1-3. (a) Eaa ra te manako o te tangata e manganui no runga i ta ratou ngai angaanga moni? (e) Eaa te aerenga manako no runga i te angaanga ta te Pipiria e akamaroiroi maira, e eaa te au uianga ta tatou ka uriuri i roto i teia pene?

NO TE manganui i teia tuatau, kare te angaanga moni i te apinga reka na ratou. Kare ratou e reka ana i te aere ki te angaanga i te au rā ravarai no te roa i te rave anga i tetai angaanga kare ratou e mataora ana i te rave. Akapeea ra e rauka ai i te akakeu i te aronga mei tera to ratou tu kia reka i ta ratou ngai angaanga e kia mareka ua i te reira?

² Te akamaroiroi maira te Pipiria i te aerenga manako tau no te angaanga pakari. Te akakite ra te reira e e apinga aroa te angaanga e te au akameitakianga e rauka mai ana. Kua tata a Solomona e: ‘Kia kaikai anake ra te tangata e kia inu, e kia rave aia i te meitaki no tana katoa ra au angaanga; e mea o maiia ïa e te Atua.’ (Koheleta 3:13) E akaperepere maata to Iehova ia tatou, te oronga ua maira aia i te au mea meitaki na tatou e te inangaro ra aia ia tatou kia mareka ua e kia rekareka i te meitaki e rauka maira no ta tatou angaanga pakari. E vai tamou ei i roto i te aroa o te Atua, ka anoanoia tatou kia akarotai i to tatou oraanga ki tona aerenga manako e tana au kaveinga no runga i te angaanga.​—E tatau ia Koheleta 2:24; 5:18.

³ I roto i teia pene, ka uriuri tatou e ā au uianga: Akapeea tatou e kite ei i te meitaki no ta tatou angaanga  pakari? Eaa te au tu angaanga kare e tau na te au Kerititiano? Akapeea tatou i te akamako anga i ta tatou angaanga moni kia tau ki ta tatou akamorianga? Eaa te angaanga puapinga rava atu ka rauka ia tatou i te rave? Te mea mua ra, ka akamanako marie ana tatou i te akaraanga o nga taunga karape rava atu i te ao nei e pini ua ake​—ko Iehova e Iesu Karaiti.

4, 5. Akapeea te Pipiria i te akakite mai anga e e taunga angaanga memeitaki a Iehova?

⁴ Ko Iehova te Taunga Teitei Rava Atu. Te akakite ra a Genese 1:1 e: “I muatangana ra, kua anga iora te Atua i te rangi e te enua.” Te oti anga te au angaanga ta te Atua i anga, kua karanga iora aia e ‘te meitaki roa ra ïa.’ (Genese 1:31) Tera te aiteanga kua mareka roa aia i tana au angaanga i rave i te enua nei. E Atua mataora a Iehova e kare e ekoko e e rekareka maata tei rauka iaia no tana au angaanga memeitaki i rave.​—Salamo 104:31.

⁵ E Atua angaanga pakari to tatou e kare roa aia e akamutu ana i te angaanga. I muri roa ake i te anga mai anga i te enua e te au mea tini ravarai, kua karanga atura a Iesu e: “Te angaanga ua nei rai toku Metua, ka angaanga katoa oki au.” (Ioane 5:17) Eaa ra ta te Metua i rave mai ana? Mei tona ngai nooanga i te rangi, kare roa aia i akamutu ana i te angaanga, e kua angaanga ua atu rai aia i te arataki e te akono i te tangata nei. Kua anga mai aia i tetai ‘au tangata ou,’ e au Kerititiano akatainuia ratou i te vaerua te ka tutara kapiti e Iesu i runga i te rangi. (2 Korinetia 5:17) I angaanga ua ana aia i te akatupu i tona akakoroanga no te tangata​—kia rauka te ora mutu kore i roto i te ao ou no te aronga tei inangaro iaia. (Roma 6:23) Kare e ekoko e kua mareka rava a Iehova i te angaanga tana i  rave no te mea e mirioni ua atu tei ariu mai ki te karere o te Patireia. Na Iehova ratou i akavaitata mai kia rauka ia ratou i te akatikatika i to ratou oraanga e kia vai tamou rai i roto i te aroa o te Atua.​—Ioane 6:44.

