te tu aroa te o maira i te tauturu ua anga i te aronga te anoano maira? Te akakite maira te Pipiria kia tatou kia “takinga-meitaki tatou i te tangata ravarai, kia maata atura ki to te ngutuare o te akarongo ra.” (Galatia 6:10) Ka akamanako ana i te ka rauka. Penei te anoano ra tetai taeake irinaki pakari i te mataara aere e te oki mai mei te au uipaanga Kerititiano. Penei te anoano ra tetai vaine takaua i roto i te putuputuanga no te ripea anga i tona kainga. (Iakobo 1:27) Penei ka anoano tetai tei akamaroiroi koreia i te “tuatua meitaki” kia akarekareka iaia. (Maseli 12:25) Me akaari tatou i te tu aroa na roto i taua au mataara, te akapapu ra tatou e te angaanga ra te pakari no runga mai i roto ia tatou.

18. Me aratakiia tatou e te pakari no runga mai, eaa ta tatou ka tauta i te akakore mei to tatou ngakau, e no teaa ra?

¹⁸ “Kare oki e akatu ke i te tangata.” Te rauka ra i te pakari tau i te Atua i te akakore i te papaki tai i te tangata e te tu ngakau parau i te pa enua. Me te aratakiia ra tatou e taua pakari ra, ka tauta tatou i te akakore mei to tatou ngakau i te akaari anga i te tu iriiri. (Iakobo 2:9) Kare tatou e akaari i te tu inangaro ua ki tetai no to ratou tu kite, te turanga pae moni, me kare te apainga i roto i te putuputuanga; kare katoa tatou e akavaavaa atu i tetai o to tatou aronga akamori, noatu mei teaa te akaaka ia ratou. Me kua akariro a Iehova i taua aronga ei aronga ariki i tona aroa, papu tikai ka tau katoa ratou i to tatou aroa.

19, 20. (a) Eaa te aiteanga o te tuatua Ereni no te “pikikaa”? (e) Akapeea tatou i te akaari anga i te “aroa taeake pikikaa kore,” e eaa i puapingai teia?

¹⁹ “Kare oki e pikikaa.” Te tuatua Ereni no te “pikikaa” te tau  ra ki “tetai tangata akatutu te rave ra i tetai angaanga.” I te au tuatau taito, kua aao te aronga aitamu Ereni e te Roma i te au pare arai me aitamu. No reira, te tuatua Ereni no te “pikikaa” te taangaangaia ra ki tetai te akameamea ua ra, me kare te rave ra i te pikikaa. Ko teia tuanga o te pakari tau i te Atua ka tau kia akamanaia kare e e akapeea tatou me akono i te au taeake akamori pera katoa akapeea tatou te manako anga i tetai.

²⁰ Kua akakite te apotetoro ko Petero i to tatou “akarongo anga i te tuatua-mou” kia tupu mai mei te “aroa taeake pikikaa kore ra.” (1 Petero 1:22) Ae, auraka to tatou inangaro i te au taeake ei mea akameamea ua. Kare tatou e aao ana i te au pare arai me kare e rave i te au angaanga akapikikaa i tetai. Kia tika tikai to tatou inangaro, e te ngakau tae. Me koia ia, ka rauka ia tatou te irinaki o to tatou au taeake irinaki, ka kite oki ratou e ko tatou rai ta ratou e kite maira. Te akateateamamao ra taua tu ngakau tae i te mataara no te au pirianga maeu ua e te tika i rotopu i te au Kerititiano e te tauturu ra no te akatupu i te reva irinaki anga i roto i te putuputuanga.

21, 22. (a) Akapeea a Solomona i te poka anga no te paruru i te pakari? (e) Akapeea tatou i te paruru anga i te pakari, e akapeea tatou i te puapinga anga mei te rave akapera anga?

²¹ E apinga aroa te pakari tau i te Atua no ko mai ia Iehova, tetai ka tau tatou kia paruru. I na Solomona ei: “E taku tamaiti, . . . e tāpu koe i te pakari meitaki e te akono.” (Maseli 3:21) Ma te maromaroa, kua poka a Solomona uaorai i te rave i te reira. Kua vai pakari ua aia iaia e akono ra i te ngakau akarongo. Inara i te openga ra, kua akauri ke tana au vaine ke e manganui iaia mei te akamori anga ma a Iehova. (1 Ariki 11:1-8) Te akatutu maira tei tupu kia Solomona e e meangiti te puapinga o te kite me kare tatou e taangaanga meitaki i te reira.

²² Akapeea tatou i te paruru anga i te pakari tau? Kare anake e kia tatau putuputu tatou i te Pipiria e te au puka akanooia ki runga i te Pipiria tei orongaia mai e te “tavini akono meitaki e te pakari” inara kia tauta pakari tatou i te taangaanga i ta tatou e apii ra. (Mataio 24:45) E tumu ta tatou no te taangaanga anga i te pakari tu-Atua. Te aite anga e oraanga meitaki atu i teianei. Te akariro ra ia tatou kia ‘rave i te ora mutu kore’—tetai oraanga i roto i te ao ou o te Atua. (1 Timoteo 6:19) Tei maata atu, te tatanu anga i te pakari no runga mai te akavaitata atura ia tatou ki te Tumu o te pakari ravarai, ko te Atua ko Iehova.