1, 2. (a) Eaa ra ta te au tokorua akaipoipo ou e tapapa atu ana? (e) Eaa te au uianga ta tatou ka uriuri i roto i teia pene?

 AKAMANAKO ana i te mataora o tetai vaine e tana tane akaipoipo i te rā o to raua akaipoipoanga. Rekareka tikai raua i te akamanako i to raua oraanga a te tuatau ka aereia, e te au mea memeitaki ta raua e tapapa atu nei. To raua irinakianga, kia roa e kia mataora to raua oraanga akaipoipo.

² Inara i te akamataanga, mataora ua te akaipoipo kareka ra, kare te reira e roa ana. No tetai akaipoipo kia roa e kia mataora, ka anoanoia te aratakianga a te Atua no te nga tokorua. Ka uriuri ana tatou i te pauanga a te Pipiria ki teia au uianga ka aru mai: Eaa ua ai te puapinga ka rauka i roto i te akaipoipo? Me ka akaipoipo koe, akapeea e rauka ai ia koe te iki i tetai tokorua tau noou? Akapeea e rauka ai ia koe kia riro ei tane akaipoipo me kore ei vaine akaipoipo meitaki? E eaa te ka tauturu kia roa atu te tuatau o tetai akaipoipoanga?—E tatau ia Maseli 3:5, 6.

3. I toou manako e, ka anoanoia tetai tangata kia akaipoipo e mataora ai? Akamārama mai.

³ Irinaki tetai aronga e kare te tangata e mataora mari ua kia akaipoipo aia. Inara kare teia i te tika. Akakite a Iesu e ko te turanga kare e akaipoipo, e apinga aroa katoa te reira. (Mataio 19:11, 12) E kua akakite katoa te apotetoro a Paulo e, e puapinga to te turanga kare e akaipoipo. (1 Korinetia 7:32-38) Tei runga ia koe te iki e me ka akaipoipo koe e me kare. Eiaa koe e akatika i toou au oa e toou kopu tangata me kore i te peu tupuna a toou iti tangata kia māro ia koe kia akaipoipo.

4. Eaa ua ai te puapinga o te oraanga akaipoipo meitaki?

⁴ Te akakite ra te Pipiria e e apinga aroa katoa te akaipoipo na te Atua, e e puapinga katoa to te reira. No runga i te tangata mua ko Adamu, akakite a Iehova: “Kare ïa e meitaki kia noo ua te tangata koia anake ra; e anga au i tetai tauturu tau nona ra.” (Genese 2:18) Kua anga iora a Iehova ia Eva ei vaine na Adamu, e kua riro mai ko raua te kopu tangata mua. Me e tamariki ta te nga tokorua, kia riro to raua oraanga akaipoipo ei ngai tau e te tinamou no te utuutu i ta raua tamariki. Inara kare ko te anau tamariki ua te akakoroanga o te akaipoipo.—Salamo 127:3; Ephesia 6:1-4.

5, 6. Akapeea tetai akaipoipo e riro ei mei “te taura e toru enui”?

⁵ Tata te Ariki a Solomona: “E meitaki nga tangata toko rua i te takitai; no te mea e tutaki meitaki ta raua i ta raua angaanga. Kia inga oki tetai ra, na te  tokorua e rave e akatu ki runga; te tangata okotai ra kia inga ra, e ae oki aia, kare oki ona e tokorua ei akatu iaia ki runga . . . e te taura e toru enui ra, kare ïa e motu vave.”—Koheleta 4:9-12.

⁶ Ko te akaipoipoanga meitaki, ka riro te reira ei pirianga oa mou tikai i rotopu i tetai nga tokorua tei riro ei tauturu, ei akapumaana e ei paruru i tetai e tetai. Ka akamatutu te inangaro i te akaipoipo, inara ka ketaketa roa atu to raua akaipoipo me akamori raua ia Iehova. Ka riro i reira to raua akaipoipo mei “te taura e toru enui” koia oki e toru kata taura tei iriia kia piri meitaki. E matutu rava atu te taura e toru enui tei iriia, i to te taura e rua ua enui. No reira ka matutu te akaipoipo me ko Iehova tetai i roto i to raua oraanga.

