1, 2. Σόσκε χρειαζίντιβελα τι τθερέν κάποιον ή κάτι σο κα οδηγίνελ-τουμέν όταν ισινέν εκχέ τθανέστε σο να τζανένα; Σο ντινάς-αμέν ο Ιεχωβά για τι οδηγίνελ-αμέν;

 ΣΚΕΦΤΙΝΕΝ ότι πφιρένα σε εκ μπαρί έρημος. Ο πράγματα οτθέ αλλάνενα συνέχεια επειδή ο ζουρανέ μπαρμπαλιά γκερένα ο κούμι εκ ακατάρ εκ οκουτάρ. Ισί εύκολος τι χασάρντιβεν. Σαρ κα αγαβέν κάι κα τζαν; Χρειαζίντιβενα εκχέ τζενές ή κάτι τι οδηγίνελ-τουμέν, για παράδειγμας εκ πυξίδα, ο κχαμ ντα ο τσεργανιά, εκ χάρτης, εκ GPS (Παγκόσμιος Σύστημας Εντοπισμού) ή  εκχέ τζενές σο τζανέλα λατσσές ι έρημος. Ισί σημαντικός τι τθερέν κάτι τι οδηγίνελ-τουμέν σόσκε, άμα τζανένα κάι τι τζαν, κα σώνεν τουμαρί ζωή.

² Σαρέ νακχάσα μπουτ δυσκολίες κι ζωή ντα, μπάζιμα, μπορεί τι νιωθίνας ότι χασαρντάμ αμαρό στόχος. Ο Ιεχωβά όμως ντινάς ι συνείδηση κο κάθε εκ αμένταρ για τι οδηγίνελ-αμέν. (Ιακώβου 1:​17) Ελάν τι ντικχάς σο ισί η συνείδηση ντα σαρ κχελέλα. Σοράν, κα σικλιάς σαρ τι σικλιαράς-λα, σόσκε πρέπει τι σκεφτίνας ο συνειδήσεις ι γιαβερένγκε, ντα επίσης σαρ μπορίνελα η πάκι συνείδηση τι κερέλ μπουτ πιο λατσσί αμαρί ζωή.

3. Σο ισί αμαρί συνείδηση;

³ Αμαρί συνείδηση ισί εκ μπουτ σουκάρ δώρος κατά Ιεχωβά. Η συνείδηση, σο τθεράσα σαρέ αντρ’ αμέντε, σικαβέλα αμένγκε καβά ισί ο σωστός ντα καβά ο λάθος. Όταν αμαρί συνείδηση κχελέλα λατσσές, βοηθίνελα-αμέν τι αγαβάς σο τζενέ ισινάμ μπαγιά. Βοηθίνελα-αμέν τι ντικχάς ξεκάθαρα ο σκέψεις ντα ο αισθήματα σο ισί ντιπ αντρ’ αμέντε. Μπορίνελα τι βοηθίνελ-αμέν τι κεράς ο λατσσό ντα τι νασάς ντουρ κατά κακός. Κερέλα-αμέν επίσης τι αβάς χαρούμενοι κάνα λάσα εκ λατσσί απόφαση ή τι τθεράς τύψεις μετά από εκ λάθος απόφαση.​—Ντικχ ι Σημείωση 5 κο παλαϊνέ σελίδες.

4, 5. (α) Σο αβιλό-πες όταν ο Αδάμ ντα η Εύα να ασουντέ πουμαρί συνείδηση; (β) Καλά παραδείγματα ι Γραφιάκε σικαβένα σαρ κχελέλα η συνείδηση;

⁴ Ο κάθε εκ αμένταρ μπορίνελα τι τραμπίνελ άμα κα ασουνέλ πι συνείδηση ή όχι. Ο Αδάμ ντα η Εύα τραμπιντέ μα τι ασουνέν-λα ντα οτθάρ αμαρτιντέ. Σοράν τθερένας τύψεις, αλλά ισινέ μπουτ αργά. Ήδη να ντινέας καν  ι Ντεβλές. (Γένεση 3:7, 8) Παρόλο σο τθερένας ο ντούι-ντα τέλεια συνείδηση ντα τζανένας ότι ισινέ κακός μα τι ντεν καν ι Ντεβλές, τραμπιντέ μα τι ασουνέν πουμαρί συνείδηση.

