1-3. (a) Eaa tetai o te au apinga aroa ta Iehova i oronga mai na tatou? Akapeea tatou te akariro anga i te reira ei mea tau kore? (e) Akapeea tatou me taangaanga i teia apinga aroa ma te tau?

 ORONGA tetai papa i te patikara no tana tamaiti. Mataora aia i te oronga i teia apinga aroa na tana tamaiti. Mei teaa ra te tu me ka akaoro mako kore ua te tamaiti i te patikara e oti ū atu tetai tangata, e kua rokoia taua tangata ra e te kino? Ka akapeea ra te papa?

² Ko Iehova, nana i oronga mai i te “au mea memeitaki.” (Iakobo 1:17) Tetai o tana au apinga aroa meitaki i oronga mai no tatou koia oki, ko te tu kite i te tuatua. Ko te apinga aroa no te tuatua, ka tauturu te reira ia tatou kia akakite i to tatou manako, e eaa to roto i to tatou ngakau. Ka rauka ia tatou i te tuatua i tetai au mea te ka riro ei tauturu i te tangata kia mareka ratou. Inara ka riro katoa ta tatou ka tuatua ei takino i etai ke e ei akatupu i te mamae ngakau.

³ E akakeuanga ririnui to te tuatua, e te apii  maira a Iehova ia tatou ka akapeea me taangaanga meitaki i teia apinga aroa. Te akakite maira aia: “Auraka ei tuatua viivii e mama mai no roto i to kotou vaa, ei tuatua meitaki ra e tupu ei te meitaki tika ra, e meitaki ei te aronga e akarongo ra.” (Ephesia 4:29) Ka akara ana tatou e akapeea tatou me taangaanga i teia apinga aroa na te Atua, na roto i te mataara te ka akamareka iaia e ka akamaroiroi i etai ke.

4, 5. Eaa ta tatou ka mou mai no runga i te mana o te au tuatua a te maseli i roto i te Pipiria?

⁴ E mana to te tuatua, no reira ka anoanoia tatou kia matakite i ta tatou ka tuatua e te tu me tuatua tatou. Te na ko ra a Maseli 15:4 e: “Ko te arero tuatua meitaki ra, e rakau ora ïa: kareka te arero tuatua kino ra, e mea mamae ïa no te vaerua.” Mei te tumu rakau ruperupe tona tupuanga e te oraora, e mea oraora katoa rai te tuatua takinga meitaki e te aroa ki te tangata e akarongo maira. Kareka te tuatua akakino, ka akatupu te reira i te mamae ki etai ke e kare ratou e mataora.—Maseli 18:21.

⁵ “Te tangata vaa karea ua ra, e tau ïa ki te koputaputa koke ra,” i akakite ei a Maseli 12:18. Ka akatupu te tuatua akakino i te mamae ngakau e ka takore i tetai ua atu pirianga oa. Penei ka maara ia koe te tuatua akakino a tetai tangata kia koe tei riro ei mamae ngakau noou. E oti akera, te akakite katoa ra tera maseli e: “Ko te arero ra o te aronga pakari  ra, mei te vairakau ïa.” No reira ka riro te tuatua takinga meitaki ei akamarū i te mamae ngakau e ei akaou i te pirianga oa tei takinoia e te tuatua manako kore ua. (E tatau ia Maseli 16:24.) Me akamaara tatou e ka riro ta tatou tuatua ei takino i etai ke, ka taangaanga meitaki tatou i te reira ma te tau.

6. Eaa te tumu i riro ei ei mea ngatā i te akamako i ta tatou ka tuatua?

⁶ Tetai tumu ke mai ka anoanoia tatou kia matakite i ta tatou ka tuatua, no te mea e aronga apa ua tatou pouroa. “Kino uaorai te manako o te ngakau,” e ka akaari ua mai ta tatou au tuatua eaa to roto i to tatou ngakau. (Genese 8:21; Luka 6:45) E ka riro ua rai ei mea ngatā i te akamako i ta tatou ka tuatua. (E tatau ia Iakobo 3:2-4.) Inara ka anoanoia kia tauta ua rai tatou i te akameitaki atu i te tu e tuatua ana tatou ki te tangata.

7, 8. Eaa te ka tupu ki to tatou pirianga kia Iehova no ta tatou ka tuatua?

 ⁷ Ka anoano katoaia tatou kia matakite i ta tatou ka tuatua no te mea e apainga ta tatou i mua i te aroaro o Iehova no ta tatou ka tuatua e te tu me tuatua tatou. Te karanga ra a Iakobo 1:26 e: “Te manako ra tetai tangata ia kotou e, e akono tona i te Atua, e kare i tapeka i tona arero, te pikikaa ra i tona uaorai ngakau; e akono pikikaa tona i te Atua.” Te kupu mua tei uriia e “pikikaa,” tetai aiteanga katoa o te reira e “puapinga kore.” (1 Korinetia 15:17) No reira me kare tatou e matakite i ta tatou ka tuatua, ka riro te reira ei takino e ei takore i to tatou pirianga kia Iehova.—Iakobo 3:8-10.

