Yang pafundinau anch yidiamu

Yang pafundinau anch yidiamu

Ninive wadinga musumb ukweta yikumbu yiwamp nakash ni ma monima

Ov, Wij?

Ov, Wij?

Yom ik yashikena musumb wa Ninive kupwa kwa chirung cha Yona?

MU MUVU wa 670 K.C.C., want wa Asiria wikala wa kusambish kujimb pa mangand mawonsu. Kapend ka Internet ka British Museum kalejen anch: “Want winou wading udiokil kamu kurand kwa Shipre djat ni kwi ngangel kwa ngand ya Iran, ni chisu chimwing washika djat ni ku Idjibit.” Ni musumb wa Ninive wading mu want winou wawiy wadinga wa kusambish kujimb pa mangand. Mwading ma monima majim mashimokishena, ma park mawamp, jindond jisangareshina, ni ma bibiliyotek majim nakash. Mazu madinga pa rubumbu ratanau mu Ninive wa pasak mading mamekeshin anch mud ant in awonsu a in Asiria, Mwant Ashurbanipal witazuka niyend anch “mwin mangand.” Mu kusut kwa chisu, Asiria ni Ninive yamekana kwikal misumb yakad kutwish kurishikish.

Dikand dia pa Mangand Mawonsu dia Asiria diading want wa kusambish kujimb pa mangand pa chisu chinicha

Chikalap nchik mwamu, chisu chikalay Asiria ni dikand nakash, muprofet wa Yehova, Sofoniy walejana anch: “[Yehova] ukez kayishesh in Asiria. . . . Ukez kashesh musumb wa Ninive kwikal mankur, ukez kaum chau wakad mem.” Chikwau kand, muprofet wa Yehova Nahum walonda anch: “Buwany utad wa argent! Buwany kand utad wa or! . . . Musumb wa Ninive aushesha, washal wakad antu, wikala mankur! . . . [Antu] awonsu akeza kakuman ey, akez kakuchin. Chad akez kalond anch: ‘Ninive ushil yibumbur kusu!’” (Sof. 2:13; Nah. 2:10, 11; 3:7) Pateshau uprofet winou, antu afanyina kwiyipul anch: ‘Ov, yom yiney yikutwish kamu kusadik chakin?’ Ov, kud kamu chakin ukutwisha kurishikish in Asiria?’ Yafanyina kumekan mud yikutwishap kusadik.

Ninive washala chipelel cha mankur!

Ap mwamu, yom yading yakad kutongin yasadika! Chisu chikemp kurutu kwa kushik muvu wa 600 K.C.C., in Asiria ayirishikisha kud in Babilon ni in Mediy. Dinsudien, Ninive washala mankur ni antu avuramena musumb winou! Kukwatijan ni buku umwing wa mu Metropolitan Museum of Art mu New York, musumb awosha, ni antu akat kwijik musumb wa Ninive ching kusutin Bibil.” Pa Kapend ka Sosiete wa in Kukimbijol Pansh Yom ya Pakur alejen anch: “Kwikil kand muntu ukweta kashinsh anch musumb ujim wa in Asiria wadingaku kamu chakin.” Pakwez mu muvu wa 1845, Austen Henry Layard, mwin kukimbijol yom ya pansh ya pakur, wasambisha kupund mu mankur ma Ninive. Yingambangamb yatanau yamekesha anch Ninive wading musumb wa uyaj nakash.

Kuwanyin kwa uprofet piur pa Ninive kukasikeshin ruchingej retu anch ma uprofet ma Bibil malejena kusheshik kwa mant makweta dikand ma mangand minam makuwanyin kamu.​—Dan. 2:44; Kuj. 19:15, 19-21.