Yang pafundinau anch yidiamu

Yang pafundinau anch yidiamu

Ov, Wij?

Ov, Wij?

Ov, chading chiyipin kudi muntu kanang kukun yinfananfan mu chir cha muntu mukwau?

Ma kopi ma Yijil uvud wa 1468 mafundau kudi Mwant Justinian umwing wa ma kopi minam mwawiy mudia yijil ya pakur yilejena mulong winou

KULONDWISH ni Mateu 13:24-26, Yesu walonda anch: “Want wa mwiur ufanaken mudi chishimu ech. Muntu umwing wakusa mbut jiwamp mu chir chend. Padingau antu alel, mukankuny weza uchuku, wakus yinfananfan mu chir cha tidiku, chad waya kwend. Chakulay, tidiku wasambisha kubudish mitu, yinfananfan niyau yamekana.” In kufund amwing kitiyiningap anch yom mudi yiney yading yakin, pakwez kulondwish yijil yafundau in Rom, yom mudi yiney yading kushiken.

Dinguril umwing wa Bibil ulondin anch, mu yijil ya in Rom kukun yinfananfan mu chir cha muntu mukwau chading mudi chisal cha kujipan mulong wa kufundakesh. Kusutin ku chijil chinech chimeken anch yom yiney yasadikang kamu. Mwin kwilej wa yijil Alastair Kerr urumburil anch mu muvu wa 533 kupwa kwa rufu ra Yesu, Mwant wa mu Rom Justinian wabudisha Yijil yend. Yading yijil yafundau in Rom mu wiswimp mwading yom yafundau in kufund yijil a manangu kudiosh mu muvu wa 100-250 kupwa kwa rufu ra Yesu. Kulondwish Chijil chinech, mwin manangu umwing wa chijil, Ulpian, wisambina pa mulong winou mu muvu wa yitot yaad. Yinfananfan yakunau mu chir cha muntu mukwau, yayipishang mbut jiwamp. Chijil chalondina mayingishin madingay nich mwin chir anch afanyina kumufut nfalang kudi muntu wasalang nayimp mulong wa kuland mbut jayipa.

Yom mudi yiney yasadikang mu Want wa Rom wa pakur, yiney yawiy yimekeshina anch yom ya mu chishimu cha Yesu yading kushiken chakin kamu.

In Rom ayinkisha antakel a in Yuda kukolik kwa mutapu ik mu mivu chitot ya kusambish?

MU CHIRUNG chinicha, Yudeya ading amuyikedin kudi Rom, wading utakedinau kudi guverner ni chisak chend. Chitongijok chend chading cha kulambwish yitad ni kulam chisambu ni kutenchik yom mu mutapu uwamp mu Rom. In Rom ading kuyikwat antu akad kulimish yijil mulong wa kuyirumburish ni kuyifish nich antu aletang kanrumbangesh. Chikwau kand, In Rom asangerang dichuku diawonsu kupan wintakel kudi an a ngand.

In Sanedrin a mu Yudeya akumangen

In Sanedrin asalang mudi in Yuda ku dirumburish dijim ni chisak cha antu akwau chatalang milong ya yijil ya in Yuda. Dirumburish dikemp diading mu Yudeya mwawonsu. Milong ya antu avud ni milong ya kujipan ayipwishinanga ku dirumburish dikemp kayitwalangap kudi antekel ajim a in Rom. Dirumburish dia in Yuda diading dilejen kuyijip antu ayimp—jawiy mbil jitekinau ayinau. Chijil chijikena nawamp chadioshawaku chamekana nawamp chisu chamujipau Stefan ni mayal kudi in Sanedrin.—Midimu 6:8-15; 7:54-60.

In Sanedrin a mu Yudeya asadinanga dirumburish mu mutapu umwing ukash. Mwin kwilej umwing Emil Schürer walonda kand anch: “kwading kurumburish kukash kwadingau nich antakel in Rom mu yisu yimwing akwatanga mipak ayinau ni ayisadinanga anch aman muntu usadidina nayimp milong yau ya chipolitik.” Chilakej cha yom yiney chamekana pa wintakel wa mukurump wa amasalay Claudius Lysias, wamukasa kambuy Paul mu rukan, wading mwan a ngand wa Rom.—Midimu 23:26-30.