1, 2. Σαρ αισθάντιβελα ο Ιεχωβά κάνα ντικχέλα-αμέν τι μαράς-αμέν για τι αβάς τίμιοι;

 ΣΑΡ βουρτίνελα πέσκε κχερέ εκ χουρντό σοράν κατά σχολείος, αρακχέλα τελέ εκ πορτοφόλι πφερντό λοβέντζαρ. Σο κα κερέλ; Κα μπορίνελας τι ατσσικιαρέλ-λες. Όμως, ντέλα-λες παλάλ οντουλέστε σο χασαρντάας-λες. Κάνα λέσκι ντάι λέλα αμπέρι σο κερντάς, ισαρέλα πι τσσαβές.

² Ο πιο μπουτ νταντά ντα νταγιά χαιρίνενα κάνα λένγκε τσσαβέ ισί τίμια. Αμαρό Ντατ σο ισί κο ουρανός, ο Ιεχωβά, ισί “Ντεβέλ σο λέσταρ αβέλα η αλήθεια” ντα χαιρίνελα κάνα ισινάμ τίμιοι. (Ψαλμός 31:5) Αμέν μανγκάσα τι κεράς λέσκο γκι ντα «τι αβάς τίμιοι σαρέ κο πράγματα». (Εβραίους 13:​18) Για τι ντικχάς καλέ σταρέ πραγματέντε μπορεί τι αβέλ δύσκολος τι αβάς τίμιοι. Σοράν κα ντικχάς σο λατσσιπέ τθεράσα κάνα κεράσα-λες ανταβά.

3-5. (α) Σαρ κα μπορίναας μα τι αβάς τίμιοι αμαρέ νεαυτόσαρ; (β) Σο κα βοηθίνελ-αμέν τι αβάς τίμιοι αμαρέ νεαυτόσαρ;

³ Για τι αβάς τίμιοι ι γιαβερέντζαρ, πρέπει πρώτα τι αβάς τίμιοι αμαρέ νεαυτόσαρ. Ανταβά νανέ πάντα εύκολος. Κο πρώτος αιώνας, ο πφραλά κι κχανγκιρί κι Λαοδίκεια χουχαβένας-πες ντα αμντίνενας ότι κερένας ι  Ντεβλέσκο γκι αλλά να κερένας-λες. (Αποκάλυψη 3:​17) Αμέν-ντα κα μπορίναας τι χουχαβάς-αμέν ντα μα τι ντικχάς σο τζενέ ισινάμ μπαγιά.

⁴ Ο μαθητής Ιάκωβος γραφιντάς: «Άμα εκ τζενό αμντίνελα ότι ντέλα λατρεία ι Ντεβλές αλλά να κερέλα κουμάντος πι τσσιπ, χουχαβέλα πο γκι, ντα σινανέ ντέλα λατρεία». (Ιακώβου 1:​26) Κα χουχαβάας-αμέν άμα κα αμντίναας ότι, επειδή κεράσα μερικά λατσσέ πράγματα, ι Ντεβλές να χάλα-λες ανάγκη άμα να σεβάνασα, άμα πρασάσα ή άμα βακεράσα ψέματα. Σο κα βοηθίνελ-αμέν μα τι χουχαβάς-αμέν αντικάς;

