1, 2. Καγιά σημαντική απόφαση έπρεπε τι λεν ο Ιουδαίοι σο τζουβντιόνας κι Βαβυλώνα; (Έσδρας 1:​2-4)

 Ο ΑΜΠΕΡΙΑ πφιρντιλέ! Ο Ιουδαίοι, σο ισινέ αιχμάλωτοι κι Βαβυλώνα πασέ 70 μπρεσά, ισινέ ελεύθεροι τι βουρτίνεν πουμαρέ τθεμέστε, κο Ισραήλ. (Διαβάνεν Έσδρας 1:​2-4) Σάντε ο Ιεχωβά μπορίνελας τι κερέλ-λες ανταβά. Σόσκε; Επειδή η Βαβυλώνα να μουκχέλας ι τζενέν σο ισινέ αιχμάλωτοι οτθέ τι νασέν. (Ησ. 14:4, 17) Αλλά ο πράγματα κι Βαβυλώνα αλλαξάλεας, ντα λάκο νεβό άρχοντας βακερντάας ι Ιουδαιόνγκε ότι μπορίνενας τι νασέν. Αντικάς, σαρέ ο Ιουδαίοι, ντα ατζέ πο μπουτ ο σορέ ι φαμιλίνγκε, έπρεπε τι λεν εκ απόφαση: τι νασέν κατά Βαβυλώνα ή τι ατσσόν οτθέ. Ανταγιά απόφαση μπέκιμ να ισινέ εύκολη. Σόσκε;

² Μπουτ τζενέ ισινέ πφουρέ ντα ναστί κερένας ανταβά μπαρό ταξίδι. Επίσης, ο πο μπουτ Ιουδαίοι μπιάντιλεας κι Βαβυλώνα, ντα να τζουβντιλέας ποτές γιαβερτθέ. Λένγκε, ο τθεμ Ισραήλ ισινέ ο τθεμ λένγκε παππουδένγκο. Μερικοί Ιουδαίοι μάλλον τζουβντιόνας μπουτ λατσσές κι Βαβυλώνα, οτθάρ μπέκιμ τι δυσκολίντιβενας τι μουκχέν πουμαρέ μπαρέ κχερά ή πουμαρέ μπουτιά για τι τζαν εκχέ τθεμέστε σο να τζανένας.

3. Καγιά ευλογία κα λένας ο πιστοί Ιουδαίοι σο κα βουρτίνενας κο Ισραήλ;

³ Ο πιστοί Ιουδαίοι τζανένας ότι ο λατσσίματα σο κα τθερένας άμα κα βουρτίνενας κο Ισραήλ κα αβένας μπουτ πο μπαρέ σαρέ κατά θυσίες σο κα κερένας. Η πο μπαρί ευλογία τθερέλας τι  κερέλ με τη λατρεία λένγκι. Παρόλο σο υπαρχίντιβενας κι Βαβυλώνα πο μπουτ από 50 ναοί σο οτθέ ντένας λατρεία ψεύτικε ντεβλέντε, να υπαρχίντιβελας ναός ι Ιεχωβάσκο οντουλέ τθεμέστε. Να υπαρχίντιβελας θυσιαστήριος σο ο Ισραηλίτες κα μπορίνενας τι κερέν ο θυσίες σο βακερέλας ο Μωσαϊκός Νόμος ούτε υπαρχίντιβενας οργανωμέ ιερείς για τι κερέν οντουλά θυσίες. Επίσης, ο λαός ι Ιεχωβάσκο ισινέ μπουτ πο χάνικ ανγκλάλ οντουλέντε σο πακιάνας ψεύτικε ντεβλέντε, σο να σεβάνενας ι Ιεχωβάς ντα λέσκε κανόνες. Άρα, ο χιλιάδες Ιουδαίοι σο σεβάνενας μπουτ ι Ιεχωβάς μπεσένας σαρ σαρ τι βουρτίνεν πουμαρέ τθεμέστε, σο οτθέ κα μπορίνενας τι ανέν πάλι ι πάκι λατρεία.

