Yang pafundinau anch yidiamu

Yang pafundinau anch yidiamu

Imburij Ritiy ni Kuziyin Kwa Nowa, Daniel ni Job

Imburij Ritiy ni Kuziyin Kwa Nowa, Daniel ni Job

‘Nowa, ni Daniel, ni Job . . . , awiy afanyina kupandish mwom yau mulong wa kutentam kwau ayinau.’ —EZEKIEL 14:14.

MIMINY: 89, 119

1, 2. (a) Mulong wak kushinshikin chilakej cha Nowa, Daniel ni cha Job kukutwish kutukasikesh? (b) Yom ik yasadika chisu chafunday Ezekiel mazu madia mu Ezekiel 14:14?

OV, UDI mu yisu yikash ni ya mar mulong uyedin, ukwetap nfalang ap mulong akuzengodin? Yisu yimwing chikukasikedining kwikal ni musangar mu mudimu wey mulong wa Yehova? Anch wiyovil mwamu, kushinshikin chilakej cha Nowa, Daniel ni Job kukutwish kukukasikesh. Amakundj inay ading akad kuwanyin ni ading arishin ni milong yimwing mudi yitukweta kand nlel. Yisu yimwing, ap mwom yau yading mu ubaj nakash. Pakwez ashala ashinshamena kudi Yehova ni wayimana mudi yilakej ya ritiy ni kuziyin.—Tang Ezekiel 14:12-14.

2 Ezekiel wafunda mazu madia mu verse wa mutu wa mulong winou mu Babilon mu muvu wa 612 kurutu kwa Kristu. * (Tal mazu ma kwinshin.) (Ezekiel 1:1; 8:1) Mazu minam wamafunda chisu chikemp kurutu kwa kumushesh Yerusalem mu muvu wa 607. Ching kusu antu akemp a mu Yerusalem ading ashinshamena ni in kuziyin mudi Nowa, Daniel, ni Job awiy apanda. (Ezekiel 9:1-5) Jeremiy, Baruk, Ebed Melek, nau in Rekab ading pakach pa antu apanda.

3. Yom ik tukwileja mu mutu wa mulong winou?

3 Chilik chimwing ni nlel, ching antu amenay Yehova anch atentamin, antu adia mudi Nowa, Daniel ni Job, awiy akupanda kwinsudiel kwa mangand minam mayimp. (Kujingunik 7:9, 14) Chawiy el twilejany mulong wak Yehova wasadina antu inay asatu mudi yilakej ya antu asala yom yitentamina ku mes mend. Tukwisambin (1) milong yadingay nich umwing ni umwing (2) mutapu tukutwisha kwimburij ritiy rau ni kuziyin.

NOWA WADING USHINSHAMEN NI MWIN KUZIYIN MU MIVU 900 NI KUSUT!

4, 5. Milong ik yimwing yadingay nich Nowa, ni yom ik yishimwokishena piur pend?

4 Milong ik yimwing yadingay nich Nowa? Mu chirung cha Enok, ngakiril wa Nowa, antu ading ayipa kal kwau nakash. Alondang ‘yom yiyimp’ piur pa Yehova. (Jud 14, 15) Ngand yikala yiyimp nakash ni chisum. Mu chisu cha Nowa, “ngand. . . yizulijana nich chisum chikash.” Angel ayimp eza panap pansh ni adjala mijimbu ya antu ni ata amband. An avalau ading aswejin nakash ni in chisum. (Disambishil 6:2-4, 11, 12) Pakwez muntu ni muntu wamana kamu anch Nowa wading ushalijadin nau. Bibil ulondin anch “Nowa watapa dilau kudi [Yehova].” Chinyim nau antu adingay nend, ndiy wading utentamin. “[Nowa] wenda pamwing ni Nzamb [wakin].”—Disambishil 6:8, 9.

5 Mazu minam matulejin chom ik piur pa Nowa? Chakusambish, tong piur pa mivu yivud yasalay Nowa mulong wa kumusadin Yehova nich kushinshaman mu mangand mayimp kurutu kwa Mabeb kwez. Chadingap anch wasala mwamu mu mivu 70 ap 80 kwau, pakwez yading mivu 600 ni kusut! (Disambishil 7:11) Cha kaad, vurik anch kadingap ni chikumangen mudi tukweta etu nlel chafanyina kumukwash ni kumukasikesh. Chimeken anch ap anamakwend amakundj nau amband kamukwashap kwend. *—Tal mazu ma kwinshin.

