1, 2. (α) Σαρ κα αβέλας η ζωή μπι ι Γραφιάκο; (β) Κάνα βοηθίντιβασα πιο μπουτ κατά Ντεβλέσκο Λάφι;

ΣΑΡ κα αβέλας τουμαρί ζωή άμα να τθερένας ι Αγία Γραφή; Να κα τθερένας σοφές συμβουλές για τι οδηγίνεν-τουμέν κάθε ντιβές. Να κα τζανένας ι αλήθεια ι Ντεβλέσκε, ι ζωγιάκε ντα οντουλένγκε σο κα αβέν-πες ανγκλ’ αμέντε. Επίσης, να κα τζανένας τίποτα σαρέ οντουλένγκε σο κερντάς ο Ιεχωβά ι τζενένγκε κο πουρανέ μπρεσά.

² Ευτυχώς, αμέν να ισινάμ σε εκ ασακί κατάσταση. Ο Ιεχωβά ντινάς-αμέν πο Λάφι, ι Αγία Γραφή. Ντινάς υπόσχεση ότι λάκε λάφια κα ατσσόν για πάντα. Ο απόστολος Πέτρος χρησιμοποιηντάς ο λάφια κατά εδάφιος Ησαΐας 40:8. Παρόλο σο ανταβά εδάφιος να κερέλα λάφι συγκεκριμέ ι Γραφιάκε, μπορίνασα τι βακεράς ότι ισί ι Γραφιάκε-ντα. (Διαβάνεν 1 Πέτρου 1:​24, 25) Μπορίνασα τι βοηθίντιβας καζόμ πιο μπουτ αβέλα-πες κατά Γραφή όταν διαβάνασα-λα αμαρέ τσσιμπάτε. Οντουλά σο μανγκένα ο Λάφι ι Ντεβλέσκο πάντα αγαβένας-λες ανταβά. Κατά πουρανέ μπρεσά, ο τζενέ κερντέ μπαρέ προσπάθειες για τι μεταφράνεν ι Γραφή ντα τι ντεν-λα κο ντουνιάς, παρόλο σο  τζάνας λέντζαρ κόντρα ντα νακχένας μπαρέ δυσκολίες. Ο Ιεχωβά μανγκέλα καζόμ πιο μπουτ τζενέ αβέλα-πες «τι σώντιβεν . . . ντα τι σικλιόν ντιπ ι αλήθεια».​—1 Τιμόθεο 2:3, 4.

3. Σο κα ντικχάς ανταλέ μαθημάστε; (Ντικχ ι φωτογραφία σο ισί κι αρχή)

³ Ανταλέ μαθημάστε, κα ντικχάς σαρ ατσσιλό ο Λάφι ι Ντεβλέσκο παρόλο σο (1) αλλαξάλε ο τσσιμπά (2) αβιλέ πολιτικές αλλαγές ντα (3) μερικά τζενέ γκιλέ κόντρα οντουλέντε σο μεταφράνενας ι Γραφή. Σαρ κα βοηθίνελ-αμέν ανταβά μάθημας; Κα μπαριαρέλ αμαρί εκτίμηση ι Γραφιάκε ντα Οντουλέσκε σο γραφιντάς-λα.​—Μιχαίας 4:2· Ρωμαίους 15:4.

4. (α) Σαρ αλλάνενα ο τσσιμπά καζόμ νακχένα ο μπρεσά; (β) Σαρ τζανάσα ότι ο Ντεβέλ να μπεϊντίνελα εκ συγκεκριμέ τσσιπ; Σαρ νιωθίνενα τουμέν ανταλέσκε;