4. Καγιά βοήθεια ντινάς πο λάφι ότι κα ντέλας ο Ιεχωβά κο Ιουδαίοι σο κα βουρτίνενας κο Ισραήλ;

⁴ Ανταβά δύσκολος ταξίδι κατά Βαβυλώνα μέχρι κο Ισραήλ κα μπορίνελας τι ατσσικιαρέλ περίπου σταρ μασεκά. Όμως ο Ιεχωβά ντινάς πο λάφι ότι, σο-ντα εμπόδια κα αβένας ανγκλά-λέντε καζόμ κα βουρτίνενας, Βοβ κα νασκιαρέλας-λεν. Ο Ησαΐας γραφιντάς: «Καθαρίνεν ο ντρομ ι Ιεχωβάσκο! Πουτρέν αντρέ κι σουκί πεδιάδα εκ ίσιος, μπαρό ντρομ αμαρέ Ντεβλέσκε. . . . Ο γούρνες πρέπει τι λατσσάρντιβεν, ντα ο χαλαντό ντρομ πρέπει τι αβέλ ίσιος τθαν». (Ησ. 40:3, 4) Ανέν τουμαρέ γκοντιάτε ακαβά: εκ ίσιος, μπαρό ντρομ αντρέ κι σουκί πεδιάδα, εκ ίσιος τθαν. Σο μπαρί ευλογία κα αβέλας ανταγιά οντουλένγκε σο κερένας ταξίδι! Κα αβέλας μπουτ πο εύκολος τι κερέν ταξίδι εκχέ ίσιε, μπαρέ ντρομέστε, αντίς τι νικλίν ντα τι γουλίν βεσά ή τι νακχέν αντράλ κατά χωράφια. Αντικάς, κα κερένας πουμαρό ταξίδι πο σουγκό.

5. Καβά ναβ ντιντιλό κο συμβολικός ντρομ σο τζάλας κατά Βαβυλώνα μέχρι κο Ισραήλ;

⁵ Αντιβές, μπουτ ντρομά τθερένα εκ ναβ ή εκ αριθμός. Ο Ησαΐας κερντάς λάφι εκχέ συμβολικέ ντρομέσκε. Ανταβά-ντα ντρομ τθερέλας εκ ναβ. Διαβάνασα: «Οτθέ κα αβέλ εκ μπαρό ντρομ, βα, εκ ντρομ σο κα βακέρντιβελ Άγιος Ντρομ. Ο μαγαριμέ τζενό να κα πφιρέλ λέστε». (Ησ. 35:8) Σο μανγκέλας τι βακερέλ οντιά υπόσχεση ι Ισραηλιτένγκε οντουβά βακίτι; Ντα σο μανγκέλα τι βακερέλ αμένγκε αντιβές;

6. Σόσκε βακέρντιλο άγιος ανταβά ντρομ;

⁶ «Άγιος Ντρομ»​—σο σουκάρ ναβ εκχέ ντρομέσκε! Σόσκε βακέρντιλο αντικάς οντουβά ντρομ; Επειδή να κα τθερέλας καέκ θέση κο τθεμ Ισραήλ ο «μαγαριμέ τζενό», δηλαδή καβά-ντα Ιουδαίος κερέλας λουμνιπέ, πακιάλας ψεύτικε ντεβλέντε ή κερέλας γιαβερά μπαρέ αμαρτίες. Ο Ιουδαίοι σο κα βουρτίνενας έπρεπε τι αβέν άγιος λαός πουμαρέ Ντεβλέσκε. (Δευτ. 7:6) Ανταβά όμως να μανγκέλας τι βακερέλ ότι οντουλά σο νασλέ κατά Βαβυλώνα να κα χρειαζίντιβελας τι αλλάνεν κάποια πράγματα για τι κερέν ο γκι ι Ιεχωβάσκο.

7. Καλά αλλαγές χρειαζίντιβελας τι κερέν μερικοί Ιουδαίοι; Βακερέν εκ παράδειγμας.