6, 7. Eaa te rekoti meitaki ta Iesu i akanoo no tana angaanga maroiroi?

⁶ Kua akanoo a Iesu i tetai ingoa meitaki nona no te angaanga maroiroi tana i rave. I mua ake ka aere mai ei aia ki te enua nei, e taunga rave angaanga aia na Iehova i te anga i te au mea tini ravarai, “to te rangi, e to te enua nei.” (Maseli 8:22-31; Kolosa 1:15-17) Iaia i te enua nei, e angaanga pakari ua ana rai aia. Mei tona meangiti anga, kua apii aia i te angaanga maani apinga e kua karangaia aia e ko “te kamuta.” (Mareko 6:3) E angaanga pakari tikai teia e te o maira te au tu kite karape ravarai​—i mua ake tikai i te tuatau o te au mira keke rakau, te au toa, e te au apinga uira. E akamanako ua ana ra koe ia Iesu e aere ra i te tipu mai i tana uaorai rakau​—penei nana rai e tipu i te au tumu rakau e oti ka kika atu ei ki te ngai e angaanga ra aia. Te kite ra ainei koe iaia e akatu are ra​—i te akapapa e te akanoonoo i te au tarava o te are, te maani i te au ngutupa e te maani katoa i tetai au apinga akamanea are mei te roi, te nooanga e te vai atura? Kare e ekoko e kua kite tikai a Iesu e mei teaa te tu kia kite i te puapinga o tana angaanga meitaki i rave e te merengo mou ta te reira e oronga maira.

⁷ E tangata maroiroi tikai a Iesu i te rave i tana angaanga orometua. Kua pou iaia e toru e te āpa mataiti i te rave maroiroi anga i teia angaanga puapinga. No te mea kua inangaro aia kia taeria te manganui ua atu, kare aia e kaimoumou taime ana, e tu vave ana aia ki runga i te popongi i te angaanga e tae ua atu ki te turuaipo. (Luka 21:37, 38; Ioane 3:2) E aere ana aia ‘na roto i te au oire, e te  au vila katoa, i te tutu aere anga i te tuatua meitaki o te basileia o te Atua.’ (Luka 8:1) E na raro ua ana a Iesu me aere na runga i te au mataara pueu i te kave i te karere o te tuatua meitaki ki te tangata e e maata ua atu te au anere kiromita me aere aia.

8, 9. Eaa ta Iesu i rave i kite ei aia i te meitaki o tana angaanga pakari?

⁸ Kua kite ainei a Iesu i te meitaki no tana angaanga pakari i roto i te angaanga orometua? Ae! Kua rūrū aia i te ua o te tuatua mou o te Patireia, e kua vaio mai i te au koro kua tau no te kokoti. Riro te rave i te angaanga a te Atua ei akamatutu ia Iesu e kua rauka iaia i te akakore i tana kai kia rauka iaia i te akatupu i te anoano o te Atua. (Ioane 4:31-38) E akamanako ua ana i te merengo mou tei rauka iaia i te openga o tana angaanga orometua i te enua nei, e tumuanga tau tikai tetai nona kia akakite ki tona Metua e: “Kua akakakā au ia koe i te ao nei: kua oti iaku te angaanga taau i o mai naku e rave.”​—Ioane 17:4.

⁹ Kare roa e ekoko e ko Iehova raua ko Iesu te nga akaraanga maata rava atu o te aronga tei kite i te meitaki o ta ratou angaanga pakari. Na to tatou inangaro no Iehova e akakeu ia tatou kia aru i tana akaraanga. (Ephesia 5:1) Na to tatou inangaro no Iesu e akakeu ia tatou ‘kia aru i tona takainga vaevae.’ (1 Petero 2:21) Ka akamanako marie ana tatou e ka akapeea tatou e kite ei i te meitaki no ta tatou angaanga pakari.

10, 11 Eaa te ka tauturu ia tatou kia akatupu i te tu mareka ua no runga i ta tatou ngai angaanga moni?

