Yang pafundinau anch yidiamu

Yang pafundinau anch yidiamu

Rusangu Ra Mwom

Nasala Usu Mulong wa Kumekesh Chilakej Chiwamp

Nasala Usu Mulong wa Kumekesh Chilakej Chiwamp

Namwipula anch “wij mivu nikweta?” Izak Marais wakula anch “nij nawamp mivu ukweta.” Wantazuka kudiokal mu Patterson, New York mulong wa kuya mu Colorado. El nikurumburilany kwatushikija mambamb minam.

NAVADIKINA mu ul wa Wichita, Kansas, mu États Unis., machuku ma ngond 10 ngond wa 12 muvu wa 1936, am nading mwan wa kusambish pa an anying. Anvaj am, William ni Jean, ading atushalapol ashinshamena a Yehova. Tatuku wading ntakel wa chisak cha amakurump. Maku amufundisha uyakin kudi makwend Emma Wagner. Emma wayifundisha antu avud uyakin kuwejinaku ni Gertrude Steele, wasala mudi mishoner mu Porto Rico. * (Tal mazu ma kwinshin.) Chawiy nading ni yilakej yiwamp ya kwimburij.

KUVURIK YILAKEJ YIWAMP

Tatukwam ukat kupan magazet kuns kwa balibal

Diampos urel pinading ni mivu yitan, am ni tatuku twapana ma gazet ma Chinong cha Kalam ni Consolation (utazukinau katat anch Réveillez-vous!) kudi antu ading asutina mwi njil. Mu chisu chinicha ngand yading mwi Njit ja Kaad ja Mangand Mawonsu. Pakwez tatuku kiyandjikap mu milong ya chipolitik. Dokiter umwing wading walewang kal wamufisha nich tatuku anch ukwet wom ni ulikin kuya kwi njit. Dokiter winiwa wamuzendjikina tatuku mutu ni walond anch: “Mulong wak ulikin kwimbul, ey chindel wovila wom!” Nova wom, pakwez namubaza tatuku. Wadandamena kupan ma gazet kudi antu ading atadina. Chawiy isalay wasuta pinipa, ni dokiter wamutoyina anch: “Musala chindel ukweta wom ou chom!” Isalay wamana anch muntu winou wading walewang kal, wamuleja anch, “Yang ku chikumbu ni kangal kand kuleu!” Awonsu aad aya. Nijikitishin nakash mulong Yehova wamwinka tatuku kutakaman. Tatuku wading ni yikumbu yaad ya kukidin nswich mu Wichita ni dokiter wading kwez ku mukil kwinikwa!

Am ni anvajam tuyil ku chitentam mu Wichita mu muvu wa 1940

Nading ni mivu chinan palandishau anvaj am chikumbu ni yikumbu ya mudimu ni watunga ka chikumbu kakemp. Kupwa twaya mu Colorado, kwi ndond yiniya kwading maswir nakash ma in kulejan. Anvaj am ading kusal mudimu wa uchibol nkwash mu chisu chikemp, ading kand kusal ku ferm ni kulam anam. Ni yiyukish ya Yehova ni mushiku wa mudimu wa kulejan, wasala anch chikumangen chisambish. 20 ngond wa 6, 1948, tatuku wambatisha ku kawit kading piswimp ni mukandu pamwing ni antu akwau itiya uyakin, mudi Billie Nichols ni mukajend. Kupwa aya mu mudimu wa munyingumuku ni anau amakundj pamwing nau akajau.

Twading arund awamp ni antu avud ading ipanina nakash mu mudimu wa Yehova, pakampwil dijuku dia Steele—Don ni Earlene, Dave ni Julia, ni Si ni Martha. Twasangerang kwisamb nau piur pa Bibil, ni mashakamin mau mankwasha mu mwom wam nakash. Anlejang anch mwom wetu ukwet usey ni ukusangaresh anch twatek Want wa Nzamb pa ndond ya kusambish.

KUSHEMUNIK KAND

Pinawanisha mivu 19, Bud Hasty, wading murund wa mu dijuku wangela anch nimulondul mu mudimu wa uchibol kwindum kwa États-Unis. Kalam wa munyingumuku wanleja anch tuya ku Ruston, Louisiana, kwading Atuman avud aziyina kal. Watuleja kutakel yikumangan yawonsu pa rubing ap anch kwikil antu akwau akweza. Twatana ndond ya kukumangen yadingaku. Twasalang yikumangan yawonsu, pakwez, yisu yimwing twakumanganang ayinetu aad. Pitwasutishang yikunku ya chikumangan, muntu umwing watakelang mukwau wakulang ku yipul yawonsu. Anch chikunku chading ni chakumenaku, etu awonsu twakandamang ku chimet kwadingap muntu wa kututesh! Kupwa, nambaz umwing ipal wasambisha kukumangan. Pakemp pakemp, in kwilej a Bibil amwing ni atuman ading aziyina kal asambisha kukumangan ni kupwa twikala chikumangen.