⁷ Σαρ βακέρντιλο πο τζανγκλέ, ο πο μπουτ Ιουδαίοι μπιάντιλεας κι Βαβυλώνα ντα μπουτ λένταρ μάλλον σικλιλέας ο τρόπος σο σκεφτίνενας ο Βαβυλώνιοι ντα ο πράγματα σο ισινέ σημαντικά λένγκε. Μπουτ μπρεσά αφού βουρτισάλε ο πρώτοι Ιουδαίοι κο Ισραήλ, ο Έσδρας σικλιλό ότι μερικοί Ιουδαίοι παντρισάλεας τζουβλίντζαρ σο πακιάνας ψεύτικε ντεβλέντε. (Έξοδ. 34:​15, 16· Έσδρ. 9:1, 2) Πο σοράν, ο Νεεμίας ατσσιλό πουταρντέ μόσαρ κάνα αγαντάς ότι ο τσσαβέ σο μπιάντιλε κο Ισραήλ να σικλιλέας ι Ιουδαιόνγκι τσσιπ. (Δευτ. 6:6, 7· Νεεμ. 13:​23, 24) Σαρ κα σικλιόνας οντουλά τσσαβέ τι μανγκέν ντα τι ντεν λατρεία ι Ιεχωβάς άμα να αγαβένας εβραϊκά​—σο ισινέ η βασική τσσιπ σο γραφισάλο ο Λάφι ι Ντεβλέσκο; (Έσδρ. 10:3, 44) Άρα, οντουλά Ιουδαίοι έπρεπε τι κερέν μπαρέ αλλαγές, αλλά κα αβέλας μπουτ πο εύκολος τι κερέν-λεν κο Ισραήλ, σο οτθέ ο τζενέ κα αρχίνενας πάλι τι ανέν ι πάκι λατρεία.​—Νεεμ. 8:8, 9.

8. Σόσκε πρέπει τι ντας προσοχή αντιβές οντουλέντε σο αβιλέ-πες αζόμ μπρεσά πο τζανγκλέ; (Ντικχέν ι φωτογραφία κι ανγκλαϊνί σελίδα)

 ⁸ Εκ τζενό μπορεί τι σκεφτίνελ: “Σαρέ ανταλά ισί μπουτ σουκάρ, αλλά τθερένα σημασία αμένγκε οντουλά σο αβιλέ-πες κο Ιουδαίοι αζόμ μπρεσά πο τζανγκλέ;” Σίγουρα τθερένα σημασία σόσκε αμέν-ντα κεράσα ταξίδι, σαρ τι βακεράας, κο «Άγιος Ντρομ». Εμ ο χρισμέ Χριστιανοί εμ ο “γιαβερά μπρακέ” χρειαζίντιβελα τι ατσσόν κο «Άγιος Ντρομ», επειδή ανταβά ντρομ βοηθίνελα-αμέν τι συνεχίνας τι υπηρετίνας ι Ιεχωβάς ακανά ντα γκερέλα-αμέν κο ευλογίες σο κα ανέλ η Βασιλεία κο μέλλον. b (Ιωάν. 10:​16) Κατά 1919 Κ.Χ., εκατομμύρια μουρσά, τζουβλιά ντα τσσαβέ νασλέ κατά Μπαρί Βαβυλώνα, σο ισί σαρέ ο ψεύτικες θρησκείες ι ντουνιάσκε, ντα αρχισάλε τι κερέν ταξίδι οντουλέ συμβολικέ ντρομέστε. Μπέκιμ ισινέν τουμέν-ντα αντρέ ανταλέντε. Παρόλο σο ανταβά ντρομ πουτάρντιλο πριν από 100 περίπου μπρεσά, μερικά τζενέ αρχισάλε τι ετοιμάνεν οντουβά ντρομ μπουτ μπρεσά πο τζανγκλέ.

