ΑΖΟΜΑΝ σο ισινέ τερνό, μο ντατ, ο Άρθουρ, πακιάλας μπουτ ι Ντεβλές ντα μανγκέλας τι αβέλ παπάζι κι κχανγκιρί των μεθοδιστών. Όμως, αλλαντάς άποψη όταν διαβαντάς ο έντυπα σο τθερένας ο Σπουδαστές της Γραφής ντα αρχισάλο τι κερέλ παρέα λέντζαρ. Κο 1914, όταν μο ντατ ισινέ 17 μπρεσένγκο, μπολντιλό. Κο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, καλιντέ-λες τι υπηρετίνελ κο στρατός, αλλά βοβ να μανγκλάς τι συμμετεχίνελ κο τζένγκι. Οτθάρ, τσσουντέ-λες κο Φυλακές Κίνγκστον κο Οντάριος του Καναδά για ντες μάσεκ. Όταν νικίστιλο κατά φυλακή, αβιλό βιβλιοπώλης διάκονος, σαρ βακέρντιβενας αζομάν ο σκαπανείς.

Κο 1926, μο ντατ παντρισάλο τη Χέιζελ Γουίλκινσον. Λάκι ντάι σικλιλίας ι αλήθεια κο 1908. Ισινάμας ντούι πφραλά ντα ντούι πφενιά, ντα με μπιάντιλομ δεύτερος κο 1931, στις 24 Απριλίου. Μο ντατ μανγκέλας ντα σεβάνελας ι Γραφή, ντα σικλιαρντάς αμέν-ντα τι κεράς-λες ανταβά. Ο πιο σημαντικός πράγμας αμαρέ ζωγιάτε ισινέ τι ντας λατρεία ι Ιεχωβάς. Μπουτ φαρ τζάας κχερ κχερέστε σαρ φαμιλί για τι βακεράς ο λατσσέ αμπέρια.—Πράξεις 20:20.

Κο 1939, αρχισάλο ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Ο γιαβέρ μπρες, οντουλά σο κυβερνίνενας κο Καναδάς νικαντέ εκ νόμος σο βακερέλας ότι ο Μάρτυρες του Ιεχωβά έπρεπε τι τσσιναβέν τι κερέν ο έργος. Ο τσσαβέ κο σχολεία έπρεπε τι χαιρετίνεν ι σημαία ντα τι γκιλιαβέν ο εθνικός ύμνος πουμαρέ ταξιέντε. Ο δάσκαλοι μουκχένας μι πφενιά την Ντόροθι ντα μαν τι νικιάς αβρί κατά τάξη όταν αβέλας-πες ανταβά. Αλλά εκ ντιβές, μι δασκάλα βακερντάς μάνγκε ότι ισινόμ νταρανό για τι κερέλ-μαν τι λατζάβ. Μετά κατά σχολείος, μερικοί μι συμμαθητένταρ αβιλέ ούρια οπρά-μάντε ντα περαντέ-μαν τελέ. Αλλά ανταβά κερντάς-μαν τι αβάβ πιο αποφασισμέ τι “ασουνάβ ι Ντεβλές σαρ άρχοντας παρά ι τζενέν”.—Πράξεις 5:29.

Κο 1942, τον Ιούλιο, όταν ισινόμας 11 μπρεσένγκο, μπολντιλόμ εκχέ γουρνάτε σε εκ στάβλος. Μπεϊντίναβας μπουτ τι υπηρετίναβ σαρ σκαπανέας διακοπών όταν πφαντιόνας ο σχολεία. Αντιβές ανταβά βακέρντιβελα βοηθητικός σκαπανικός. Εκ μπρες, μπορισάλομ τι τζαβ γιαβερέ τρινέ πφραλέντζαρ κο βόρειος Οντάριος για τι κεράς λάφι ι Ντεβλέσκε μερικέ τζενέντε σο λένγκι μπουτί ισινέ τι τσσινέν καστά.

Κο 1949, τον Μάιο, αρχισάλομ ο τακτικός σκαπανικός. Βακερντέ μάνγκε τι τζαβ τι βοηθίναβ οτθέ σο χτίντιβελας ο γραφείος τμήματος κο Καναδάς, ντα πιο σοράν αρχισάλομ τι υπηρετίναβ κο Μπέθελ του Καναδά. Διορίντιλομ οτθέ σο τυπώντιβενας ο έντυπα. Ντάβα-μαν γκοντί ότι κεράας μπουτί σαστί ιράτ για μπουτ εβδομάδες κάνα τυπώναας φυλλάδια σο βακερένας για το διωγμός σο τθερέλας ο λαός ι Ιεχωβάσκο κο Καναδάς.