Dichuku dimwing, Bud ni yamam twasankanijana ni ntakel umwing wa Egliz wa Kristu, watuleja verse umwing wakad am kwijik nawamp. Chom chinech chanenganesha nakash ni natonga piur pa yom nitiyijina. Mu rubing, nileja kudiokal pamanch kushik ni uchuku wawonsu mulong nitana yakul ku yipul yend. Yom yiney yankwasha nikasikesha urund wam ni Yehova, ni nikala ni mushiku wa kutanijan nau in kulejan akwau.

Kupwa kwa yom yiney, kalam wa munyingumuku wanleja anch niya ku El Dorado, Arkansas, mulong wa kukwash chikumangen chinicha. Pinading kwinikwa, nachirikang kand ku Colorado mulong wa kuya ku Biro kwantazukau, kwinikwa kwawiy kwakwatangau mipak ya muntu ufanyidina kwandam mu usalay. Am ni ayibol akwau twaya ku Texas, mwinimwa twasala aksidan ni motak wam wayipa nakash. Twatazuka mukadivar umwing, weza watusend twaya kol kwend ni kupwa twaya ku yikumangan. Kwinikwa alejana piur pa aksidan twasala, ni akadivar atwinkisha nfalang. Mukadivar umwing walandisha motak wam ku adolar 25($).

Twashika pakad kulab mu Wichita. Kwinikwa kwading arund a mu dijuku, E. F. McCartney, wading utazukinau anch Doc, wading chibol. Anend amakundj ampamb, Frank ni Francis, ading kamu arund nam awamp. Ading ni motak ukur walandishau ku 25 dolar wawiy uvud wa nfalang jinalandisha motak wam wayipa. Kawiy kapamp kakusambish namana kamu anch nateka Want pa ndond ya kusambish mu mwom wam, Yehova wanginkisha chom nading niswirikedina. Mu weny winou, McCartneys wantwala kudiay nambaz umwing utazukinau anch, Bethel Crane. Makwend, Ruth, Kaman ukweta mushiku mu Wellington, Kansas, wadandamena kusal mudimu wa uchibol kushik ni pawanyishay mivu 90. Twatijana ni Bethel kupwa kwa angond akemp mu muvu wa 1958, ni twasambisha mudimu wa uchibol pamwing mu El Dorado.

KUTAZUK KUSANGARESHINA

Pitwading kuya mu kupam, twakata kwimburij yilakej yiwamp, chawiy twakwata mupak wa kwitiy kutazuk kwawonsu kukututazukau mu dirijek dia Yehova. Atwinkisha chisend cha kusal mudimu wa uchibol wa pakampwil mu Walnut Ridge, Arkansas. Kupwa mu 1962, twasangara mulong atutazuka ku shikol ya 37 ya Gilead. Twasangara kwijik anch twading ni Don Steele mu shikol yimwing. Pitwapwisha shikol, Bethel Crane ni yamam atutuma mu Nairobi, Kenya. Twova ushon wa kudiokal mu New York, pakwez twasangara nakash pitwashika mu Nairobi ni twamana akadivar ezang kal mulong wa kutwak!

Mary ni Chris Kanaiya adi mu mudimu wa kulejan mu Nairobi

Mu machuku makemp twasangera kusal mudimu wa kulejan mu Kenya. In kwilej etu a Bibil akusambish eza mu uyakin ading Chris ni Mary Kanaiya. Adandamedin ni katat kusal mudimu wa chisu chawonsu mu Kenya. Muvu walondulaku, atutuma mu Kampala, Uganda. Twading amishoner akusambish mwi ngand yiney. Yiney yading yisu yimwing ya musangar mulong antu avud ading ni mushiku wa kwilej uyakin wa Bibil, ni ikala akadivar ni anambaz netu. Pakwez, kupwa kwa kusal mivu yisatu ni chikunku mu Afrik, twachirika mu États-Unis mulong wa kwikal ni dijuku. Twova ushon nakash dichuku ditwadiokala mu Afrik mudi mutwova ushon dichuku twadiokala mu New York. Twading tuyikatin antu a mu Afrik ni twachingeja kuchirik dichuku dimwing.