⁴ Καζόμ νακχένα ο μπρεσά, ο τσσιμπά αλλάνενα. Ο λέξεις ντα ο λάφια μπορεί τι αλλάνεν ντα τι τθερέν γιαβέρ σημασία. Μπορεί τι αβέλα τουμαρέ γκοντιάτε εκ παράδειγμας τουμαρέ τσσιμπάταρ. Ανταβά αβιλό-πες κο πουρανέ τσσιμπά-ντα. Η εβραϊκή ντα η μπαλαμανί τσσιπ σο κερένα λάφι ο τζενέ αντιβές ισί διαφορετικές κατά εβραϊκή ντα κατά μπαλαμανί τσσιπ σο κερένας αζομάν σο γραφίντιλι η Γραφή. Ο πιο μπουτ τζενέ να μπορίνενα τι αγαβέν ι Γραφή κο πουρανέ τσσιμπά σο γραφίντιλι ντα χρειαζίντιβενα μετάφραση. Μερικοί αμντίνενα ότι αν κα σικλιόνας ι πουρανί εβραϊκή ντα μπαλαμανί τσσιπ κα μπορίνενας τι αγαβέν πιο λατσσές ι Γραφή. Ανταβά όμως μπορεί μα τι βοηθίνελ-λεν αζόμ μπουτ καζόμ αμντίνενα. * (Ντικχ ι υποσημείωση) Ισινάμ πφερντέ εκτίμηση σο σαστί η Γραφή ή κάποιο μέρος λάκο μεταφρασάλο περίπου 3.000 τσσιμπέντε. Ο Ιεχωβά μανγκέλα τι βοηθίντιβεν λέσκε Λαφίσταρ τζενέ “σαρέ κατά τθεμά, κατά φυλές ντα κατά τσσιμπά”. (Διαβάνεν Αποκάλυψη 14:6) Σίγουρα, ανταβά ανέλα-αμέν ατζέ πιο πασέ αμαρέ Ντεβλέστε, σο μανγκέλα ι τζενέν ντα να ξεχωρίνελα-λεν.​—Πράξεις 10:34.

5. Σόσκε ισινέ σημαντική η Μετάφραση Βασιλέως Ιακώβου;

⁵ Ο τσσιμπά αλλάνενα ντα ανταβά επηρεάνελα ο μεταφράσεις ι Γραφιάκε-ντα. Εκ μετάφραση σο αγαβένας-λα ο τζενέ αζομάν σο νικίστιλι, πιο σοράν μπορεί μα τι αγαβένας-λα αζόμ λατσσές. Εκ παράδειγμας ισί η Μετάφραση Βασιλέως Ιακώβου σο νικίστιλι πρώτη φαρ κο 1611. Αβιλί εκ κατά πιο γνωστές αγγλικές Γραφές. Ο λάφια σο χρησιμοποιήνελας η Μετάφραση Βασιλέως Ιακώβου επηρεαντέ μπουτ ι αγγλική τσσιπ. * (Ντικχ ι υποσημείωση) Όμως, ανταγιά μετάφραση τθερέλας ο ναβ ι Ιεχωβάσκο σάντε χάνικ φαρ. Κο πιο μπουτ εδάφια κο Εβραϊκές Γραφές σο ισινέ κι αρχή ι Ντεβλέσκο ναβ, τθερέλας ι λέξη «ΚΥΡΙΟΣ» μπαρέ γραμματέντζαρ. Πιο σοράν, όταν ξανατυπωσάλι, τσσουντέ ι λέξη «ΚΥΡΙΟΣ» μπαρέ γραμματέντζαρ σε μερικά εδάφια κο Χριστιανικές Ελληνικές  Γραφές-ντα. Αντικάς, η Μετάφραση Βασιλέως Ιακώβου σικαντάς ότι ο ναβ ι Ντεβλέσκο έπρεπε τι αβέλ αντρέ κο Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές ή γιαβέρτουλους κι Καινή Διαθήκη.

6. Σόσκε ισινάμ πφερντέ εκτίμηση σο τθεράσα ι Μετάφραση Νέου Κόσμου;

⁶ Όταν νικίστιλι για πρώτη φαρ η Μετάφραση Βασιλέως Ιακώβου, ο αγγλικές λέξεις σο τθερέλας να ασούντιβενας πουρανέ. Όμως, καζόμ νακχένας ο μπρεσά κάποια λάφια πουράνιλε ντα αντιβές ισί δύσκολος τι αγαβέν-λεν ο τζενέ. Ο ίδιος αβιλό-πες με πουρανέ μεταφράσεις ι Γραφιάκε γιαβερέ τσσιμπέντε. Οτθάρ ισινάμ πφερντέ εκτίμηση σο τθεράσα ι Μετάφραση Νέου Κόσμου εκχέ τσσιμπάτε σο αγαβάσα λατσσές. Ανταγιά μετάφραση ή εκ κομμάτι λάκο ισί σε πιο μπουτ από 150 τσσιμπά. Ανταβά μανγκέλα τι βακερέλ ότι ο πιο μπουτ τζενέ κο ντουνιάς μπορίνενα τι διαβάνεν ανταγιά μετάφραση πουμαρέ τσσιμπάτε. Επειδή ισί γραμμέ εκχέ τσσιμπάτε σο νανέ πουρανί ντα αγαβάσα-λα, ο λάφια ι Ντεβλέσκε μπορίνενα τι ερεσέν αμαρέ γκίστε. (Ψαλμός 119:​97) Αλλά οντουβά σο κερέλα ι Μετάφραση Νέου Κόσμου πραγματικά ξεχωριστή ισί ότι τσσουβέλα ι Ντεβλέσκο ναβ κο σημεία σο υπαρχίντιβελας κι αρχή.