¹⁰ Ei au Kerititiano mou, e ngai to te angaanga moni i roto i to tatou oraanga. Ka inangaro tatou kia rauka te merengo  mou e kia mareka ua i ta tatou angaanga, inara ka riro teia ei mea ngata me tei roto tatou i tetai ngai angaanga moni kare tatou e reka ana. Akapeea ra e rauka ai ia tatou kia kite i te meitaki no ta tatou angaanga i roto i tetai turanga mei tera te tu?

¹¹ Na te akatupu anga i te tu mareka ua. Kare e rauka ia tatou kia taui ua rai i to tatou au turanga, inara ka rauka ia tatou i te taui i to tatou tu. Ka riro te akamanako oonu no runga i to te Atua aerenga manako ei tauturu ia tatou kia akatupu i te tu mareka ua no runga i ta tatou ngai angaanga. Ei akaraanga, me ko koe te upoko o te ngutuare tangata, akamanako ana no runga i taau ngai angaanga, noatu te akaaka, te tauturu ra te reira ia koe kia akono i te au anoano pae kopapa o toou ngutuare tangata. Kare te akono anga i toou au akaperepere i te mea puapinga kore ua i roto i te mata o Iehova. Te karanga ra tana Tuatua e ko te tangata kare e akono meitaki i tona uaorai ngutuare tangata, “e maata atu ïa tona kino i to te tangata akarongo kore.” (1 Timoteo 5:8) Me kite koe e te oronga maira taau ngai angaanga i te mataara noou kia akatupu i taau apainga i mua i te Atua​—ka tauturu te reira ia koe kia kite i te merengo mou e te akakoroanga tikai o taau ngai angaanga, tei kore i rauka i toou au oa angaanga.

12. Eaa te au mataara e rauka ana te akameitakianga no te angaanga pakari e no te rave i te mea tika?

¹² Kia angaanga pakari e kia rave i te mea tika. Ka rauka te akameitakianga me angaanga pakari tatou e me apii i te rave meitaki i ta tatou angaanga. E mea inangaro maata na te au pu angaanga ta ratou aronga angaanga pakari e te tukatau. (Maseli 12:24; 22:29) E mea puapinga katoa no tatou te au Kerititiano mou kia rave i te mea tika i roto i ta tatou ngai angaanga​—eiaa e keikeia i te moni, te apinga, e te taime o to tatou pu. (Ephesia 4:28) Mei ta  tatou i kite i roto i te pene i mua ake i teia, e mea puapinga tikai kia rave i te mea tika e ka apai mai te reira i te akameitakianga. Te tangata ingoa meitaki tona no te rave i te mea tika, ka irinakiia aia e te pu. Noatu me ka kite mai te pu i to tatou akaraanga meitaki e me kare, ka rauka rai ia tatou te merengo mou no te ‘akava-ngakau tika,’ no te mea kua kite tatou e te akamareka ra tatou ia Iehova, te Atua ta tatou e inangaro nei.​—Ebera 13:18; Kolosa 3:22-24.

13. To tatou tu meitaki i te ngai angaanga, eaa ra ta te reira ka akatupu?

¹³ Kia kite e ka riro to tatou tu ei akakakā i te Atua. Me akamou tatou i te turanga ngateitei o te tu Kerititiano i ko i ta tatou ngai angaanga moni, kare e ekoko e ka kite mai etai ke i te reira. Eaa ta te reira ka akatupu? ‘Ka manea te tuatua a te Atua, to tatou Ora.’ (Tito 2: 9,10) Ae, ka akakeu to tatou tu meitaki i etai ke kia kite i te tu tau o ta tatou akamorianga, te ka riro ei mea manea roa kia ratou. Akamanako ua ana e mei teaa ra toou manako me akamata tetai oa angaanga i te ariu mai ki te tuatua mou no toou akaraanga meitaki i te ngai angaanga! Te mea puapinga roa atu, e akamanako ana i teia: Eaa ra te akameitakianga tei maata atu i to te kite ua e kua riro toou tu meitaki ei akakakā ia Iehova e ei akarekareka i tona ngakau?​—E tatau ia Maseli 27:11; 1 Petero 2:12.

14-16. Me ka anoanoia tatou kia rave i tetai ikianga no runga i ta tatou ngai angaanga moni, eaa te au uianga puapinga ka inangaroia tatou kia akamanako?

