1. Eaa te ka anoanoia kia rave tatou i te akapapu e kare ta tatou akamorianga e riro ei akamareka kore ia Iehova, e no teaa ra?

 AKAKITE a Iesu: “E akamori ei i te Metua te aronga akamori tika ra, ma te vaerua e te tuatua-mou: ko te tu ïa o te tangata akamori ta te Metua e anoano ra.” (Ioane 4:23; 6:44) Ka anoanoia tatou ravarai kia akapapu e “kia kitea ia [tatou] te mea mareka na te Atu.” (Ephesia 5:10) Kare teia i te mea māmā i te rave. Ka titau ua rai a Satani i te akavare ia tatou kia rave i te au mea te ka akamareka kore ia Iehova.—Apokalupo 12:9.

2. Akamārama mai eaa tei tupu, vaitata atu ki te Maunga i Sinai.

² E akapeea ana a Satani me akavare ia tatou? Tetai mataara, na roto i te akapoiri anga i to tatou manako no runga i te mea tika e te mea tarevake. Ka akara ana eaa tei tupu ki te iti tangata o Iseraela i to ratou puakapa anga, vaitata atu ki te Maunga i Sinai. Kua aere a Mose ki runga i te maunga e te tiaki ra te iti tangata iaia kia oki mai. I te openga kua iu ratou i te tiaki e kua pati ia Aarona kia maani i tetai atua  no ratou. Kua maani aia i tetai itoro punua puakatoro. I reira kua tamataora te tangata. Kua ura aere ratou takapini i te punua puakatoro e kua tupou atu ki mua i te reira. Kua irinaki ratou e ia ratou e tupou ra ki mua i te punua puakatoro, te akamori ra ratou ia Iehova. Noatu kua manako te tangata e “e rā oroa . . . no Iehova” te reira, kare ra i te mea tika. Kia Iehova e akamori itoro te reira, e e manganui to ratou i mate. (Exodo 32:1-6, 10, 28) Eaa ra te apiianga no tatou? Auraka e vare. “Auraka e arapaki ua atu i tetai mea viivii,” e tuku ra na Iehova e apii ia koe i te mea tika e te mea tarevake.—Isaia 52:11; Ezekiela 44:23; Galatia 5:9.

3, 4. Eaa te tumu i tau ei kia kite tatou i te akamataanga mai o teia au akaepaepaanga?

³ Te tuatau ia Iesu i te enua nei, kua tereni aia i tana au apotetoro kia akanoo i te akaraanga meitaki no te akamorianga mā. I muri ake i tona matenga, kua apii atu rai te au apotetoro i ta Iehova au kaveinga ki te au pipi ou. Inara i muri ake i te matenga o te au apotetoro, akamata te au puapii pikikaa i te apai mai i te au apiianga, au peu etene e te au akaepaepaanga tarevake ki roto i te putuputuanga. Kua taui katoa ratou i te ingoa o tetai au akaepaepaanga etene kia manakoia e e au peu Kerititiano te reira. * (2 Tesalonia 2:7, 10; 2 Ioane 6, 7) E maata taua au akaepaepaanga ra te rave matauia  nei rai i teia tuatau, te turuturu i te au irinakianga pikikaa e te au angaanga temoni.—Apokalupo 18:2-4, 23.

⁴ Takapini i teianei ao i teia tuatau, e mea puapinga teia au akaepaepaanga e te au orote i roto i te oraanga o te tangata. Inara, ia koe e apii ra no runga i to Iehova aerenga manako no teia au mea, penei ka kite koe e ka anoanoia koe kia taui i toou aerenga manako no runga i tetai au tu akaepaepaanga. Penei kare teia i te mea māmā kia rave, inara kare e ekoko e ka tauturu a Iehova ia koe. Ka akara ana tatou e akapeea teia au akaepaepaanga i te akamata anga mai e kia mārama tatou i to Iehova manako no runga i te reira.

