‘A, Kujimb Kwa Ronganyin Ra Nzamb!’

“A, kujimb kwa rupit ni chiyul ni ronganyin ra Nzamb! Dirumburish diend diakad kwijikan ni jinjil jend jakad kurumburik kudi antu!”​—ROM 11:33, TMK.

1. Ov, chisend ik chijim nakash chikwetau in Kristu abatishau kal?

 OV, CHISEND ik chijim chakwinkishau? Chakusambish, ukutwish kutongijokin pa yisend yimwing watambula ap kalimish ka kwinkishau. Pakwez, kudi in Kristu abatishau kal, chisend chijim chikwetau chidi cha kwikal mu urund wa piswimp ni Nzamb wakin, Yehova. Chinech chasala anch twikala ‘ijikena kudi ndiy.’​—1 Kor. 8:3; Gal. 4:9.

2. Ov, mulong wak kumwijik Yehova ni kwikal ijikinau kudi ndiy chidi chisend chijim?

² Ov, mulong wak kumwijik Yehova ni kwikal ijikinau kudi ndiy chidi chisend chijim? Mulong kadiap ching Muntu mujim nakash mu mangand mawonsu pakwez udi kand mwin Kuyikol antu akatinay. Muprofet Nahum wapepidilau wafunda anch: “[Yehova] udi muwamp, ndiy ukat kuyichidij antwend pa chisu cha mar. Ndiy ukat kuyilam kand awiy akata kwikangil kudi ndiy.”  (Nah. 1:7; Kus. 1:6) Pakwez, ruchingej retu rawonsu ra kwikal nich mwom wa chikupu rimedin pa kumwijik Nzamb wakin ni Mwanend Yesu Kristu.​—Yoh. 17:3.

3. Ov, chom ik chitinau mu kumwijik Nzamb?

³ Kumwijik Nzamb kurumburikinap ching kusu kwijik dijin diend. Pakwez tufanyidin kumwijik mudi Murund netu, kwijik yisotinay ni yom yikisinay. Kushakam kwambatan ni ronganyin riner kukwet usey nakash mu mutapu wetu wa kumekesh anch tumwij Nzamb nawamp. (1 Yoh. 2:4) Pakwez chitin kand kusal chom chikwau anch tusotin kumwijik Yehova chakin kamu. Tufanyidinap kwijik ching kusu yom yasalay pakwez tufanyidin kand kwijik mutapu ik ni mulong wak wasalay mwamu. Anch twashiken ku kwijik nawamp jintong ja Yehova, jikez kutubachik ku kubaz ‘kujimb kwa rupit ni chiyul ni ronganyin ra Nzamb.’​—Rom 11:33.

Nzamb Ukweta Rutong

4, 5. (a) Mudi mwalejanau mu Bibil, ov, dizu “rutong” dirumburikin chom ik? (b) Ilikej mutapu ukutwishau kuwanyish rutong mu mitapu yivud.

⁴ Yehova udi Nzamb ukweta rutong, ni Bibil ulejen piur pa ‘chitongijok [chend] cha chikupu.’ (Efes 3:10, 11) Ov, dizu dined dirumburikin ik chakin kamu? Mudi mudisadidinau mu Bibil, dizu “rutong” disambidin rutong ra pakampwil, rikutwishau kuwanyish mu mitapu yivud.

⁵ Chilakej: Muntu ukutwish kusot kuya kwindond ya pakampwil. Kuya kwinikwa ridi rutong rend. Ndiy ukutwish kwikal nich yitongijok kushalijan piur pa yom yikutwishay kusadil mulong wa kuya ni jinjil jikutwishay kulondul. Payilay mwinjil yatonday, ndiy ukutwish kutan pakad kuchingejin mwikadil uyimp, kuvulijan kwa miotak, ni kufung kwa ma balibal, kukutwish kumwit asenda njil yindjing. Chikwau kand, ap anch uswiridin kutenchik yom, ndiy ukez kuwanyish rutong rend pakezay kushik kuyilay.