Πιο σοράν, κερντόμ μπουτί κο Τμήμας Υπηρεσίας. Διορίντιλομ τι λαβ συνέντευξη κατά σκαπανείς σο κα υπηρετίνενας κο Κεμπέκ, σο οτθέ υπαρχίντιβελας μπουτ μπαρό διωγμός. Εκ οντουλέ σκαπανίνταρ ισινέ η Μαίρη Ζαζούλα κατά Έντμοντον της Αλμπέρτα. Λάκο ντατ ντα λάκι ντάι ισινέ Ορθόδοξοι. Επειδή η Μαίρη ντα λάκο πιο μπαρό πφραλ να μανγκλέ τι τσσιναβέν τι κερέν μελέτη κατά Γραφή, λένγκο ντατ ντα λένγκι ντάι παλντιντέ-λεν κατά κχερ. Η Μαίρη ντα λάκο πφραλ μπολντιλέ κο 1951, τον Ιούνιο, ντα σιοβ μάσεκ πιο σοράν αρχισάλε τι κερέν σκαπανικός. Ενώ λάβας συνέντευξη κατά Μαίρη, αγαντόμ ότι μανγκέλας μπουτ ι Ιεχωβάς. Σκεφτίναβας ότι ισινέ η τζουβέλ σο κα μανγκάβας τι παντρίναβ. Εννιά μάσεκ πιο σοράν παντρισάλαμ—στις 30 Ιανουαρίου κο 1954. Μετά από εκ εβδομάδα, βακερντέ αμένγκε τι λας εκπαίδευση για τι κεράς ο έργος περιοχής. Ο γιαβερά ντούι μπρεσά κερντάμ ο έργος περιοχής κο βόρειος Οντάριος.

 Καζόμ ο έργος ι Ντεβλέσκο σαρό κο ντουνιάς αβγατίντιβελας, χρειαζίντιβενας πιο μπουτ ιεραπόστολοι. Η Μαίρη ντα με πακιάας ότι, αφού μπορίναας τι αντιχίνας ο βεν κο Καναδάς ντα ο κουνούπια σο ισινέ κο νιλάι, κα μπορίναας τι τζουβντιάς κάι-ντα τι τζάας. Παρακολουθιντάμ ι τάξη 27 της Σχολής Γαλαάδ ντα τελειωσάλαμ κο 1956 τον Ιούλιο. Κο Νοέμβριος ισινάμας αμαρέ νεβέ κχερέστε—κι Βραζιλία.

Όταν ερεσλάμ κι Βραζιλία, αρχισάλαμ τι σικλιάς πορτογαλικά. Πρώτα, σικλιλάμ σαρ τι πουτράς συζητήσεις. Σοράν, σικλιλάμ εκ απλή παρουσίαση για τι ντας ο περιοδικά. Αζομάν, νικίστιλαμ κο έργος ντα αρακχλάμ εκχέ τζουβλιά σο σικαντάς ενδιαφέρον. Βακερντάμας ότι, άμα εκ τζενό κα σικαβέλας ενδιαφέρον, κα διαβάναας λέσκε εδάφια σο βακερένα σαρ κα αβέλ η ζωή όταν κα κυβερνίνελ η Βασιλεία ι Ντεβλέσκι. Οτθάρ, διαβαντόμ ο εδάφια Αποκάλυψη 21:3, 4—ντα χωρίς τι αγαβάβ μπαϊλντισάλομ! Να ισινόμας σικλό κο μπουτ τατιπέ ντα κι υγρασία. Λιντάς-μαν μπουτ καιρός τι συνηθίναβ κο τατιπέ.

Διορισάλαμ ιεραπόστολοι κι πόλη Κάμπος. Αντιβές, υπαρχίντιβενα 15 εκκλησίες οτθέ! Αλλά όταν γκιλάμας, ισινέ σάντε εκ όμιλος κι πόλη ντα εκ ιεραποστολικός κχερ σο μπεσένας σταρ πφενιά: η Έστερ Τρέισι, η Ραμόνα Μπάουερ, η Λουίζα Σβαρτς, ντα η Λορέιν Μπρουκς (ακανά βακέρντιβελα Γουόλεν). Ο διορισμός σο τθεράβας κο ιεραποστολικός κχερ ισινέ τι βοηθίναβ κο τθοϊπέ κι σεΐνγκο ντα τι αρακχάβ καστά για τι μπορίνας τι κεράς χαμπέ. Εκ ιράτ σο ισινέ Δευτέρα, μετά κατά Μελέτη Σκοπιάς, η Μαίρη ξαπλωσάλιας κο καναπές ντα τθερέλας πο σορό εκχέ γιαστικίστε. Βακεράας σαρ νακχλάμας οντουβά ντιβές. Όταν η Μαίρη ιστίντιλι, εκ σαπ νικίστιλο τελάλ κατά γιαστίκι! Νταρασάλαμ μπουτ μέχρι τι μουνταράβ-λες.

