Yang pafundinau anch yidiamu

Yang pafundinau anch yidiamu

RUSANGU RA MWOM

Kufumb Kwa Win Kristu Kwankwasha Kwikal ni Mwom Uwamp Nakash

Kufumb Kwa Win Kristu Kwankwasha Kwikal ni Mwom Uwamp Nakash

MUKACH ni mukach mwa uchuku, twashika ku Wit wa Niger wading ni kujimb piswimp kilometre 1,6. Njit ja an a Ngand jading jikash, ni chading cha ubaj kwauk Wit wa Niger. Chawiy twafanyina kwikal mu ubaj tupamp tuvud. Mulong wak nikala mu chak mudi chinech? El nikulejany yom yasadika kurutu nivadika.

Mu muvu wa 1913, amubatisha tatuku wanvala John Mills, mu New York City padingay ni mivu 25. Mukadivar Russell ndiy wasala diskur dia dibatish. Kupwa, Tatuku waya mwi ngand ya Trinité, kwawiy kwinikwa kwamwatay Constance Famer, Mwin Kwilej wa Bibil wading ni mushiku. Tatuku wamukwasha murunend William R. Brown kulejan “Photo-Drame de la Création.” Asala mwamu djat ni chisu chamutumau mukadivar Brown ni mukajend mu Afrik wa Kurand mu muvu wa 1923. Tatuku ni Maku, awonsu aad ading ni ruchingej ra kuya mwiur, ni adandamena ni mudimu mu Trinité.

ANVAJ ADING ATUKATIN NAKASH

Anvajam avala an chidivu, amakundj atan ni amband anying, mwanau wakusambish Rutherford ndiy wikala mukurump wa Watch Tower Bible and Tract Society. Pinashika dichuku dia 30 Ngond wa 12, 1922, asambisha kwintazuk anch Clayton J. Woodworth, mwin kufund wa gazet l’Âge d’Or (utazukinau katat anch Réveillez-vous !). Anvajetu atufumba etu awonsu nawamp, pakwez akasikeshina nakash pa kwitekin mipak ya mu spiritu. Maku wading ni ukaliweny wa kuyitongish antu kusutil Mifund. Tatuku wading ukatin kutulej jinsangu ja mu Bibil, ni wajirumburilang nich kuzangurok ukuman mudi yom yisadikina katat.

Ma usu mau maleta yibudikin yiwamp. Pakach pa an amakundj atan, an aad aya ku Shikol ya Gilead. Ampanyetu asatu asala mudimu wa uchibol mu mivu yivud mwi ngand ya Trinité et Tobago. Kusutil kutufundish ni kutushil chilakej chau chiwamp, anvajetu atukuna mu ‘chikumbu cha Yehova.’ Kukasikesh kwau kwatukwasha kushal mu chikumbu chinech ni kwikal ni mwom uwamp mu “dibur dia Nzamb wetu.”—Kus. 92:13.

Kwol kwetu kwawiy kwasadinangau chikumangan cha mudimu wa kulejan. Ayibol akumangenang kwinikwa ni yisu yivud isambinang piur pa Mukadivar George Young, wading mishoner wa mu Canada ni weza kutal mu Trinité. Anvajam alondang yom yimwing yiwamp piur pa Brown ni mukajend, antu asalau nau mudimu pamwing kupwa ayitum mu Afrik wa Kurand. Yom yiney yawonsu yambachika kusambish mudimu wa kulejan pinading ni mivu dikum.