5. Eaa te akapapuanga e vai nei e kare a Iesu i anauia mai i te rā 25 o Titema?

⁵ I te au ngai e manganui i roto i teianei ao, e akaepaepaia ana te Keritimiti i te rā 25 o Titema, no te mea kua manako te maataanga o te tangata e ko te rā teia i anau mai ei a Iesu. Kare te Pipiria i akakite mai eaa te rā me kore te marama i anauia ai a Iesu, inara te akakite maira te reira i te taime o te mataiti i anau mai ei aia. Kua tata a Luka e i to Iesu anau mai anga i Betelehema, e “aronga tiaki mamoe tei taua enua ra, . . . ki roto i te au koro,” e tiaki ra i ta ratou au anana. (Luka 2:8-11) Roto i te marama Titema, e pakari te anu, te ua e te kiona i Betelehema, tera te aiteanga tei vao te au tiaki mamoe e tiaki ra i  ta ratou anana i te po. Eaa ta teia e akakite maira kia tatou? Kare a Iesu i anauia mai i roto ia Titema, i anauia mai ra aia i te tuatau maana. Te akaari maira te au akapapuanga i roto i te Pipiria, e te papaanga o te tangata o mua ana e, i anauia mai aia i tetai taime i roto ia Tepetema e Okotopa.

6, 7. (a) I akapeea te au peu matauia o te Keritimiti i te akamata anga mai? (e) Eaa te tumu ka oronga ai tatou i te au apinga aroa?

 ⁶ I akapeea te Keritimiti te akamata anga mai? I akamata mai na roto i te au akaepaepaanga a te au etene kare i kite i te Atua; mei te akaepaepaanga Saturnalia a to Roma i to ratou atua tanutanu ko Saturn. Akakite te Encyclopedia Americana e: “Ko te Saturnalia, e umukai akaepaepaanga teia na to Roma e raveia ana i roto ia Titema. I tupu mai te au peu tamataoraanga o te Keritimiti mei roto i reira. Ei akaraanga, akamata mai teia au peu no te umukai mamaata, te oronga apinga aroa, te tutungi kanara mei roto i teia akaepaepaanga.” E akamaara katoaia ana te rā anauanga o Mithra, te atua o te rā o te iti tangata o Peresia i te rā 25 o Titema.

⁷ Kareka te maataanga e akamaara nei i te Keritimiti i teia tuatau, kare ratou e manako ana e e peu etene teia. Kia ratou e taime teia no te akamaara kapiti i te Keritimiti e to ratou ngutuare tangata, te kaikai e te oronga apinga aroa. E tika rai, e mea inangaro na tatou to tatou ngutuare tangata e te au taeake, e ko ta Iehova tera e inangaro ra no tona au tavini kia aroa atu tetai i tetai. Te akakite maira a 2 Korinetia 9:7 kia tatou e, “ko te tangata oronga ma te rekareka ta te Atua e inangaro.” Kare a Iehova e inangaro kia oronga tatou na tetai e tetai i te atianga okotai ua. Mataora ua to Iehova iti tangata i te oronga apinga aroa, te kapiti ki te au taeake e te ngutuare tangata i tetai ua atu taime o te mataiti, ma te kore e manako kia orongaia atu tetai apinga.  Oronga ratou no to ratou inangaro i etai ke.—Luka 14:12-14.

8. I oronga ana ainei te aronga akara etu i te au apinga aroa na Iesu, i te taime i anauia ai aia? Akamārama mai.

⁸ Ei turu i te manako o te oronga apinga aroa i te Keritimiti, karanga te tangata e e toko toru tangata pakari i apai mai te apinga aroa na te pepe anau ou ko Iesu i roto i te are vairanga manu. E tika rai e kua aere ana tetai pupu tangata i te apai apinga aroa na Iesu. I te tuatau o te Pipiria, e mea matauia kia apai te apinga aroa na tetai tangata taoonga. (1 Ariki 10:1, 2, 10, 13) Inara kua kite ainei koe e te karanga ra te Pipiria e e au tangata akarakara etu teia, e e aronga angaanga manamana ratou kare e akamori ana ia Iehova? E kare katoa ratou i atoro ana ia Iesu i tona anau angaia i roto i te are vairanga manu. No muri roa mai i aere ei ratou i te atoro iaia i te taime e “tamaiti iti” ua aia i roto i tetai are.—Mataio 2:1, 2, 11.

9. Eaa te nga rā anauanga tei akaepaepaia ta te Pipiria i taiku mai?

⁹ Te rā i anauia mai ei tetai pepe, e rā mataora tikai te reira. (Salamo 127:3) Inara kare te aiteanga e ka akaepaepa tatou i te au rā anauanga. E akamanako ana i teia: I roto i te Pipiria, e rua ua rai nga rā anauanga tei taikuia mai e kua akaepaepaia. Okotai, e rā anauanga no Pharao o Aiphiti, e ko te rua, e rā anauanga no te Ariki ko Heroda Anitipa. (E tatau ia Genese 40:20-22; Mareko 6:21-29.) Kare  teia nga tutara e tavini ana ia Iehova. Kare rava tatou e tatau i roto i te Pipiria e, e akaepaepa ana tetai tangata akamori ia Iehova i te rā anauanga.

