1, 2. Eaa ra i riro ei te kaveinga ei apinga puapinga, e ka akapeea te akaaite anga i te reira ki te akava ngakau?

KUA akatere tetai rangatira-paʼi i tona paʼi na te moana; aere tetai tangata i te tutaka aere na tetai ngai motutaa; akarere atu tetai tangata i tona pairere na roto i te tiao rangi ki tetai tua mai i te mareva. Kua kite ainei koe e eaa te mea aiteite i teia au tangata? Ka ngaro ratou pouroa me kare a ratou kaveinga​—me kare tikai a ratou apinga ke atu mei te māpu rai te tu ei tauturu ia ratou.

² Teia mea e kaveinga e apinga māmā ua i te taangaanga, e taviri tona e te nira e tou ra ki te tua tokerau. Me te angaanga meitaki ra, e mei te mea tikai e taangaanga kapitiia ma tetai māpu tano tikai, ka riro te reira ei akaora i te oraanga o tetai tangata. Ka tau rai kia akaaiteia te reira ki tetai  apinga aroa akaperepere ta Iehova i oronga mai no tatou​—ko te akava ngakau. (Iakobo 1:17) Me kare o tatou akava ngakau, kare o tatou aratakianga e ka ngaro tatou. Me taangaanga meitakiia, ka tauturu te reira ia tatou kia kite i te arataa tau e kia noo tamou ki reira. Ka akamanako ana tatou e eaa tikai te akava ngakau, e e akapeea ana te reira me angaanga. E oti, ka uriuri tatou i teia au manako: (1) Te tu me tereni i te akava ngakau, (2) te tumu ka akamanako ei tatou i te akava ngakau o etai ke, e te (3) te puapinga ka rauka no te akono marie i te akava ngakau meitaki.

3. Eaa te aiteanga tikai o te tuatua Ereni no te “akava-ngakau,” e eaa ta te reira e akataka maira no runga i teia tareni umere i roto i te tangata?

³ I roto i te Pipiria, te aiteanga tikai o te tuatua Ereni no te “akava-ngakau” koia oki, kia “kite ia koe uaorai.” Tuke rai tatou mei te au mea ora ravarai, kua oronga mai te Atua i te tareni kia kite tatou ia tatou uaorai. Ei akaaiteanga, ka rauka ia tatou kia noo marie e oti, akamanako meitaki e me te tau ra to tatou tu. Mei tetai kite mata rai, ka rauka i to tatou akava ngakau kia makitoro marie mai i ta tatou au peu, to tatou tu, e ta tatou au ikianga. Penei ka akakeu te reira ia tatou kia rave i te ikianga tau, me kore ka akamatakite mai ia tatou i te mea kino. Penei ka akapumaana mai ia tatou a muri ake me kua tau ta tatou ikianga, me kore ka akautunga mai me kua tarevake ta tatou ikianga.

4, 5. (a) Akapeea tatou i kite ei e e akava ngakau to Adamu raua ko Eva, e eaa tei tupu i to raua kopae anga i te ture a te Atua? (e) Eaa te nga akaraanga e akaari maira e e taangaanga ana te au tangata tiratiratu i taito i to ratou akava ngakau?

⁴ Kua tuku takereia teia tu ki roto i te tane e te vaine mei muatangana mai. Kua akaari mai a Adamu raua ko Eva e e akava ngakau to raua. Te kite ra tatou i te akapapuanga e e tika te reira, no te mea kua kite raua i te akama i muri ake  i to raua ara anga. (Genese 3:7, 8) Te mea taitaia ra, kare i rauka ana i to raua akava ngakau kino i te tauturu ia raua i taua taime ra. Kua akakoro tikai raua kia kopae i te ture a te Atua. Kua kite raua i te reira e kua iki rai raua kia meameaau e kia patoi i te Atua ko Iehova. Ei nga tangata apa kore, kua kite raua e eaa ta raua e rave ra, e kare rai raua i inangaro i te ariu ki te Atua.

