Тло чхаво вакерела туке кај малтретиринена ле ки школа. Со шај те кере? Те роде таро одговорна ки школа те казнинен адален со малтретиринена ле? Те сикаве е чхаве те иранел ленге? Англедер те одлучине со те кере, дикх некобор фактија башо малтретирибе. *

•  Со ваљани те џанав башо малтретирибе?

•  Сар шај те поможинав мле чхавеске?

 Сој тано малтретирибе? Адава тано кеда некој стално хем намерно некас вознемиринела физички или емоционално. Адалеске, нашти те вакерел пе кај секова пути кеда некој вреџинела или лошно постапинела некасаја тано малтретирибе.

 Важно тано те џане точно со значинела о лафи „малтретирибе“, соске некој мислинена кај адава тано секоја постапка со шај те вознемиринел некас, бизи разлика кобор тани тикни. Ама, ако кереа проблемија башо ситнице, тегани сар те пхене вакереа тле чхавеске кај нане способно коркори те решинел о проблемија — вештина која со ваљани леске акана хем ка ваљани леске кеда ка овел возрасно мануш.

 Библиско начело: „Ма вреџин тут сигате“ (Проповедник 7:9).

 Заклучок: Иси ситуацие ко кола шај ка ваљани те кере нешто, ама иси ситуацие коте со ка ваљани те мукхе тле чхаве те сикљол сар коркори те икљол ко крајо е притисокоја хем те решинел о проблемија е јаверенцар (Колошаните 3:13).

 Ама, со те кере кеда о чхаво вакерела туке кај некој стално хем намерно малтретиринела ле?

•   Шун стрпливо тле чхаве. Пробин те хаљове 1) со точно случинела пе хем 2) соске малтретиринена ле. Ма ана заклучокија англедер те џане са о фактија. Пуч тут: „Дали ме џанава само јекх страна тари ситуација? Те шај те овел тут целосно слика башо буќа, шај ка ваљани те кере лафи е наставникоја или е јавере чхавескере родителенцар.

   Библиско начело: „Кој одговоринела англедер те шунел, адава тано леске глупост хем лаџ“ (Изреки 18:13).

•   Ако тло чхаво тано чаче малтретиримо, поможин леске те хаљол кај лескири реакција шај те керел о буќа те овен или полошна или пошукар. На пример, ки Библија пишинела: „О гудло одговор смиринела и холи, а о грубо лафи бајрарела и холи“ (Изреки 15:1). Јавере лафенцар, ако иранела исто мераја, шај те керел полошно и ситуација хем панда повише те хољанкерел е силеџија.

   Библиско начело: „Ма иран лошнипаја башо лошнипе, ни вреџибаја башо вреџибе“ (1. Петрово 3:9).

•   Објаснин е чхавеске кај адава со нане те иранел ко исто начин на значинела кај тано дарутно. Уствари, адава сикавела кај тано силно хем на мукхела некој јавер те контролиринел ле. Шај те вакерел пе кај ко асавко начин побединела е силеџија бизо ов коркори те овел силеџија.

   Бут тано важно тло чхаво те овел ле акава ки годи, посебно ако малтретиринена ле преку интернет. Ако мукхела пе ки „војна“ — онлајн акошибе ко кола иси бут вреџиба таро солдуј стране — само ка дел прилика е силеџијаске понадари да те малтретиринел ле. Освен адава, аѓаар ка анел пе ки ситуација хем коркори ов те овел силеџија. Адалеске, понекогаш најшукар тано те на одговоринел леске. О силеџија ка дикхел кај лескири тактика на успејнѓа леске, хем побаре тане о шансе те чхинавел е малтретирибаја.

   Библиско начело: „Кеда нане кашта, и јаг ачхола“ (Изреки 26:20).

•   Ко несаве случаија, тло чхаво шај те избегинел е манушен хем о тхана коте со шај те овел малтретиримо. На пример, ако џанела коте тане о чхаве со малтретиринена ле, шај те џал таро јавер друмо.

   Библиско начело: „О гоѓавер мануш дикхела о лошнипе хем цидела пе, а о глупава џана понадари хем трпинена последице“ (Изреки 22:3).

 ПРЕДЛОГ: Поможин тле чхавеске те проценинел со шај те керел, ама исто аѓаар те размислинел башо последице кола шај те овен ле. На пример:

•  Со шај те овел ако едноставно игнориринела е силеџиен?

•  Со шај те овел ако одлучно вакерела леске те мукхел ле рахати?

•  Со шај те овел ако вакерела ле ко наставнико?

•  Шај ли те смиринел е силеџија ако постапинела леа ко љубезно начин хем шалинела пе?

 Бизи разлика дали о малтретирибе тано лично или преку интернет, секоја ситуација тани посебно. Адалеске, поможин е чхавеске те аракхел практично решение башо пло случај. Уверин ле кај ко ове узи лесте ки акаја пхари ситуација.

 Библиско начело: „О чачутно амал сикавела мангипе ко секова време хем пхрал овела ко пхаре диве“ (Изреки 17:17).