KWINSAMBISHIN KWA MIDIMU

Magazet metu malejanang uruu ukash pa chisu chinicha, malejanang uyakin piur pa relijon wa makasu, piur pa kwisak kwa choy, ni mikadil yiyimp ya chipolitik. Chawiy, mu muvu wa 1936 amakurump a chirelijon amukasikesha mwant wa ngand ya Trinité kwosh mikand yawonsu ya Watch Tower. Twajindjika mikand yimwing ni twadandamena kuyisadin djat ni piyapwila. Twasalanga kand ma marsh piblisiter ni twanyingumwokang ni jinking, twasadinang makart ma kupan nich uman, ni mapankart. Pitwatanijana pamwing ni chisak cha in kulejan ading ni motak ukweta yom ya kujimbish nich mazu adiokala mu musumb wa Tunapuna, twalejana nakash djat ni ku jindond ja kulemp mwi ngand ya Trinité. Chading chisangareshin nakash! Chisu chinech twasutisha mu mijikit ya mu spiritu chambachika kutambul dibatish ni mivu 16.

Chisak cha mu Tunapuna chikweta motak ukweta yom ya kujimbish nich dizu

Kufumb twatambula mu dijuku dietu ni yom yinamana yambachika kwikal mishoner. Nadandamena kwikal ni yovil yiney djat ni chisu naya ku Aruba mu muvu wa 1944 ni kwawiy namutana Mukadivar Edmund W. Cummings. Twova musangar nakash wa kutazuk antu dikum ku Chivurish mu muvu wa 1945. Muvu walondulaku, twasala chikumangen cha kusambish pa ditung dinidia.

Pamwing ni Oris, mwom wam wawapa nakash

Kupwa kwa chisu chikemp, napana uman wa chikashimwish kudi Oris Williams. Oris wading ukasikeshidin nakash pa yitiyij yadingay nich. Pakwez, kusutil dilejan dia Bibil, wileja chakin kamu yom yifundishina Dizu dia Nzamb ni watambula dibatish pa dichuku dia 5 Ngond wa 1, 1947. Mu kusut kwa chisu, twakatijana kupwa twatijana. Wasambisha mudimu wa uchibol mwi Ngond wa 11, 1950. Pinatijana ni Oris, mwom wam wawapa kand nakash.

MUDIMU USANGARESHINA NAKASH MU NIGERIA

Mu muvu wa 1955, atutazuka ku Shikol ya Gilead. Mulong wa kwirijek piur pa chisend chinech, am ni Oris twalikap midimu yetu ya ku mujimbu, twalandisha chikumbu chetu ni yom yikwau twadinga nich ni twadiokala mu Aruba. Pa dichuku dia 29 Ngond wa 7, 1956, twatambula maplom ku kalas ka 27 ka Shikol ya Gilead ni atutuma kusadin mu Nigeria.

Tudi pamwing ni dijuku dia Betel mu Lagos mu Nigeria mu muvu wa 1957

Pavurikay yom ya kwinyim, Oris walonda anch: “Spiritu wa Yehova ukutwish kumukwash muntu kurish ni milong yikata kushiken mu mwom wa mishoner. Chinyim ni nfumwam, nadingap nikatina kwikal mishoner. Nading nikatin kwam kwikal ni chikumbu ni kuval an. Naswimpa yitongijok yam chisu najingunina anch mudimu wa kulejan rusangu ruwamp udi wa kuswakej. Kudiosh chisu twapwisha Shikol ya Gilead, nikala tayad mulong wa kusal mudimu wa kulejan mudi mishoner. Pitwading tuyila kwandam mu bato wa Queen Mary, Worth Thornton wadiokala mu biro wa Mukadivar Knorr ni watwela anch: ‘Bon voyage!’ Watuleja anch tukusadin ku Betel. Namwakula anch: ‘Oh, bwat!’ Pakwez pakad kulab naswimpa yitongijok yam ni nakata kusadin ku Betel, ni kwinikwa anginkisha midimu kushalijan. Mudimu nasangera nakash wading wa kusadin ku biro wa kwakan. Nading nikatin antu nakash, ni mudimu winou wasala anch nisambish kwambamb chisu chivud nau akadivar a mu Nigeria. Akadivar avud ashikang elang kal rinvuzu too, aziyang kal, akwet impu ya mem ni ovil nzal. Chading cha musangar nakash kuwanyish maswir mau mulong wa kuyikwash kwiswedish ni kuyikasikesh. Yom yiney yawonsu yading mudimu utumbila mulong wa Yehova.” Chakin kamu, chisend chawonsu chatwinkishau chatukwasha kuwapish mwom wetu.