⁸ Te taka meitaki ua ra e, e tumu anga tau tetai no tatou kia matakite i ta tatou ka tuatua e te tu me tuatua tatou. Ei tauturu ia tatou kia taangaanga i teia apinga aroa o te tuatua na te mataara ta Iehova e inangaro maira, ka anoanoia tatou kia kite eaa te au tu tuatua ka kopae tatou.

9, 10. (a) Eaa te tu o te tuatua tei matau uaia i roto i te ao o teia tuatau? (e) Eaa te tumu ka kopae ei tatou i te tuatua viivii?

⁹ Te tuatua viivii, me kore te tuatua akakino, e mea matau uaia i teia tuatau. Manako te manganui e ka anoanoia ratou kia tao e kia tuatua viivii e mārama ai te tangata i ta ratou e tuatua ra. Te aronga tamataora, e takatakata ana ratou i te tangata na roto i te tuatua kanga e te tuatua viivii. Inara te akakite  maira te apotetoro a Paulo: “E kopae atu kotou i taua au mea katoa nei, te riri, te makitakita, te vareae, te akakino, te tuatua viivii ra, i to kotou vaa.” (Kolosa 3:8) Akakite katoa mai aia e “auraka rava e akaikiia” te “takatakata kino” i rotopu i te au Kerititiano mou.—Ephesia 5:3, 4.

¹⁰ E mea riri na Iehova te tuatua viivii, e mea riri katoa na te aronga tei inangaro iaia. E mea viivii tikai te reira. I roto i te Pipiria, ko “te tuatua viivii” te kapiti maira i te “au angaanga a te kopapa.” (Galatia 5:19-21) “Te tuatua viivii,” ka ō katoa mai tetai au tu ara ke mai, e ka taki atu tetai peu viivii okotai ki tetai mai. Me akariro tetai tangata ei peu matau nana i te tuatua viivii e te tuatua kino e kare aia e akamutu, te akakite maira teia e kare aia e tau kia noo i roto i te putuputuanga.—2 Korinetia 12:21; Ephesia 4:19; akara i te Au Manako Poto 23.

11, 12. (a) Eaa ra teia mea e urutoe? (e) Eaa te tumu ka kopae ei tatou i te urutoe i etai ke?

¹¹ Ka anoano katoaia tatou kia kopae i te urutoe. E tu natura ua no tatou kia inangaro i te kite no runga i etai ke, e kia akakite atu i ta tatou nuti ki te au taeake e te kopu tangata. Mei tera rai i te anere mataiti mua, inangaro te au Kerititiano kia kite e te peea maira to ratou au taeake e te au tuaine e ka akapeea ratou te tauturu anga. (Ephesia 6:21, 22; Kolosa 4:8, 9) Inara e mea māmā ua te pukapuka anga no runga i etai ke kia taopenga mai ki te urutoe. Me taiku ua rai tatou i te reira, penei te tuatua ra tatou i tetai mea kare i te tika me kore i tetai mea  kare i te angaanga na tatou. Me kare tatou e matakite, ka taopenga mai ki te akaapaapa e te tapepe pikikaa. Kua tapepe pikikaa te au Pharisea ia Iesu i to ratou akaapa anga iaia no tetai au mea kare aia i rave ana. (Mataio 9:32-34; 12:22-24) Ka taviivii te urutoe i te ingoa o te tangata, ka akatupu te karo e te mamae ngakau, e ka takore i te pirianga oa.—Maseli 26:20.

¹² Inangaro a Iehova kia akariro tatou i ta tatou au tuatua ei tauturu e ei akamaroiroi i etai ke, e kare kia akaenemi atu. E mea riri na Iehova te “akatupu i te karo i rotopu i te au taeake.” (Maseli 6:16-19) Ko te Tiaporo ko Satani te pikikaa mua tei tapepe pikikaa i te Atua. (Apokalupo 12:9, 10) Roto i te ao o teia tuatau, mea matau ua na te tangata kia pikikaa no runga i etai ke. Inara auraka roa teia kia tupu i roto i te putuputuanga. (Galatia 5:19-21) No reira kia matakite tatou i ta tatou au tuatua e kia akamanako ua rai i mua ake ka tuatua ai. I mua ake ka taiku ei koe i tetai mea no etai ke, e ui kia koe uaorai: ‘E tika ainei taku e tuatua ra? E mea tau ainei? E puapinga ainei to te reira? Ka inangaro ainei au kia rongo te tangata taku e tuatua nei? Mei teaa ra toku manako me tuatua akapera mai tetai tangata iaku?’—E tatau ia 1 Tesalonia 4:11.