¹⁴ Kare te Pipiria i akakite tataki tai mai e eaa te ngai angaanga ka tau e eaa te kare e tau. Kare ra te aiteanga e ka tau ua kia iki tatou i tetai ua atu ngai angaanga noatu  eaa te o maira. Ka rauka i te Tuatua a te Atua i te tauturu ia tatou kia iki i te ngai angaanga ka pauna te taime, tei tikaia e te ture, te ka akamareka i te Atua e te ka tauturu ia tatou kia kopae i te tu angaanga te ka akamareka kore iaia. (Maseli 2:6) Me rave i tetai ikianga no runga i te ngai angaanga moni, e rua nga uianga puapinga te ka inangaroia tatou kia akamanako.

¹⁵ Me rave au i teia tu angaanga, te rave ra ainei au i tetai mea kino tei akaapaia e te Pipiria? Te akaapa taka meitaki ua maira te Tuatua a te Atua i te keikeia, te pikipikikaa, e te maani itoro. (Exodo 20:4; Angaanga 15:29; Ephesia 4:28;  Apokalupo 21:8) Ka patoi pakari tatou i tetai ua atu ngai angaanga moni te ka umuumuia tatou kia rave i teia au peu. Kare rava to tatou inangaro no Iehova e akatika ia tatou kia āriki i tetai ngai angaanga e o maira te au peu tei aati i te au akauenga a te Atua.​—E tatau ia 1 Ioane 5:3.

¹⁶ Me rave tatou i teia angaanga, te piri ra ainei me kore te turu ra ainei tatou i tetai angaanga tarevake? Akamanako ana i tetai akaraanga. Peea me ka orongaia mai tetai ngai angaanga na tetai Kerititiano i ko i tetai ngai okooko lottery? E tika e kare tana ngai angaanga e o tika atu ki te okooko tiketi lottery. Inara, kare ainei tana angaanga i reira e turu ra i te angaanga pere moni te ka riro ei akamaroiroi i te tu noinoi​—e peu te kare e rotai ana ki te Tuatua a te Atua? (Ephesia 5:3-5) No to tatou inangaro ia Iehova, kare tatou e inangaro kia piri atu ki tetai au peu kare e rotai ana ki te Pipiria.

17. (a) Eaa te au mea ka anoanoia tatou kia kimi meitaki i to tatou manako me iki i ta tatou ngai angaanga moni? (Akara i te pia “ Ka Tau Ainei Kia Āriki Au i Teia Ngai Angaanga?”) (e) Akapeea e rauka ai to tatou akava ngakau i te tauturu ia tatou kia rave i te au ikianga te ka akamareka i te Atua?

¹⁷ E maata te au uianga no runga i te ngai angaanga moni te ka rauka ua i te akatikatika me akamanako meitaki tatou i te pauanga ki te nga uianga puapinga i roto i te parakarapa 15 e te 16. E au mea ke katoa tetai te ka tau kia kimi meitaki i to tatou manako no runga i ta tatou ngai angaanga moni ka iki. * Kare tatou e tapapa atu e kia akakite ua mai rai te tavini akono meitaki e eaa ta tatou ka rave i te au taime pouroa ka tupu mai tetai turanga. Ko teia te taime ka anoanoia tatou kia kimikimi marie i to tatou manako no runga i tera turanga. Mei ta tatou i  kite i roto i te Pene 2, ka anoanoia tatou kia apii e kia tereni i to tatou akava ngakau na te apii anga e ka akapeea me taangaanga i te Tuatua a te Atua i roto i to tatou oraanga i te au rā ravarai. Me tereniia tatou kia taangaanga i to tatou kite, ka rauka i to tatou akava ngakau i te tauturu ia tatou kia rave i te au ikianga te ka akamareka i te Atua e te ka tauturu ia tatou kia vai tamou rai i roto i tona aroa.​—Ebera 5:14.