10. Eaa te manako o te au Kerititiano o mua ana no runga i te akaepaepaanga o te rā anauanga?

¹⁰ Akakite te World Book Encyclopedia e ko te au Kerititiano o mua ana, “irinaki ratou e ko te akaepaepa i te rā anauanga o tetai tangata, e peu te reira na te au etene” kare i kite i te atua. Akatumuia taua au peu ra ki runga i te au irinakianga pikikaa. Ei akaraanga, irinaki to Ereni i muatangana e e vaerua tetai e paruru ana i te au tangata ravarai me anauia mai ratou. Manako ratou e, ko teia vaerua e pirianga tona ki te atua nona te rā anauanga i anauia mai ei tera tangata. Tetai katoa e pirianga to te au rā anauanga ki te au peu akara etu.

11. Eaa ra to Iehova manako no runga i to tatou tu oronga ua?

¹¹ Ki tetai au tangata, e rā puapinga kia ratou to ratou rā anauanga, e mea tau rai kia akaepaepaia ei akaari i to tatou inangaro ia ratou. Inara ka rauka ia tatou kia akaari i to tatou inangaro no to tatou ngutuare tangata e te au taeake i te au taime ravarai o te mataiti, i to te rā okotai ua. Inangaro a Iehova kia oronga ua tatou e kia takinga meitaki i etai ke i te au taime ravarai. (E tatau ia Angaanga 20:35.) Akameitaki tikai tatou iaia no te apinga aroa akaperepere o te oraanga i te au rā ravarai, e kare no to tatou rā anauanga ua.—Salamo 8:3, 4; 36:9.

12. Eaa ra i meitaki atu ei te rā o to tatou mate, i te rā i anauia ai tatou?

¹² Akakite a Koheleta 7:1: “E meitaki maata to te  rongo meitaki i to te manongi meitaki ra; e te rā e mate ei ra i te rā anau anga.” Eaa ra i meitaki atu ei te rā o to tatou mate, i te rā i anauia ai tatou? Me anauia mai tatou, kare a tatou apinga meitaki me kore apinga kino i rave ana i roto i to tatou oraanga. Inara me akariro tatou i to tatou oraanga ei tavini ia Iehova e te rave i te meitaki no etai ke, ka akamou tatou i “te rongo meitaki” me kore i te ingoa  meitaki no tatou, e ka akamaara mai a Iehova ia tatou noatu kua mate tatou. (Iobu 14:14, 15) Kare to Iehova iti tangata e akaepaepa ana i to ratou uaorai rā anauanga e to Iesu. Ko te akakoroanga ua rai ta Iesu i akaue mai kia akamaara tatou koia oki, ko te Akamaaraanga i tona mate.—Luka 22:17-20; Ebera 1:3, 4.

13, 14. I akapiriia atu te akaepaepaanga o te Easter ki teaa?

¹³ Irinaki te manganui e me akaepaepa ratou i te Easter, te akamaara ra ratou i te tuakaouanga o Iesu. Inara ko te tikaanga, e pirianga to te au peu no te Easter ki te au peu a te akonoanga pikikaa no te anau tamariki. Ei akaraanga, te au rapiti e te uamoa no te Easter. Kua roa te tuatau i te akariroia anga te rapiti ei itoro i roto i te akamorianga pikikaa no te anau tamariki. Akakite katoa tetai dictionary * e, ko te peu kimi uamoa Easter, i akatumuia te reira ki runga i te “peu anau tamariki.” Te taka meitaki ua ra e kare o te Easter pirianga ki te tuakaouanga o Iesu.

¹⁴ Me kite a Iehova i te tangata e kapiti maira i te au peu akonoanga pikikaa ki te tuakaouanga o tana Tamaiti, ka rekareka ainei aia? Papu roa e kare. (2 Korinetia 6:17, 18) Ko te tika, kare rava a Iehova i akakite mai ana kia tatou kia akaepaepa i te tuakaouanga o Iesu.