13, 14. (a) Eaa ta te tuatua akakino ka akatupu ki te tangata? (e) Eaa te tuatua makitakita? Eaa te au Kerititiano ka kopae ei i te reira?

¹³ Tetai au taime, e tuatua ana tatou i tetai au mea ka tataraara tatou a muri ake. Inara kare tatou e inangaro  i te akariro ei mea matau na tatou i te akaapaapa i etai ke me kore i te tuatua akakino ia ratou. Te tuatua akakino, kare ona ngai i roto i to tatou oraanga. Akakite a Paulo: “Kia kopae ravaia oki te maru kore, e te rotoriri, e te makitakita, e te taumāro ra, e te tuatua akakino.” (Ephesia 4:31) Te urianga a tetai au Pipiria ke mai i te “tuatua akakino,” e “tuatua kikino,” “tuatua taakamā,” e te “tuatua akaapaapa.” Ka riro te tuatua akakino ei akangere i te tangata i te tu ngateitei e ka taakaaka ia ratou. Mea ngoie ua no te tamariki kia mamae to ratou ngakau, no reira kia matakite auraka e tamamae ia ratou ki ta tatou tuatua.—Kolosa 3:21.

¹⁴ Akamatakite maira te Pipiria no tetai atu tuatua akakino—te tuatua makitakita. Ka akariri te reira i etai ke ma te tamamae ia ratou. E mea taitaia tikai me akapera tetai tangata i tona tokorua me kore i tana tamariki! Ko tetai tangata ka akapera ua rai aia e kare e akamutu i te akakino i etai ke, ka akaateaia aia mei roto i te putuputuanga. (1 Korinetia 5:11-13; 6:9, 10) Mei ta tatou i apii, me ka tuatua tatou i te au tuatua viivii, pikikaa, e te taakamā, ka takino tatou i to tatou pirianga kia Iehova e ki etai ke.

15. Eaa te tu aerenga tuatua te ka akamaroiroi i to tatou pirianga ki etai ke?

¹⁵ Ka akapeea tatou me taangaanga i ta tatou apinga aroa o te tuatua na te mataara ta Iehova e  inangaro maira ia tatou kia rave? Noatu kare te Pipiria e akakite maira eaa tikai ta tatou ka tuatua e kare e tuatua, kareka ra te akakite maira te reira e kia “tuatua meitaki ra e tupu ei te meitaki.” (Ephesia 4:29) Te tuatua te ka akatupu i te meitaki e mea tiama te reira, takinga meitaki e te tika. Inangaro a Iehova kia akariro tatou i ta tatou au tuatua ei akamaroiroi e ei tauturu i etai ke. Penei ka riro teia ei mea ngatā. Angaanga maata atu i te tuatua i te au mea tau i to te tuatua akakino e te tuatua manako kore ua. (Tito 2:8) Ka uriuri ana tatou i tetai au mataara te ka riro ta tatou tuatua ei akamaroiroi i etai ke.

16, 17. (a) Eaa te tumu ka akamaroiroi ei tatou i etai ke? (e) Koai ta tatou ka akamaroiroi?

¹⁶ E mea mareka roa na Iehova e Iesu te oronga i te au tuatua akamaroiroi ki etai ke. Ka inangaro tatou i te aru i to raua akaraanga. (Mataio 3:17; 25:19-23; Ioane 1:47) Te au tuatua akameitaki te ka riro ei akamaroiroi i tetai tangata, te ō maira te akamanako meitaki anga no runga i tera tangata e taau ka tuatua kiaia. Te na ko ra a Maseli 15:23 e: “Te tuatua ra i tuatuaia i te tuatau e tau ei, e meitaki roa ïa.” Ka pumaana roa tatou me tuatua akameitaki mai e me akakite mai tetai tangata i tona mareka i ta tatou angaanga pakari i rave.—E tatau ia Mataio 7:12; akara i te Au Manako Poto 27.

¹⁷ Me akariro koe ei mea matau naau i te akara i te au tu memeitaki o etai ke, ka māmā roa atu i te akameitaki ia ratou. Ei akaraanga, penei kua kite  koe i tetai tangata i roto i te putuputuanga e akapapa meitaki ua ana aia i tana au akoanga me kore e tauta ua ana aia i te paupau i ko i te au uipaanga. Penei e tamaiti mapu i te apii tei kore i mataku i te tuatua no runga i tona irinakianga, me kore e taeake e aere putuputu ana i te tutu aere. Penei na taau tuatua akameitaki e akamaroiroi roa atu ia ratou. E mea puapinga katoa no tetai tane kia akakite ki tana vaine i tona inangaro e tona akaperepere iaia. (Maseli 31:10, 28) Mei te au apinga tanutanu rai ka anoanoia te rā e te vai, pera katoa te tangata, ka anoanoia kia kite ratou e te manakoia atura ratou. Mei tera tikai te tu o te tamariki. E kimi i te au atianga i te akameitaki ia ratou no to ratou tu e ta ratou angaanga meitaki. Ka akamaata atu te reira i to ratou tu ngakau toa, te tu papu e ka tauturu ia ratou kia tauta ua atu rai i te rave i te mea tika.

