Yang pafundinau anch yidiamu

Yang pafundinau anch yidiamu

MUTU WA MULONG WA KWILEJ WA 33

Ilejina Ku Chilakej Cha Daniel

Ilejina Ku Chilakej Cha Daniel

‘Ud muntu wa usey nakash.’​—DAN. 9:23.

MUMINY 73 Twinkisha Kujijaman

YIDIA MU MUTU WA MULONG WINOU a

1. Mulong wak in Babilon amushimoka muprofet Daniel?

 MUPROFET Daniel wading uchid nsand pamutwalau mu winkwal mu Babilon kwindond kulemp ni Yerusalem. Pakwez ap anch Daniel wading uchid nsand wayishimokisha antakel a in Babilon. Alonda ‘yamanau ku mes’—anch Daniel kadingap ni ulim ‘wading ni mujimbu uwamp’ ni udiokil mu dijuku diwamp. (1 Sam. 16:7) Chawiy, in Babilon amutonda kusadin mu chipang cha mwant.​—Dan. 1:3, 4, 6.

2. Mutapu ik mwiyovay Yehova piur pa Daniel? (Ezekiel 14:14)

2 Yehova wamukata Daniel, kadiap mulong wa mujimbu wend uwamp ap mulong wa mu dijuku mwadiokalay, pakwez mulong wa wuntu wend. Chakin kamu, Daniel wading pamwing ap nsand ukweta mivu piswimp 20 chisu chalonday Yehova anch wading pakach pa antu ading ni ntumb yiwamp mud, Nowa ni Job. (Dis. 5:32; 6:9, 10; Job 42:16, 17; tang Ezekiel 14:14.) Ni Yehova wadandamena kumukat Daniel mu mwom wend wawonsu.​—Dan. 10:11, 19.

3. Yom ik tukushinshikina mu mutu wa mulong winou?

3 Mu mutu wa mulong winou, tukwisambin mikadil ya Daniel yaad yamukwasha kwikal wa usey kud Yehova. Chakusambish, tukwisambin mikadil yiney umwing ku umwing ni chisu chawonsu chayimekeshay. Kupwa, tukuman yom yamukwasha Daniel kukudish mikadil yiney. Ni kwinsudien, tukwisambin mutapu tukutwisha niyetu kumwimburij. Ap anch mutu wa mulong winou uyitadin nakash ansand, etu awonsu tukutwish kwilejin ku chilakej cha Daniel.

IMBURIJ KUTAKAMAN KWA DANIEL

4. Mutapu ik wamekeshay Daniel kutakaman? Let chilakej.

4 Daniel wading nsand utakamena nakash. Shinshikin tupamp twaad twamekeshay kutakaman. Chimeken anch wamekesha kutakaman kapamp kakusambish mivu yaad kupwa kwa in Babilon kushesh Yerusalem. Mwant Nebukadinesar wa mu Babilon wamana mu chilat chirumbidij chamwovisha wom nakash. Walonda kuyijip in manangu in awonsu kuwejaku ni Daniel, anch kamulejap chilat chend ni kurumburik kwach. (Dan. 2:3-5) Daniel wafanyina kusal yom pakad kulab; chamwamu antu avud afanyina kufa. Ndiy “waya swa kudi mwant mulong wa kumwit chisu chakwel ndiy ukutwish kumurumburil mwant chilat.” (Dan. 2:16) Chinech chading chimwitin kutakaman ni ritiy rikash. Bibil kalondinap anch Daniel wasambela kurumburil chilat kurutu kwa kumulembil Yehova. Wayileja arund nend Shadirak, Meshak, ni Abednego—“kumulembil Nzamb wa mwiur chakwel ndiy ayileja kand kurumburik [kwa] ujindj winou.” (Dan. 2:18) Yehova wakula ku malembil mau. Kusutin ukwash wa Nzamb, Daniel watwisha kurumburil chilat cha Nebukadinesar. Daniel nau arund nend kayijipap.

