MU MUVU wa 1970, in kukimbijol yom ya pansh ya pakur atana mu divu muvungur watema kal mu musumb wa pasak utazukinau anch Ein Gedi mu Israel, piswimp ni kurand kwa Karung wa Mungu. Atana muvungur winou pading pakimbijodinau mu sinagog watema chisu chasheshau musumb pamwing ap pakach pa muvu wa 500 ni 550 C.C. Mulong muvungur wading wayipin kal nakash, chading chikasiken kutang yom yading yifundinauwap; ni chading chikasiken kuufungul chamwamu ukusheshik. Pakwez kusutil skaner wa 3-D, muvungur winou atwishin “kuutanguril.” Ni kusutin ukwash wa logiciel d’imagerie numérique musu, tukutwish kutang yom yifundinau pa muvungur winou.

Yom ik yalejanay skaner? Muvungur wading wa mifund ya Bibil. Ading afundinamu maverse mamwing madia kwinsambishin kwa mukand wa In Levi. Mu ma verse minam mudi dijin dia pakampwil dia Nzamb, adifundin nich mamuny manying ma mu Hebereu matazukinau anch Tetragram. Chimeken anch muvungur winou aufunda pakach pa muvu wa 50 ni 400 C.C., chinech chawiy chisadina anch wikal muvungur wa Hebereu wa Bibil wa pakur nakash wajinguninau kudiosh kwajinguninau Mivungur ya mu Karung wa Mungu (Qoumrân). Mu buku The Jerusalem Post, Gil Zohar wafunda anch: “Djat ni patwishau kutang chikunku cha muvungur watanau mu Ein Gedi ukweta mifund ya mukand wa In Levi, pasuta mivu kanan pakach pa mamaniskri ma pakur nakash ma mu Karung wa Mungu malela kal mivu 2 000 (kudiokal kamu chisu chasheshau Tempel wa Kaad) ni mamaniskri makur matazukinau anch Codex wa Alep (mafundau piswimp mu muvu wa 930 C.C.).” Kukwatijan ni in kukimbijol, muvungur winou watangurilau kusutil mashiny umekeshin anch mifund ya Tora “yaswimpap mu tunan twa mivu ni chimeken anch tupad tukemp tukemp twa in kukopiril twaswimpap uruu wa mifund.”