⁵ E maata te au tangata apa ua nei tei aru i te akakeuanga a to ratou akava ngakau e kare i aite mei ia Adamu raua ko Eva. Ei akaraanga, kua rauka i te tangata tiratiratu ko Iobu i te tuatua e: “Taku tuatua-tika taku e tāpu nei, e kare au e pa: kare toku ngakau e tapepe mai iaku i toku au rā katoa.” * (Iobu 27:6) Kua akapapu a Iobu e kia akarongo aia ki tona akava ngakau e kia tuku na te reira e arataki iaia i roto i tana ka rave e tana au ikianga. No reira i rauka ai iaia kia tuatua ma te pumaana e kare tona akava ngakau i akaapa mai iaia kia akama e kia kinokino. Akara ana ra i te tuke i rotopu ia Iobu e Davida. I to Davida akaari anga i te tu akangateitei kore no te ariki akatainuia o Iehova ko Saula, “i muri akera, kua akaapa maira to Davida ngakau iaia uaorai.” (1 Samuela 24:5) Papu roa e kua riro te mamae ki tona akava ngakau ei tauturu e ei apii iaia kia kopae i taua tu akangateitei kore.

6. Eaa te akaari maira e e apinga aroa te akava ngakau no te au tangata katoatoa?

⁶ Ko te au tavini ua ainei o Iehova tei tu i teia apinga aroa? Akamanako ana i te tuatua akauruia a te apotetoro  ko Paulo: “Te etene oki kare a ratou ture ra, kia rave ua ratou i ta te ture ra, kore ua atu rai ta ratou ture, ko ratou uaorai ta ratou ture: Kua akakite ua oki ratou i ta te ture i tataia i roto i to ratou ngakau, te akakite ra oki to ratou akava-ngakau, e to ratou manako, te akaapa ra, e te akatika ra, ratou ratou uaorai.” (Roma 2:14, 15) Te aronga katoa kare takiri i kite i ta Iehova au ture, tetai au taime e akakeuia ana to ratou akava ngakau kia aru i te au kaveinga a te Atua.

7. No teaa ra te akava ngakau ka tarevake ei i tetai au taime?

⁷ Tetai au taime ra, kare te akava ngakau o tetai aronga e angaanga meitaki ana. No teaa ra? Ei akaraanga, me tukuia tetai kaveinga ki te pae i tetai apinga auri, penei ka ūeia te nira kia tou ki tetai ngai ke. E me taangaangaia te reira ma te kore e mapu tano tikai, ka puapinga kore ua te kaveinga. Pera rai me akakeu pakariia e te au anoano tika kore o to tatou ngakau, penei ka taki to tatou akava ngakau ia tatou na te mataara tarevake. Me kare e taangaanga kapitiia ma te aratakianga a te Pipiria, penei kare tatou e kite i te tuke i rotopu i te tika e te tarevake no runga i te au mea puapinga. No to tatou akava ngakau kia angaanga meitaki, ka anoano tatou i te aratakianga a te vaerua tapu o Iehova. Kua tata a Paulo e: ‘Te akakite kapipiti mai nei te vaerua tapu e toku akava-ngakau iaku.’ (Roma 9:1) Ka akapeea ra tatou i te akapapu anga e te rotai ra to tatou akava ngakau ki te vaerua tapu o Iehova? Na roto i te tereni anga i te reira.

8. (a) Eaa ra ta te ngakau ka akatupu ki te akava ngakau, e eaa te mea puapinga roa atu ta tatou ka akamanako i roto i ta tatou au ikianga? (e) Eaa te tumu kare ei e rava ua te akava ngakau meitaki no te au Kerititiano? (Akara i te tataanga rikiriki i raro.)

⁸ Akapeea koe me rave i tetai ikianga tei akatumuia ki  runga i te akava ngakau? Tetai aronga ka makitoro marie ratou i to ratou uaorai aerenga manako e oti, iki i ta ratou ka rave. E i muri ake ka karanga ratou e, “Te mako ua nei, kare toku akava ngakau e kinokino ana.” E pakari te anoano o te ngakau e ka taruri ke te reira i te akava ngakau. Te karanga ra te Pipiria e: “E pikikaa maata to te ngakau i te au mea katoa nei, e kua kino takiri: koai te kite?” (Ieremia 17:9) No reira, kare ko te anoano o to tatou ngakau te mea puapinga roa atu. Mari ra, kia na mua tatou i te akamanako e, eaa te ka akarekareka ia Iehova. *

9. Eaa ra te mataku i te Atua, e eaa ta te reira ka akakeu i to tatou akava ngakau kia rave?

⁹ Me akatumu tikaia tetai ikianga ki runga i to tatou akava ngakau tereniia, ka akaata mai te reira i to tatou mataku i te Atua, kare i to tatou uaorai anoano. Akamanako ana i tetai akaraanga tau. E tikaanga to te tutara tiratiratu ko Nehemia kia māro i te tangata i Ierusalema kia tutaki i te tero. Inara kare aia i akapera ana. No teaa ra? No te mea te mataku ra aia i te akamareka kore ia Iehova me akateiaa aia i te apainga a te iti tangata o te Atua. Akakite aia e: “Kare ra au i akapera, no te mea te mataku ra au i te Atua.” (Nehemia 5:15) Te mataku ngakau tae i te Atua, e mataku ngakau katoa te reira i te akamareka kore Iaia, e e mea puapinga tikai te reira. Ka akakeu teia tu mataku ia tatou kia kimi i te aratakianga mei te Tuatua a te Atua, me e au ikianga ta tatou ka rave.