7, 8. (α) Σόσκε να μπορίνενας μπουτ Ιουδαίοι κο τρίτος αιώνας Π.Κ.Χ. τι αγαβέν ο Εβραϊκές Γραφές; (β) Σο ισί η Μετάφραση των Εβδομήκοντα;

⁷ Ο πολιτικές αλλαγές ι ντουνιάσκε μερικές φορές αλλαντέ ι τσσιπ σο κερένα λάφι ο τζενέ. Όμως, ο Ιεχωβά κατευθιντάς ο πράγματα για τι τθερέν ο τζενέ ι Γραφή εκχέ τσσιμπάτε σο μπορίνενας τι αγαβέν. Για παράδειγμας, ο πρώτα 39 βιβλία ι Γραφιάκε γραφισάλε κατά Ιουδαίοι ή γιαβέρσοϊ κατά Ισραηλίτες. Πρώτα λέντε «ντιντιλέ ο άγια λάφια ι Ντεβλέσκε». (Ρωμαίους 3:1, 2) Κι αρχή, γραφιντέ ανταλά βιβλία κο εβραϊκά ή κο αραμαϊκά. Αλλά κατά τρίτος αιώνας Π.Κ.Χ., μπουτ Ιουδαίοι να αγαβένας ι εβραϊκή τσσιπ. Σόσκε; Όταν ο Μέγας Αλέξανδρος αρχισάλο τι κερέλ κουμάντος μπουτέ τθεμέντε κο ντουνιάς, η Ελληνική Αυτοκρατορία αβιλί μπουτ μπαρί. Οτθάρ, η μπαλαμανί αβιλί η τσσιπ σο τζανένας ο τζενέ κο τθεμά σο κυβερνίνελας η Ελλάδα, ντα μπουτ τζενέ αρχισάλε τι κερέν λάφι μπαλαμανές αντί τι κερέν πουμαρί τσσιπ. (Δανιήλ 8:​5-7, 20, 21) Ανταβά κερντέας μπουτ Ιουδαίοι-ντα, οτθάρ ισινέ δύσκολος λένγκε τι αγαβέν ι Γραφή κο εβραϊκά. Σαρ κα λύντιβελας ανταβά πρόβλημας;

⁸ Περίπου 250 μπρεσά πριν τι μπιάντιβελ ο Ιησούς, ο πρώτα παντς βιβλία ι Γραφιάκε μεταφρασάλε κο μπαλαμανές. Σοράν, μεταφρασάλε ο γιαβερά-ντα Εβραϊκές Γραφές. Ανταγιά μετάφραση αβιλί γνωστή σαρ Μετάφραση των Εβδομήκοντα. Ισί η πρώτη γνωστή μετάφραση σο τθερέλας σαρέ ο Εβραϊκές Γραφές.

9. (α) Σαρ η Μετάφραση των Εβδομήκοντα ντα γιαβερά πουρανέ μεταφράσεις βοηθιντέ ι τζενέν σο διαβάνενας ο Λάφι ι Ντεβλέσκο; (β) Καβά ισί τουμαρό αγαπημέ κομμάτι κατά Εβραϊκές Γραφές;