Αφού σικλιλάμ πορτογαλικά εκ μπρες, αρχισάλαμ ο έργος περιοχής. Υπηρετίναας τθεμέντε σο να ισινέ ρεύμας. Σοβάας μεντερίντε ντα ταξιδίναας γκραστέντζαρ ντα σουστέντζαρ. Εκ φαρ γκιλάμ τρενόσαρ σε εκ πόλη κο βεσά για τι κεράς έργος. Νοικιαντάμ εκ δωμάτιος οτθέ. Ο γραφείος τμήματος μπουτσσαντάς αμένγκε 800 περιοδικά για τι τθεράς-λεν κο έργος. Έπρεπε τι τζας μπουτ φαρ κο ταχυδρομείος για τι λας ο κούτες σο τθερένας ο περιοδικά.

Κο 1962, αβιλί-πες η Σχολή Διακονίας της Βασιλείας μπουτέ τθεμέντε κι Βραζιλία. Για σιοβ μάσεκ, έπρεπε τι τζαβ κο σχολές μπι μι ρομνιάκο. Σικλιαρντόμ ι πφραλέν κο Μανάους, κο Μπελέμ, κι Φορταλέζα, κι Ρεσίφε ντα κο Σαλβαδόρ. Όταν ισινόμας κο Μανάους, οργανωντόμ εκ συνέλευση περιφερείας εκχέ κτιριόστε σο αβένας-πες όπερες. Επειδή ντέλας μπουτ μπρισίμ, να τθεράας μπουτ πανί πάκι για τι πιας ούτε τθεράας εκ λατσσό τθαν για τι χαν ο πφραλά ντα ο πφενιά κι συνέλευση. Κερντόμ λάφι εκχέ τζενέσαρ σο ισινέ αξιωματικός κο στρατός ντα εξηγιντόμ λέσκε ο πρόβλημας σο τθεράας. Βοβ κανονιντάς τι ανέλ αμένγκε μπερεκέτι πανί για τι τθεράς σαρί κι συνέλευση. Επίσης, μπουτσσαντάς φανταρόν για τι στήνεν ντούι μπαρέ τσαντίρια, σο χρησιμοποιηντάμ-λεν σαρ κουζίνα ντα καφετέρια.

Καζόμ λειπίναβας, η Μαίρη κερντάς έργος εκχέ τθανέστε σο τθερέλας μπουτ μαγαζιά. Οτθέ καέκ να ενδιαφερίντιβελας τι σικλιόλ ι Γραφιάκε. Οντουλά τζενέ σο τθερένας ο μαγαζιά, αβιλέας κατά Πορτογαλία κι Βραζιλία για τι κερέν μπουτί ντα τι νικαβέν  λοβέ. Η Μαίρη ισινέ στεναχωριμέ ντα βακερντάς μερικέ πφενίνγκε: «Να κα μανγκάβας ποτές τι μπεσάβ κι Πορτογαλία». Χάνικ πιο σοράν λιντάμ εκ γράμμας. Ισινέ εκ πρόσκληση για τι υπηρετίνας κι Πορτογαλία, οτθέ σο ο έργος ισινέ απαγορευμέ. Η Μαίρη να μπορίνελας τι πακιάλ-λες! Αλλά δεχτιντάμ ο διορισμός ντα γκιλάμ κι Πορτογαλία.

Κο 1964, τον Αύγουστο, ερεσλάμ κι Λισαβώνα της Πορτογαλίας. Ο ασκέρια σο ισινέ οτθέ κερένας ι ζωή ι πφραλένγκι μπουτ δύσκολη. Οτθάρ, κι αρχή ισινέ πιο λατσσό μα τι αρακχίντιβας ι πφραλέντζαρ. Πρώτα, μπεσλάμ εκχέ δωματιόστε σε εκ χουρντό ξενοδοχείος. Σοράν, όταν λιντάμ αμαρέ βίζες, νοικιαντάμ εκ πιο μπαρό κχερ. Μετά από παντς μάσεκ, να ισινέ επικίνδυνος τι τζας τι αρακχάς ι πφραλέν κο γραφείος τμήματος. Ισινάμας μπουτ χαρούμενοι σο μπορισάλαμ τι τζας κι συνάθροιση!