6. Ov, mutapu ik watenchikay Yehova yom mulong wa kushiken ku kuwanyish rutong?

⁶ Yehova ni ndiy wasala yitenchik yivud mulong wa kushiken ku kuwanyish rutong rend ra chikupu. Patonginay pa want ipau wa yitangil yend yikweta manangu, ndiy udi tayad mulong wa kutenchik yom chakwel awanyisha rutong rend. Chilakej, talany amboku mutapu Yehova wawanyishay rutong rend piur pa Mbut ya kushilamu. Kwinsambishil, Yehova wayileja antu aad a kusambish anch: “Valijanany, vulijanany, shakamany, izwishany ngand ni kuyiziyish.” (Dis. 1:28) Ov, rutong riner rimedina pa kubwambwil kwasambisha mu chir cha Eden? Chakin kamu bwat! Yehova wakula kapamp kamwing ku mwikadil usu winiwa kusutil ku kulondul “njil” jend jikwau. Ndiy wasambela kulejan piur pa kwikalaku kwa “mbut” jikeza kupwish uyimp waletau kudi ambwambol.​—Dis. 3:15; Heb. 2:14-17; 1 Yoh. 3:8.

7. Ov, chom ik twileja kal ku yom yalejanay Yehova piur pa amwinend yafundau mu Kubudik 3:14?

⁷ Ukaliweny wa Yehova wa kusal kulondulijan nich mikadil yisu pasadinay usu wa kuwanyish rusot rend kwambaten nich yom yilejenay piur pendendiy. Moses pamulejay Yehova anch ukwet chikangesh chikash pantaliken nich chisend chamwinkishay, Yehova wamukasikesha anch: “‘Am nidi mudi nidia.’ Wamulej kand anch: ‘Ukalondang mwamu kudi in Isarel anch, “Am nidi wantumang kudi en.”’” (Kub. 3:14) Mwaning, Yehova ukutwish kwikal yawonsu yisotinay ikala mulong wa kuwanyish rutong rend rawonsu! Chinech achilejana mu mutapu wa ufun kudi kambuy Paul mu shapitre wa 11 wa buku wa in Rom. Mwinomu ndiy wisambidin piur pa mutond wa chifanikesh wa mpach. Kushinshikin chilakej chinech kukez kukasikesh kusanger kwetu kwa kujimb kwa manangu ma Yehova, ap anch tukwet ruchingej ra kuya mwiur ap ra kutambul mwom wa chikupu pa divu.

 Rutong ra Yehova Piur pa Mbut Yabwakau

8, 9. (a) Ov, yom ik yinying yikeza kutukwash kutesh chilakej cha mutond wa mpach? (b) Kwakul ku chipul chinech kumekeshin mutapu ik utenchikin Yehova yom mulong wa kuwanyish rutong rend?

⁸ Chakwel tutesha kurumburik kwa chilakej cha mutond wa mpach, tufanyidin kwijik yom yinying piur pa kuya kurutu kwa rutong ra Yehova pantaliken nich mbut yasambelau kulejan. Cha kusambish, Yehova wamuleja Abraham anch: “kwawiy kukeza kayukil michid yawonsu ya pansh” kusutil kwi mbut yend, ap anend. (Dis. 22:17, 18) Cha kaad, muchid wa in Isarel wadiokala kudi Aburaham wikala nich ruchingej ra kubudish “want wa in kupesh.” (Kub. 19:5, 6) Cha kasatu, palikau kumwitiyij Mesia kudi in Isarel a ku mujimbu, Yehova wakwata mipak yikwau ya kulet “want wa in kupesh.” (Mat. 21:43; Rom 9:27-29) Kupwa, ap anch Yesu wading chikunku cha kusambish cha “mbut” ya Aburaham, antu akwau ayinkisha chisend cha kwikal chikunku cha “mbut” yiney.​—Gal. 3:16, 29.

⁹ Mu kwimen pa yom yiney yinying, twilejin mu buku wa kujingunik anch antu 144 000 akez kuyikel pamwing ni Yesu mudi ant ni in kupesh mwiur. (Kuj. 14:1-4) Ayijimbwil kand anch “an a Isarel.” (Kuj. 7:4-8, TMK) Ov, in Isarel awonsu 144 000 adi in Isarel a ku mujimbu, ap in Yuda? Chakul ku chipul chinech chimekeshin mutapu utenchikinay Yehova yom mulong wa kuwanyish rutong rend. Talany amboku mutapu utukwashina mukand wa kambuy Paul wayifundinau in Rom kwakul ku chipul chinech.

