ISKUSTVO
Arakhljum diso pošukar andi medicina
„DA LI ćaće jekh dive ka ovel odova so pana sar ćhavoro mangljum te ovel?“ Akala lafija vaćerđum duje manušenđe kola hine me pacijentija ko 1971. berš. Samo so phravđum mi klinika hem počminđum te ćerav sar doktori, upoznajinđum olen dujen. Ko hine odola duj pacijentija hem so celo mo životi mangljum te ovel? Ka vaćerav tumenđe sar odova razgovor pomožinđa maje diso aver te ćhivav ko prvo than hem sose verujinava so odova so pana kotar tiknipe mangljum pana hari ka ovel.
Bijandiljum ko 1941. berš ko Pariz, ki Francuska. Mi porodica na hine barvali. But mangljum te đav ki škola hem te sikljovav. Ama, ked hine man deš berš dobinđum tuberkuloza hem naštine te đav ki škola. Odolese hine maje but pharo. O doktorija phenđe soj tano pošukar te ovav ćhere hem te pašljovav sose me pluća hine but slaba. Odolese nekobor masek samo čitinđum o rečnik hem šunđum o program kova o univerzitet ando Pariz mukhlja ko radio Sorbona. Ked o doktori phenđa so hijum sasto hem so šaj palem te đav ki škola, hijum le but bahtalo. Tegani mislinđum so nane ništa pošukar nego te ove doktori. Kotar tegani mo suno hine te saćarav e manušen. Svako puti ked mo dad pućlja man so ka ovav ked ka barjovav, phenđum so mangava te ovav doktori. Ađahar i medicina ulji maje najvažno ko životi.
I NAUKA POMOŽINĐA MAN TE OVAV PANA POPAŠE E DEVLEJA
Amen hijam le katolikija. Ama, na đanđum but kotar Devel hem hine man but pućiba ko kola na dobinđum o odgovor. Ked počminđum te studirinav i medicina počminđum te verujinav so sa tano stvorimo.
Setinava man ked prvo puti talo mikroskop dikhljum o ćelije andi lala. Oduševinđum man ked dikhljum sar o ćelije reagujinena ko tato hem ko šudro. Dikhljum hem so i citoplazma (supstanca andre ki ćelija) ćedela pe ked tani ko londo hem barjola ked tani ko čisto pani. Sebepi akija sposobnost hem but avera, o tikne
organizmija šaj te živinen ko različita uslovija. Ked dikhljum kobor tani svako ćelija složeno, haljiljum so ništa na ulo slučajno.Ko dujto berš, đi studirinđum dikhljum pana dokazija so o Devel postojini. Ki anatomija sikljiljam sar tani ćerdi amari podlaktica hem sar sebepi odova šaj te phana hem te phrava amare naja. Odova sar o mišićija tane spojime e kokalencar hem sar sa zajedno funkcionišini tano diso posebno. Na primer, sikljiljum so o tetive kola ićerena jekh mišić andi podlaktica aso dujto kokalo ando naj delinena pe ko duj delija hem ćerena mostija prekalo kola o tetive đana đi ko vrhija ando naja. O tkiva ićerena o tetive paše uzo kokala ando naja. Ked amare naja na bi ovena ćerde ko asavko način, o tetive bi ovena čvrsta hem ravna hem o naja na bi ćerena sar so valjani. Haljiljum so okova so ćerđa amaro telo tano but inteligentno.
Pana pobuter hijum le oduševimo ked sikljiljum sar i beba dišini palo odova so bijanđola. Angleder te bijanđol i beba dobini o kiseonik kotar pi daj. Sebepi odova o alveole, kola tane sar tikne mehurićija andre ko pluća, pana nane len dovoljno kiseonik. Sar avela paše o dive i beba te bijanđol jekh posebno tečnost pherđola svako mehurić. Palo odova so i beba bijanđola desinena pe but buća kola tane povezime. I rupa ko bebako vilo phanljola hem o rat đala ko pluća. Ko odova trenutko, i tečnost koja tani ko alveole na mukhela o upruno deo ando alveole te zalepini pe hem o pluća sigate dobinena vazduh. Ko isto odova trenutko, i beba šaj kokri te dišini.