18, 19. Eaa te tumu ka tauta pakari ei tatou i te akamaroiroi e te akapumaana i etai ke? Ka akapeea ra tatou me rave i te reira?

¹⁸ Me akamaroiroi tatou e me akapumaana atu tatou i tetai ke, te aru ra tatou i to Iehova akaraanga. Te manako ua maira aia i “tei akaaka” e “te ngakau o tei tataraara.” (Isaia 57:15) Inangaro a Iehova kia “akapumaana [tatou] tetai ki tetai” e kia “akapumaana atu i te ngakau taitaia.” (1 Tesalonia 5:11, 14) Me tauta tatou i te rave i teia, te kite maira aia e te mareka maira i tatou e rave ra.

¹⁹ Penei ka kite koe i roto i te putuputuanga i  tetai tangata tei rokoia e te taitaia e kare e mataora ana. Eaa ra taau ka tuatua te ka riro ei tauturu iaia? Penei kare e rauka ia koe i te akatikatika i tona manamanata, ka rauka ra ia koe i te akapumaana atu iaia kia kite aia e te manako atura koe iaia. Penei ka rauka ia koe i te akataka i tetai taime kia pukapuka korua, kia tatau i tetai irava akamaroiroi i roto i te Pipiria, e kia pure kapiti katoa korua. (Salamo 34:18; Mataio 10:29-31) E akapumaana ia ratou kia kite e te inangaro maira to ratou au taeake e te au tuaine i roto i te putuputuanga ia ratou. (1 Korinetia  12:12-26; Iakobo 5:14, 15) Tuatua kia ratou ma te ngakau tae.—E tatau ia Maseli 12:25.

20, 21. Eaa ra i ngoie ei no te tangata kia āriki mai i te ako?

²⁰ Me tau te ako ta tatou e oronga ra, ka riro te reira ei akamatutu i etai ke. No te mea e au tangata apa ua tatou, ka anoanoia te ako no tatou mei tera taime ki tera taime. Te akakite maira a Maseli 19:20: “E akarongo i te ako, e āriki i te apii, kia pakari koe i toou openga.” Kare ko te aronga pakari ua te ka anoanoia kia oronga mai i te aratakianga me kore i te ako. Ka anoanoia te au metua kia ako i ta  ratou tamariki. (Ephesia 6:4) E ka rauka katoa i te au tuaine kia ako i tetai e tetai. (Tito 2:3-5) No to tatou inangaro i to tatou au taeake e te au tuaine, ka akapapu tatou e kia tau te tu me ako tatou ia ratou kia kore ratou e kinokino. Eaa ra te ka tauturu ia tatou?

²¹ Penei te maara ra ia koe te ako mai anga tetai taeake ia koe na roto i te tu tau tei ngoie ua i te āriki. Eaa ra te tumu i āriki ei koe i taua ako ra? Penei te kite ra koe kua tae tikai te ngakau o tera tangata i te manako mai ia koe. Me kore ra no tona tu marū e te takinga meitaki i te tuatua mai anga. (Kolosa 4:6) Kare e kore, kua akatumuia taua ako ra ki runga i te Pipiria. (2 Timoteo 3:16) Noatu me taiku tika mai tatou mei roto i te Pipiria e me kare, inara kia akatumu uaia rai ta tatou ako ki runga i te au Tuatua Tapu. Eiaa e tangata e māro i etai ke kia āriki i tona manako. Eiaa katoa aia e takaviri i te aiteanga o te irava kia tau ki tona uaorai manako. Me akamaara koe i te tu i akoia mai ei koe, ka riro tera ei tauturu ia koe me ako atu koe i etai ke.

22. Eaa te tu taau ka inangaro i te taangaanga i taau apinga aroa no te tuatua?

²² Te tu kite i te tuatua, e apinga aroa na te Atua. Kia riro to tatou inangaro iaia ei akakeu ia tatou kia taangaanga meitaki i te reira ma te tau. E akamaara e e mana to te tuatua kia tamamae me kore kia akatupu i te meitaki. No reira, kia tauta pakari tatou i te rave i ta tatou ka rauka kia akariro i ta tatou tuatua ei akamatutu e ei akamaroiroi i etai ke.