10, 11 Eaa te au kaveinga Pipiria e o maira no runga i te inu kava, e ka akapeea e rauka ai ia tatou ta te Atua aratakianga no te akono anga i te reira?

 ¹⁰ Ei akatauanga, e akamanako ana no runga i te kava. Teia tetai ikianga ka anoanoia te maataanga ia tatou kia rave me tamataora kapiti tatou e te au oa, Me ka inu ainei au i te kava e me kare? Te mea mua, ka anoanoia tatou kia apii ia tatou uaorai. Eaa ra te au kaveinga Pipiria ka tau no teia? Kare te Pipiria e akaapa ana i te inu tau ua i te kava. Te akameitaki ra te reira ia Iehova no tei oronga mai i te uaina. (Salamo 104:14, 15) Inara te akaapa ra te Pipiria i te inu maata i te kava e te peu akatietie. (Luka 21:34; Roma 13:13) Te kapiti katoa ra te reira i te kona kava ki te au ara kino mei te moeaana e te akaturi. *​—1 Korinetia 6:9, 10

¹¹ Ka tereni te Kerititiano i tona akava ngakau na te taangaanga anga i taua au kaveinga ra i roto i tona oraanga. Ka papa i reira tona akava ngakau i te akamatakite atu iaia i te mea tika e te mea tarevake. No reira, me e ikianga ta tatou ka rave no runga i te inu kava i ko i te au akakoroanga tamataora, e ui kia tatou uaorai e: ‘Mei teaa ra te tu o teia akakoroanga? Ka tupu ainei te manamanata? Eaa ra toku uaorai manako? Te inangaro ra ainei au i te inu i te kava ei akaoraora e ei akamataora iaku? Ka rauka ainei iaku i te akapapu e kia tau ua taku ka inu?’ Ia tatou e akamanako ra i te au kaveinga Pipiria e te au uianga ta te reira e akatupu mai ana, e mea tau kia pure tatou no ta Iehova aratakianga. (E tatau ia Salamo 139:23, 24) Na teia mataara, te pati ra tatou ia Iehova kia oronga mai i tona vaerua tapu ei arataki ia tatou. Te tereni katoa ra tatou i to tatou akava ngakau kia rotai ki te au kaveinga a te Atua.  Inara, e mea ke tetai te ka tau kia akamanako meitaki tatou i roto i ta tatou au ikianga.

12, 13 Eaa tetai au tumu i tuke ei te akava ngakau o te au Kerititiano, e eaa ra te mea tau no tatou kia rave me aro atu i taua au tu?

¹² Penei ka poitirere koe i tetai au taime no te mea e tuke tuke te akava ngakau o te au Kerititiano. Tetai tangata, kare aia e reka ana i tetai au peu; kareka tetai, e inangaro ana aia, e kare e tumu tau nona kia akaapa. Ei akaraanga, e reka ana tetai aronga i te inuinu e te au taeake i tetai taime; kareka tetai pāpāki, ka manamanata ratou i te reira peu. Eaa ra i tuke tuke ei te akava ngakau, e eaa ra te ikianga ta tatou ka rave me aro atu i teia tu?

¹³ E maata te au tumu i tuke ei te tu o te tangata. Tukeke te turanga o te oraanga i tupu mai ei ratou. Ei akatauanga, tetai aronga kua tauta ana i te akakore i tetai manamanata o ratou i mua ana, e penei i tetai au taime kare e rauka ana. (1 Ariki 8:38, 39) No runga i te kava, penei ka akamatakite to ratou akava ngakau ia ratou kia akamanako meitaki no runga i te reira. Me aere mai tera tangata ki toou kainga, penei te tau ua ra tona akava ngakau kia akakeu iaia eiaa e ariki i te kava. Ka manako ainei koe e te akavaavaa maira aia ia koe? Ka māro atu ainei koe? Kare. Noatu kua kite koe i te tumu e me kare​—penei kua iki rai aia eiaa e akakite mai​—ka akakeu ra te aroa taeake ia koe kia kore e māro atu.