6. Mutapu ik wamekeshay Nowa kutakaman kujim?

6 Nowa katongap anch chitin kwau kwikal ching kusu muntu muwamp. Wayileja antu akwau nich kutakaman piur pa ritiy rend mudiay Yehova. Bibil umutazukin anch ‘mwin kulejan wa kutentam.’ (2 Pita 2:5) Kambuy Paul walonda piur pa Nowa anch: “Ku [ritiy rend] ndiy wayifisha nich in mangand.” (Hebereu 11:7) Chakin kamu antu amusipa ni apakisha kumukangesh. Pamwing ap asala yom mulong wa kumwovish nayimp. Pakwez Nowa kayovap antu wom. (Jinswir 29:25) Wading ni ritiy, chawiy Yehova wamwinkisha kutakaman. Ni uyinkishin kand atushalapol end awonsu ashinshamena kutakaman mudi kwinoku.

7. Milong ik yadingay nich Nowa chisu chading chisadinay waat?

7 Nowa wading wikadin kal ushinshamena kudiay Yehova mu mivu 500 ni kusut pamulejau kudi Yehova kusal waat ujim. Waat winou afanyina kuusadin mulong wa kupandish antu amwing ni annam ku Mabeb. (Disambishil 5:32; 6:14) Kusal waat ujim mudi winou kwafanyina kumekan mudi kukasiken nakash kudiay Nowa. Ni chakin kamu wijika anch antu akumusip nakash ni kusal anch mwom wikala wa mar. Pakwez Nowa wading ni ritiy ni wamuziyina Yehova. ‘Ndiy wasala kamu mudi mwamulejau.’—Disambishil 6:22.

8. Mutapu ik wachingejinay Nowa mudiay Yehova mulong wa kukwash maswir ma dijuku diend?

8 Nowa wading kand ni mulong ukwau. Wading ni chisend cha kuwanish maswir ma mukajend nau anend. Kurutu kwa Mabeb, antu asalang mudimu nakash mulong wa kwikal ni yakudia. Nowa niyend wasalang mwamu. (Disambishil 5:28, 29) Pakwez ndiy kalikap anch maswir ma dijuku diend mikala diyingishin dia kwiyakamish nakash. Kumusadin Yehova kwading kwa usey nakash mu mwom wend. Ap anch Nowa wading ukwatiken nakash mulong wa kusal waat mu mivu pamwing 40 ap 50, wadandamena kushinshikin padiay Yehova. Ni wasala mwamu mu mivu yikwau 350 kupwa kwa Mabeb. (Disambishil 9:28) Nowa wading chilakej chiwamp cha ritiy ni cha kuziyin!

9, 10. (a) Mutapu ik tukutwisha kwimburij ritiy ni kuziyin kwa Nowa? (b) Anch ukwatin mupak wa kuziyin yijil ya Nzamb, yom ik ufanyidina kwikal nich kashinsh?

9 Mutapu ik tukutwisha kwimburij ritiy ni kuziyin kwa Nowa? Tukat kusal mwamu chisu tukata kulondin chitongijok cha Yehova piur pa yom yiwamp, chisu tukata kulik kwiyandjik mu mangand ma Satan ni chisu tukata kumutek Yehova pa ndond ya kusambish. (Mateu 6:33; Yohan 15:19) Chakin kamu, mulong wa mayingishin minam, mangand makat kutukis. Chilakej, mulong tukwatin mupak wa kuziyin yijil ya Nzamb piur pa kumanijan kwa ikundj ni mband ni piur pa uruw, antu akutwish kutulond yom yiyimp ku ma radio, televizion ap mu ma jurnal. (Tang Malakiy 3:17, 18.) Mudi Nowa, tukatap kwov wom wa antu. Tumwoviling Yehova wom, charumburik anch tukwet kalimish kakurukina mulong wendendiy ni tukatinap anch tumurumbukina. Twij nawamp anch ndiy kwend Muntu umwing ukutwisha kutwinkish mwom wa chikupu.—Luka 12:4, 5.

10 Iyipula anch: ‘Ov, nikudandamen kusal yom yidia yiwamp ku mes ma Nzamb ap anch antu akwau ansip ap anlond nayimp? Nichingejin anch Yehova ukutwish kuwanyish maswir ma dijuku diam, ap anch chikasiken kuman nfalang?’ Anch wamuchingejin Yehova ni kumuziyin mudi mwasalay Nowa, ukutwish kwikal nich kashinsh anch Yehova ukukulam.—Filip 4:6, 7.

