Yang pafundinau anch yidiamu

Yang pafundinau anch yidiamu

RUSANGU RA MWOM

Mwom Wam wa Musangar mu Mudimu wa Yehova

Mwom Wam wa Musangar mu Mudimu wa Yehova

MUDIMU wam wakusambish nasala ku Betel wa mu Kanada wading wa kukomb mu chikumbu mwachapinangau mikand. Wading muvu wa 1958, ni nading ni mivu 18. Mwom wading uwamp, ni pakad kulab nasambisha kubul mashiny ma kutit nich mikand kupwa kwa kuyichap. Nading ni musangar nakash wa kwikal ku Betel!

Muvu walondulaku, alejana mu dijuku dia Betel anch ading akwet kuswir kwa in kwisotin mulong wa kusal ku Betel wa mu Afrik wa Kurul, kwafanyinau kutek mashiny masu ma kuchap nich. Napana dijin, ni nasangara nakash pantondau. Atonda kand akwetu akwau asatu a mu Kanada ading ku Betel​—Dennis Leech, Bill McLellan, ni Ken Nordin. Atuleja anch twafanyina kushakam mu Afrik wa Kurul mu mivu yivud!

Namutazuka maku namulej anch: “Maku, nikwet rusangu ra kukulej. Nikimbin kuya mu Afrik wa Kurul!” Maku kalondolangap kwend nakash, pakwez wading mband ukweta ritiy rikash ni wa mu spiritu. Kalondap yivud, pakez nading nij anch ukwinkwash. Ap anch tatuku ni maku iyakamisha anch nisotin kuyisha kulemp nakash, pakwez kakangeshap mupak wam.

KUYA KU AFRIK WA KURUL!

Pitwadiokala ku Cape Town nich train mulong wa kuya ku Johannesburg nenday Dennis Leech, Ken Nordin, ni Bill McLellan mu muvu wa 1959

Etu awonsu anying twatanijana kand kupwa kwa mivu 60 ku mutiy wa mu Afrik wa Kurul mu muvu wa 2019

Ku Betel wa Brooklyn, etu awonsu anying atufumba mu angond asatu mutapu wa kusadin mashiny majim ma kuchap nich. Kupwa twasenda bato mulong wa kuya mu musumb wa Cape Town, mu Afrik wa Kurul. Nading kwam ni mivu 20. Wading urel twasambisha weny kudiokal ku musumb wa Cape Town mulong wa kuya ku Johannesburg. Ndond ya kusambish twimana wading musumb wa Karoo wading mu kabeng. Mwading kafunfut, mish, ni chirungul. Etu awonsu anying twatadina pa dididish ni kwiyipul anch yiney ndond ya mutapu ik. Twasambisha kwiyakamish piur pa mutapu ukwikal chisend chetu chisu. Mu kusut kwa mivu, twachirika kutal kand ndond yiney ni twasangera tumisumb twinetu mulong wa chisambu chadingau nich antu.

Chisend nading nich mu mivu yikemp chading cha kusal ku mashiny makash ma Linotype, kumarijek mulong wa kuchapinaku Chinong cha Kalam ni Réveillez-vous ! Biro wa mutiy wading ukat kuchap magazet mu mazu mavud ma mu Afrik, kadiap ching kwau ma mu Afrik wa Kurul, pakwez kand ma mu jingand jikwau jivud ja kwiyand kwa Afrik. Mashiny minam masu ma kuchapin matudioshikisha kulemp nakash mading masadin nakash!

Kupwa, nasadina kand ku Biro utadina milong kushalijan ya kuchap mikand, kuyipalangesh ku jindond kushalijan, ni mudimu wa kukarumun. Nading nikwatiken nakash mu mwom wam, pakwez nading ni musangar.