7, 8. Eaa te ako ta Paulo i oronga mai no runga i te akaipoipo?

⁷ I muri ake i te akaipoipo, i reira nga tokorua ka akatupu ei i to raua uaorai inangaro i tetai e tetai na roto i te pirianga ainga. (Maseli 5:18) Inara, me ka akaipoipo tetai no te akatupu ua nei i tona inangaro no te pirianga ainga, penei kare e tau tana ikianga i tetai tokorua nona. No reira te Pipiria i karanga ai e, e tiaki “kia pakari aia” ka akaipoipo ei, kua pou i reira te tuatau e pakari ra te anoano no te pirianga ainga. (1 Korinetia 7:36) E mea meitaki kia tiaki marie ma te akakoromaki, ka akaipoipo ei. Ka rauka i reira ia koe tetai tuatau kia akamanako meitaki i taau ka rave, kia rauka ia koe te rave i te ikianga tau.—1 Korinetia 7:9; Iakobo 1:15.

⁸ Me te manako ra koe i te akaipoipo, e mea  meitaki kia akamanako e kia kite koe, e tupu ana rai te manamanata i roto i te au akaipoipo ravarai. Akakite a Paulo e ko te aronga ka akaipoipo ka “pekapeka . . te reira i te kopapa.” (1 Korinetia 7:28) E noatu e oraanga akaipoipo meitaki to nga tokorua, ka na roto rai raua i te au turanga ngatā. No reira me papa koe no te akaipoipo, e akapapu meitaki e kia tau taau ikianga i toou tokorua.

9, 10. Eaa ra te ka tupu me ka akaipoipo tatou i tetai tangata kare e akamori ana ia Iehova?

⁹ Teia tetai kaveinga Pipiria kia akamaara me iki i tetai tane me kore i tetai vaine: “Auraka kotou e kapitiia ma te tau kore i te aronga akarongo kore ra.” (2 Korinetia 6:14) Kua akatumuia teia akatutuanga ki runga i te angaanga tanutanu. Mei te mea kare e aiteite ana te maatamaata me kore te meangiti e te ririnui o tetai nga manu, kare te tangata tanutanu e tavaa kapiti ia raua kia angaanga i roto i te one kai. Kare tera i te mea meitaki no te nga manu no te mea ka akateiaa roa atu te reira i ta raua apainga. Mei tera rai te tu i roto i te akaipoipo o tetai tei akamori ia Iehova e tetai kare e akamori ana ia Iehova, e maata te manamanata ka tupu. No reira, te oronga maira te Pipiria i te ako kia akaipoipo tatou ‘kia tau i te Atu.’—1 Korinetia 7:39.

¹⁰ E manako ana tetai au Kerititiano e e ngari ake kia akaipoipo ratou i tetai tangata kare e akamori ana ia Iehova, i to te noo ko ratou anake ua. Inara  me kopae tatou i te ako a te Pipiria, ka taopenga mai e mamae ngakau e te taitaia. E Au Kite tatou no Iehova, e ko te tavini iaia te apinga puapinga rava atu i roto i to tatou oraanga. I toou manako, mei teaa rai te tu me kare koe e rave kapiti i te au mea puapinga roa atu i roto i toou oraanga e toou tokorua? E manganui tei iki kia noo ua kare e akaipoipo, i to te akaipoipo i tetai tangata kare e inangaro ana ia Iehova e i te tavini iaia.—E tatau ia Salamo 32:8.