“Want wa In Kupesh”

10. Ov, ruchingej ik radinga nich muchid wa in Isarel?

¹⁰ Mudi mutwisambinang pa kusambish, muchid wa in Isarel wading nich mbil ja kuwejaku antu chakwel asala “want wa in kupesh ni muchid utumbila.” (Tang Rom 9:4, 5.) Pakwez chom ik chikeza kushiken pakeza kwez Mbut ya kushilamu? Ov, muchid wa in Isarel wawanyisha uvud wa antu 144 000 wa in Isarel a muspiritu akeza kwikal chikunku cha kaad cha mbut ya Aburaham?

11, 12. (a) Ov, chisu ik chasambishau kutond kwa antu akeza kusal Want wa mwiur, ni chom ik chasalau in Yuda avud adinga pa chirung chinicha? (b) Ov, mutapu ik welay Yehova kuwanyish “uvud” wa antu ela kwikal mbut ya Aburaham?

¹¹ Tang Rom 11:7-10. Padingau muchid, in Yuda a mu chitot cha mivu cha kusambish amulika Yesu. Chawiy ashadisha chiyukish cha kulet ching ayinau mbut ya Aburaham. Pakwez, payitondau antu akeza kusal “want wa in kupesh ni muchid utumbila” mwiur pa Pentekot mu muvu wa 33 C.C., kwading in Yuda amwing ashinshamena itiya payitazukau. Antu tunan ading mudi “ashilip” kwisikej nich muchid wawonsu wa in Yuda.​—Rom 11:5, TMK.

¹² Pakwez, mutapu ik ukezay Yehova kuwanyish “kuvul” kwa antu akwikala mbut ya Aburaham? (Rom 11:12, 25) Talany chakul chapanay kambuy Paul anch: “Kinilondilap anch kushilamu kwa Nzamb kwakanganya. Mulong antu a majuku ma in Isarel awonsu kadiap in ‘Isarel akin.’ Chawiy chimwing, antu awonsu a majuku ma Abraham awonsu kadiap anend akin . . . Charumburik anch, an avadikina ku rusot ra wuntu kadiap an a Nzamb, pakwez an avadikina mudi mudia kushilamu kwa Nzamb awiy adi an akin.” (Rom 9:6-8) Chawiy lel, kwikal an a Aburaham a ku mujimbu chadingap chom chitinau ching kusu mulong wa kuwanyish rutong ra Yehova piur pa Mbut.

Mutond wa Mpach wa chifanikesh

13. Ov, chom ik chafanikeshau nich (a) mutond wa mpach, (b) muj wend, (c) mutond, ni (d) mitiy yend?

¹³ Kambuy Paul udandamedin kwisikesh antu akeza kwikal chikunku cha mbut ya  Aburaham nich mitiy ya mutond wa mpach wa chifanikesh. * (Rom 11:21) Mitond yiney yisatu yifanikeshin kuwanyin kwa rusot ra Nzamb pantaliken nich manswik ma Aburaham. Muj wa mutond winou udi utumbila ni umekeshin anch Yehova ndiy upanina mwom kudi in Isarel a mu spiritu. (Isay 10:20; Rom 11:16) Mutond umufanikeshin Yesu mulong udi chikunku cha kusambish cha mbut ya Aburaham. Mitiy yivud yirumburikin “uvud” wa antu adia mu uvud wa chikunku cha kaad cha mbut ya Aburaham.

14, 15. Ov, anany “akatulau” ku mutond wa mpach wa kunau, ni anany anungau kwinikwa?

¹⁴ Mu kwilikej nich mutond wa mpach, in Yuda a ku mujimbu amulika Yesu ayifanikeshin nich mitiy ya mutond wa mpach “ayikatula kal.” (Rom 11:17) Pakwez ashadisha chisu cha kwikal chikunku cha mbut ya Aburaham. Pakwez nany wafanyidina kuyiswinkan? Mulong in Yuda a ku mujimbu ading nich chibud chakwel anch ayinau awiy adinga an a Aburaham, chela kukasikan kwakul ku chipul chinech. Pakwez, Yohan Mubatish wasambela kuyilej anch ang Yehova amwinend wasot, Ndiy ukutwish kuyidiosh an a Aburaham ku mayal.​—Luka 3:8.