14, 15 No runga i teea manamanata i tuke ei te akava ngakau o tetai pāpaki i roto i te putuputuanga i te anere mataiti mua, e eaa ta Paulo i ako atu?

¹⁴ Kua kite te apotetoro a Paulo e e maata te au akava ngakau tukeke i rotopu i te au Kerititiano i te anere mataiti mua. I taua taime ra, kua manamanata tetai au Kerititiano no runga i tetai au kai tei akaatingaia ki te au itoro.  (1 Korinetia 10:25) Kare to Paulo akava ngakau i kinokino ana i taua au kai tei okoia i muri ake i ko i te makete. Kiaia, e mea puapinga kore ua te au itoro; na Iehova te kai kare na te au itoro. E oti akera, kua mārama a Paulo e kare i aiteite te manako o etai ke ki tona no runga i teia mea. Penei kua piri ana tetai pāpāki ki te akamori itoro i mua ake ka riro mai ei ratou ei Kerititiano. Kia ratou e mea viivii roa tetai ua atu apinga e piri atura ki te akamori itoro. Eaa ra ta Paulo i rave?

¹⁵ Akakite a Paulo e: “E teianei, ko tatou ko tei maroiroi nei, ka akakoromaki i te apikepike o te maroiroi kore e tikaʼi, eiaa e akatika i ta tatou uaorai. Kare katoa oki te Mesia i akarekareka iaia uaorai.” (Roma 15:1, 3) Kua manako a Paulo e e mea tau eiaa tatou e akarekareka ia tatou uaorai mari ra, kia akamanako tatou i te akava ngakau o te  au taeake, mei ta Iesu Karaiti i rave. I roto i tetai uriurianga mei teia rai, kua akakite a Paulo e kare rava aia e kai akaou i te puaka, kia kore aia e akaturori i tetai ua atu tangata ta Iesu i oko ki tona toto.​—E tatau ia 1 Korinetia 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Te aronga e patoi ra to ratou akava ngakau i tetai au mea, eaa te tumu ka kopae ei ratou i te akava atu i te aronga tei tuke to ratou akava ngakau?

¹⁶ I tetai tua, eiaa te aronga e patoi ra to ratou akava ngakau i tetai au mea, e akaapa atu i etai ke na te māro anga kia aru te katoatoa i to ratou manako no runga i te au mea e o maira te akava ngakau. (E tatau ia Roma 14:10.) No reira, kia taangaangaia to tatou akava ngakau ei akava ia tatou uaorai, eiaa ei akava atu i etai ke. E akamaara i te tuatua a Iesu: “Auraka e akakino atu; kia kore kotou e akakinoia  mai.” (Mataio 7:1) E mea tau eiaa te katoatoa i roto i te putuputuanga kia akaapaapa atu i te akava ngakau o etai ke. Kia umuumu ra tatou i te au mataara te ka akatupu i te aroa e te tu taokotai, i te akamatutu i tetai e tetai, eiaa e akatupu i te ke.​—Roma 14:19.

17. Eaa ra tei tupu ki te akava ngakau o te manganui i teia tuatau?

¹⁷ Kua tata te apotetoro a Petero e: “Ei akava-ngakau meitaki to kotou.” (1 Petero 3:16) Ko te akava ngakau mā i mua i te aroaro o Iehova, e apinga aroa manea tikai te reira. Kare i aite mei te akava ngakau o te manganui i teia tuatau. Te akataka maira a Paulo no runga i te “aronga i tungia to ratou akava-ngakau ki te auri vera.” (1 Timoteo 4:2) Mei ta teia irava e akataka maira, mei te reira rai te manganui o te tangata kare e angaanga meitaki akaou ana to ratou akava ngakau i te akamatakite mai i te tarevake, me kore i te patoi atu i te reira. Kare e kite akaou ana i te akama e kare e tataraara no te rave i te kino.

18, 19 (a) Me kinokino te akava ngakau me kore me tupu te akama, eaa ta te reira e akakite maira? (e) Eaa ta tatou ka rave me akautunga ua atu rai to tatou akava ngakau ia tatou no te au ara tei tataraara ke ana tatou?