11. Akapeea e rauka ai ia koe i te iki i tetai tokorua akaipoipo tau noou?

¹¹ Kare ra mei te mea e ka riro tetai ua atu e tavini ra ia Iehova, ei tane me kore ei vaine tau naau. Me te manako ra koe i te akaipoipo, e kimi i tetai tangata e mareka tikai ra koe, e kua mārama korua i to korua uaorai tu. Tiaki marie kia aravei koe i tetai tangata tei aiteite ua to korua akakoroanga, e tei akariro i te tavini ia Iehova ei mea mua i roto i tona oraanga. Akataka i tetai tuatau no te tatau e te akamanako meitaki no runga i te ako no te akaipoipo i roto i te au puka a te tavini akono meitaki e te pakari.—E tatau ia Salamo 119:105.

12. Eaa ta tatou ka kite mai i roto i te Pipiria, no runga i te au akaipoipo na te metua e iki i te tokorua?

¹² I roto i tetai au iti tangata, e mea matauia e na te nga metua e iki i te tokorua akaipoipo no ta raua tamaiti me kore tamaine. Irinakiia e ko te nga metua tei kite e koai tei tau roa atu no ta raua tamaiti. E peu matau katoaia teia i te au tuatau o te Pipiria. No reira me ka iki toou kopu tangata kia aru i teia peu, ka  rauka i te Pipiria i te tauturu i te nga metua kia kite eaa te au tu ta raua ka akara. Ei akaraanga, i te iki anga a Aberahama i tetai vaine na tana tamaiti ko Isaaka, ko te mea puapinga roa atu kiaia kare ko te moni me kore te turanga ngateitei; mari ra kia inangaro tera vaine, ia Iehova.—Genese 24:3, 67; akara i te Au Manako Poto 25.

13-15. (a) Akapeea tetai tangata i te akapapa anga iaia kia riro ei tane akaipoipo meitaki? (e) Akapeea tetai vaine i te akapapa anga iaia kia riro ei vaine akaipoipo meitaki?

¹³ Me te manako ra koe i te akaipoipo, e akapapu  e kua papa koe. Penei te manako ra koe e kua papa koe, inara ka uriuri ana tatou eaa tikai te ō maira i te akapapa anga no te akaipoipo. Penei ka poitirere koe i te pauanga.

¹⁴ Te akaari maira te Pipiria e, e tuke rai ta te tane apainga ki ta te vaine i roto i te ngutuare tangata. No reira me e tane koe e me e vaine, e tuke rai te aiteanga e ō maira no te akapapa ia koe no te akaipoipo. Me te manako ra tetai tane i te akaipoipo, ka anoanoia aia kia ui kiaia uaorai e me kua papa aia kia riro ei upoko no te ngutuare tangata. Te tapapa maira a Iehova i te tane, kia akono i tei anoanoia no tana vaine e tana tamariki i te pae kopapa e i te au mea e ō maira to ratou aerenga manako ngakau. Tei puapinga roa atu, ka anoanoia te tane kia akapapu e te raveia ra te akamorianga a tona iti tangata ia Iehova. Te akataka maira te Pipiria e ko te tangata kare e akono i tona uaorai ngutuare “e maata atu ïa tona kino i to te tangata akarongo kore ra.” (1 Timoteo 5:8) No reira me e tane koe e manako ra i te akaipoipo, e akamanako e eaa te aiteanga o teia kaveinga Pipiria: “E akateateamamao i taau ra angaanga ki vao, ka akatau marie ei kia tau taau ki te kainga; ka akatu ei i toou are i muri ake.” Tera te aiteanga, i mua ake ka akaipoipo ei koe, e akapapu e ka rauka ia koe te rave i te au apainga ta Iehova e umuumu maira i te tane akaipoipo kia rave.—Maseli 24:27.

¹⁵ Tetai vaine e manako ra i te akaipoipo, ka anoanoia kia ui aia kiaia uaorai e, me kua papa aia no te  au apainga a te vaine akaipoipo e penei ta te metua vaine. Te taiku ra te Pipiria i te au mataara e akono ana te vaine akono meitaki i tana tane e tana tamariki. (Maseli 31:10-31) Teia tuatau, e maata te tane e te vaine e manako ua ra i ta to ratou tokorua akaipoipo ka rave no ratou. Inara te inangaro maira a Iehova ia tatou kia manako e eaa ta tatou ka rauka i te rave no to tatou tokorua.