⁵ Κάνα ντικχάσα-αμέν κο ανιάς, ντικχάσα σαρ ισινάμ αβριάλ. Κάνα διαβάνασα ι Γραφή, ντικχάσα σαρ ισινάμ αντράλ. Η Γραφή βοηθίνελα-αμέν τι ντικχάς καλέ πραγματέντε ισινάμ λατσσέ ντα καλέντε όχι. Σικλιάσα σο αλλαγές πρέπει τι αβέν-πες οντουλέντε σο σκεφτίνασα, κεράσα ντα βακεράσα. (Διάβανε Ιακώβου 1:​23-25) Άμα όμως πακιάσα ότι να κεράσα λάθη, ναστί κα κεράς ο αλλαγές σο χρειαζίντιβελα. Οντουλέσκε, πρέπει τι χρησιμοποιήνας ι Γραφή για τι ντικχάς αμαρό νεαυτός τίμια. (Θρήνοι 3:​40· Αγγαίος 1:5) Η προσευχή-ντα βοηθίνελα-αμέν τι ντικχάς αμαρό νεαυτός σαρ ισί μπαγιά. Μπορίνασα τι μανγκάς κατά Ιεχωβά αντράλ κατά προσευχή τι ντικχέλ σο τθεράσα αντρ’ αμέντε ντα τι βοηθίνελ-αμέν τι αγαβάς αμαρέ λάθη για τι διορθώνας-λεν. (Ψαλμός 139:​23, 24) Να μπιστράσα ότι «ο Ιεχωβά τζουνγκάλα κατά τζενό σο ισί μοβόρι, αλλά ισί λατσσό αμάλ οντουλέντζαρ σο ισί δίκαιοι».​—Παροιμίες 3:32.

6. Σόσκε πρέπει ο ρομ ντα η ρομνί τι αβέν τίμιοι ο εκ κο γιαβέρ;

⁶ Ισί μπουτ σημαντικός τι αβάς τίμιοι αντρέ κι φαμιλί.  Κάνα ο ρομ ντα η ρομνί βακερένα ι αλήθεια ο εκ κο γιαβέρ, αισθάντιβενα αρακχαντέ ντα μπορίνενα τι ντεν μπέσα ο εκ ι γιαβερέσκε. Οντουλά σο ισί παντριμέ μπορεί μα τι αβέν τίμιοι ο εκ κο γιαβέρ μπουτέ τροπόντζαρ. Για παράδειγμας εκ παντριμέ τζενό μπορεί τι περέλ εκχέ γιαβεριάκε, τι ντικχέλ πορνογραφία ή τι λατσσαρέλ-λεν γιαβεριάσαρ αποτσοράλ. Ντικχέν σο βακερντάς ο ψαλμωδός: «Να κεράβα παρέα τζενέντζαρ σο χουχαβένα ι γιαβερέν, ντα νασάβα οντουλένταρ σο γκεραβένα σο τζενέ ισί». (Ψαλμός 26:4) Άμα να ισινέν τίμιοι τουμαρέ ρομέστε ή τουμαρέ ρομνιάτε ατζέ-ντα οντουλέντζαρ σο σκεφτίνενα, κα κερέν ζιάνι τουμαρέ μπιαβέστε.

7, 8. Σαρ μπορίνενα τι σικλιαρέν τουμαρέ τσσαβέν αντράλ κατά Γραφή τι αγαβέν καζόμ σημαντικός ισί τι αβέν τίμια;

 ⁷ Ο τσσαβέ-ντα πρέπει τι σικλιόν ότι ισί μπουτ σημαντικός τι αβέν τίμια. Ο νταντά ντα ο νταγιά μπορίνενα τι σικλιαρέν-λεν αντράλ κατά Γραφή σαρ τι κερέν-λες ανταβά. Η Γραφή τθερέλα μπέτι παραδείγματα τζενένγκε σο να ισινέ τίμιοι, σαρ ο Αχάν, σο αβιλό τσορ· ο Γιεζί, σο χουχαντάς για τι λελ λοβέ· ντα ο Ιούδας, σο τσορέλας λοβέ ντα πιο σοράν προδοντάς ι Ιησούς για 30 ασημένια νομίσματα.​—Ιησούς του Ναυή 6:​17-19· 7:​11-25· 2 Βασιλέων 5:​14-16, 20-27· Ματθαίος 26:​14, 15· Ιωάννης 12:6.