5. Chisu ik chikwau chamwita Daniel kutakaman?

5 Kupwa kwa Daniel kurumburil chilat cha chirumbidij chijim nakash, kutakaman kwend akupaka kand. Nebukadinesar walata kand chilat chikwau chamwovisha wom nakash. Mu chilat chinech wamana mutond ujim nakash. Nich kutakaman Daniel wamurumburila mwant chilat chinech. Wamuleja kand mwant anch ukuzarik ni kakwikalap kand mwant mu chisu kanang. (Dan. 4:25) Chading chiswapel kud mwant kumuman Daniel mud mukankuny nend ni wafanyina kumujip. Pakwez Daniel wamekesha kutakaman ni wamurumburila chilat.

6. Yom ik yamukwasha Daniel kwikal utakamena?

6 Yom ik yamukwasha Daniel kwikal utakamena mu mwom wend wawonsu? Tukwet kashinsh anch tatukwend ni makwend ading chilakej chiwamp kud ndiy padingay nsand. Aziyinang ku yijil yapanay Yehova kud anvaj in Isarel, ni uyifundishang anau Yijil ya Nzamb. (Kuv. 6:6-9) Daniel kadingap kwend kija ching Yijil yapadishin, mud yijil dikum, pakwez wading wij yom yivud piur pa yijil yiney ni piur yom yafanyinau in Isarel kudia ap kulik kudia. b (Lev. 11:4-8; Dan. 1:8, 11-13) Daniel wileja nsangu piur pa antu a Nzamb ni wading wij kand yom yayishikenang anch alik kulimish mbil ja Yehova. (Dan. 9:10, 11) Yom yashikena mu mwom wa Daniel yamwinkisha kashinsh anch Yehova ni Angel end akweta Usu afanyina kumukwash.​—Dan. 2:19-24; 10:12, 18, 19.

Daniel wikala muntu utakamena kusutil kwilej, kulembil ni kumuchingejin Yehova (Tal paragraf wa 7)

7. Yom ik kand yamukwasha Daniel kwikal utakamena?

7 Daniel wilejang yom yafundau aprofet a Nzamb, kuwejaku ni yom yading mu uprofet wa Jeremiy. Kusutil kwilej yom yiney, Daniel wajingunina anch in Yuda kakulabap kand mu uswik wa in Babilon. (Dan. 9:2) Pamanay Daniel kuwanyin kwa uprofet wa Bibil, ruchingej rend mudiay Yehova rakasikana ni antu amuchingejidina Nzamb akwikal atakamena nakash kamu. (Ilakej ni Rom 8:31, 32, 37-39.) Chom chikwau cha usey nakash, Daniel wamulembilang chisu chawonsu Tatukwend wa mwiur. (Dan. 6:10) Wamulejang Yehova kurumbuk kwend ni yovil yend. Ni Daniel wamwitang ukwash. (Dan. 9:4, 5, 19) Wading muntu mud etu, ni kavadikap ni kutakaman. Pakwez, wakasikesha mwikadil winou kusutil kwilej, kulembil ni kumuchingejin Yehova.

8. Mutapu ik tukutwisha kukudish mwikadil wa kutakaman?

8 Yom ik tufanyidina kusal Mulong wa kukudish mwikadil wa kutakaman? Anvaj etu akutwish kutukwash kwikal atakamena, pakwez kakutwishap kutuswanish mwikadil winou mud yom yidiokila mu mash. Kwikal ni kutakaman akufanakeshin ni kwilej chom chisu. Mutapu umwing ukutwisha kwijik chom chisu ud wa kutal nawamp yom yisadinay mulej ni kupwa niyey wamwimburij. Chilik chimwing, tukat kwilej kwikal atakamena kusutil kushinshikin mutapu umekeshinau antu akwau kutakaman kupwa niyetu twayimburij. Chad, yom ik tukutwisha kwilejin ku chilakej cha Daniel? Mud Daniel, niyetu tukwet kuswir kwa kwijik kamu nawamp Dizu dia Nzamb. Tukutwish kukudish urund wa piswimp ni Yehova kusutil kwisamb ni ndiy patok ni kusal mwamu chisu chawonsu. Ni tufanyidin kumuchingejin Yehova, ni kwikal nich kashinsh anch ukutukwash. Ni kupwa anch apak ritiy retu tukwikal atakamena.