Pitwakumangana mu dijuku mwi ngand ya Trinité mu muvu wa 1961, Mukadivar Brown watuleja yom yiwamp yamanay mu Afrik. Kupwa niyam nalejana mutapu wading uyila mudimu kurutu mu Nigeria. Mukadivar Brown wankwata nich rukat pa makij ni wamwela Tatuku anch: “Johnny, ey wasalap mwamu mu Afrik, pakwez Woodworth wasadin mwamu!” Tatuku wamwakula anch: “Dandamen, chidi cha usey nakash kusal mwamu! Dandamen!” Kukasikesh mudi kwinoku kudiokila kudi antu asala kal mivu yivud mu dirijek kwakasikesha kand yovil yam ya kudandamen kusal chipandakena mudimu wa kulejan.

William “Bible” Brown ni mukajend Antonia atukasikesha nakash

Mu muvu wa 1962, antazuka kand kutambul kufumb ku kalas ka 37 ka Shikol ya Gilead mwa angond dikum. Mukadivar Wilfred Gooch, wading kalam wa mutiy mu Nigeria, wileja kalas ka 38 kupwa amutuma mu Angleterre. Yam nikala ni chisend cha kutakel mutiy wa mu Nigeria. Mulong wa kwimburij chilakej cha Mukadivar Brown, nendangana mu jindond kushalijan mulong wa kuyijik ni kuyikat akadivar akatish a mu Nigeria. Ap anch ading aburedin yom ya ku mujimbu yikwetau antu adia mu jingand jiwamp, musangar wau ni kusanger yom yikemp yikwetau kwamekesha patok anch kwikal ni mwom uwamp kwimedinap pa nfalang ap pa yom ya ku mujimbu. Pitwashinshikina mashakamin mau, chading chisangareshin kuyiman anch ading akwet masun minangina ni mawamp pezangau ku yikumangan. Chisu chakumanganangau ku yitentam, avud ezang ku motak yijim ni ku bolekajas * (mabis masalangau mwi ngand yiniya). Yisu yivud afundang pa ma bis minam mazu mapwitang nkeu ja antu. Mazu mamwing mawiy am: “Manans makemp makemp ma mem makat kusal karung mujim.”

Mazu minam mading makin kamu! Ka usu kawonsu kasadilay muntu kadi ka usey; niyetu twawejaku ka usu ketu. Mu muvu wa 1974, kudioshaku États-Unis, Nigeria yawiy ngand yakusambish yikala ni in kulejan 100 000. Mudimu waya kamu kurutu!

Pa chisu chinech chading chivulijadinau in kulejan, Njit ja An a Ngand a mu Nigeria jadikita kusambish mu muvu wa 1967 djat ni mu muvu wa 1970. Mu kusut kwa angond, akadivar netu ading ushad wa Wit wa Niger akanganya mutapu wa kwambamb ni biro wa mutiy mulong wa chisak cha amasalay chitazukinau anch Biafran. Twikala ni chisend cha kuyitwadin yakudia ya mu spiritu. Mudi twalejanang kwinsambishil, kusutil malembil ni ruchingej mudiay Yehova, twauka wit tupamp tuvud.

Nikat kuvurikang kamu nakash maweny minam ma ubaj twasalang mulong wa kwauk Wit wa Niger, kutek mwom yetu mu ubaj pantaliken ni amasalay, pantaliken ni mayej, ni yom yikwau kand. Twading tufanyidin kusut yisak ya amasalay, pakwez chom chading cha ubaj nakash chading cha kusut mutambu wading ujikinau kudi amasalay atazukinau anch Biafran. Dichuku dimwing, nauka Wit wa Niger ni waat kudiokal ku Asaba mulong wa kuya ku Onitsha mulong wa kuyikasikesh atulam adinga mu musumb wa Enugu. Weny ukwau wading mulong wa kuyikasikesh amakurump a mu yikumangen ading mu musumb wa Aba. Mu musumb wa Port Harcourt, twapwisha chikumangan swa swa nich malembil chisu chachipandakanau chisak cha amasalay chitazukinau anch Biafran kudi amasalay a guvernema pol pa musumb.