9. Σαρ ετοιμασάλο ο «Άγιος Ντρομ», σαρ βακερέλα ο εδάφιος Ησαΐας 57:14;

⁹ Ο Ιεχωβά κανονιντάς μα τι τθερέν εμπόδια ανγκλά-πουμέντε ο Ιουδαίοι σο νασλέ κατά Βαβυλώνα. (Διαβάνεν Ησαΐας 57:​14) Σο κα βακεράς ι “Άγιε Ντρομέσκε” αμαρέ ντιβεσέντε; Για μπουτ μπρεσά πριν κατά 1919, ο Ιεχωβά χρησιμοποιήνελας τζενέν σο σεβάνενας-λες μπουτ για τι βοηθίνεν τι πουτάρντιβελ ο ντρομ σο κα νικαβέλας ι τζενέν κατά Μπαρί Βαβυλώνα. (Ντικχέν Ησαΐας 40:3) Οντουλά τζενέ ετοιμαντέ ο ντρομ για τι μπορίνεν ο τζενέ σο τθερένα λατσσό γκι τι μουκχέν ι ψεύτικη θρησκεία ντα τι ντεν λατρεία ι Ιεχωβάς λέσκε λαόσαρ. Σο κερντέ για τι ετοιμάνεν ανταβά ντρομ; Για τι ντικχάς μερικά πράγματα.

10, 11. Σαρ βοηθιντάς η εκτύπωση ντα η μετάφραση ι Γραφιάκι τι σικλιόν πο μπουτ τζενέ ο Λάφι ι Ντεβλέσκο; (Ντικχέν ι φωτογραφία-ντα)

¹⁰ Εκτύπωση. Περίπου μέχρι κο 1450, η Γραφή κερντιόλας αντιγραφή βαστέσαρ. Ανταγιά μπουτί λέλας μπουτ σαάτι ντα ο αντίγραφα ι Γραφιάκε ναστί αρακχέας-λεν εύκολα ντα ισινέ μπουτ πααλίς. Κάνα όμως κερντέ εκ μηχάνημας σο τυπώνελας ο αντίγραφα ι Γραφιάκε, ισινέ πο εύκολος τι νικιόν μπουτ Γραφές ντα τι ντιντιόν κο τζενέ.

¹¹ Μετάφραση. Για μπουτ μπρεσά, η Γραφή υπαρχίντιβελας πο μπουτ κι λατινική τσσιπ, σο αγαβένας-λα σάντε ο τζενέ σο ισινέ μπουτ μορφωμέ. Κάνα όμως αρχισάλε τι τυπώντιβεν μπουτ βιβλία, τζενέ σο σεβάνενας μπουτ ι Ντεβλές κερντέ μπαρί μπουτί για τι μεταφράνεν ι Γραφή τσσιμπέντε σο κερένας λάφι ο τζενέ. Ακανά ο τζενέ σο διαβάνενας-λα μπορίνενας τι ντικχέν σο διαφορές τθερένας οντουλά σο βακερένας ο παπάζια οντουλέντζαρ σο σικλιαρέλα η Γραφή.

12, 13. Σικαβέν εκχέ παραδειγμάσαρ σαρ μερικά λατσσέ τζενέ σο διαβάνενας ι Γραφή αρχισάλε τι μουτθαβέν ο ψέματα σο σικλιαρένας ο θρησκείες.

¹² Έντυπα σο βοηθιντέ-λεν τι αγαβέν ι Γραφή. Μερικά τζενέ σο σικλιαρένας-πες προσεκτικά κατά Γραφή, σικλιόνας μπουτ πράγματα ντα βακερένας γιαβερέντε-ντα οντουλά σο αρακχλέας. Ανταβά να μπεϊντίνενας-λες ιτς ο παπάζια. Για παράδειγμας, κατά 1835 περίπου, μερικά λατσσέ τζενέ αρχισάλε τι νικαβέν φυλλάδια σο μουτθαβένας ο ψεύτικα πράγματα σο σικλιαρένας ο κχανγκιριά.