⁸ Η Γραφή τθερέλα μπουτ λατσσέ-ντα παραδείγματα τζενένγκε σο ισινέ τίμιοι, σαρ ο Ιακώβ, σο βακερντάς πι τσσαβένγκε τι ντεν παλάλ ο λοβέ σο αρακχλέ· ο Ιεφθάε ντα λέσκι τσσάι, σο ατσσικιαρντέ πουμαρό λάφι σο ντινέ κο Ντεβέλ· ντα ο Ιησούς, σο ισινέ σωστός ατζέ-ντα κάνα ανταβά να ισινέ εύκολος. (Γένεση 43:​12· Κριτές 11:​30-40· Ιωάννης 18:​3-11) Ανταλά παραδείγματα βοηθίνενα ι τσσαβέν τι αγαβέν καζόμ σημαντικός ισί τι αβέν τίμια.

9. Σαρ βοηθίντιβενα ο τσσαβέ άμα λένγκο ντατ ντα λένγκι ντάι ισί τίμιοι;

⁹ Ο νταντά ντα ο νταγιά σικλιόνα μπουτ πράγματα ακαλέ λαφίσταρ σο βακερέλα η Γραφή: «Τούι, όμως, σο σικλιαρέσα εκχέ γιαβερές, να σικλιαρέσα το νεαυτός; Τούι σο βακερέσα: “Μα τσορ”, τσορέσα;» (Ρωμαίους 2:​21) Ο τσσαβέ αγαβένα κάνα λένγκο ντατ ντα λένγκι ντάι γιαβέρ βακερένα ντα γιαβέρ κερένα. Άμα βακεράσα αμαρέ τσσαβένγκε τι αβέν τίμια ενώ αμέν να ισινάμ, να κα τζανέν σο τι κερέν. Άμα ο τσσαβέ ντικχένα ότι λένγκο ντατ ντα λένγκι ντάι βακερένα χουχαΐματα, ατζέ-ντα χουρντέ πραγματένγκε, μάλλον βον-ντα κα κερέν ο ίδιος. (Διάβανε Λουκάς 16:​10) Οκιά μπάνταρ, άμα λένγκο ντατ ντα λένγκι  ντάι ισί τίμιοι, ανταβά κα βοηθίνελ-λεν τι κερέν βον-ντα ο ίδιος κάνα κα κερέν πουμαρέ τσσαβέν.​—Παροιμίες 22:6· Εφεσίους 6:4.

10. Σαρ κα αβάς τίμιοι κάνα κεράσα λάφι αμαρέ πφραλέντζαρ ντα αμαρέ πφενίντζαρ;

¹⁰ Πρέπει επίσης τι αβάς τίμιοι αμαρέ πφραλέντζαρ ντα αμαρέ πφενίντζαρ. Ισί εύκολος εκ χουρντό λάφι τι γκερέλ-αμέν κο κουτσομπολιός ή ατζέ-ντα τι βακεράς χουχαΐματα σο χαλαβένα ι γιαβερένγκο ναβ. Άμα βακεράσα γιαβερτθέ εκ λάφι χωρίς τι τζανάς άμα ισί μπαγιά, μπορεί τι πφιραβάς ψέματα κο γιαβερά. Ισί μπουτ πιο λατσσές τι “κεράς κουμάντος αμαρέ βουστά”. (Παροιμίες 10:​19) Τι αβάς τίμιοι ντα τι βακεράς ι αλήθεια να μανγκέλα τι βακερέλ ότι βακεράσα σαρέ οντουλά σο σκεφτίνασα, τζανάσα ή τθεράσα ασουντό. Ατζέ-ντα άμα εκ λάφι ισί μπαγιά, μπορεί μα τι αβέλ αμαρί μπουτί ή μπορεί μα τι χρειαζίντιβελ ή μα τι αβέλ λατσσό τι βακεράς-λες γιαβερτθέ. (1 Θεσσαλονικείς 4:​11) Μερικά τζενέ, για τι δικαιολογίνεν-πες κάνα να σικαβένα σέβαση, βακερένα: «Με απλά βακερντόμ ι αλήθεια». Όμως αμέν, ι Ιεχωβάσκε υπηρέτες, μανγκάσα πάντα αμαρέ λάφια τι αβέν γκουλντέ ντα τι σικαβέν σεβασμός.​—Διάβανε Κολοσσαείς 4:6.