Yikumangan yiney yayinkisha akadivar netu kashinsh anch Yehova wading uyibangidin nich rukat ni wading uyinkishin yiyul yadingau nich kuswir piur pa kulik kwiyandjik mu milong ya politik ni piur pa kwikal mu uumwing. Akadivar a mu Nigeria atwisha kulik kwiyandjik mu milong ya politik yading mwi ngand yau. Atwisha kupandakan rukis ra tubil ni amekesha rukat rijim ni kulam uumwing wa win Kristu. Diading dilau diwamp mudi ik dia kwikal nau pamwing pa chisu chinech cha yakamish!

Mu muvu wa 1969, Mukadivar Milton G. Henschel wading ntakel wa chitentam cha michid yawonsu chasadikina mu Yankee Stadium chading ni mutu wa mulong ulondina anch “Paix sur la terre” ni nileja yom yivud nakash mulong nading nkwash wend. Chinech chading chisu chiwamp kusal mwamu mulong mu muvu wa 1970 twasala chitentam cha michid yawonsu chading ni mutu wa mulong ulondina anch “ Les hommes de bonne volonté ” mu musumb wa Lagos mu Nigeria. Mulong chitentam chinech chasadika kupwa kwa njit, twatwisha kuchisal nawamp mulong kwau wa ukwash wa Yehova. Chitentam chinech achisala mu mazu 17, ni antu uvud wa 121 128 akumangana. Mukadivar Knorr ni Henschel ni akadivar eza kuyendin adiokala mu États-Unis ni mu Angleterre amana in kwilej uvud wa 3 775 atambula dibatish, ni dined diading dibatish dia win Kristu dipandakena kudiokal ku chisu cha Pentekot! Kukwash kutenchik chitentam chinech pamwing ap chading chisu nakwatikana nakash mu mwom wam. Kuya kurutu wa uvud wa in kulejan kwading kushimokishena nakash!

Ku chitentam cha michid yawonsu chading chilondina anch “ Les hommes de bonne volonté ” kwakumangana antu 121 128 ading alondina mazu kushalijan 17, kuwejaku dizu dia Ibo

Mu mivu 30 ni kusut nasala mu Nigeria, nasangara yisu yimwing kusal mudi kalam wa munyingumuku ni kusal kand mudi ntimesh wa biro mujim wa pa mangand mawonsu Kurand kwa Afrik. Chading chisangareshina nakash mud ik mulong amishoner ading kuyibangin ni kutambul dikasikesh dia pakampwil! Chading chisangareshin mud ik kuyinkish kashinsh anch ayibangidin! Mudimu winou wanfundisha anch kuyibangin antu akwau kudi kwa usey nakash mulong kukat kuyikwash kudandamen kuya kurutu, ni kulam dirijek dia Yehova dikash ni didia mu uumwing.

Mulong wa ukwash wa Yehova twatwisha kurish nich milong yadiokala kwi njit ja an a ngand ni mayej. Yiyukish ya Yehova yading yimeken patok chisu chawonsu. Oris walonda anch:

“Yisu yivud etu awonsu twayelang malaria. Dichuku dimwing, amutwala Worth ku opital mu musumb wa Lagos ni wading washadishang kal manangu. Natonga anch kakupandap kwend, pakwez wapanda! Pachirishay manangu, wisamba ni mwingang wading umulamina piur pa Want wa Nzamb. Kupwa, twaya ni Worth mulong wa kumutal mwingang Nwambiwe mulong wa kukudish kusanger kwend kwa Bibil. Witiya uyakin ni kupwa wikala mukurump wa chikumangen mu Aba. Niyam natwisha kand kuyikwash antu avud, natwisha kuyikwash Amizilima kwikal atushalapol a Yehova. Twasangara nakash kuyijik ni kuyikat antu a mu Nigeria, kwijik yishankur yau, yaku yau ni dizu diau.”