15. I akapeea te Halloween i te akamata anga mai?

¹⁵ Ko te Halloween, e pirianga to te reira ki te au vaine tautau, ki te au tangata peneneke tei karangaia e e goblin, e ki te tupapaku. Kare teia peu i te mea ou. I te po mārangi te marama, vaitata atu ki te rā 1 o Noema, e akaepaepa ana te iti tangata Celts i Peritane e Ireland i teia akamaaraanga tei karangaia e ko Samhain. Irinaki ratou e i te taime o teia akaepaepaanga ka oki mai te vaerua o te aronga i mate ki te enua nei. E tuku ana te tangata i te kai e te vai inu ki vao kia kore teia au vaerua e takinokino ia ratou. Teia tuatau me aere te tamariki ki te are o te tangata i roto i to ratou au rakei e karanga ana ratou e “Trick or treat,” koia oki me kare koe oake i tetai raore ka tamatakutakuia koe. Inara kare ratou e kite ana e e peu temoni ta ratou e aru ra.

16, 17. Eaa te au mea ta tatou ka akamanako me akapapa no to tatou akaipoipo?

¹⁶ Teia mea e akaipoipo, e akakoroanga mataora tikai te reira. Takapini i teianei ao, tuke tuke te mataara e raveia ana te akaipoipo. Kare te tangata e manako atu ana e noea te akamata anga mai te au peu akaipoipo. Penei kare ratou i kite e no roto mai tetai au peu i te au irinakianga akonoanga pikikaa. Tetai nga tokorua e akapapa ra no to raua akaipoipoanga, kia akapapu meitaki raua e ka riro te reira ei akamareka ia Iehova. Me kite raua no runga i te akamata anga mai o te au peu akaipoipo, ka  rauka ia raua i te rave i te au ikianga tau no te reira.—Mareko 10:6-9.

¹⁷ Tetai au peu akaipoipo, irinakiia e ka apai mai te reira i te manuia ki te nga tokorua akaipoipo ou. Ei akaraanga, i tetai au ngai e ruru ana te tangata i te raiti me kore i tetai apinga mei te tiare ki runga i te nga tokorua akaipoipo. Irinaki ratou e na roto i teia peu ka mataora te nga tokorua, ka anau tamariki, ka roa to raua oraanga e ka riro ei paruru ia raua. Inara kia matakite te au Kerititiano e kia kopae i tetai ua atu au peu, e piri atura ki te akonoanga pikikaa.—E tatau ia 2 Korinetia 6:14-18.

18. Eaa tetai au kaveinga Pipiria ke mai ka tau no te au akaipoipoanga?

¹⁸ Ka inangaro te nga tokorua Kerititiano i to raua akaipoipoanga kia riro ei mea mataora e te ngateitei, e kia rekareka te au taeake tei tae mai. E te au taeake tei patiia ki tetai akaipoipoanga Kerititiano, kare ratou e inangaro kia tuatua i tetai au tuatua tau kore e te akangateitei kore ki te nga tokorua akaipoipo e ki etai ke. (Maseli 26:18, 19; Luka 6:31; 10:27) Kare te akaipoipoanga Kerititiano i akakoroia no te akaariari i te tu “akatietie o te ora anga.” (1 Ioane 2:16) Me te akapapa ra koe no te akaipoipo, akapapu meitaki e i te tuatau ka aereia kia riro te au mea tei tupu i toou akaipoipoanga ei mea manea e te mataora kia akamaara.—Akara i te Au Manako Poto 28.

19, 20. Noea mai te akamataanga o teia au peu tātāki karati?

¹⁹ Tetai peu matauia i te rave i ko i te au akaipoipoanga  e tetai au akakoroanga koia oki, e tātāki karati. Ka tu tetai tangata ka tāki i tana karati ki runga i te akameitaki i te nga tokorua, e ka tāki te katoatoa i ta ratou au karati ki runga. Eaa ra to te au Kerititiano manako no runga i teia peu?

²⁰ Akakite te International Handbook on Alcohol and Culture e ko te peu tātāki karati, e peu akamori itoro te reira no mua ana, e “e orongaia ana tetai vai kua akatapuia ei atinga na te au atua.” E raveia ana teia kia “rauka mai tetai akameitakianga ‘no te oraanga roa!’ me kore ‘no te oraanga meitaki!’” I te au tuatau taito, e tātāki ana te tangata i ta ratou kapu ki runga, i te pati ki to ratou au atua kia oronga mai i tetai akameitakianga. Inara kare a Iehova e oronga mai ana i te akameitakianga na roto i tera mataara.—Ioane 14:6; 16:23.