11, 12. (α) Σόσκε εκ τζενό σο αμαρτιντάς πρέπει τι βακερέλ κο πρεσβύτεροι σαρί ι αλήθεια; (β) Σο δεν πρέπει τι σκεφτίνας άμα εκ αμάλ κερντάς εκ μπαρό λάθος, ντα σόσκε; (γ) Σαρ κα αβάς τίμιοι κι οργάνωση κι Ιεχωβάσκι;

¹¹ Ο Ιεχωβά ντινάς κο πρεσβύτεροι ι ευθύνη τι βοηθίνεν ι κχανγκιρί. Κάνα αμέν βακεράσα λένγκε σαρί ι αλήθεια, ισί πιο εύκολος λένγκε τι βοηθίνεν-αμέν. Σόσκε; Άμα ισινένας νασφαλέ ντα τζάνας κο γιατρός, να κα βακερένας λέσκε σαρέ οντουλά σο τθερένα; Άμα να κα κερένας-λες ανταβά, κα μπορίνελας τι βοηθίνελ-τουμέν; Αντικάς, άμα  κερντάμ εκ μπαρό λάθος, δεν πρέπει τι βακεράς ψέματα. Αλλά πρέπει τι τζας κο πρεσβύτεροι ντα τι βακεράς λένγκε ντιπ σαρί ι αλήθεια. (Ψαλμός 12:2· Πράξεις 5:​1-11) Σκεφτίνεν ακανά κάτι γιαβέρ: Σικλιόνα ότι τουμαρό αμάλ ή τουμαρί αμαλίν κερντάς εκ μπαρό λάθος. (Λευιτικό 5:1) Μήπως κα βακερέν: “Επειδή ισινάμ αμαλά, πρέπει τι ατσσικιαράβ οντουβά σο αβιλό-πες γκεραντό”; Ή κα ντεν-τουμέν γκοντί ότι ι πρεσβυτερόνγκι μπουτί ισί τι ντεν κο τζενό ι βοήθεια σο τθερέλα ανάγκη για τι λατσσαρέλ πι φιλία ι Ιεχωβάσαρ ντα τι κερέλ-λα πιο ζουρανί;​—Εβραίους 13:​17· Ιακώβου 5:​14, 15.

¹² Πρέπει τι αβάς τίμιοι κι οργάνωση κι Ιεχωβάσκι κάνα γραφίνασα αμαρό έργος. Επίσης, πρέπει τι αβάς τίμιοι κάνα κεράσα αίτηση για τι κεράς σκαπανικός ή κάτι γιαβέρ κι υπηρεσία κι Ιεχωβάσκι.​—Διάβανε Παροιμίες 6:​16-19.

13. Σαρ κα αβάς τίμιοι άμα κεράσα μπουτί πφραλέντζαρ;

¹³ Ο πφραλά ντα ο πφενιά δεν πρέπει τι ανακατούνεν ι Ιεχωβάσκι λατρεία ι μπουτιάσαρ. Για παράδειγμας, να κεράσα πράγματα σο τθερένα τι κερέν ι μπουτιάσαρ κάνα ισινάμ κι Αίθουσα Βασιλείας ή κο έργος. Επίσης, άμα κεράσα μπουτί πφραλέντζαρ ντα πφενίντζαρ, ισινάμ τίμιοι ντα σωστοί λέντζαρ. Άμα Μάρτυρες κερένα τουμένγκε μπουτί, τι ποκινέν-λεν οπράλ κο σαάτι ντα τι ντεν-λεν ο λοβέ σο βακερντέν ντα σο-ντα γιαβέρ βακερέλα ο νόμος. (1 Τιμόθεο 5:​18· Ιακώβου 5:​1-4) Ντα άμα τουμέν κερένα μπουτί εκχέ πφραλέστε, δεν πρέπει τι αμντίνεν ότι μπορίνενα τι κερέν σο μανγκένα. (Εφεσίους 6:​5-8) Τι κερέν μπουτί σαρέ ο σαάτια σο συμφωνιντέν ντα τι κερέν ι μπουτί σο ποκίντιβενα λάκε.​—2 Θεσσαλονικείς 3:​10.