DANIEL WADING USHINSHAMEN NI MWIN KUZIYIN AP ANCH WADING USHICH MU MUSUMB UYIMP

11. Milong ik yijim yadingay nich Daniel nau arund nend asatu mu Babilon? (Tal chipich cha kwisambishin.)

11 Milong ik yimwing yadingay nich Daniel? Daniel amutwala kushakam ku usu mu Babilon, musumb wa wingendj wading wizwila nau anzamb a makasu ni yom ya ayilembil. Antu ading kwinakwa ading ayikisin in Yuda ni ayisipang pamwing ni Nzamb wau, Yehova. (Kuseng 137:1, 3) Yom yiney yafanyina kumusal Daniel nayimp nakash pamwing nau in Yuda akwau ading amukatina Yehova! Chikwau kand, antu avud ading kumutalang nakash Daniel ni arund nend asatu Hanania, Mishayel ni Azaria mulong afanyina kuyifumb mulong wa kumusadin mwant wa Babilon mudimu. Afanyina kudia yakudia ya mwant, mu yakudia yiney mwading yom yijidikinay Yehova antu end kudia. Pakwez Daniel kakatap ‘kwijondish nich yakudia yiwamp ya mwant.’—Daniel 1:5-8, 14-17.

12. (a) Daniel wading muntu wa mutapu ik? (b) Yehova wamumana Daniel mutapu ik?

12 Daniel wading ni mulong ukwau, wamekana kwisambishil mudi udiap kwau mulong ukash. Wading ni manangu nakash, ni mulong wa chinech, mwant wamwinkisha yisend ya pakampwil. (Daniel 1:19, 20) Pakwez Daniel kikalap mwin kwibaz ap katongap anch yitongijok yend yading yiwamp yisu yawonsu. Washala wikepishina ni witudishina. Walondang yisu yawonsu anch Yehova ndiy wading musul wa yom yasalangay. (Daniel 2:30) Tong bil: Yehova wamujimbula Daniel pamwing ni Nowa ni Job mudi yilakej yiwamp ya kwimburij. Pa chisu chinicha, Nowa ni Job ading amusadidin kal Yehova nich kushinshaman mu mwom wau wawonsu, pakwez Daniel wading uchid kal nsand. Chakin Yehova wading nich kashinsh mudiay Daniel! Ni chading mwamu, mulong Daniel washala ushinshamena ni uziyidina kudi Nzamb mu mwom wend wawonsu. Padingay Daniel ni mivu piswimp 100, mwangel wa Nzamb wamuleja mazu minam mawamp anch: ‘O Daniel, udi muntu wa usey nakash.’—Daniel 10:11.

13. Disu dikutwisha kwikal diyingishin diasala anch Yehova amukwasha Daniel kwikal ni ndond ya piur?

13 Mulong wa ukwash wa Yehova, Daniel wikala muntu mujim nakash, chakusambish mu Want wa Babilon ni kupwa mu Want wa in Mediy nau in Peris. (Daniel 1:21; 6:2, 3) Pamwing ap Yehova wading nich kashinsh anch Daniel ikala ni ndond yiney ya piur chakwel ukutwish kuyikwash antu end, mudi mwasalay Josef mu Idjibit ni Ester ni Maridoke mu Peris. * (Tal mazu ma kwinshin.) (Daniel 2:48) Ukutwish kutongin mutapu wiyovay Ezekiel nau in Yuda akwau akwatau pamanau mutapu wamusadinau Daniel kudi Yehova mulong wa kuyikwash? Chom chinech chayikasikesha nakash!

Tudi a usey nakash kudi Yehova anch twashal ashinshamena kudi ndiy (Tal paragraf wa 14, 15)

14, 15. (a) Mashakamin metu mafaniken mutapu ik ni ma Daniel? (b) Yom ik yikutwishau anvaj nlel kwilejin kusutin anvaj a Daniel?

14 Mutapu ik tukutwisha kwimburij ritiy ni kuziyin kwa Daniel? Mu mangand tushicha nlel mwizwil mwikadil uyimp ni difukwil dia makasu. Antu akwet yibachikin yiyimp ya Babilon Mujim, udia want wa pa mangand mawonsu wa marelijon ma makasu, utazukinau kudi Bibil anch “ndond ya kushakam ayilembil.” (Kujingunik 18:2) Pakwez etu tudi mudi angendj mu mangand minam. Mudi chibudikin, antu akutwish kutuman anch tushalijangen nakash ni akutwish kutusip. (Marko 13:13) Komb, mudi Daniel, tusejany piswimp ni Nzamb wetu, Yehova. Anch tudi ikepishina, amuchingejidina Yehova ni amuziyidina, Yehova ukutuman niyetu anch tudi antu a usey nakash.—Age 2:7.