21. Eaa tetai au tu akaepaepaanga e tau te au Kerititiano kia kopae?

²¹ Me te manako ra koe me ka piri rai koe e me kare ki roto i tetai akaepaepaanga, e akamanako e mei teaa te tu, e te peu, ta te reira e turuturu ra. Ei akaraanga, tetai au akaepaepaanga e te au tamataoraanga te ō maira te ura viivii, te inu kava kia kona, e te au peu viivii o te ainga. Te turuturu ra teia i te tu oraanga o te aronga Sodoma tane e te tane, vaine e te vaine e te akaepaepa enua. Me piri tatou ki roto i teia au tu akaepaepaanga, te rikarika tikai ra ainei tatou i te au mea ta Iehova e rikarika ra?—Salamo 1:1, 2; 97:10; 119:37.

22. Eaa te ka tauturu i tetai Kerititiano kia iki e me ka piri rai aia ki roto i tetai akaepaepaanga?

 ²² Kia matakite te au Kerititiano e kia kopae i tetai ua atu akaepaepaanga ka takino i te ingoa o te Atua. Tata te apotetoro a Paulo: “Te kai ra e te inu ra oki, e te au mea ravarai ta kotou e rave na, e rave anake ïa ma te akakakā i te Atua.” (1 Korinetia 10:31; akara i te Au Manako Poto 29.) E tika rai, kare te au akaepaepaanga pouroa e piri atu ana ki te au peu viivii o te ainga, te akonoanga pikikaa, e te akaepaepa enua. Me kare tetai akaepaepaanga e aati i te au kaveinga Pipiria, tei runga ia tatou i te rave i ta tatou uaorai ikianga me ka piri tatou ki roto. Ka inangaro katoa tatou kia akamanako e, eaa te akakeuanga ta te reira ka akatupu ki etai ke.

23, 24. Akapeea tatou me akamārama ki to tatou ngutuare tangata kare i te Au Kite, no runga i ta tatou ikianga no te au akaepaepaanga?

²³ Kare e kore kua akamutu koe i te piri ki roto i te akaepaepaanga te takino ra i te ingoa o Iehova. Inara penei ka manako toou ngutuare tangata kare i te Au Kite no Iehova e, kare koe e reka ana ia ratou, e kare koe e inangaro akaou i te piri kia ratou. Penei ka manako ratou e ko te tuatau orote ua rai te taime tau no te ngutuare tangata kia putuputu mai. Eaa ra taau ka rave? Maata te mataara i te akapapu kia ratou i toou inangaro, kia kite ratou e te manako ra koe ia ratou. (Maseli 11:25; Koheleta 3:12, 13) Penei  e pati ia ratou kia piri mai kia koe no tetai akakoroanga ke atu.

²⁴ Me ka inangaro toou kopu tangata kia kite i te tumu kare koe e āriki akaou i tetai au orote, akara i roto i ta tatou au puka e ta tatou website jw.org ei tauturu ia koe i te akamārama kia ratou i toou turanga. Eiaa e māro atu ia ratou kia āriki mai i toou manako e taau e rave ra. Tauturu ia ratou kia mārama e kua akamanako meitaki ana koe i teia au mea, i mua ake ka rave ei koe i taau ikianga. Kia marū, e “ei tuatua aroa ua anake ta kotou, kia rapakauia i te tai.”—Kolosa 4:6.

25, 26. Akapeea te au metua me tauturu i ta ratou tamariki kia inangaro i to Iehova au turanga?

²⁵ E mea puapinga no tatou pouroa kia mārama meitaki i te tumu no ta tatou uaorai ikianga, kia kore e piri ki roto i tetai au akaepaepaanga. (Ebera 5:14) To tatou akakoroanga kia akamareka ia Iehova. Me e au metua tatou, e akataka i tetai tuatau i te tauturu i ta tatou tamariki kia mārama e kia inangaro i te au kaveinga Pipiria. Me riro a Iehova ei Atua tika tikai kia ratou, ka inangaro katoa rai ratou i te akamareka iaia.—Isaia 48:17, 18; 1 Petero 3:15.

²⁶ Rekareka a Iehova me kite mai ia tatou e tauta ra i te rave i ta tatou ka rauka, i te akamori iaia ma te ngakau mā e te tuatua tika. (Ioane 4:23) Inara e manganui te manako ana e kare e tangata tuatua tika i roto i teia ao tika kore. E tika ainei tera? Ka uriuri tatou i teia i roto i te pene ka aru mai.