Επειδή ο έργος ισινέ απαγορευμέ, ο ασκέρια πφαντέας ο Αίθουσες Βασιλείας ντα ο συναθροίσεις αβένας-πες κο κχερά κι πφραλένγκε. Μπουτ φαρ ρόντενας λένγκε κχερέντε. Γκερένας μπουτέ πφραλέν ντα πφενίν κο αστυνομικά τμήματα για τι κερέν λένγκε ανάκριση. Ο ασκέρια συμπεριφερίντιβενας με μπέτι τρόπος κο πφραλά ντα προσπαθίνενας τι κερέν-λεν τι μουτθαβέν ο ναβά ι υπεύθυνε πφραλένγκε. Οτθάρ, για τι αρακχαβέν ο εκ ι γιαβερές, ο πφραλά τσσιναντέ τι χρησιμοποιήνεν ο επίθετα ντα ντένας βίκος ο εκ ι γιαβερές σάντε λένγκε ναβέντζαρ.

Οντουβά σο μανγκάας ισινέ τι μπορίνεν ο πφραλά τι λεν ο έντυπα σο κα βοηθίνενας-λεν τι κερέν υπομονή. Η Μαίρη γραφίνελας κι γραφομηχανή ο μαθήματα ι Σκοπιάκε ντα γιαβερά έντυπα. Σοράν, χρησιμοποιήναας ο χαρτιά σο γραφίνελας βόι για τι νικαβάς μπερεκέτι φωτοτυπίες ι πφραλένγκε.

Κο 1966, τον Ιούνιο, αβιλό εκ μπαρό δικαστήριος κι Λισαβώνα. Ο 49-ντα πφραλά ντα πφενιά κατά Εκκλησία Φέιζου δικάντιβενας επειδή γκιλέας αποτσοράλ εκχέ συναθροισιάτε σο αβιλίας εκχέ κχερέστε. Για τι προετοιμάναβ-λεν για το δικαστήριος, με κερντόμ-μαν ο δικηγόρος σο κα προσπαθίνελας τι σικαβέλ ότι ο πφραλά ισινέ παράνομοι. Τελικά, όμως, αμαρέ 49 πφραλά ντα πφενιά δικάντιλε. Γκιλέ σαρέ κι φυλακή ντα μπεσλέ από 45 ντιβεσά μέχρι παντς επκάς μάσεκ. Όμως, ο δικαστήριος σο αβιλό ισινέ εκ ευκαιρία τι βακεράς ο λατσσέ αμπέρια. Αμαρό δικηγόρος βακερντάς κο δικαστήριος ο λάφια σο βακερντάας ο Γαμαλιήλ. (Πράξεις 5:33-39) Σοράν, νικίστιλε κο εφημερίδες οντουλά σο αβιλέ-πες κο δικαστήριος. Χαιρισάλαμ μπουτ επειδή αμαρό δικηγόρος αρχισάλο τι κερέλ μελέτη κατά Γραφή ντα τζάλας κο συναθροίσεις.

Κο Δεκέμβριος του 1966, διορισάλομ επίσκοπος τμήματος ντα ασχολίντιβαβας μπουτ σαάτια πραγματέντζαρ σο τθερένας τι κερέν με το νόμοι. Κεράας σο νακχέλας αμαρέ βαστέσταρ για τι μπορίνας τι σικαβάς ότι ο έργος σο κερένας ο Μάρτυρες του Ιεχωβά κι Πορτογαλία να ισινέ παράνομος. (Φιλιππησίους 1:7) Τελικά, στις 18 Δεκεμβρίου του 1974 αβιλάμ νόμιμη θρησκεία. Ο πφραλά Νάθαν Νορ ντα Φρέντερικ Φρανς αβιλέ κατά κεντρικά γραφεία ντα παρακολουθιντάμ εκ μπουτ σημαντική συνάθροιση σο αβιλί κο  Οπόρτος ντα κι Λισαβώνα. Κο ντούι-ντα πόλεις γκιντισάλε συνολικά 46.870 τζενέ.