15 Anvaj akutwish kwilej malejan ma usey kusutin anvaj a Daniel. Padingay Daniel mwan mukemp mu Yuda, antu avud adingau nau ading ayimp nakash. Pakwez, ndiy wapama mu kumukat Yehova. Ov, chinech chashikena kwau mwamu pakad kusal usu kanang? Bwat. Anvajend amufundisha piur pa Yehova. (Jinswir 22:6) Ap dijin dia Daniel dirumburikina anch “Nzwij wam udi Nzamb,” dimekeshin anch anvajend ading amukatin Yehova. (Daniel 1:6) Chawiy en anvaj, ikalany ashimpishina muchim chisu uyifundishinanya anen piur pa Yehova. Kangal waziyany. (Efes 6:4) Lembilany pamwing nau anen. Yilembilany. Salany usu wen wawonsu wa kuyifundish kukat yom yilondinay Yehova anch yidi yiwamp ni Yehova ukukuyukishany nakash.—Kuseng 37:5.

JOB WADING USHINSHAMEN NI MWIN KUZIYIN CHISU CHADINGAY MPICH AP KAZWENDJ

16, 17. Milong ik yadingay nich Job mu yisu kushalijan mu mwom wend?

16 Milong ik yimwing yadingay nich Job? Job wikala ni yishiken kushalijan mu mwom wend. Chakusambish, Job wading “muntu mujim kupandakan antu awonsu a mutambu wa kwingangel.” (Job 1:3) Wading mpich nakash, ni wading wijiken kudi antu avud ni ading amulimishin nakash. (Job 29:7-16) Chikalap nchik mwamu, Job katongap anch wading muntu muwamp nakash kusutamu antu akwau ap kuman anch kakwetap kuswir kwa Nzamb. Twij mwamu mulong Yehova wamutazuka anch “kashalapol wam” ni walonda piur pend anch: “Udi muntu [ujijamena], chad kand utentamina, udi kand mwin kumwov Nzamb wom, ni kwiyep ku kuyip.”—Job 1:8.

17 Pakad kulab, mwom wa Job waswimpa. Washadisha yom yawonsu ni waziya nakash chawiy chakatay anch afa kwend. Nlel unou, twij nawamp anch Satan ndiy wading umuletidina Job milong yiney. Satan walonda anch Job wading umusadidin Yehova mulong wa kutaninamu. (Tang Job 1:9, 10.) Yehova wamana kumufund kwinoku kwa makasu mudi mulong ujim. Yom ik yafanyinay kusal mulong wa kumekesh anch Satan udi mukamakasu muyimp? Wamushila Job mutapu wa kumekesh kushinshaman kwend kudi Nzamb ni kumekesh anch umusadidin Nzamb mulong umukatin.

18. (a) Yom ik yikushimwokishina piur pa Job? (b) Yom ik twilejidina kudi Yehova piur pa mutapu wamusadinay Job?

18 Satan wamurishikisha Job kwa chisum tupamp ni tupamp ni wasala chakwel Job atonga anch Nzamb ndiy wading umumeshina mar. (Job 1:13-21) Kupwa amakundj ading alondina anch adi arund a Job alonda yom yiyimp piur pa Job. Alonda anch Job wading muntu muyimp chawiy Nzamb wading umupupin. (Job 2:11; 22:1, 5-10) Chikalap nchik yoziu yiney yawonsu, Job washala ushinshamena kudi Yehova. Chidi chakin anch yisu yimwing Job walonda yom ya usup. (Job 6:1-3) Pakwez Yehova wijika anch Job wading ulondin mwamu mulong wa kusansan ni kuziy kwadingay nich. Yehova wamana anch Job kamulikap, ap anch Satan udia mpongarik mujim wamurishikisha ni kumusaal Job tupamp ni tupamp. Kupwa kwa mar minam majim, Yehova wamwinkisha Job tupamp twaad yom yadingay nich ni wamuwejina mivu 140 ya mwom. (Jakobu 5:11) Pa chisu chinacha, Job wadandamena kumusadin Nzamb ni muchim wend wawonsu. Mutapu ik twija mwamu? Mulong Ezekiel 14:14, udia verse wa mutu mulong, amufunda yitot ya mivu kupwa kwa Job kufa.