Mangljum te penđarav okole kova ćerđa asavke buća hem odolese ozbiljno počminđum te proučinav i Biblija. Oduševinđe man o zakonija andi higijena kola o Devel dinđa e Izraelcenđe pobuter angleder 3 000 berš. O Devel phenđa lenđe te hanen jekh rupa ked đana avri peste hem te ućharen odova, redovno te nanđon hem te ćhiven ko karantin svakone ko hine le disavo zarazno nabormipe (Lev. 13:50; 15:11; Pon. zak. 23:13). Sa akala buća hine pisime ki Biblija, a o naučnikija tek angleder 150 berš haljilje sar širinena pe o zarazna nabormipa. Isto ađahar, o zakonija ando seks kola pisinena ki knjiga Levitska pomožinđe e manušenđe te aćhon saste (Lev. 12:1-6; 15:16-24). Haljiljum so o Stvoritelj dinđa len akala zakonija sebepi olengo šukaripe hem so blagoslovinđa okolen so šunđe olese zapovestija. Uverinđum man so i Biblija avela ando Devel, kaso anav tegani na đanđum.
SAR UPOZNAJINĐUM ME ROMNJA HEM E JEHOVA?
Đi studirinđum, upoznajinđum jekha ćhaja, i Lidi, hem but zaljubinđum man upro late. Leljam amen ko 1965. berš hem tegani resljum đi ko ekvaš ando studije. Đi ko 1971. berš, i Lidi hem me dobinđam trin ando amare šov ćhave. I Lidi hine maje but bari podrška ko sa, hem ki buti hem ki porodica.
Trin berš ćerđum buti ki bolnica angleder so phravđum mi klinika. Sigate palo odova, Dela 15:28, 29). Palo odova, oj hem olako rom mothovđe maje so e Devleso Kraljevstvo ka cidel o patnje, o nabormipa hem o meribe (Otkr. 21:3, 4). Hijum le oduševimo ked šunđum so odova so pana kotar tiknipe mangljum te ovel, ćaće jekh dive ka ispunini pe. Phenđum so uljum doktori sose mangava te pomožinav e manušenđe. Hijum le bahtalo so jekh tekvaš sati vaćerđum olencar. Ked on đelje, ko mo vilo više na hijum le katolik. Sikljiljum so o Stvoritelj kole odobor poštujinđum isi le anav – Jehova.
jekh rom hem olesi romni, kolendar vaćerđum ko početko, alje koro mande. Mangljum te pisinav jekh recept odole manušese, ama olesi romni phenđa: „Doktore, samo te na ovel rat ko leko.“ Hijum le iznenadimo hem pućljum: „Ćaće? Sose?“ Oj odgovorinđa: „Amen hijam e Jehovase svedokija.“ Niked na šunđum aso Jehovase svedokija ni aso odova sar dikhena ko rat. I romni lelja i Biblija hem mothovđa maje sose na valjani te lel pe rat (Pana trin putija ki mi klinika resljum man odole bračno pareja hem svako puti pobuter ando jekh sati vaćerđam. Vićinđum len te aven koro mande ćhere te šaj pana pobuter te vaćera andi Biblija. Iako i Lidi složinđa pe te ovel amencar ko kurs, oj pana na prihvatinđa so disave sikljoviba andi katoličko crkva tane pogrešna. Odolese, vićinđum jekhe svešteniko te avel koro amende ćhere. Đi kasno raćate vaćerđam ando odova so i crkva sikavi ađahar so koristinđam samo i Biblija. Tegani i Lidi haljilji so e Jehovase svedokija sikavena o ćaćipe. Amaro mangipe premalo Jehova ulo sa pobaro hem ko 1974. berš krstinđam amen.