URUW NI CHISEND CHISU

Am ni Laura pitwading ayibol a pakampwil mu muvu wa 1968

Mu muvu wa 1968, namwata nambaz umwing chibol wading ushicha piswimp ni Betel, dijin diend Laura Bowen. Wading usadin kand mu Departema wa Kukarumun mud mwin kufund. Machuku minima, kayilamangap antu atijanang ku Betel, chawiy atuswimpa chisend mulong wa kwikal ayibol a pakampwil. Niyakamishaku. Kupwa kwa kusal mivu dikum ku Betel kwatwinkishangau yakudia ni ndond ya kulal, mutapu ik twafanyina kutwish mashakamin metu mud ayibol a pakampwil nich karufalang katwinkishangau? Ngond ni ngond amwinkishang muntu nfalang 25 jitazukinau anch rand (pa chisu chinicha jafanyina kwikal adolar 35)—anch wawanyish uvud wa asaa, wa antu afanyidina kuchirikin ni wa mikand yitinau kupan pa ngond. Karufalang kinak kawiy twafanyina kufutin chikumbu, kuland yakudia, kwend nich, kwiyokish nich ni yom yikwau kand.

Atutuma mud ayibol mu kachisak kakemp piswimp ni musumb wa Durban, ku Karung wa Inde. Kwinikwa twatana rumbu ra antu a mu Inde, avud pakach pau ading an a ansal a mudimu eza mu Afrik wa Kurul mulong wa kusal mu chapu cha sigir mu muvu wa 1875. Katat akwataken chad ni midimu yikwau, pakwez adandamedin kulam yishankur yau piur pa kwisuk, pamwing ni yakudia yau yitazukinau anch Curry. Ni ading akat kulond dizu dia Inglish, chawiy chasala anch tulik kwilej dizu disu mulong wa kuyilej rusangu ruwamp.

Ayibol a pakampwil afanyinang kupan asaa 150 ngond ni ngond mu mudimu wa kulejan, chawiy am ni Laura twatenchika kusal asaa musamban dichuku dia kusambish. Kwading muten nakash. Twadingap ni antu a kuchirikin ni malejan ma Bibil​—ni twafanyina kusal asaa musamban mulong wa kulejan ku chis ni chis. Chisu kanang kupwa kwa kusambish, natala pa saa ni twading twasal kal lel aminit 40 kwau! Chawiy niyipula anch, ov, tukutwish kamu kuwanyish asaa itinau?

Kapamp kamwing twarijeka program muwamp wa kulejan. Dichuku diawonsu, twisukang yakudia ni kusal kafe ya kuya nich. Pa chisu cha kupim, twimikang kamotak ketu mu urel wa mutond​—yisu yimwing atukungamang kud an awamp awamp a antu a mu Inde ezang kututal mulong twading tushalijadin nau! Mu machuku makemp, twamana anch kupwa kwa kusal asaa aad ap asatu, dichuku diasutang mau mau nakash.

Musangar mud ik twova wa kulejan uyakin wa Bibil kud antu a mu teritwar winou! Twamana anch in Inde ading antu akweta kalimish, in kwakan, ni amukatina Nzamb. Avud pakach pau ading mu relijon wa Hindus itiya uruu wa Want. Ading akatin kwilej piur pa Yehova, Yesu, Bibil, piur pa mangand masu ma chisambu makweza, ni piur pa ruchingej ridiaku mulong wa akatish netu afila kal. Kupwa kwa muvu umwing, twikala ni malejan ma Bibil 20. Dichuku diawonsu, twasangarang kudia pamwing ni antu a dijuku dimwing twilejang nau Bibil. Twading ni musangar nakash.

Pakad kulab atuswimpa chisend​—atutuma mu mudimu wa munyingumuku ku mal mading piswimp ni chikum cha Karung wa Inde. Rubing ni rubing, twashakamang ku chikumbu cha muntu pitwayangang kuyendin ni kulejan pamwing ni in kulejan a mu chikumangen mulong wa kuyikasikesh. Twikala mud antu a mu dijuku diau, twasangerang kusutish chisu pamwing ni anau ni yivam yau. Twasutisha nau mivu yaad yisangareshina. Kupwa pakad kuchingejin, atutazuka ku telefon ku biro wa mutiy. Atuleja anch: “Tusotin anch uchirikany ku Betel.” Nakula anch: “Wijany, ap kunoku tukwet kwetu musangar nakash.” Pakwez, chid chakin anch twafanyina kusadin kwawonsu kwafanyinau kututum.

