CHID chakin anch mishij ayisadinang mu Idjibit wa pakur mulong wa kufundinap. In Grek nau in Rom afundinang pa mishij. * Pakwez antu avud kijingap anch mishij ayisadinang niyau mulong wa kusal nich maat.

Kwasut kal mivu 2 500 ni kusut, muprofet Isay wafunda anch antu ading ashicha “ushad wa mawit ma ngand ya Etiopi” atuma “antimesh [adiokala] kwi ngand yiniya kwez mu wit wa Nil nich maat ma mishij.” Kupwa, muprofet Jeremiy wasambela kulejan anch chisu chikez kakwatau musumb wa Babilon kud in Mediy nau in Peris, afanyina kwosh “maat ma mishij” ma in Babilon chakwel kangal achina.​—Isay 18:1, 2; Jer. 51:32, NWT.

Bibil amupepila kud Nzamb, chawiy chiyishimokishinap in kwilej a Bibil anch in kukimbijol yom ya pansh ya pakur ajingunin anch mishij ayisadinang pakur mulong wa kusal nich maat. (2 Tim. 3:16) Yom ik yajinguninau? In kukimbijol yom ya pansh ya pakur ajingunin yom yimekeshina anch mishij ayisadinang mulong wa kusal nich maat mwi Idjibit.

Mu jinzay ja in Idjibit, mwading yifwatul ni yom yipentinau ku jimbumbu yimekeshina mutapu wakumangejangau mishij mulong wa kuyisal nich maat. Amakundj akatulang mishij, ayikasang mu yit ni kubomb yit yiney pamwing. Mushij ukweting makonk masatu. Chawiy anch ayibomb ni ayikas nakash pamwing, yit yiney yikwatang baa ni kusal chit chikash. Kukwatijan ni buku umwing (A Companion to Ancient Egypt), maat ma mishij mafanyina kwikal ni kulep kwa ametre 17 ni chinech chasalang anch mikal ni yikay 10 ap 12 mutambu ni mutambu.

Chading chiswapel kuman mishij mwi nkurubuk ya kawit wa Nil. Chikwau kand, chadingap kwau chikasikena nakash kusal maat ma mishij. Ap anch antu eza kusadin nakash mbau mulong wa kusal nich maat majim, chimeken anch in kuta ansh ni in kuloz adandamena kusadin maat yikemp ya mishij.

Antu adandamena kusadin maat ma mishij mu chisu chilemp nakash. Kukwatijan ni Plutarque, mwin kufund umwing mwin Grek wadingaku pa chisu cha atwimbuy, walonda anch antu amwing ading achidandamedin kusadin maat ya mishij mu chirung chend.