ĆHIVĐUM E JEHOVA KO PRVO THAN
Ked sikljiljum so o Devel mangela te ćerel e manušenđe, odova but utičinđa upro mande. Odolese maje hem me romnjaće hine najvažno te služina e Jehovase. Odlučinđam te barjaćera amare ćhaven premalo biblijake načelija. Amen sikavđam amare ćhaven te mangen e Jehova hem e manušen. Odova ćerđa te ova pana popaše jekh jekheja (Mat. 22:37-39).
But putija mi romni hem me asaja ked setinaja amen sar amare ćhave reagujinđe ked dikhlje so amen duj uvek slažinaja amen ko sa. On đanđe odova so o Isus phenđa: „Ked vaćerena: ’Ja‘, nek odova značini ’ja‘, a ked vaćerena: ’Na‘, nek odova značini ’na‘“. Odova Mat. 5:37). Jekh puti, ked amari ćhaj hine la 17 berš i Lidi na mukhlja la ikljol avere ternencar. Disave ando odola terne phenđe olaće: „Ako ti daj na mukhela tut, puć te dade!“ Ama, oj phenđa lenđe: „Đanava so ni ov na ka mukhel man sose on duj uvek slažinena pe.“ Sa amare ćhave dikhlje so amen hijam jekh hem so ićeraja amen ko biblijake načelija. Zahvalna hijam e Jehovase so avdije but đene andi amari familija služinena e Jehovase.
hine pravilo ko amaro ćher (Iako o ćaćipe akana hine maje najvažno ko životi, odova so đanđum kotar medicina mangljum te koristinav te pomožinav e Devlese narodose. Odolese sar doktori pomožinđum ko Betel ko Pariz, a palo odova hem ko nevo Betel ko Luvije. Prekalo 50 berš pomožinđum ko Betel hem but phralja hem phenja ando Betel ulje me amala, disave olendar akana isi len prekalo 90 berš. Jekh dive but iznenadinđum man ked upoznajinđum jekhe phrale kova alo te služini ko Betel. Šunđum so angleder 20 berš, ked ov bijandilo, me hijum le o doktori kova pomožinđa olese dajaće te bijani.
DIKHLJUM KOBOR O JEHOVA BRININI PE ANDO PO NARODO
Mo mangipe premalo Jehova ulo pana pobaro ked dikhljum sar o Jehova prekali pi organizacija vodini hem arakhi pe narodo. Ko početko ando 1980-ta berša, o Vodeće telo ćerđa jekh program ki Amerika kova pomožinđa e doktorenđe hem averenđe te haljon sose o Svedokija na mangena te len rat.
Ko 1988. berš, o Vodeće telo ćerđa pana jekh nevo odeljenje ko Betel kova vićinđa pe Odeljenje asi saradnja e bolnicencar. Akava odeljenje nadgledinđa o Odbor aso odnosija e bolnicencar (OOB) kova hine osnujimo ki Amerika. Akava Odbor valjani te arakhi e doktoren kola poštujinena amari odluka te na la rat. Ov hine osnujimo ko but phuvja hem ki Francuska. Oduševinđum man ked dikhljum sar e Jehovasi organizacija brinini pe ando naborme phralja hem phenja.
ISPUNINĐA PE MO SUNO
But mangljum i medicina. Ked razmislinđum kotar mo životi, haljiljum soj tano považno te pomožinav e manušenđe te penđaren e Devle hem te služinen olese nego te pomožinav len samo sar doktori. Ked đeljum ki penzija, i Lidi hem me uljam stalna pionirija te šaj pana pobuter manušenđe te vaćera i šukar vest. Akana daja sa amendar te propovedina kobor god šaj.
Hem akana dava sa mandar te pomožinav e naborme manušenđe kobor god šaj. Ama, haljiljum so čak hem o najšukar doktori našti te saćari sa o nabormipa hem te ćhinavi o meribe. Jedva ađićerava o dive ked i dukh, o nabormipa hem o meribe više na ka ovel. Ko odova nevo sveto, kova tano but paše, celo životi ka ovel man te sikljovav ando sa so o Devel ćerđa, sar soj tano amaro telo. Odova so sar ćhavoro mangljum pana hari ka ispunini pe. Uverimo hijum so o najšukar životi tek valjani te avel!