9. Mutapu ik tukutaninamu anch twikal atakamena?

9 Tukat kutaninamu nakash mu kwikal atakamena. Shinshikin chilakej cha Ben. Wading ku shikol mu Alemany chisu chading chitiyinau ambay nend a shikol mu dikarumuk ni alondang anch rusang ra Bibil piur pa kutang kwa yom rid kwau rungany. Dichuku dimwing, Ben wikala ni mutapu wa kwiman kurutu ni kurumburil mu shikol mulong wak witiyin anch mwom autanga. Walejana nich kutakaman yitiyij yend. Chibudikin ik chikalaku? Ulondin anch “Mulej wam watesha nawamp yom nalonda,” ni “wangimburija mu kusadin yom nasadina mulong wa kumekesh anch yom nalonda yid yakin ni wapana kopi kud nsand a shikol win mwawonsu.” Yom ik yasalau arund a shikol a Ben? Ben, ulondin anch “Avud pakach pau ikala ni kashinsh ka yom nalonda,” ni “alonda anch yom nalonda yayipukuna.” Mud mutapu umekeshina yom yamushikena Ben, antu atakamena akat kuyilimish kud antu akwau. Akat kuyikwash kand antu akin kumusejin Yehova. Chakin, tukwet mayingishin mawamp ma kukudish mwikadil wa kutakaman.

IMBURIJ KUSHINSHAMAN KWA DANIEL

10. Kushinshaman chom ik? (2 Samwel 22:26)

10 Dizu dia Hebereu dikarumwinau mu Bibil anch “Kushinshaman,” ap “rukat rishinshamena,” dikwet chitongijok cha chirungul chikash ni cha rukat rishinshamena rikatay Nzamb kuyimekeshin atushalapol end. Dizu dawiy dimwing disadidinau mulong wa kumekesh rukat ridia pakach pa atushalapol a Nzamb. (Tang 2 Samwel 22:26.) Kushinshaman kwetu kukat kwikal kukash mu kusut kwa chisu. Katat tushinshikinany mutapu wakasikeshay Daniel kushinshaman kwend.

Yehova wamufuta Daniel mulong wa kushinshaman kwend pamutumay mwangel kufung tun twa antambu (Tal paragraf wa 11)

11. Yom ik yapaka kushinshaman kwa Daniel pikalay ipal? (Tal chipich cha pa chibur.)

11 Kushinshaman kwa Daniel kud Yehova mu mwom wend wawonsu akupaka. Pakwez kupak kujim kwashikena pawanyishay mivu 90. Pa chisu chinacha, Babilon wadinga mu makas ma in Med nau in Peris ni mwant Darius ndiy wadinga uyikedila. Antu ading asadina mu chipang cha mwant kadingap kamukatina Daniel ni kadingap ni kalimish piur pa Nzamb wifukwilangay. Chawiy atenchika chakwel amujipa Daniel. Ateka chijil mulong wa kuman anch Daniel ukumushinshamen Nzamb wend ap mwant. Daniel wafanyina kumekesh anch umushinshamedin mwant ni kumekesh anch ud kwend mud antu akwau kusutil kwimik kumulembil Yehova machuku 30. Daniel walika kumubwambwil Yehova. Mud chibudikin, amudjibwila mu dibuku dia antambu. Pakwez Yehova wamufuta Daniel mulong wa kushinshaman kwend pafungay tun twa antambu. (Dan. 6:12-15, 20-22) Mutapu ik tukutwisha kushal ashinshamen kud Yehova mud mwasalay Daniel?

12. Mutapu ik wakudishay Daniel kushinshaman kwakin kud Yehova?

12 Mud twamanang kwinsambishin, kushinshaman kukat kudiokal ku rukat rikash. Kushishaman kwa Daniel kud Yehova kwading kukash mulong wading umukatin nakash Tatukwend wa mwiur. Chakin kamu Daniel wakudisha rukat riner kusutin kutongijokin pa mikadil ya Yehova ni pa mutapu ukatay Kuyimekesh. (Dan. 9:4) Daniel watongijokina kand nakash pa yom yin yawonsu yamusadinau kud Yehova ni kud antwend.​—Dan. 2:20-23; 9:15, 16.

Mud Daniel, ukutwish niyey kushal ushinshamena kud Yehova kusutil kumukat dichuku diawonsu (Tal paragraf wa 13)

13. (a) Mutapu ik ukatau kupak kushinshaman kwa ansand adia Atuman? Let chilakej Tal kand chipich. (b) Mud mulejenau mu video, mutapu ik ukutwisha kwakul anch akwipul anch mulong wak Atuman a Yehova kakatap kunung chikas kud antu akata kutond mashakamin ma in utun?