⁹ Η Μετάφραση των Εβδομήκοντα ντινάς ι ευκαιρία κο Ιουδαίοι σο κερένας μπαλαμανές τι διαβάνεν ο Εβραϊκές Γραφές κο μπαλαμανές. Μπορίνενα τι σκεφτίνεν καζόμ χαρούμενοι ισινέ σο μπορίνενας τι ασουνέν ή τι διαβάνεν ο Λάφι ι Ντεβλέσκο πουμαρέ τσσιμπάτε; Σοράν, κομμάτια ι Γραφιάκε μεταφρασάλε γιαβερέ-ντα τσσιμπέντε σο κερένας λάφι μπουτ τζενέ, σαρ ισινέ η συριακή, η γοτθική ντα η λατινική τσσιπ. Αντικάς, πιο μπουτ τζενέ μπορίνενας τι διαβάνεν ντα τι αγαβέν ο Λάφι ι  Ντεβλέσκο, ντα αρχισάλε τι μανγκέν-λες βον-ντα. Επίσης, μπορίνενας τι τθερέν πουμαρέ αγαπημέ εδάφια, σαρ τθεράσα αμέν-ντα αντιβές. (Διαβάνεν Ψαλμός 119:​162-165) Βα, ο Λάφι ι Ντεβλέσκο ατσσιλό παρόλο σο αβιλέ-πες πολιτικές αλλαγές ντα αλλαξάλε ο τσσιμπά.

10. Σόσκε ο πιο μπουτ τζενέ να μπορίνενας τι διαβάνεν ι Γραφή αζομάν σο τζουβντιόλας ο Τζον Ουίκλιφ;

¹⁰ Καζόμ νακχένας ο μπρεσά, μπουτ τζενέ σο τθερένας εξουσία προσπαθιντέ τι κερέν ι τζενέν μα τι διαβάνεν ι Γραφή. Όμως, ο τζενέ σο μανγκένας ι Ντεβλές να τσσιναντέ τι κερέν προσπάθειες για τι τθερέν σαρέ ο τζενέ ι Γραφή. Εκ ανταλέ τζενένταρ ισινέ ο Τζον Ουίκλιφ, σο τζουβντιόλας κι Αγγλία περίπου κο 1350. Ανταβά τζενό πακιάλας ότι σαρέ έπρεπε τι μπορίνεν τι διαβάνεν ι Γραφή. Αλλά λέσκε μπρεσέντε, ο πιο μπουτ τζενέ κι Αγγλία να ασουντέας ποτές ο λάφια ι Γραφιάκε πουμαρέ τσσιμπάτε. Ο Γραφές ισινέ μπουτ πααλίς ντα ο κάθε αντίγραφος έπρεπε τι γραφίνεν-λες κο βας. Οτθάρ, μπουτ χάνικ τζενέ τθερένας Γραφή. Επίσης, ο πιο μπουτ τζενέ οντουλέ μπρεσέντε να μπορίνενας ούτε τι διαβάνεν. Μπορεί οντουλά σο τζάνας κι κχανγκιρί τι ασουντέας ι Γραφή κο λατινικά, αλλά οντιά τσσιπ ισινέ πουρανί ντα να αγαβένας-λα ο συνηθισμέ τζενέ. Σο κερντάς ο Ιεχωβά για τι τθερέν ο τζενέ ι Γραφή πουμαρέ τσσιμπάτε;​—Παροιμίες 2:​1-5.

11. Σαρ επηρεαντάς ι τζενέν η Γραφή σο μεταφραντάς ο Ουίκλιφ;

¹¹ Κο 1382, ο Τζον Ουίκλιφ ντα γιαβερά τζενέ μεταφραντέ ι Γραφή κο αγγλικά. Κάποια τζενέ σο βακέρντιβενας Λολάρδοι χρησιμοποιήνενας μπουτ ι Γραφή σο μεταφραντάας ο Ουίκλιφ. Ανταλά τζενέ μανγκένας ι Γραφή. Τζάνας πφιριντός γκαβ γκαβέστε σαρί κι Αγγλία. Ο Λολάρδοι διαβάνενας ι Γραφή κο τζενέ ντα ντένας-λεν χαρτιά σο τθερένας λάφια κατά Γραφή γραμμέ κο βας. Ο προσπάθειες σο κερντέ βοηθιντέ μπουτέ τζενέν τι σικλιόν ι Γραφιάκε.