⁵ Οκιά μπάνταρ, όμως, μπουτ ατελείς τζενέ ασουντέ πουμαρί συνείδηση. Εκ λατσσό παράδειγμας ισινέ ο Ιώβ. Επειδή λέλας λατσσέ αποφάσεις, μπορίνελας τι βακερέλ: «Μο γκι να κα δικάνελ-μαν καζόμ τζουβντιάβα». (Ιώβ 27:6) Με τη λέξη «γκι», ο Ιώβ κερέλας λάφι για τη συνείδηση σο τθερέλας, σο σικαβέλας λέσκε σο ισινέ σωστός ντα λάθος. Ο Δαβίδ όμως κάποιες φορές να ασουντάς πι συνείδηση ντα να ντινάς καν κο Ιεχωβά. Σοράν λέσκο γκι «δικάνελας-λες» ντα κερντάς-λες τι τθερέλ μπουτ τύψεις. (1 Σαμουήλ 24:5) Δηλαδή λέσκι συνείδηση βακερέλας λέσκε ότι οντουβά σο κερντάας ισινέ κακός. Άμα κα ασουνέλας πι συνείδηση κα μπορίνελας τι σικλιόλ μα τι κερέλ πάλι ο ίδιος λάθος.

6. Σόσκε μπορίνασα τι βακεράς ότι αμαρί συνείδηση ισί δώρος κατά Ντεβέλ;

⁶ Ατζέ-ντα τζενέ σο να τζανένα ι Ιεχωβάσκε, ο πιο μπουτ φαρ, αγαβένα ότι μερικά πράγματα ισί σωστά ντα μερικά λάθος. Η Γραφή βακερέλα: «Κατά σκέψεις σο κερένα κατηγορίντιβενα ή δικαιολογίντιβενα». (Ρωμαίους 2:​14, 15) Για παράδειγμας, ο πιο μπουτ τζανένα ότι ο μουνταριπέ ντα ο τσοριπέ ισί μπουτ μπέτι πράγματα. Παρόλο σο μπορεί μα τι αγαβέν-λες, κι πραγματικότητα ασουνένα πουμαρί συνείδηση σο τσσουντάς ο Ιεχωβά αντρά-λένταρ ντα σο βακερέλα λένγκε καβά ισί σωστός ντα καβά ισί λάθος. Επίσης, ακολουθίνενα ο αρχές ι Ντεβλέσκε, δηλαδή ο βασικές αλήθειες σο ντινάς ο Ιεχωβά για τι βοηθίνελ-αμέν τι τραμπίνας σωστά αμαρέ ζωγιάτε.

7. Σόσκε μπορεί αμαρί συνείδηση μπάζιμ τι κερέλ λάθος;

 ⁷ Όμως, μπορεί αμαρί συνείδηση μπάζιμ τι κερέλ λάθος. Για παράδειγμας, επειδή η αμαρτία επηρεάνελα αμαρέ σκέψεις ντα αισθήματα μπορεί τι κερέλ ζημιά κι συνείδηση σο τθεράσα ντα αντικάς τι οδηγίνελ-αμέν λάθος ντρομέστε. Να αβέλα-πες τι κχελέλ σωστά αμαρί συνείδηση χωρίς τι κεράς προσπάθεια. (Γένεση 39:1, 2, 7-12) Χρειαζίντιβελα σικλιαριπέ. Για τι κεράς-λες ανταβά ο Ιεχωβά ντέλα-αμέν πο άγιος πνεύμας ντα ο αρχές ι Γραφιάκε. (Ρωμαίους 9:1) Ελάν τι ντικχάς σαρ μπορίνασα τι σικλιαράς αμαρί συνείδηση.