KUCHIRIK KU BETEL

Ku Betel nasadina ku Departema wa Mudimu, kwinikwa nading ni dilau dia kusal pamwing ni akadivar aswila ni akweta ukaliweny. Mu machuku minima, kupwa kwa kalam wa munyingumuku kwendin chikumangen, watumang rapor ku mutiy. Kupwa Biro wa Mudimu watumang mukand ku chikumangen ulejena rapor wa kalam wa munyingumuku. Mu mikand yiney mwading kukasikesh ni umutakel yading yiswirikedinau mu yikumangen. Atulam a ujindj ading kusal mudimu nakash mulong wa kukarumun mu Inglish marapor ma atulam a minyingumuku ma dizu dia Xhosa, Zulu, ni mazu makwau, kupwa kukarumun mikand ya biro wa mutiy ya Inglish mu mazu ma mu Afrik. Nayijikitisha nakash in kukarumun inay asalang mudimu ukash ni ankwasha kand kwijik mar mamenau akadivar ni anambaz ajal adia mu Afrik.

Pa chisu chinicha, mu Afrik wa Kurul mwading kasolikany nakash ka ulomb wa chikit. Antu ajal ading ashich mutambu wau ni ayindel mutambu wau, chawiy antu a ulombu kushalijan kasutishangap chisu pamwing. Akadivar netu ajal a mu Afrik niyau ading ni mazu mau malondangau, alejanang mu mazu mau, ni akumanganang kand mu mazu mau.

Nadingap niyija antu ajal avud, mulong teritwar wa chikumangen chetu wading kwend ching wa antu ading alondina Inglish. Ap mwamu, nikala ni mutapu wa kwilej piur pa yaku ni yishankur ya antu ajal a mu Afrik. Nileja piur pa yikokujol yirishinau nich akadivar netu pantaliken ni yishankur ni yitiyij ya marelijon. Chading chiyitin kutakaman nakash mulong wa kukolik mu yishankur yiney yakad kwimen pa mifund ni kujijamen rupompat rikash ridiokila kud antu a mu majuku mau ni a mu mal mau chisu chalikangau yisal yikwatijadina ni yom ya ayilembil! Antu ading mu mal ading atuzwendj nakash mu mashakamin mau. Antu avud ading ilejin pakemp ap kadingap kwau ilejina, pakwez ading alimishin Bibil.

Nikala ni dilau dia kulondin want ipetu wa kwifukwil ni wa kulik kwiyandjik mu milong ya politik ku dirumburish. Chading chikasikeshin ritiy nakash pa kuman kushinshaman ni kutakaman kwa ansand Atuman itiyang kuyopat ku shikol mulong alikang kwiyandjik mu malembil ap kwibomb nau mu kuwang muminy wa ngand.

Akadivar arisha kand ni chikokujol chikwau mu ka ngand kakemp ka mu Afrik katazukangau pa chisu chinicha anch Swaziland. Chisu chafay Mwant Sobhuza, ayita antu awonsu kulimish yishankur kanang yikatau kusal anch muntu wafa. Amakundj afanyina kukil nsuch jau, ni amband afanyina kwiswimpish nsuch jau. Akadivar nau anambaz avud ayizengola nakash mulong alika kwiyandjik mu yaku yading yikwatijadina ni difukwil dia angak. Kushinshaman kwau kud Yehova kwatusangaresha nakash! Twileja yom yivud piur pa kushinshaman ni kushimpish muchim kwa akadivar netu a mu Afrik, ni chinech chakasikesha ritiy retu.

KUCHIRIK KU MUDIMU WA KUCHAP

Mu muvu wa 1981, nachirika kand kusal ku mudimu wa Kuchap mulong wa kukwash kuchap kusutin ma ordinater. Chading chisu chiwamp nakash! Mutapu wa kuchap mikand waswimpa pa mangand mawonsu. Ikundj umwing wading utadina milong ya kwisak wapana ku mutiy mashiny mend masu ma kuchap nich mulong wa kumapim, pakad kufut. Mud chibudikin, twaswinkesha mashiny chidivu ma Linotype nich mashiny matan ma mulad winou. Twateka kand mashiny masu makuchapin. Twasambisha kuchap yom yivud kusutamu pakur!