12. Σαρ νιωθίνενας ο παπάζια για τον Ουίκλιφ ντα οντουλένγκε σο κερντάς;

¹² Ο παπάζια μισιντέ τον Ουίκλιφ, λέσκι Γραφή ντα οντουλέν σο ακολουθίνενας-λες. Γκιλέ κόντρα κο Λολάρδοι ντα ρόντενας για τι καταστραφίνεν σαρέ ο Γραφές  σο μεταφραντάς ο Ουίκλιφ. Παρόλο σο ο Ουίκλιφ μουλόας, ο παπάζια βακερντέ ότι ισινέ αιρετικός, δηλαδή ότι τζάλας κόντρα κι Καθολική Κχανγκιρί. Νικαντέ λέσκε κόκαλα σο ισινέ πραχουμέ, πφαμπαρντέ-λεν ντα φουρτιντέ ο στάχτες κι λεν Σουίφτ. Αλλά μπουτ τζενέ μανγκένας τι διαβάνεν ντα τι αγαβέν ο Λάφι ι Ντεβλέσκο ντα η Κχανγκιρί να μπορίνελας τι σταματίνελ-λες ανταβά. Κο εκατοντάδες μπρεσά σο νακχλέ από αζομάν, τζενέ κι Ευρώπη ντα γιαβερέ τθεμέντε κο ντουνιάς αρχισάλε τι μεταφράνεν ντα τι τυπώνεν ι Γραφή τσσιμπέντε σο μπορίνενας τι αγαβέν μπουτ τζενέ.

13. Καλέ πραγμάσκε ισινάμ σίγουροι; Σαρ κερέλα ανταβά πιο ζουρανί αμαρί πίστη;

¹³ Η Γραφή γραφίντιλι με το άγιος πνεύμας ι Ντεβλέσκο. Αλλά ανταβά να μανγκέλα τι βακερέλ ότι η Μετάφραση των Εβδομήκοντα, η Γραφή σο μεταφραντάς ο Ουίκλιφ, η Μετάφραση Βασιλέως Ιακώβου ή γιαβερά μεταφράσεις γραφίντιλε κατευθείαν κατά άγιος πνεύμας ι Ντεβλέσκο. Όμως, όταν ντικχάσα σαρ αβιλέ ανταλά μεταφράσεις, ισί ξεκάθαρος ότι ακριβώς σαρ βακερντάς ο Ιεχωβά, λέσκο Λάφι ατσσιλό μέχρι αντιβές. Ανταβά κερέλα πιο ζουρανί ι πίστη σο τθεράσα ότι σαρέ ο γιαβερά υποσχέσεις ι Ιεχωβάσκε κα νικιόν μπαγιά.​—Ιησούς του Ναυή 23:14.

14. Σαρ κερένα πιο ζουρανί αμαρί αγάπη ι Ντεβλέσκε οντουλά σο σικλιάσα ι Γραφιάκε;

¹⁴ Όταν σικλιάσα σαρ αρακχαντάς ο Ιεχωβά πο Λάφι, αβέλα πιο ζουρανί εμ αμαρί πίστη αλλά εμ αμαρί αγάπη λέσκε. * (Ντικχ ι υποσημείωση) Σόσκε ο Ιεχωβά ντινάς-αμέν ι Γραφή ντα πο λάφι ότι κα αρακχαβέλ-λα; Επειδή μανγκέλα-αμέν, ντα μανγκέλα τι σικλιαρέλ-αμέν αμαρέ λατσσιμάσκε. (Διαβάνεν Ησαΐας 48:​17, 18) Ανταβά κερέλα-αμέν τι μανγκάς-λες ντα τι ντας-λες καν.​—1 Ιωάννη 4:​19· 5:3.

15. Σο κα ντικχάς κο γιαβέρ μάθημας;

¹⁵ Αμέν μανγκάσα μπουτ ο Λάφι ι Ντεβλέσκο. Σαρ όμως μπορίνασα τι βοηθίντιβας καζόμ πιο μπουτ αβέλα-πες κατά διάβασμας ι Γραφιάκο; Σαρ μπορίνασα τι βοηθίνας οντουλέν σο αρακχάσα κο έργος τι εκτιμίνεν ι Γραφή; Σαρ μπορίνενα οντουλά σο σικλιαρένα κο συναθροίσεις τι αβέν σίγουροι ότι σαρέ οντουλά σο σικλιαρένα ισί βασισμέ κο Λάφι κι Ντεβλέσκο; Κα ντικχάς ανταλά ερωτήσεις κο γιαβέρ μάθημας.