8. (α) Σαρ αμαρέ συναισθήματα μπορεί τι επηρεάνεν αμαρί συνείδηση; (β) Σο πρέπει τι σκεφτίνας πριν τι λας εκ απόφαση;

⁸ Μερικοί πακιάνα ότι για τι ασουνέν πουμαρί συνείδηση πρέπει απλά τι ακολουθίνεν πουμαρέ συναισθήματα. Αμντίνενα ότι μπορίνενα τι κερέν σο μανγκένα αφού αισθάντιβενα λατσσές ανταλέσαρ. Αλλά επειδή η αμαρτία επηρεαντάς αμαρέ συναισθήματα μπορίνενα τι γκερέν-αμέν κο λάθος. Μπουτ φαρ ισί αζόμ ζουρανέ σο επηρεάνενα αμαρί συνείδηση. Η Γραφή βακερέλα: «Ο γκι μπορίνελα τι χουχαβέλ-αμέν πιο μπουτ σαρέ κατά γιαβερά πράγματα, ντα όταν ισί απελπισμέ μπορίνελα τι κερέλ τα πάντα. Κον μπορίνελα τι σικλιόλ-λες;» (Ιερεμίας 17:9) Άρα, μπορεί τι αρχίνας τι πακιάς ότι κάτι ισί σωστός ενώ ισί λάθος. Για παράδειγμας, πριν τι αβέλ Χριστιανός, ο Παύλος τζάλας μπαρί κόντρα ι Ντεβλέσκε υπηρετόντζαρ ντα πακιάλας ότι ανταβά σο κερέλας ισινέ σωστός. Πι γιακχίντε, τθερέλας λατσσί συνείδηση. Σοράν όμως βακερντάς: «Οντουβά σο κρίνελα-μαν ισί ο  Ιεχωβά». (1 Κορινθίους 4:4· Πράξεις 23:1· 2 Τιμόθεο 1:3) Όταν ο Παύλος σικλιλό σαρ αισθάντιβελας ο Ιεχωβά οντουλέσκε σο κερντάς, αγαντάς ότι έπρεπε τι αλλάνελ. Ανταλέσταρ σικλιάσα ότι, πριν τι κεράς κάτι, πρέπει τι σκεφτίνας: “Σο μανγκέλα ο Ιεχωβά τι κεράβ;”

9. Σο μανγκέλα τι βακερέλ τι νταράς κατά Ντεβέλ;

⁹ Όταν μανγκάσα εκχέ τζενές, προσπαθίνασα μα τι στεναχωρίνας-λες. Επειδή μανγκάσα ι Ιεχωβάς, προσπαθίνασα μα τι κεράς πράγματα σο κα στεναχωρίνεν-λες. Η νταρ μα τι στεναχωρίνας ι Ιεχωβάς πρέπει τι αβέλ μπουτ μπαρί. Ντικχάσα-λες ανταβά κατά παράδειγμας του Νεεμία. Ο Νεεμίας να χρησιμοποιηντάς ι θέση σο τθερέλας σαρ κυβερνήτης για τι χουλάνιβελ. Σόσκε; Επειδή, σαρ βακερντάς, “νταρέλας κατά Ντεβέλ”. (Νεεμίας 5:​15) Να μανγκέλας τι κερέλ τίποτα σο κα στεναχωρίνελας ι Ιεχωβάς. Σαρ ο Νεεμίας, αντικάς αμέν-ντα νταράσα μα τι κεράς κάτι λάθος σο κα στεναχωρίνελας ι Ιεχωβάς. Μπορίνασα τι διαβάνας ι Γραφή ντα αντικάς τι σικλιάς σο μπεϊντίνελα ο Ιεχωβά.​—Ντικχ ι Σημείωση 6 κο παλαϊνέ σελίδες.

10, 11. Καλά αρχές κατά Γραφή βοηθίνενα-αμέν τι λας λατσσέ αποφάσεις σο τθερένα τι κερέν ι μολιάσαρ;

¹⁰ Για παράδειγμας, εκ Χριστιανός μπορεί τι χρειαζίντιβελ τι αποφασίνελ άμα κα πιλ μολ ή όχι. Καλά αρχές κα βοηθίνεν-λες τι λελ εκ λατσσί απόφαση; Ντικχέν μερικές: Η Γραφή να βακερέλα ότι δεν πρέπει τι πιας. Μάλιστα, βακερέλα ότι η μολ ισί δώρος κατά Ντεβέλ. (Ψαλμός 104:​14, 15) Όμως, ο Ιησούς βακερντάς πι μαθητένγκε τι προσοχίνεν κατά «μπουτ πιπέ». (Λουκάς 21:​34) Ο Παύλος-ντα βακερντάς κο Χριστιανοί τι νασέν ντουρ κατά «γλέντια χωρίς όρια ντα [κατά] ματίματα». (Ρωμαίους 13:​13) Βακερντάς ότι οντουλά σο ματιόνα «να κα νακχέν κι Βασιλεία κι Ντεβλέσκι».​—1 Κορινθίους 6:9, 10.