¹³ Πασέ κο 1835, εκ τζενό σο σεβάνελας μπουτ ι Ντεβλές, ο Χένρι Γκρου, νικαντάς εκ φυλλάδιος σο βακερέλας σο αβέλα-πες ι μουλέντζαρ. Οτθέ, ο Γκρου σικαβέλας κατά Γραφή ότι εκ τζενό αβέλα-πες μα τι μερέλ ποτές σάντε άμα ο Ντεβέλ κα ντελ-λες ανταβά δώρος. Μπουτ κχανγκιριά όμως σικλιαρένας ότι εκ τζενό μπιάντιβελα  εκχέ ψυχιάσαρ σο να μερέλα. Κο 1837, εκ παπάζι, ο Τζορτζ Στορς, αρακχλάς οντουβά φυλλάδιος καζόμ κερέλας ταξίδι τρενόσαρ. Διαβαντάς-λες ντα αγαντάς ότι αρακχλάς εκ σημαντική αλήθεια. Αποφασιντάς τι βακερέλ γιαβερέντε-ντα οντουλά σο σικλιλόας. Κο 1842, κερντάς μερικές ομιλίες ι μπουτ σουκάρ θεμάσαρ «Μια Έρευνα​—Είναι οι Πονηροί Αθάνατοι;» Οντουλά σο γραφιντάς ο Τζορτζ Στορς βοηθιντέ εκχέ τερνές σο βακέρντιβελας Κάρολος Τέηζ Ρώσσελ.

14. Σαρ βοηθίντιλο ο Ρώσσελ ντα οντουλά σο ισινέ λέσαρ κατά πράγματα σο αβιλέας-πες ανγκλέ για τι ετοιμάντιβελ ο «Άγιος Ντρομ»; (Ντικχέν ι φωτογραφία-ντα)

¹⁴ Σαρ βοηθίντιλο ο πφραλ Ρώσσελ ντα οντουλά σο ισινέ λέσαρ κατά πράγματα σο αβιλέας-πες ανγκλέ για τι ετοιμάντιβελ ο «Άγιος Ντρομ»; Καζόμ διαβάνενας προσεκτικά, μπορίνενας τι ντικχέν λεξικά, κατάλογοι ι λαφίντζαρ σο ισί κο εδάφια ντα μεταφράσεις ι Γραφιάκε σο ετοιμασάλεας πο τζανγκλέ λένταρ. Επίσης, βοηθίντιλε μπουτ κατά Χένρι Γκρου, κατά Τζορτζ Στορς ντα γιαβερέ τζενένταρ σο ροντιντέας κι Γραφή. Ο πφραλ Ρώσσελ ντα οντουλά σο ισινέ λέσαρ κερντέ βον-ντα πράγματα για τι ετοιμάντιβελ ο «Άγιος Ντρομ». Για παράδειγμας, νικαβένας μπερεκέτι βιβλία ντα φυλλάδια σο σικαβένας σο βακερέλα η Γραφή.

15. Καλά σημαντικά πράγματα αβιλέ-πες κο 1919;

¹⁵ Κο 1919, η Βαβυλώνα η Μπαρί τσσιναντάς τι τθερέλ πι βαστέστε ι Ντεβλέσκε λαός. Οντουβά μπρες, «ο πιστός ντα φρόνιμος δούλος» αρχισάλο τι κερέλ πράγματα για τι μπορίνεν ο λατσσέ τζενέ τι αρχίνεν πουμαρό ταξίδι κο «Άγιος Ντρομ» σο μόλις πουτάρντιλοας. (Ματθ. 24:​45-47) Ο πράγματα σο κερντέ γιαβερά τζενέ ανγκλέ, για τι ετοιμάνεν οντουβά ντρομ, βοηθιντέ οντουλέν σο αρχισάλε πουμαρό ταξίδι οντουλέ ντρομέστε τι σικλιόν πο μπουτ ι Ιεχωβάσκε ντα λέσκε σκοπόσκε. (Παρ. 4:​18) Κα μπορίνενας επίσης τι αλλάνεν πουμαρί ζωή για τι τζουβντιόν αντικάς σαρ μανγκέλας βοβ. Ο Ιεχωβά να μπεκλεντίνελας πι λαόσταρ τι κερέλ σαρέ ανταλά αλλαγές γιεκ. Οκιά μπάνταρ, κερντάς τι αβέλ πάκι λέσκο λαός καζόμ νακχέλα ο βακίτι. (Ντικχέν ο πλαίσιος « Ο Ιεχωβά Κερέλα Πάκι πι  Λαός Καζόμ Νακχέλα ο Βακίτι») Καζόμ ευτυχισμέ κα αβάς σαρέ κάνα κα μπορίνας τι κεράς ο γκι αμαρέ Ντεβλέσκο ι κάθε πραγμάσαρ σο κεράσα!​—Κολ. 1:10.