Dined diading dilejan dikwau: Mulong wa kuya kurutu mu chisend chetu chisu, twading tufanyidin kwilej kuyikat akadivar nau anambaz netu ap anch yishankur yau yading yishalijadin ni yetwetu.

YISEND YISU

Kupwa kwa kusadin ku Betel mu Nigeria, mu muvu wa 1987 twikala ni chisend chisu mudi amishoner pa ditung dia Sainte-Lucie mu Caraïbes. Chading chisend chisangareshina nakash, pakwez kwikala kand yikokujol yikwau. Chinyim ni mu Afrik mukatay ikundj kwat amband avud, mulong wading mu Sainte-Lucie wading anch ambay a uruw akat kushakam pamwing pakad kwatijan kukwatijan ni mbil. Usu wa Dizu dia Nzamb wayibachika in kwilej a Bibil avud kuswimp.

Nading nimukatin nakash Oris dichuku diawonsu mu mivu 68 ya uruw wetu

Pading payila mijimbu yetu kuziy mulong wa kuvul kwa mivu, mu muvu wa 2005, Chisak Chitakedila chatutuma ku biro mujim wa pa mangand mawonsu ku Brooklyn mu New York, États-Unis. Nikat kumujikitish Yehova pichuku pichuku mulong wa Oris. Oris wafil mu muvu wa 2015, ni nikat kumutong nakash. Wading mbay muwamp nakash ni ukweta rukat, mband wa rukat. Nading nimukatin dichuku diawonsu mu 68 twasala nend pamwing. Twamana anch pakwel anch twikal ni musangar mu uruw ni mu chikumangen, chidi cha usey kulimish wintakel, kulikishin ni muchim umwing, kwikal ikepishina, ni kumekesh yikunku ya dibuj dia spiritu.

Chisu twaziyang, twamuchingejinang Yehova chakwel atukwash kudandamen kulam muchim wetu wa kwipan. Pitwading tudandamedina kwijidin kuswimp kusu, twamanang anch yom yayangang nawamp nakash chisu chin chawonsu—ni yom yiwamp yading yituchingedin mu machuku ma kurutu!—Isay 60:17; 2 Kor. 13:11.

Mwi ngand ya Trinité ni Tobago, Yehova wayukisha mudimu wa anvaj ni antu akwau, chawiy—kukwatijan ni rapor wa nsudien, antu uvud—wa 9892 ibomba ku difukwil diakin. Mu Aruba, antu avud asala usu nakash mulong wa kukasikesh chikumangen cha kusambish munading. Pa ditung dined padi katat yikumangen yiwamp 14. Mu Nigeria, uvud wa in kulejan waya kurutu nakash ni washika ku 381 398. Ni pa ditung dia Sainte-Lucie, akadivar 783 akat kukwash Want wa Yehova.

Katat nikwet mivu 90 ni kusut. Kuseng 92:14 ulondin piur pa antu akuninau mu chikumbu cha Yehova anch: ‘Ap mu mivu yau ya upal, akez kusong mabuj, akudandamen kwikal mudi mitond yikuninau kuns kwa mem.’ Nikwet musangar nakash mulong wa mivu ya mwom wam nasutishina mu mudimu wa Yehova. Kufumb kwa win Kristu natambula pa wanikanch kwankwasha kumusadin Yehova chipandakena. Mulong wa rukat rend rishinshamena, Yehova wasala anch “[nikal ni mwom uwamp] mu dibur dia Nzamb wetu.”—Kus. 92:13.

^ par. 18 Tal mu Réveillez-vous ! wa 8 Ngond wa 7, 1972, p. 24-26.