19, 20. (a) Mutapu ik tukutwisha kwimburij ritiy ni kuziyin kwa Job? (b) Mutapu ik tukutwisha kumekesh ranaken kudi antu akwau mudi mwasalay Yehova?

19 Mutapu ik tukutwisha kwimburij ritiy ni kuziyin kwa Job? Chikalap nchik mashakamin tudia nich, tufanyidin kwikal nich kashinsh anch Yehova udi chisu chawonsu Muntu wa usey nakash mu mwom wetu. Tufanyidin kumuchingejin kamu ndiy ni kumuziyin ni muchim wetu wawonsu. Chakin kamu, tukwet mayingishin mavud ma kusal mwamu kusutamu mayingishin madingay nich Job. Tong bil pa yom yivud twija nlel. Twij yom yivud piur pa Satan ni mipit yend. (2 Korint 2:11) Kusutin Bibil, nakash mu mukand wa Job, twij mulong wak Nzamb ukat kulik anch mar madandamena. Kusutil uprofet wa Daniel, twij anch Want wa Nzamb udi winyikel wakin uyikedinau kudi Yesu Kristu. (Daniel 7:13, 14) Ni twij anch Want winou ukuyikel piswimp ap pa divu diawonsu ni kupwish mar.

20 Yom yamushikena Job yitufundishin kumekesh ranaken anch akadivar amen mar. Mudi Job, akutwish kulond yom ya usup. (Mulej 7:7) Pakwez tufanyidinap kuyitongin nayimp ap kuyifish nich anch asalang yom yiyimp. Pakwez, tufanyidin kusal usu wa kuyitesh. Anch twasal mwamu, tukwikal mudi Tatukwetu Yehova, udia mwin rukat ni mwin riy.—Kuseng 103:8.

YEHOVA ‘UKUKUKASIKESHANY’

21. Mutapu ik utuvurishina mazu madia mu 1 Pita 5:10 piur pa yom yamushikena Nowa, Daniel, ni Job?

21 Nowa, Daniel ni Job ashakama mu yirung kushalijan ni ading ni mashakamin kushalijan. Pakwez awonsu ajijamena mar mau. Yom yayishikena yituvurishin yom yalonday kambuy Pita anch: “Piukumananya mar chisu chikemp, Nzamb wa ranaken rawonsu . . . [ukez amwinend kupwish kufumb kwen.] Ukez kukupizurishany, ni kukukasikeshany, ni kukwimikany dang.”—1 Pita 5:10.

22. Yom ik tukwileja mu mutu wa mulong wambakedinap ou?

22 Mazu madia mu 1 Pita 5:10 madi kand makin kudi antu a Nzamb nlel. Yehova utwinkishin kashinsh anch ukuyikasikesh ni kuyinkish usu atushalapol end. Tukatin etu awonsu anch Yehova atukasikesh ni tukatin kwiman dang ni kushal ashinshamena kudi ndiy. Chawiy tukatina kwimburij ritiy ni kuziyin kwa Nowa, Daniel ni Job. Mu mutu wa mulong wambakedinap ou, tukwilej anch amakundj inay atwisha kushal ashinshamena kudi Yehova mulong ading amwij kamu chakin. Mwaning, atwisha ‘kutesh yom yawonsu’ yading yikatinay Yehova anch asala. (Jinswir 28:5) Niyetu tukutwish kusal mwamu.

^ par. 2 Ezekiel amukwata amutwal mu Babilon mu muvu wa 617 kurutu kwa Kristu. Wafunda mazu madia mu Ezekiel 8:1–19:14 “mu muvu wa musamban” kupwa kwa kumutwal mu Babilon, charumburik anch mu muvu wa 612.

^ par. 5 Lamek tatukwend a Nowa, wading ni ritiy mudiay Nzamb pakwez wafa mivu yitan kurutu kwa Mabeb kushik. Anch makwend a Nowa nau anamakwend amakundj nau amband ading aom chisu chasambisha Mabeb, ing kafanyinap kupand.

^ par. 13 Chikutwish kwikal kand anch Yehova wasala chom cha mutapu umwing mulong wa Hanania, Mishayel ni Azaria chakwel atwisha kuyikwash in Yuda.—Daniel 2:49.