 ¹¹ Ο Χριστιανός ισί λατσσό τι σκεφτίνελ: “Καζόμ σημαντική ισί μάνγκε η μολ; Τθεράβα-λα ανάγκη για τι ηρεμίναβ; Μήπως πιάβα για τι νιωθίναβ πιο μπαρί σιγουριά; Μπορίναβα τι ελεγχίναβ καζόμ μπουτ ντα καζόμ συχνά πιάβα; * Μπορίναβα τι νακχάβ λατσσές εκχέ παρεάτε μι αμαλέντζαρ ατζέ-ντα άμα να κα υπαρχίντιβελ μολ;” Ισί λατσσό τι μανγκάς κατά Ιεχωβά τι βοηθίνελ-αμέν τι λας λατσσέ αποφάσεις. (Διάβανε Ψαλμός 139:​23, 24) Ανταλέ τροπόσαρ, σικλιαράσα αμαρί συνείδηση τι ασουνέλ ο αρχές ι Γραφιάκε. Αλλά σαρ κα ντικχάς πιο τελέ, να ερεσέλα σάντε ανταβά.

12, 13. Σόσκε αμαρί συνείδηση μπορεί τι αβέλ διαφορετική κατά γιαβερένγκι; Σο μπορίνασα τι κεράς όταν αβέλα-πες κάτι ασακό;

¹² Ι κάθε τζενέσκι συνείδηση ισί διαφορετική. Τουμαρί συνείδηση μπορεί τι μουκχέλα-τουμέν τι κερέν κάτι σο η συνείδηση εκχέ γιαβερέσκι να μουκχέλα-λες. Για παράδειγμας, τουμέν μπορεί τι τραμπιντέν τι πιν μολ, ενώ εκ γιαβέρ πακιάλα ότι δεν πρέπει τι πιλ. Σόσκε ντούι τζενέ μπορεί τι τθερένα διαφορετική γνώμη ανταλέσκε;

¹³ Ο τθεμ σο μπαριλάμ, η άποψη σο τθερέλας αμαρί φαμιλί, οντουλά σο τζουβντιλάμ αλλά γιαβερά-ντα πράγματα, μπουτ φαρ επηρεάνενα ο τρόπος σο σκεφτίνασα. Για παράδειγμας, κάποιος σο πιο τζανγκλέ μπορεί τι δυσκολίντιβελας τι ελεγχίνελ καζόμ πίλας, ακανά μπορεί τι τραμπίνελα μα τι πιλ ιτς. (1 Βασιλέων 8:​38, 39) Άρα, άμα ντινέν εκχέ τζενέστε τι πιλ ντα βοβ να  μανγκλάς, σαρ κα αντιδράνεν; Κα προσβαλίντιβεν; Κα επιμίνεν; Κα μανγκέν λέσταρ ο λόγος; Όχι, επειδή σεβάνενα λέσκι συνείδηση.

14, 15. Καβά πρόβλημας υπαρχίντιβελας κο ντιβεσά σο τζουβντιόλας ο Παύλος; Καγιά λατσσί συμβουλή ντινάς ο Παύλος;

¹⁴ Κο ντιβεσά σο τζουβντιόλας ο Παύλος, αβιλό-πες κάτι σο σικαβέλα ότι ο τζενέ τθερένα διαφορετική συνείδηση. Κο λαϊκές, μερικά τζενέ μπικινένας μας σο κερντέας-λες θυσία κο είδωλα. (1 Κορινθίους 10:​25) Ο Παύλος πακιάλας ότι να ισινέ λάθος τι κινέλ ντα τι χαλ ασακό μας. Λέσκε, σαρέ ο χαμπίματα ισινέ κατά Ιεχωβά. Αλλά μερικά πφραλά σο πριν ντένας λατρεία κο είδωλα τθερένας γιαβέρ γνώμη. Πακιάνας ότι ισινέ λάθος τι χαν ασακό μας. Μήπως ο Παύλος βακερέλας: “Μι συνείδηση να ενοχλίνελα-μαν, τθεράβα ο δικαίωμας τι χαβ σο μανγκάβα”;