16. Κατά 1919, καλά πράγματα αβένα-πες για τι ατσσόλ σε λατσσί κατάσταση ο «Άγιος Ντρομ»; (Ησαΐας 48:​17· 60:17)

¹⁶ Κάθε ντρομέστε χρειαζίντιβελα τι αβέν μπουτιά για τι ατσσόλ σε λατσσί κατάσταση. Κατά 1919, ο πράγματα σο αβιλέ για τι ετοιμάντιβελ ο «Άγιος Ντρομ» συνεχίντιλε για τι μπορίνεν ατζέ πο μπουτ τζενέ τι νασέν κατά Μπαρί Βαβυλώνα. Ο πιστός δούλος, σο μόλις διορισάλοας, ασταρντάς μπουτί ντα, κο 1921, νικαντάς εκ νεβό έντυπος σο βοηθίνελας ι τζενέν τι αγαβέν ο αλήθειες ι Γραφιάκε. Οντουβά βιβλίος, Η Κιθάρα του Θεού, τελικά κερντέ-λες εκτύπωση περίπου σιοβ εκατομμύρια φαρ 36 τσσιμπέντε, ντα μπουτ τζενέ σικλιλέ ι αλήθεια ανταλέσταρ. Ακανά, τθεράσα εκ μπουτ σουκάρ βιβλίος για τι κεράς μελέτες κατά Γραφή, ο βιβλίος Μπουτ Σουκάρ Ζωή για Πάντα! Ανταλέ τελευταίε ντιβεσέντε, ο Ιεχωβά χρησιμοποιήνελα πι οργάνωση για τι ντελ πάντα πνευματικός χαμπέ, σόσκε αντικάς βοηθίνελα-αμέν σαριλέν τι συνεχίνας αμαρό ταξίδι κο «Άγιος Ντρομ».​—Διαβάνεν Ησαΐας 48:17· 60:17.

17, 18. Κατέ γκερέλα ο «Άγιος Ντρομ»;

¹⁷ Κα μπορίναας τι βακεράς ότι, κάνα εκ τζενό δεχτίνελα τι κερέλ μελέτη κατά Γραφή, τθερέλα ι ευκαιρία τι τσσουβέλ-πες κο «Άγιος Ντρομ». Μερικοί κερένα χάνικ ταξίδι ντα σοράν νικιόνα κατά ντρομ. Γιαβερά ισί αποφασισμέ τι συνεχίνεν πουμαρό ταξίδι ανταλέστε μέχρι τι ερεσέν κο τθαν σο μανγκένα. Καβά ισί ανταβά τθαν;

¹⁸ Οντουλένγκε σο τθερένα ι ελπίδα τι τζουβντιόν κο ουρανός, ο «Άγιος Ντρομ» γκερέλα «κι Ντεβλέσκο παράδεισος» κο ουρανός. (Αποκ. 2:7) Οντουλένγκε σο τθερένα ι ελπίδα τι τζουβντιόν κι πφουβ, ανταβά ντρομ γκερέλα κο τέλος κι 1.000 μπρεσένγκο κάνα σαρέ κα αβέν τέλειοι. Άμα κερένα ταξίδι ανταλέ ντρομέστε αντιβές, μα ντικχέν παλάλ. Ντα μα νικιόν κατά ντρομ μέχρι τι ερεσέν κο νεβό ντουνιάς! Βακεράσα τουμένγκε αντράλ αμαρέ γκίσταρ «λατσσό ταξίδι».