Ma ordinater matukwasha kubudish mulad usu wa kurijek yom yidia pa dipaper kusutin MEPS (Système électronique d’édition multilingue). Tudiokil kulemp nakash ni mudimu winou, ni tekinoloji wawapishin nakash mutapu wa kusal mudimu kudiosh kamu twadiokala etwawonsu anying ku Betel wa mu Kanada mulong wa kuya kusadin mu Afrik wa Kurul! (Isay 60:17) Etwawonsu anying twata amband awamp ading ayibol. Am ni Bill tudandamedin kusadin ku Betel. Ken ni Dennis ikadin kal anvaj.

Mu mutiy mwikala midimu yivud nakash ya kusal. Uvud wa mazu makarumwinau mikand yimedina pa Bibil ni kuyichap wading uyil kurutu nakash, ni ading kuyitum mu mitiy yikwau. Mud chibudikin, chading chitin kutung yikumbu yikwau ya Betel. Akadivar atunga yikumbu yiwamp nakash kwingangel kwa musumb wa Johannesburg, ni ayipana kud Yehova mu muvu wa 1987. Twova musangar nakash wa kusadin kwi ndond yiney yisu yatungau ni kusal mu Komite wa Mutiy wa mu Afrik wa Kurul mu mivu yivud.

CHISEND CHIKWAU CHISU!

Twakashimuka nakash pantazukau mu muvu wa 2001 mulong wa kusadin mu Komite wa Mutiy musu watekau mu États-Unis. Ap anch twova nayimp pa kusha mudimu ni arund netu mu Afrik wa Kurul, twasangara kusambish kand mashakamin masu mud yid ya mu dijuku dia Betel wa mu États-Unis.

Pakwez, twiyakamishaku pa kumusha makwend a Laura wading wananapa kal. Twafanyinap kusal yom yivud mulong wa kumukwash pitwading mu New York, pakwez anchend amband asatu itiya kumulam. Alonda anch: “Etu tukutwishap kwandam mu mudimu wa chisu chawonsu, pakwez anch twamulam Maku, chikukukwashany en kudandamen mu chisend chen.” Tuyijikitishin kamu chipandikena.

Mud kamu mwasalau anchend a Laura, yayam ni mukajend ading ashicha mu musumb wa Toronto mu Kanada, atukwasha kumulam maku wading mwadiamufu. Pa chisu chinicha, maku washakama nau pamwing mu mivu 20 ni kusut. Tuyijikitishin nakash mulong wa rukat ni kumbangin kwamumekeshinau maku djat kamu ni pafilay, machuku makemp kupwa kwetwetu kushik mu New York. Chid chiyukish nakash cha kwikal ni antu a mu dijuku akatina kuswimp mashakamin mau mulong wa kuyilam anvaj ananapina kal, chisend chikutwisha yisu yimwing kwikal ni yikokujol!

Mu mivu yimwing, chisend cham ku Betel wa mu États-Unis chading cha kusadin ku biro utadina milong ya kubudish mikand, ni yom yivud ayipipejin ni kuyiwapish kukwatijan ni tekinoloji wa katat. Mu mivu yasutina ey, nasadidin ku Departema wa Kuland yom. Musangar mud ik wa kusal mivu 20 mu mutiy ujim ukweta katat dijuku dia Betel dia antu 5 000 ni in kwisotin 2 000!

Mivu makum musamban yasutina ey, nadingap kutongin anch mwawiy mukwikala mwom wam. Laura wankwanshin nakash mu mivu yiney yawonsu. Mwom wam wading usangareshina nakash! Twasangaredin yisend kushalijan ni antu awamp twasadina nau pamwing, kuwejaku ni antu a mu mitiy yivud twendina mu jingand jivud. Katat nikwet mivu  80, nisadin katat tumidimu tukemp, mulong kud akadivar ansand afumbinau kal mulong wa kusal mudimu.

Nfund a kuseng umwing wafunda anch: “Wayuk muchid umutekina [Yehova] kwikal Nzamb wend.” (Kus. 33:12) Winou ud kamu uyakin! Nijikitishin nakash mulong wa yom natwishina kusal mu mudimu wa Yehova pamwing nau antwend akweta musangar.