CHISEND CHISU

Twaya kushakam ku rand kwa Colorado, kwadingau anvaj am. Mu machuku makemp, twavala mwanetu wa kusambish mband Kimberly, kupwa kwa angond 17, twavala mwan wakaad Stephany. Chisend chetu chisu mudi anvaj, chading cha usey nakash kudi etu. Twasala usu nakash mulong wa kuyifundish anetu amband uyakin. Twakata kwimburij yilakej yiwamp ya antu amwing yatushilau. Twading twij anch chilakej chiwamp chikutwish kwikal ni usu padi an, pakwez chinech chimekeshinap anch an inay ang apam akumusadin Yehova. Cha ushon, mwancham ikundj ni mband alika uyakin. Twachingeja anch, akuchirikin kand yilakej yiwamp yayishilau.

Twasangera nakash kulil anetu amband ni kusal usu wa kusal nau chisu chin chawonsu yom mu dijuku. Mulong twading tushich piswimp ni Aspen, Colorado, twileja kusengan masengan ma pa mem chakwel yisu yimwing tusenganang pamwing. Chinech chatwinkisha mutapu wa kwambamb ni ayangadim pitwasenganang nau. Twayangang kand mu kunyingumok nau pamwing, ni pitwotang nau kasu, twambambang nau ni musangar. Ap anch ading an akemp, atwipulang yipul mudi “Yom ik nikusala anch napam?” ni “Nikwatijan ni muntu wa mutapu ik?” Twasalang usu wetu wawonsu mulong wa kuyifundish ayangadim etu chakwel amukat Yehova. Twayikasikeshang chisu chawonsu mulong wa kwitekin chitongijok cha kusal mudimu wa chisu chawonsu ni kwatijan ni muntu ukweta chitongijok mudi chinech. Twasala usu wa kuyikwash chakwel ijika anch chiwapinap kwatijan anch achidi an akemp. Twalondang chisu chawonsu anch, “Chingelany djat ni piukuwanyishana mivu 23.”

Twimburija yilakej ya anvaj etu ni twasalang usu wa kuyangang ku yikumangan ni kuya chisu chin chawonsu mu mudimu wa chingand ni dijuku dietu. Twakimba muntu udia mu mudimu wa chisu chawonsu mulong ashakama mu chikumbu chetu. Chikwau kand, twambambang nakash piur pa mutapu twading tukatina mudimu wa umishoner. Twachingeja anch dichuku dimwing etu awonsu anying tukusal weny mulong wa kuya mu Afrik. Ayangadim etu akata kusal mwamu.

Twading kusal chisu chawonsu dilejan dia mu dijuku. Twasalang yom yimwing yikutwisha yashiken ku shikol, ni ayangadim asengana chikunku cha Kaman wakwila ku yipul. Asangara kwilej yom mu mutapu winou ni ayichingejina. Payau mu kupam, an inay asambisha kwinan piur pa dilejan dia mu dijuku. Pa chisu chimwing, novang kuziy ni nayilejang anch aya alala mu yikumbu yau ya mukach mulong tukwilejap. Aziyang nakash ni asambishang kudil anch akimbin kwilej. Kupwa twajingunina anch twading kuyikwash asangera kwilej piur pa Yehova. Kupwa kwa machuku asangera kwilej ni iyovang kamu nawamp kutulej yom yatongangau ni mutapu wiyovangau. Chading chikasiken pa kutesh anch kasangerap kand kwilej Bibil. Pakwez twijika chakin kamu mutapu wiyovau. Kupwa kwa kutong nau pamwing, itiya yijil ya Yehova.

KUSWIMP KWA YOM KANANG

Mivu twasutisha mulong wa kuyilil anetu yasuta mau nakash. Nich ukwash ni wintakel wa dirijek dia Nzamb, twayilila anetu nawamp mulong amukata Yehova. Twasangara nakash pasambishau anetu ayangadim mudimu wa uchibol papwishau shikol ya piur ni ileja mutapu wa kuwanyish maswir mau pa milong ya nfalang. Aya ku Cleveland, Tennessee, pamwing ni anambaz akwau aad mulong kwinikwa kwading maswir nakash ma in kulejan. Twayitonga nakash, pakwez twasangara asadina mwom wau mu mudimu wa chisu chawonsu. Am ni Bethel twasambisha kand mudimu wa uchibol, kupwa twikala kand ni chisend cha kusal midimu ya munyingumuku ni ya chitentam.