14. Σο πρέπει τι κερέν ο Χριστιανοί σο μανγκένα τι κερέν γιεκ εκ μπουτί;

¹⁴ Μπορεί επίσης τι μανγκάς τι κεράς εκ μπουτί γιεκ  εκχέ πφραλέσαρ ή εκχέ πφενιάσαρ. Μπορεί τι κεράς γιεκ εκ επένδυση ή τι λας εκ δάνειος. Ασακέ περιπτωσιένγκε, η Γραφή βακερέλα κάτι μπουτ σουκάρ: Γραφίνεν σο-ντα κερένα! Κάνα ο προφήτης Ιερεμίας κιντάς εκ τθαν, γραφιντάς ι συμφωνία ντουέ χαρτίντε, τσσουντάς μαρτυρέν τι υπογραφίνεν κο εκ ντα γκεραντάς-λεν ο ντούι-ντα για τι ντικχέλ-λεν πιο σοράν άμα κα χρειαζίντιβελας. (Ιερεμίας 32:​9-12· ντικχ εμ ο Γένεση 23:​16-20) Ισί τζενέ σο αμντίνενα ότι άμα κα γραφίνεν ι συμφωνία ισί σαρ μα τι ντένα μπέσα πουμαρέ πφραλέσκε. Όμως, άμα κα γραφίνεν-λα, ανταβά κα βοηθίνελ-λεν τι αγαβέν λατσσές ο εκ ι γιαβερές, μα τι πφανγκέν πουμαρό γκι ντα μα τι χαν-πες. Τι ντεν-τουμέν γκοντί ότι η ειρήνη κι κχανγκιρί ισί πιο σημαντική σαρέ κατά μπουτιά.​—1 Κορινθίους 6:​1-8· ντικχ ι Σημείωση 30 κο παλαϊνέ σελίδες.

15. Σαρ ντικχέλα ο Ιεχωβά ο εμπόριος σο να αβέλα-πες τίμια;

¹⁵ Πρέπει τι αβάς τίμιοι σαριλέντζαρ, εμ ι τζενέντζαρ σο νανέ Μάρτυρες ι Ιεχωβάσκε. Κι Ιεχωβάσκε γιακχά ισί σημαντικός τι αβάς τίμιοι. «Ο Ιεχωβά τζουνγκάλα κατά ζυγαριά σο χουχαβέλα, αλλά η ζυγαριά σο γκινέλα ντιπ σωστά κερέλα λέσκο γκι». (Παροιμίες 11:1· 20:​10, 23) Κο πουρανέ μπρεσά, ο τζενέ χρησιμοποιήνενας ο ζυγαριές κάνα κινένας ή μπικινένας. Όμως, μερικοί έμποροι τσορένας κατά τζενέ σόσκε ντένας-λεν πιο χάνικ οντουλένταρ σο συμφωνιντέας ή τσσουβένας-λεν τι ποκινέν πιο μπουτ. Σαρ κο πουρανέ μπρεσά, αντικάς αμαρέ ντιβεσέντε-ντα, μπουτ τζενέ σο κερένα εμπόριος νανέ τίμιοι. Όμως, ο Ιεχωβά μισίνελα-λες ανταβά σαρ κερέλας αζομάν-ντα.