16, 17. Me te manako ra koe i te akaipoipo, eaa ra taau ka akamanako marie?

¹⁶ I mua ake ka akaipoipo ei koe, e akamanako marie i ta Iehova e akakite maira no runga i te tane akaipoipo e te vaine akaipoipo. Kia riro ei upoko no te ngutuare tangata, kare tera i te tikaanga no te tane kia takinokino i tona ngutuare tangata. Ko te upoko meitaki o te ngutuare tangata ka aru aia i te akaraanga a Iesu i te akaperepere e te takinga meitaki i te aronga tana e akono ra. (Ephesia 5:23) No te vaine, ka anoanoia aia kia akamanako eaa te aiteanga nona kia turu i te au tukuanga tika a tana tane e kia taokotai kiaia. (Roma 7:2) Ka anoanoia kia ui aia kiaia uaorai e me ka mataora aia i te kauraro ki tetai tangata apa ua. Mei te mea e kare e rauka iaia, penei ka manako aia e ngari ake eiaa e akaipoipo i teianei.

¹⁷ Ka anoanoia nga tokorua akaipoipo kia tuku i te anoano o tona tokorua i mua ake i tona uaorai. (E tatau ia Philipi 2:4.) Tata a Paulo: “E aroa ra te tangata katoa i tana uaorai vaine mei te aroa iaia uaorai; e te vaine oki e kauraro aia i tana tane.”  (Ephesia 5:21-33) Ka anoanoia kia kite te tane e te vaine e te inangaroia maira raua, e te akangateitei katoaia maira. Inara no tetai akaipoipo kia matutu, ka inangaroia te tane kia kite e me te akangateitei ra tana vaine iaia, e ka inangaro katoa te vaine kia kite, e me te inangaro maira tana tane iaia.

18. Eaa te tumu ka anoanoia ai te nga tokorua kia matakite, i te tuatau e akamatau ra ia raua ki tetai e tetai i mua ake ka akaipoipo ei?

¹⁸ Te tuatau e akamatau ra te nga tokorua ia raua  ki tetai e tetai i mua ake ka akaipoipo ei, e taime mataora tikai teia no raua. E taime katoa teia no raua kia kite tikai e mei teaa to raua tu, me ko ta raua rai teia ka inangaro, me kua papa raua i te akapou i te katoaanga o to raua oraanga ma tetai e tetai. Teia katoa te tuatau e kite ei nga tokorua e mei teaa to raua tu me karangaranga ki tetai e tetai, me e inangaro tikai to raua ia raua rai i roto i to raua ngakau. I to raua pirianga manako ngakau e pakari maira, e mea natura ua no raua kia akainangaro i tetai e tetai. Inara ka anoanoia raua kia akamako i to raua tu ki tetai e tetai i mua ake ka akaipoipo ei, kia kore raua e rave i tetai mea tau kore. Na te inangaro mou tikai e tauturu ia raua kia akakoromaki e kia kopae i tetai ua atu mea tika kore te ka takino i to raua pirianga ki tetai e tetai e kia Iehova.—1 Tesalonia 4:6.

19, 20. Eaa ra to te au Kerititiano manako no runga i te akaipoipo?

¹⁹ I roto i te au puka e te au teata no te akaipoipo, e manganui te taopenga ana ki tetai akaipoipo maata e te mataora. I roto ra i te oraanga tikai, ko te akamataanga ua te akaipoipo. Kua akakoro a Iehova i te akaipoipo ei pirianga tinamou.—Genese 2:24.