¹⁸ E tika rai, me kinokino te akava ngakau, ko te mataara tera e akakite maira te akava ngakau e e apinga tarevake ta tatou i rave. Me ka rauka i taua manako ra i te akakeu i tetai tangata ara kia tataraara, ka rauka katoa i te akakore i te au ara kino rava atu. Ei akaraanga, kua rave te Ariki a Davida i tetai ara kino, inara kua akakoreia mai tana ara no te mea kua tataraara aia ma te ngakau tae. No tona rikarika i tana au ara e tona inangaro kia akono i ta Iehova ture mei reira mai e aere ua atu, na te reira i tauturu iaia kia kite tikai e ‘e meitaki a Iehova e kua tika iaia i te akakore mai i te ara.’ (Salamo 51:1-19; 86:5) Akapeea ra mei te mea e ka vai rai  te akava ngakau kinokino e te akama i muri ake i to tatou tataraara anga e kua akakoreia mai ta tatou ara?

¹⁹ Tetai au taime, ka akaapa mai te akava ngakau i te tangata tei rave i te ara i muri roa ake i te akakoreia anga tana ara. Me tupu teia, penei ka anoanoia tatou kia akapapu i roto i to tatou uaorai ngakau e, e maata atu a Iehova i te manako ngakau tangata ua nei. Ka inangaroia tatou kia irinaki e kia ariki i tona aroa e tana akakoreanga ara, mei ia tatou katoa e akamaroiroi ra i etai ke kia akapera. (E tatau ia 1 Ioane 3:19, 20) I tetai tua, ka akatupu te akava ngakau mā i te ngakau au, te tu rangi marie e te mataora mou e ngere nei i roto i teia ao. E manganui tei rave ana i te au ara kino, kua kite tikai ratou i teia tu mataora, e i teianei kua rauka ia ratou te akono marie i te akava ngakau meitaki ia ratou e tavini nei ia Iehova.​—1 Korinetia 6:11.

20, 21 (a) I tataia teia puka ei tauturu ia koe i te rave i teaa? (e) Ei au Kerititiano, eaa te tikaanga ngateitei tei rauka ia tatou, e ka akapeea ra tatou me taangaanga i te reira?

²⁰ I tataia teia puka ei tauturu ia koe kia rauka taua tu mataora e kia rauka te akono marie i te akava ngakau meitaki e tae ua atu ki te openga o teia au ra manamanata o to Satani akatereanga. E tika rai e, kare e rauka i teia puka i te akamarama pouroa mai i te au ture e te au kaveinga Pipiria ka anoanoia koe kia akamanako e kia akono i roto i te au turanga e tupu ana i te au ra ravarai. E tetai, eiaa e manako e e au ture taka meitaki ua tetai no te au mea e o maira te akava ngakau. Te akakoroanga o teia puka, ei tauturu ia koe i te apii e te taangaanga i te Pipiria i roto i toou oraanga. Na teia e tereni e e akapapa i toou akava ngakau kia akamatakite mai ia koe i te mea tika e te mea tarevake. E tuke rai tei tataia i roto i te Ture a Mose, kareka “te ture a te Mesia,” te pati maira i te aronga e akono ra i te reira, kia irinaki maata atu ki te aratakianga a te akava  ngakau e te au kaveinga. (Galatia 6:2) No reira, kua oronga mai a Iehova i te tikaanga ngateitei kia rauka ia tatou i te iki i ta tatou ka rave. Inara te akamaara maira tana Tuatua e auraka rava tatou kia taangaanga i taua tikaanga ra “ei tapoki tuatua kino,” koia oki ei kotoeanga no te rave i te kino. (1 Petero 2:16) Mari ra, te oronga maira te reira i tetai tuatau no tatou kia akaari i to tatou inangaro no Iehova.

²¹ Na te akamanako anga na roto i te pure i te mataara meitaki rava atu i te akarotai i toou oraanga ki te au kaveinga Pipiria e oti taangaanga i te reira, te rave ra koe i tetai mea puapinga tei akamata mai i te taime mua i apii ei koe no runga ia Iehova. Te tereni ra koe i toou ngakau kia kite i te tika mei te tarevake. (Ebera 5:14) Ka riro toou akava ngakau tei tereniia e te Pipiria ei puapinga maata kia koe i te au ra ravarai o toou oraanga. Mei te kaveinga rai e arataki ra i te tangata turoto, ka arataki toou akava ngakau ia koe kia rave i te au ikianga te ka akamareka i toou Metua i te rangi. E mataara papu tikai teia noou kia noo tamou i roto i te aroa o te Atua.