18. No teaa i ngata ai i te rave i te au ikianga te ka akamareka ia Iehova?

¹⁸ Kare i te mea ngoie kia rave i te au ikianga te ka tauturu ia tatou i te akamareka ia Iehova i teia “tuatau openga” e maata ua atura te kino. (2 Timoteo 3:1) E mea ngata tikai i te kimi i tetai ngai angaanga e kia mou rai ki taua ngai angaanga ra. Ei au Kerititiano mou, kua kite tatou e ka anoanoia tatou kia angaanga pakari i te utuutu i to tatou ngutuare tangata. Inara me kare tatou e matakite, ka riro te au taomianga i roto i te ngai angaanga me kore te aerenga manako kia maata te apinga, ei tamanamanata i ta tatou akamorianga ia Iehova. (1 Timoteo 6:9, 10) Ka uriuri ana tatou e akapeea tatou te rave anga i te au mea ka akamareka ia Iehova e te akapapu e kia  rave tatou na mua i ‘te au mea tei maata atu te puapinga.’​—Philipi 1:10.

19. Eaa ra te tumu i tau ei kia irinaki tatou ia Iehova, e eaa ta tera ka tauturu ia tatou kia kopae?

¹⁹ Irinaki ia Iehova ma toou ngakau katoa. (E tatau ia Maseli 3:5, 6.) Kare ainei i reira e tau kia irinaki iaia? I na, koia te akono maira ia tatou. (1 Petero 5:7) Koia tei kite atu i ta tatou e anoano nei, e kare roa aia e tapūpu ana i te mea meitaki mei ia tatou. (Salamo 37:25) No reira, e mea tau kia akarongo tatou me akamaara mai tana Tuatua ia tatou e: “Ei noo anga noinoi kore i te apinga to kotou; kia mareka i ta kotou i rauka ra: ko te Atua oki tei tuatua mai e, ‘Kare rava au e akaruke atu ia koe, kare oki au e taka ke ia koe, kare, kare rava atu.’” (Ebera 13:5) E maata tona au tavini tei iki kia rave i te angaanga orometua no to ratou oraanga katoa te ka akapapu mai e ka rauka ia Iehova i te oronga mai i te au mea tei anoanoia no te oraanga. Me tae tikai to tatou ngakau i te irinaki e ka akono a Iehova ia tatou, kare ïa tatou e apiapi e ka akapeea tatou me akono i to tatou ngutuare tangata. (Mataio 6:25-32) Kare ïa tatou e akariro i ta tatou ngai angaanga moni ei tamanamanata i te au mea e o maira ta tatou akamorianga, mei te tutu aere i te evangeria o te Patireia e te aere ki te au uipaanga.​—Mataio 24:14; Ebera 10:24, 25

20. Eaa te aiteanga e kia “meitaki” to tatou mata? Eaa te ka tauturu ia koe kia akamou ua ki tera tu oraanga?

²⁰ Akamou ua ki runga i te rave anga i te anoano o te Atua. (E tatau ia Mataio 6:22, 23) Akakite a Iesu e ka anoanoia kia “meitaki” to tatou mata. Tera te aiteanga, ka anoanoia tatou kia akangoie ua i to tatou oraanga. Ka anoanoia te Kerititiano kia akamou i tona oraanga ki runga i te rave anga i te anoano o te Atua. Me akapera tatou, kare ïa tatou e akapou ua i to tatou taime e te maroiroi i te aruaru i te au ngai angaanga moni maata e  te tu oraanga akatietie. Kare katoa tatou e piritia ki roto i te aruaru anga kia rauka te au apinga ou rava atu ta te aronga pitiniti e akavare maira ia tatou kia irinaki e ka anoanoia taua au apinga ra e rauka ai te mataora. Eaa ra te ka tauturu ia koe kia akamou ua ki runga i te rave anga i te anoano o te Atua? Auraka e akateiaa ia koe ki te  kaiou. Eiaa e akaapiapi i toou oraanga ki te au apinga te ka akapou ua i toou taime e te maroiroi i te akono. Akarongo ki te ako a te Pipiria kia mareka ua e ‘e kai ta kotou, e te kakau.’ (1 Timoteo 6:8) Tauta i te akangoie i toou oraanga.

21. Eaa te tumu ka anoanoia ai tatou kia akanoo na mua i te au mea puapinga? E eaa ra te ka na mua i roto i to tatou oraanga?