¹⁵ Ο Παύλος να σκεφτίνελας αντικάς. Πακιάλας ότι ο αισθήματα λέσκε πφραλένγκε ισινέ αζόμ σημαντικά σο ισινέ έτοιμος τι θυσιάνελ κάποια δικαιώματα σο τθερέλας. Ο Παύλος βακερντάς ότι δεν πρέπει τι «κεράς αμαρό γκι». Ντα συνεχιντάς: «Σόσκε ατζέ-ντα ο Χριστός να κερντάς πο γκι». (Ρωμαίους 15:1, 3) Σαρ ο Ιησούς, αντικάς βοβ-ντα σκεφτίνελας πιο μπουτ ι γιαβερέν παρά πες.​—Διάβανε 1 Κορινθίους 8:​13· 10:​23, 24, 31-33.

16. Σόσκε δεν πρέπει τι κρίνας αμαρέ πφραλές για κάτι σο μουκχέλα-λες τι κερέλ λέσκι συνείδηση;

¹⁶ Σο κα κεράς όμως άμα η συνείδηση εκχέ τζενέσκι μουκχέλα-λες τι κερέλ κάτι σο αμένγκε ντικχιόλα λάθος; Πρέπει τι προσοχίνας μπουτ μα τι κρίνας-λες ούτε τι επιμίνας ότι τθεράσα δίκιος αμέν ντα όχι βοβ. (Διάβανε Ρωμαίους 14:​10) Ο Ιεχωβά ντινάς-αμέν ι συνείδηση για τι κρίνας αμαρό νεαυτός, όχι ι γιαβερέν. (Ματθαίος 7:1) Να  κα μανγκάας ποτές ο πράγματα σο τραμπίνασα αμέν τι ανέν διχόνοια κι κχανγκιρί. Οκιά μπάνταρ όμως, ρόντασα τρόπους για τι αβάς αγαπημέ ντα ενωμέ.​—Ρωμαίους 14:19.

17. Σο αβιλό-πες κι συνείδηση μερικέ τζενένγκι;

¹⁷ Ο απόστολος Πέτρος γραφιντάς: «Τι ατσσικιαρέν λατσσί συνείδηση». (1 Πέτρου 3:​16) Δυστυχώς, κάνα ο τζενέ συνεχίνενα μα τι ντεν καν κο αρχές κι Ιεχωβάσκε, τελικά λένγκι συνείδηση σταματίνελα τι προειδοποιήνελ-λεν.  Ο Παύλος βακερντάς ότι εκ ασακί συνείδηση «ισί πφαμπαρντί». (1 Τιμόθεο 4:2) Πφαμπιλέν ποτές μπουτ; Ο πφαμπαριπέ μουκχέλα τουμένγκε σημάδι κο δέρμας ντα να νιωθίνενα τίποτα οτθέ. Ο ίδιος αβέλα-πες άμα εκ τζενό κερέλα συνέχεια μπέτι πράγματα, λέσκι συνείδηση “πφαμπόλα” ντα τελικά να κχελέλα.

18, 19. (α) Σαρ βοηθίνενα-αμέν ο τύψεις ντα η λατζ; (β) Σο μπορίνασα τι κεράς άμα τθεράσα τύψεις αμαρτιένγκε σο μετανιωσάλαμ;

¹⁸ Ο τύψεις ισί ο τρόπος σο αμαρί συνείδηση βακερέλα αμένγκε ότι κερντάμ κάτι λάθος. Βοηθίνενα-αμέν τι αγαβάς σο κερντάμ ντα τι τσσιναβάς τι κεράς-λες. Πρέπει τι σικλιάς κατά λάθη σο κερντάμ για μα τι ξανακεράς-λεν. Για παράδειγμας, παρόλο σο ο βασιλιάς Δαβίδ αμαρτιντάς, λέσκι συνείδηση κερντάς-λες τι μετανιώνελ. Ο Δαβίδ μισιντάς οντουβά σο κερντάας, ντα από  αζομάν ισινέ αποφασισμέ τι ντελ καν ι Ιεχωβάς. Επειδή τζανέλας μπουτ λατσσές ι Ιεχωβάς, βακερντάς ότι ισί “λατσσό ντα έτοιμος τι συγχωρίνελ”.​—Ψαλμός 51:​1-19· 86:5· ντικχ ι Σημείωση 7 κο παλαϊνέ σελίδες.