²⁰ Teia tuatau, e mea poto ua te oraanga akaipoipo ki te manganui. E māmā ua kia akaipoipo e kia tatara. Tetai aronga, me tupu te manamanata  ko to ratou taime tera i te akaruke i to ratou tokorua e kia akaope i te akaipoipo. E akamaara ra i te akatutuanga a te Pipiria no te taura e toru enui tei iriia. Kare tera tu taura e motu noatu e ketaketa te reira. Me irinaki tatou kia Iehova no te aratakianga ka tinamou to tatou akaipoipo. Akakite a Iesu: “E ta  te Atua i topiri ra, auraka te tangata e akataka ke atu.”—Mataio 19:6.

21. Eaa te ka tauturu i te tane e te vaine akaipoipo kia aroa i tetai e tetai?

²¹ Pouroa tatou e au tu memeitaki to tatou e e au tu paruparu katoa. E mea māmā ua i te akara i te tu paruparu o etai ke, e i te tu paruparu tikai o to tatou tokorua akaipoipo. Inara me akapera tatou kare tatou e mataora. I tetai tua ra, me ka akara tatou i te au tu memeitaki o to tatou tokorua, ka mataora to tatou oraanga akaipoipo. E mea tau ainei kia manako akapera tatou no runga i tetai tokorua apa ua? Ae! Kua kite a Iehova e e tu apa ua to tatou, e oti akera ko to tatou au tu memeitaki tana e akara maira. E akamanako ua ana e mei teaa te tu, naringa kare aia e akapera ana! Akakite te tata salamo e: “Naringa koe, e Iehova, e akairo ana i te au ara nei, e te Atu, koai te ka mou?” (Salamo 130:3) No reira kia aru te au tane e te au vaine akaipoipo i to Iehova tu i te akara i te meitaki i roto i to ratou tokorua e kia akakore viviki atu i te apa.—E tatau ia Kolosa 3:13.

22, 23. Akapeea a Aberahama raua ko Sara i te tuku anga i te akaraanga meitaki no te aronga akaipoipo?

²² I te au mataiti ka aereia, ka matutu roa atu te pirianga akaipoipo. Kua roa te oraanga akaipoipo o Aberahama raua ko Sara e te mataora. I to Iehova akakite anga kia Aberahama kia akaruke i tona kainga i roto i te oire ko Ura, mei te 60 tuma paa o Sara mataiti i taua taime ra. Akamanako ua ana e mei teaa ra te ngatā, nona kia akaruke i tona ngutuare  taurekareka e kia noo i roto i te puakapa. Inara e pirianga mou tikai to Sara ki tana tane, e kua kite meitaki aia i te tu o tona tokorua, e e akangateitei maata tikai tona iaia. I na kua turu aia i ta Aberahama au tukuanga tika e kua tauturu kia puapingaia te reira.—Genese 18:12; 1 Petero 3:6.

²³ E tika rai, e i roto i tetai oraanga akaipoipo meitaki, kare te tane e te vaine e āriki ua ana i to raua manako no runga i te au mea ravarai. I tetai atianga, i te kore anga a Aberahama e āriki i te manako o Sara, kua akakite a Iehova kiaia: “E akarongo koe i te reo o Sara.” Kua akarongo rai a Aberahama, e kua meitaki ua iora. (Genese 21:9-13) Penei i tetai au taime kare korua e toou tokorua e āriki i te manako o tetai e tetai, inara eiaa e taitaia. Ko te mea puapinga koia oki, kia akaari korua i te aroa e te akangateitei no tetai e tetai, noatu kare e aiteite ana to korua manako.

24. Akapeea e rauka ai te akakakā ia Iehova i roto i to tatou akaipoipo?

²⁴ I roto i te putuputuanga Kerititiano, e manganui ua atu te au tokorua akaipoipo. Me ka inangaro koe i te akaipoipo, e akamaara e ko te ikianga puapinga roa atu taau ka rave, koia oki me iki i tetai tokorua akaipoipo noou. Ka ō mai toou oraanga katoa, no reira e akara kia Iehova no te aratakianga. I reira e rauka ai ia koe i te iki i tetai tokorua tau noou, te akapapa meitaki no te akaipoipo, e te akamou i tetai pirianga aroa matutu te ka riro ei akakakā ia Iehova.