²¹ Akanoo na mua i te au mea puapinga e o maira ta tatou akamorianga e kia tamou rai ki te reira. No te mea e iti ua to tatou taime e te maroiroi, ka anoanoia tatou kia akanoo na mua i te au mea puapinga. Te openga, ka riro te au mea puapinga kore ua ei akapou i to tatou taime, kare i reira te au mea puapinga tikai e raveia. Eaa ra te mea puapinga roa atu i roto i to tatou oraanga? Te au tangata o teianei ao, ko te aruaru anga i te apii teitei te mea maata kia rauka ia ratou tetai ngai angaanga e maata te moni. Inara, kua raurau a Iesu i tana au pipi kia “na mua . . . i te kimi i te basileia.” (Mataio 6:33) Ae, ei au Kerititiano mou, ka tuku tatou i te Patireia o te Atua na mua i roto i to tatou oraanga. Te tu o to tatou oraanga​—ta tatou ka iki, te au akakoroanga ta tatou ka akanoo e te au angaanga ta tatou e aruaru ra​—kia akaari mai te reira e ko te au anoano o te Patireia e te anoano o te Atua te apinga puapinga rava atu kia tatou i to te au apinga o te kopapa e te aruaru i te au mea o teianei ao.

22, 23 (a) Eaa te angaanga puapinga rava atu a te au Kerititiano mou, e ka akapeea tatou i te akaari anga e e mea puapinga tikai teia angaanga kia tatou? (Akara i te pia “ Akatupu Taku Ikianga i te Oraanga Mataora e te Mareka Ua”) (e) Eaa toou akakoroanga no runga i te angaanga moni?

²² No te mea kua kite tatou e te vaitata roa nei tatou ki te openga o teia akatereanga, ka akamou tatou ki runga i te angaanga puapinga rava atu a te au Kerititiano mou ​—te tutu aere i te evangeria o te Patireia e te akariro i te tangata ei pipi. (Mataio 24:14; 28:19, 20) Mei to tatou Akaraanga rai ko Iesu, ka inangaro tatou kia akapou i to tatou maroiroi i te rave anga i teia angaanga. Akapeea ra tatou te akaari anga e e mea puapinga tikai teia angaanga kia tatou? Te maataanga i te iti tangata o te Atua, te akapou nei ratou i to ratou taime i te rave i teia angaanga tutu aere ma to ratou ngakau katoa. Kua rauka i tetai pāpāki i te akanoonoo i to ratou oraanga kia piri ki roto i te angaanga painia e te angaanga mitinari. Kua kite te au metua i te puapinga o te akanoo i tetai au akakoroanga e piri atura ki te tavini anga ia Iehova e e maata tei akamaroiroi i ta ratou tamariki kia aruaru i te angaanga orometua tamou i roto i to ratou oraanga. Te kite ra ainei te aronga tutu maroiroi i te Patireia i te meitaki o ta ratou angaanga pakari i roto i te angaanga orometua? Kare e ekoko e ae! Te tavini ia Iehova ma te ngakau katoa, ko te mataara tau rava atu te reira ki te oraanga mataora, te oraanga merengo e te akameitakianga e manganui.​—E tatau ia Maseli 10:22.

²³ E maata ua atu te ora e pou ana i te manganui ia tatou i roto i ta tatou angaanga moni kia rauka te au apinga pae kopapa no to tatou ngutuare tangata. E akamaara ra e te inangaro ra a Iehova ia tatou kia kite i te meitaki no ta tatou angaanga pakari. Me akarotai tatou i to tatou tu e ta tatou e rave ra ki tona aerenga manako e tana au kaveinga, ka rauka ia tatou te merengo mou i roto i ta tatou angaanga. Inara, kia akapapu meitaki tatou e auraka rava kia akatika i te angaanga moni kia taruri ke ia tatou mei ta tatou angaanga puapinga rava atu​—ko te akakite aere anga i te tuatua meitaki o te Patireia o te Atua. Na te tuku anga i teia angaanga na mua i roto i to tatou oraanga, te akaari ra tatou i to tatou inangaro no Iehova, i reira e rauka ai ia tatou kia vai tamou i roto i tona aroa.