¹⁹ Όμως, μπορεί εκ τζενό ενώ μετανιωσάλο πριν καιρός εκχέ αμαρτιάκε σο κερντάς, τι συνεχίνελ τι τθερέλ τύψεις. Ο τύψεις μπορεί τι κερέν-λες τι τθερέλ στεναχώρια αντρέ κο γκι ή τι αμντίνελ ότι να αξίνελα. Άμα μπάζιμα αισθάντιβενα τουμέν-ντα αντικάς, τι ντεν-τουμέν γκοντί ότι να μπορίνενα τι αλλάνεν οντουβά σο αβιλό-πες κο παρελθόν. Είτε αγαβένας αζομάν καβά ισινέ ο σωστός ντα καβά ο λάθος είτε όχι, ο Ιεχωβά συγχωριντάς-τουμέν, ντα οντουλά αμαρτίες σβησάλε. Ακανά ισινέν πάκι κι Ιεχωβάσκε γιακχά ντα τζανένα ότι κερένα ο σωστός. Τουμαρό γκι μπορεί τι συνεχίνελα τι  δικάνελ-τουμέν, αλλά η Γραφή βακερέλα: «Ο Ντεβέλ ισί πιο μπαρό αμαρέ γκίσταρ». (Διάβανε 1 Ιωάννη 3:​19, 20) Ανταβά μανγκέλα τι βακερέλ ότι η αγάπη ντα η συγχώρηση λέσκι ισί πιο μπαρέ σαρέ κατά μπέτι αισθήματα σο ανένα τουμένγκε ο τύψεις ντα η λατζ. Τι αβέν σίγουροι ότι ο Ιεχωβά συγχωριντάς-τουμέν. Όταν εκ τζενό δεχτίνελα ι Ιεχωβάσκι συγχώρηση, τθερέλα ήρεμη συνείδηση ντα υπηρετίνελα ι Ντεβλές χαράσαρ.​—1 Κορινθίους 6:​11· Εβραίους 10:22.

20, 21. (α) Σο σκοπός τθερέλα ανταβά βιβλίος; (β) Καγιά ελευθερία ντινάς-αμέν ο Ιεχωβά; Σαρ πρέπει τι χρησιμοποιήνας-λα;

²⁰ Ανταβά βιβλίος τθερέλα σκοπός τι βοηθίνελ-τουμέν τι σικλιαρέν τουμαρί συνείδηση για τι προειδοποιήνελ ντα τι αρακχαβέλ-τουμέν κο δύσκολα τελευταία ντιβεσά σο τζουβντιάσα. Επίσης, κα βοηθίνελ-τουμέν τι κερέν ο αρχές ι Γραφιάκε σε διάφορα πράγματα τουμαρέ ζωγιάτε. Βέβαια, να κα αρακχέν αντρέ ανταλέ βιβλιόστε εκ κατάλογος με κανόνες σο κα βακερέλ σο τι κερέν σε κάθε πράγμας. Αμέν κεράσα «ο νόμος ι Χριστόσκο», σο βασίντιβελα κι Ντεβλέσκε αρχές. (Γαλάτες 6:2) Άμα να υπαρχίντιβελα εκ συγκεκριμέ νόμος εκχέ πραγμάσκε, ανταβά νανέ δικαιολογία για τι κεράς κάτι κακός. (2 Κορινθίους 4:1, 2· Εβραίους 4:​13· 1 Πέτρου 2:​16) Αντίθετα, χρησιμοποιήνασα αμαρί ελευθερία για τι σικαβάς αμαρί αγάπη ι Ιεχωβάσκε.

²¹ Όταν σκεφτίνασα λατσσές ο αρχές ι Γραφιάκε ντα κεράσα-λεν αμαρέ ζωγιάτε, σικλιάσα τι “τσσουβάς αμαρί γκοντί τι κχελέλ” ντα τι σκεφτίνας σαρ ο Ιεχωβά. (Εβραίους 5:​14) Ο αποτέλεσμας ισί ότι κα σικλιαράς αμαρί συνείδηση σο κα οδηγίνελ-αμέν αμαρέ ζωγιάτε ντα κα βοηθίνελ-αμέν τι ατσσάς κι Ντεβλέσκι αγάπη.