13 Mud Daniel, ansand etu ayinyimukin kud antu akad kumulimish Yehova ni mbil jend. Antu inay akutwish kumukis muntu umukatina Yehova. Amwing akat kupakish kuyovish ansand wom chakwel ashesha kushinshaman kwau kud Yehova. Chilakej, tal yom yamushikena nsand Graeme, ushicha mu Ostrali. Warisha ni chikokujol chikash pamupakau chisu chadingay ku shikol. Mulej wipula mu shikol anch mutapu ik ukusalau anch murund wakin wayilej anch uding mwin utun. Mulej wayileja anch awonsu mu shikol afanyina kumunung chikas muntu wading mu mashakamin ma mwin utun, ufanyidin kwiman kumutambu kanang mu shikol, ni akulika afanyidin niyau kwiman ku mutambu kampand. Graeme ulondin anch, “antu awonsu imana ku mutambu wa muntu wading ukatina mashakamin minam kwindioshaku am ni Kaman mukwau.” Yom yiney yamushikena Graeme yapaka chakin kamu kushinshaman kwend kud Yehova. “Mulong wa saa umwing washalaku ku shikol mulej ni asand akwau atusaala. Nasala usu wa kulondin ritiy ram mu kwikuchik ni mu mutapu wisikena, pakwez kinayakulap dizu ap kusu dimwing.” Mutapu ik wiyovay Graeme chisu chapakau kushinshaman kwend? Ulondin anch, “Nakatap kuwil mu mupit wa mutapu winou, Pakwez nasangara nakash mulong natwisha kushal ushinshamena kud Yehova ni kulondin yitiyij yam.” c

14. Mu mutapu ik umwing tukutwisha kukudish kushinshaman kwakin kud Yehova?

14 Tukutwish kukudish mwikadil wa kushinshaman kwakin kud Yehova mud Daniel, ching anch twamukat Yehova nakash ni anch twasal mwamu tukutwish kukwat mupak wa kushal ashinshamena kud Ndiy. Tukukudish rukat mud riner anch twilej piur pa mikadil ya Yehova. Chilakej, tukutwish kwilejin ku yom yatangay. (Rom 1:20) Anch ukatin kukudish rukat rikurikina ni kalimish piur pa Yehova, ukutwish kutang mitu ya milong yilondina anch “Ov, Ayitanga Anch Yiyezina?” ap kutal mavideo. Ukutwish kand kutan yom yiney mu mabroshir La vie a-t-elle été créée? ni Cinq questions à se poser sur l’origine de la vie. Shinshikin yom yalonday nambaz Ester udia mu Danemark piur pa yichap yiney: “Yitongijok yidiamu yiwapin nakash. Mabroshir makatap kutulej yom tufanyidina kwitiyij; yikat kutulej kwetu kusu yitongijok ni kutulik ayinetu twikwatinap mipak.” Ben, twisambinang kwiur oku, ulondin anch: “Yitongijok yadingamu yakasikesha ritiy ram nakash. Yangikisha kashinsh anch Nzamb ndiy watanga mwom.” Kupwa kwa kwilej yom yiney, ukwitiyij kamu yom yilondinay Bibil anch: “A! Nsalejetu, Nzamb wetu! Ey yey uwanyidina kutambul uyaj, ni katumb, ni ukash. Mulong yey watanga yom yawonsu.”​—Kuj. 4:11. d