Kurutu ayangadim etu aya mu Tennessee, aya bil mu Londre, Angleterre, mulong wa kutal biro wa mutiy. Stephany, wading ni mivu 19, watanijana ni nsand umwing wasalang ku Betel utazukinau anch Paul Norton. Kupwa kwa weny, Kimberly watanijana ni murund nend wa mudimu, Brian Llewellyn. Chisu chawanyishay Stephany mivu 23, watijana ni Paul. Ni kupwa kwa muvu umwing, pawanyishay Kimberly mivu 25, watijana ni Brian. Chawiy, achingela pawanishau mivu 23. Twasangara nakash mulong wa amakundj atondau.

Paul, Stephany, Kimberly, ni Brian adi ku Betel wa Malawi mu muvu wa 2002

Anetu atuleja anch yilakej yetu ni ya angakau yayikwasha ‘akimba bil Want wa Nzamb’ ap anch ading ni milong ya kuburen kwa nfalang. (Mateu 6:33) Ngond wa 4, 1998, Paul ni Stephany ayitazuka ku shikol ya 105 ya Gilead, ni kupwa ayituma kusadin mu Malawi, mu Afrik. Chisu chawiy chimwing, Brian ni Kimberly niyawiy ayitazuka kusal mudimu ku Betel wa Londre ni kupwa ayituma ku Betel wa Malawi. Twova musangar nakash mulong anetu asadina mwom yau mu mutapu uwamp.

KUTAZUK KUKWAU KUSANGARESHINA

Mwi ngond wa 1, 2001, antazuka ku telefon kudi muntu najimbulang kwinsambishin. Mukadivar Marais, wading ntakel wa Mudimu wa in Kukarumun wanleja anch akadivar arijekin malejan mulong wa kuyikwash in kukarumun adia mu mangand mawonsu chakwel atesha nawamp Inglish. Ap anch nading ni mivu 64, akadivar akata kwinfumb chakwel nikala mulej. Am ni Bethel twalembila pa mulong winou ni twayileja anvaj etu chakwel atuyula. Ap anch ading ananapin kal ni akushal pakad kand ukwash wetu, akata etu tuya. Kupwa twamutazuka mukadivar ni twamuleja anch tukwet musangar wa kwitiy chisend chinech.

Kupwa maku amukwata mayej ma kanser. Namuleja anch ni kushal chakwel nimukwasha mpanyam Linda kukulam. Maku walika ni walonda anch, “Nikwovap nawamp anch uyilap.” Linda niyend wiyova chilik chimwing. Twasangara nakash patwitiyau etu kuya ni twasangara mulong wa kuya kuyikwash akadivar ni anambaz etu adia mu mangand mawonsu. Dichuku twadiokala ku Centre d’enseignement biblique des Témoins de Jéhovah ku Patterson, Linda wantazuka anch Maku wafa kal. Watukasikesha anch tudandamena kusal mudimu wetu usu.

Twasangara nakash pitwijika anch chisend chetu chakusambish chading cha kuya kusadin ku Betel wa Malawi kusadidinau anetu ni anfumwau. Chading cha musangar kwikal kand nau pamwing. Kupwa, twafundisha mu Zimbabwe ni mu Zambie. Kupwa kwa kufundish mu mivu yisatu ni chikunku, twachirika mu Malawi mulong wa kufund yom piur pa mutapu wayimeshau Atuman a Yehova mar mulong wa kulik kwiyandjik mu milong ya mangand. *—Tal mazu ma kwinshin.

Tudi pamwing nau ijikuru etu mu mudimu wa chingand

Mu muvu wa 2005, twova kand ushon mulong wa kudiokal mu Afrik. Twachirika kwol kwetu ku Basalt, Colorado, kwinikwa Am ni Bethel twadandamena kusal mudimu wa uchibol. Mu muvu wa 2006, Brian ni Kimberly achirika niyawiy pol mulong wa kuyilil anau amband, Mackenzie ni Elizabeth. Paul ni Stephany ashala mu Malawi, kwinikwa Paul usadin mu Komite wa Biro wa Mutiy. Katat nikwet mivu 80, nikwet musangar nakash pinimena ansand akat kwikal ni yisend nasadinang. Mulong wa kutaninamu kwa anetu ni ijikuru etu, twasala usu wa kwimburij yilakej yiwamp yatushilau kudi antu akwau. Yiney yatuletina kamu musangar ujim nakash.

^ Tal Chinong cha Kalam cha 1 Ngond wa 5, 1956, paj wa 269-272, ni cha 15 Ngond wa 3, 1971, paj wa 186-190, mu inglish, mulong wa kwilej yom yivud piur pa mudimu wa amishoner wa antu a mu dijuku dia Steele.

^ Chilakej, tal rusangu ra mwom ra Trophim Nsomba ridia mu Chinong cha Kalam cha 15, Ngond wa 4, 2015, pa paj wa 14-18 mu Français.