Κο 2012, ο αρχαιολόγοι αρακχλέ χουρντέ κομμάτια εκχέ κχορέσκε σο ισινέ κερντό τσικάταρ πριν από 3.000 μπρεσά. Ο ερευνητές σαστισάλε. Σόσκε; Όχι κατά κομμάτια σο αρακχλέ, αλλά κατά λάφια σο ισινέ γραμμέ οπρά-λέντε.

Όταν ο αρχαιολόγοι ενωντέ τελικά σαρέ ο κομμάτια, μπορισάλε τι διαβάνεν ο χαναανιτικά γράμματα σο ισινέ οπράλ κο κχορό. Οτθέ ισινέ γραμμέ: «Εσβάαλ Μπεν Βεδά», σο μανγκέλα τι βακερέλ «Εσβάαλ, τσσαβό του Βεδά». Ισί η πρώτη φαρ σο ο αρχαιολόγοι αρακχλέ ανταβά ναβ γραμμέ εκχέ πουρανέ πραγμάστε.

Κι Αγία Γραφή υπαρχίντιβελα εκ γιαβέρ-ντα τζενό σο βακερένας λέσκε Εσβάαλ. Ισινέ εκ κατά τσσαβέ του Βασιλιά Σαούλ. (1 Χρονικών 8:33· 9:39) Ο καθηγητής Γιόσεφ Γκάρφινκελ, εκ οντουλένταρ σο αρακχλέ οντουβά κχορό, βακερντάς: «Ισί μπουτ σημαντικός ότι ο ναβ Εσβάαλ αρακχάσα-λες κι Αγία Γραφή, ντα ακανά εμ κο πράγματα σο αρακχλέ ο αρχαιολόγοι, σάντε αζομάν σο κυβερνίνελας ο Βασιλιάς Δαβίδ». Ανταβά ισί ατζέκ εκ παράδειγμας σο σικαβέλα ότι η αρχαιολογία υποστηρίνελα οντουλά σο βακερέλα η Γραφή!

Κι Γραφή, ο τσσαβό του Σαούλ, ο Εσβάαλ, βακέρντιβελα επίσης Ις-βοσθέ. (2 Σαμουήλ 2:10) Σόσκε ο ναβ «βάαλ» αλλάντιλο ντα γραφίντιλο ο ναβ «βοσθέ»; Ο ερευνητές βακερένα ότι οντουβά τζενό σο γραφιντάς ο βιβλίος Δεύτερο Σαμουήλ μπορεί μα τι μανγκλάς τι γραφίνελ ο ναβ Εσβάαλ επειδή ανέλας κι Ισραηλιτένγκι γκοντί τον Βάαλ, ι ντεβλές ι ζουρανέ μπαρμπαλιένγκο σο πακιάνας ο Χαναναίοι. Όμως, κο βιβλίος Πρώτο Χρονικών, μπορίνασα τι αρακχάς ο ναβ Εσβάαλ.