Ο Ιεχωβά βοηθιντάς τι βακέρντιβεν ο λατσσέ αμπέρια μπουτέ νησίντε σο οτθέ ο τζενέ κερένα λάφι πορτογαλικά, σαρ για παράδειγμας κο Αζόρες, κι Μαδέρα, κο Πράσινος Ακρωτήριος, ντα κο Σάου Τομέ ντα Πρίνσιπε. Επειδή ο Μάρτυρες σο μπεσένας οντουλέ τθεμέντε αβιλέ πιο μπουτ, χρειαζίντιβαας πιο μπαρό γραφείος τμήματος. Όταν κερντιλό, ο πφραλ Μίλτον Χένσελ κερντάς ι ομιλία αφιέρωσης στις 23 Απριλίου 1988. Ι ομιλία ασουντέ-λα 45.522 πφραλά ντα πφενιά. Επίσης 20 πφραλά ντα πφενιά σο ισινέας ιεραπόστολοι κι Πορτογαλία αβιλέ βον-ντα για την αφιέρωση.

Σαρέ ανταλά μπρεσά, η Μαίρη ντα με χαιρισάλαμ σο σικλιλάμ μπουτ πράγματα κατά πιστά πφραλά. Για παράδειγμας, όταν γκιλόμ γιεκ ι πφραλέσαρ Θεοντόρ Τζάρας σε εκ επίσκεψη ζώνης, σικλιλόμ κάτι μπουτ σημαντικός. Κο γραφείος τμήματος σο κα τζάας υπαρχίντιβελας εκ μπαρό πρόβλημας, ντα ο πφραλά κατά Επιτροπή του Τμήματος κερντέας ο πιο λατσσό σο μπορίνενας για τι λύνεν οντουβά πρόβλημας. Νιωθίνενας μπέτι επειδή ναστί κερένας κάτι γιαβέρ. Οτθάρ, ο πφραλ Τζάρας, για τι παρηγορίνελ-λεν, βακερντάς: «Ακανά αβιλό ο σαάτι για τι μουκχάς ο άγιος πνεύμας τι κερέλ πι μπουτί». Επίσης, να κα μπιστράβ ποτές κάτι σο βακερντάς ο πφραλ Φρανς πριν από μπουτ μπρεσά, όταν η Μαίρη ντα με γκιλάμας κο Μπρούκλιν. Κάποιοι μανγκλέ λέσταρ εκ συμβουλή ντα βοβ βακερντάς: «Η συμβουλή σο ντάβα ισί: Ατσσόν πασέ κι Ιεχωβάσκι οργάνωση εμ κο εύκολα εμ κο δύσκολα ντιβεσά. Σάντε ανταγιά οργάνωση κερέλα ο έργος σο βακερντάς ο Ιησούς πι μαθητένγκε τι κερέν—τι βακερέν ο λατσσέ αμπέρια ι Ντεβλέσκε Βασιλειάκε!»

Η Μαίρη ντα με αρακχλάμ μπαρί χαρά επειδή κερντάμ-λες ανταβά. Επίσης, ντάσα-αμέν γκοντί μπουτ σουκάρ πράγματα κατά επισκέψεις ζώνης σο κερντάμ σε μπουτ γραφεία τμήματος σαρό κο ντουνιάς. Χαιρισάλαμ μπουτ σο αρακχλάμ εμ τερνέ εμ πφουρέ τζενέν σο υπηρετίνενας ι Ιεχωβάς. Βακεράας λένγκε ότι ο Ιεχωβά εκτιμίνελα σαρέ οντουλά σο κερένα ντα ενθαρρύναας-λεν τι συνεχίνεν τι υπηρετίνεν-λες.

Νακχλέ μπουτ μπρεσά, ντα ακανά ο ντούι-ντα ισινάμ πιο μπουτ από 80 μπρεσένγκε. Η Μαίρη τθερέλα μπουτ προβλήματα υγείας. (2 Κορινθίους 12:9) Επίσης, νακχλάμ γιαβερά-ντα δοκιμασίες. Αλλά ανταλά δοκιμασίες κερντέ αμαρί πίστη πιο ζουρανί ντα βοηθιντέ-αμέν τι αβάς πιο αποφασισμέ τι ατσσάς πιστοί κο Ιεχωβά. Κάνα σκεφτίνασα σαρέ οντουλά μπρεσά σο υπηρετίναας ι Ιεχωβάς, τζανάσα ότι ευλογιντάς-αμέν ντα ντικχλάμ μπουτέ τροπόντζαρ λέσκο λατσσιπέ σο να αξίνασα-λες. *—Ντικχ ι υποσημείωση.