16, 17. Καλέ πραγματένταρ σο νανέ τίμια πρέπει τι νασάς ντουρ;

¹⁶ Ισί φαρ σο σαρέ αμέν κα μπορίναας μα τι αβάς τίμιοι​ —σαρ για παράδειγμας κάνα κεράσα εκ αίτηση μπουτιάκε ή χαρτιά σο τθερένα τι κερέν με το κράτος ή κάνα ντάσα εξετάσεις κο σχολείος. Μπουτ τζενέ πακιάνα ότι νανέ κακός τι βακεράς μπαρέ λάφια ή τι χουχαβάς ι γιαβερέν αμαρέ λαφίντζαρ. Ανταβά να κερέλα-αμέν τι σαστίνας. Η Γραφή βακερντάς ότι, κο τελευταία ντιβεσά ανταλέ ντουνιάσκε, ο τζενέ κα “μανγκένας σάντε πουμαρό νεαυτός, κα μανγκένας μπουτ ο λοβέ, . . . κα αβένας . . . ντουσμάνια ι λατσσιμάσκε”.​—2 Τιμόθεο 3:​1-5.

¹⁷ Μπάζιμ, μπορεί τι ντικχίντιβελα ότι ο τζενέ σο νανέ τίμιοι τζάνα ανγκλάλ κο ντουνιάς σο τζουβντιάσα. (Ψαλμός 73:​1-8) Εκ Χριστιανός μπορεί ατζέ-ντα τι χασαρέλ πι μπουτί, πο λοβέ ή τι τζαν λέσαρ κόντρα κι μπουτί σόσκε ισί τίμιος. Όμως, αξίνελα τι μαράς-αμέν τι αβάς τίμιοι. Σόσταρ;

18. Σόσκε ισί αζόμ σημαντικός ο λατσσό ναβ;

¹⁸ Ανταλέ ντουνιάστε, να αρακχέσα εύκολα εκχέ τζενές σο τθερέλα ο ναβ ότι ισί τίμιος ντα σο μπορίνεσα τι ντες λέσκε μπέσα. Ανταβά τθερέλα μπαρί αξία. Ο κάθε εκ αμένταρ μπορίνελα τι τθερέλ εκ ασακό λατσσό ναβ. (Μιχαίας 7:2) Ισί μπαγιά ότι μερικοί μπορεί τι πρασάν-τουμέν σόσκε ισινέν τίμιοι ντα τι βακερέν τουμένγκε ότι νανέ-τουμέν γκοντί. Γιαβερά όμως κα εκτιμίνεν τουμαρί τιμιότητα ντα κα ντεν τουμένγκε μπέσα. Σαρό κο ντουνιάς, ο Μάρτυρες ι Ιεχωβάσκε τθερένα ο ναβ ότι ισί τίμιοι. Μερικά αφεντικά μπεϊντίνενα πιο μπουτ τι λεν Μαρτυρέν πουμαρέ μπουτιέντε σόσκε τζανένα ότι ισί τίμιοι. Ντα κάνα γιαβερέν πάλντενα-λεν σόσκε νανέ τίμιοι, ο Μάρτυρες ο πιο μπουτ φαρ να χασαρένα πουμαρί μπουτί.

19. Σαρ επηρεάντιβελα αμαρί φιλία ι Ιεχωβάσαρ άμα ισινάμ τίμιοι;

 ¹⁹ Άμα ισινάμ τίμιοι σαρέ κο πράγματα, κα τθεράς λατσσί συνείδηση ντα ειρήνη αμαρέ γκοντιάτε. Κα αβάς σαρ ο Παύλος, σο βακερντάς: «Ισινάμ σίγουροι ότι τθεράσα πάκι συνείδηση». (Εβραίους 13:​18) Ντα ο πιο σημαντικός ισί ότι, αμαρό λατσσό Ντατ, ο Ιεχωβά, κα ντικχέλ ντα κα εκτιμίνελ ο προσπάθειες σο κεράσα για τι αβάς τίμιοι σαρέ κο πράγματα.​—Διάβανε Ψαλμός 15:1, 2· Παροιμίες 22:1.