15. Wisu mutapu ukwau tukutwisha kukasikesh urund wetu ni Yehova?

15 Mutapu ukwau tukutwisha kukasikesh urund wetu ni Yehova ud kusutil kwilej piur pa Mwanend, Yesu. Mwawiy mwasalay nambaz Samira, udia mu alemany. Ulondin anch: “Nashikena kumwijik Yehova nawamp kusutin Yesu.” Padingay changadim, Samira wasalang usu wa kwijik mutapu wiyovilingay Yehova. Pakwez watwisha kusal mwamu kusutil kwilej mutapu wiyovangay Yesu. Uwejidinaku kand anch “Namukata Yesu mulong wading muntu uswapela kushejin piswimp ni mulong wading uyikatin an akemp”. Kwilej piur pa Yesu kwamukwasha kumwijik Yehova nawamp ni kumukat nakash. Mulong wak? Ulondin anch: “Nijika pakemp pakemp anch Yesu ukat kumwimburij Tatukwend mu mutapu uwanyidina. Akwet kamu mikadil ya mutapu umwing. Najingunina anch chawiy chasala anch Yehova amutuma Yesu panap pa divu, mulong wa kuyikwash antu kumwijik Yehova nawamp.” (Yohan 14:9) Anch usotin kukasikesh urund wey ni Yehova, itekina chisu cha kwilej piur pa Yesu. Anch wasal mwamu, rukat rey ni kushinshaman kwey mulong wa Yehova yikukul nakash.

16. Tukutaninamu mutapu ik anch twikal antu ashinshamena? (Kuseng 18:25; Mike 6:8)

16 Anch twikal ashinshamena kud antu akwau niyau akwikal ashinshamena kud etu. (Rut 1:14-17) Chikwau kand, anch twikal ashinshamena kud Yehova tukutwish kwikal ni chisambu cha mukach. Mulong wak? Mulong Yehova uyikanin antu amushinshamedina ndiy anch niyend ukuyishinshamen awiy. (Tang Kuseng 18:25; Mike 6:8.) Tong bil—Sakatang wa dikand diawonsu usotin kwikal murund netu wa piswimp ap anch ndiy ud wa piur nakash kutusutamu etu! Ni anch twikal mu urund wa mutapu winou ni Yehova, kwikil chom ap chimwing, ap rufu rikutwishap kutwauril ni Yehova. (Dan. 12:13; Luka 20:37, 38; Rom 8:38, 39) Chid kamu cha usey nakash kumwimburij Daniel ni kushal ashinshamena kud Yehova!

DANDAMEN KWILEJIN KU CHILAKEJ CHA DANIEL

17-18. Chom ik chikwau tukutwisha kwilejin ku chilakej Daniel?

17 Mu mutu wa mulong winou, twaman kal kwetu mikadil yaad ya Daniel. Pakwez kud kand yom yivud tukutwisha kwilejin kud ndiy. Chilakej, Yehova wamuleja Daniel yishimushimu ni yilat, ni Wamwinkisha ukaliweny wa kurumburil mauprofet. Pakach pa mauprofet minam mavud mawanyidin kal. Makwau misambidin piur pa yinship yikusadika machuku ma kurutu ni yinship yiney yimutadin muntu mwawonsu udia pa divu.

18 Mu mutu wa mulong wambakedinap, tukwisambin mauprofet maad madia mu buku wa Daniel. Kumatesh nawamp kukutwish kutukwash etu awonsu, twikala nsand ap ipal, kukwat mipak ya manangu kusambish kamu katat. Mauprofet minam makukasikesh kand kutakaman ni kushinshaman kwetu mulong wa kupandakan yikokujol yezina kurutu oku.

MUMINY 119 Tufanyidin Kwikal ni Ritiy

a Ansand amusadidina Yehova nlel arishin ni yikokujol yitina kutakaman ni kushal ashinshamena kud ndiy. Ambay nau a ku shikol akutwish kuyisip mulong itiyijin anch yom ayitanga. Ap akutwish kand kupakish kuyibachik chakwel iyova anch ad a chamwamu. Pakwez mutu wa mulong winou ukumekesh anch awonsu amwimburijina muprofet Daniel ni amusadidina Yehova ni kutakaman ni kushinshaman ad chakin kamu in manangu.

b Daniel wading ni mayingishin masatu makuman yakudia ya in Babilon mud yom yijondila: (1) Mbil ja annam ading ajidikinau mu Chijil. (Kuv. 14:7, 8) (2) Mbij ja annam amwifil. (Lev. 17:10-12) (3) Kudia yakudia yapeshangau kud akish.​—Ilikej ni in Levi 7:15 ni 1 Korint 10:18, 21, 22.

d Mulong wa kukasikesh rukat rey piur pa Yehova, ukutwish kand kwilej buku Sejany Piswimp Kudi Yehova, buku winou ukukukwash kwijik nawamp mikadil ni wuntu wa Yehova.