¹⁵ Pakwez, chisu ik chawanyishay Yehova rutong rend? Paul urumburil anch mitiy yidiokila ku mutond wa mpach wa mwisuku akez kuyinung ku mutond wa mpach wakunau mulong wa kuswinkan ku mitiy yakatulau. (Tang Rom 11:17, 18.) Chawiy lel, in Kristu azizidilau many a michid, mudi antu amwing adia mu chikumangen, ayinunga  mu chifanikesh ku mutond wa chifanikesh wa mpach. Mwawiy mwikalau chikunku cha mbut ya Aburaham. Chakusambish awiy adinga mudi mitiy ya mutond wa mpach kadingap nich chisu cha pakampwil cha kwikal chikunku cha manswik ma pakampwil. Pakwez Yehova wayinkisha mutapu wa kwikal in Yuda a muspiritu.​—Rom 2:28, 29.

16. Ov, mutapu ik warumburilay kambuy Pita kutenchik kwa muchid usu wa muspiritu?

¹⁶ Kambuy Pita urumburil mwikadil winou anch: “Chawiy kudi en witiyilany [Isarel wa muspiritu, kuwejinaku kand in Kristu Akamichid], ndiy [Yesu Kristu] udi wa usey ukash, pakwez kudi antu akad kwitiy udi mudi, ‘diyal din dialikau akaliweny diawiy diatekau mutu wa dikonk ni kand diyal diabumunau ni mend, diawiy diyal dia kuyipwakesh antu.’ . . . Pakwez en udiany a ku mutambu utondilau, in kupesh a mwant, muchid utumbila, antu a Nzamb amwinend atondilau, chakwel ukutwishany kumekesh kuwap kwendendiy wanitazuka kunidiosh ku mididim, ni kuniletany ku kutok kwend kwa kushimok. Pa muten wa pasak kiwadinganyap mudi chisak, pakwez katat udiany antu a Nzamb, pasak kiwatananyap riy, pakwez katat watanany kal riy.”​—1 Pita. 2:7-10, TMK.

17. Ov, mutapu ik wasalay Yehova chom ‘chiyimp’?

¹⁷ Yehova wasala chom chimwing chakad kuchingejin kudi antu avud. Paul walejana chom chashikena mudi “kuyip.” (Rom 11:24) Ov, mutapu ik chadinga mwamu? Mwaning, chela kumekan cha kushimokish, chiyimp, kunung mutiy wa mwisuku ku mutond wakunau, andim amwing a mu mivu chitot ya kusambish ading asadina mwamu. * Chilik chimwing, Yehova wasala chom chimwing cha kushimokish. Kwambatan nich in Yuda, in Michid kelap kutwish kubudish dibuj ditiyikina. Pakwez Yehova wasala anch antu inay ikala chikunku cha “muchid” ukata kusong mabuj ma Want. (Mat 21:43) Kusambish ni kuzizil many kwa Korney​—mwin Michid wa kusambish wakad kuya kumukand wakarumuka​—mu muvu wa 36 C.C., Akad kuya kumukand ni akad kwikal in Yuda ayinkisha chisu cha kwinung ku mutond wa mpash wa chifanikesh.​—Mid. 10:44-48. *

18. Ov, chisu ik chadingau nich in Yuda a ku mujimbu kupwa kwa muvu wa 36 C.C.?

¹⁸ Ov, chinech chirumburikin anch kupwa kwa muvu wa 36 C.C. in Yuda a ku mujimbu kadingap nich chisu cha kwikal mbut ya Aburaham? Bwat. Paul urumburil anch: “Anch in Yuda akarumuk, itiyij, akuyichirish pa ndond yadingau, mulong Nzamb ukutwish kuyinung kand. En in michid yikwau, udiany mudi mitiy ya mutond wa mpach wa mwisuku yakatulau chad ayinung ku mutond windj wa mpach wakunau wakad wau. In Yuda, awiy adi mudi mutond winou wa mpach wakunau. Chawiy chiswakela kudi Nzamb kuyinung mitiy yiney yakatulau  kapamp kakwau ku mutond wau.” *​—Rom 11:23, 24.

“Kuyipandish in Isarel Awonsu”

19, 20. Ov, chom ik chasalay Yehova mudi muchilejena kusutil mutond wa mpach wa chifanikesh?

¹⁹ Mwaning, rutong ra Yehova pantaliken ni “in Isarel akin a Nzamb” rikat kuwanyin mu mutapu wamushena. (Gal. 6:16) Mudi mwalonday Paul, akez “kuyipandish in Isarel awonsu.” (Rom 11:26) Mu chisu chimenay Yehova anch chawiy chifanyidina, “in Isarel awonsu”​—wawiy uvud wawonsu wa in Isarel a muspiritu​—akez kusal mudi ant ni in kupesh mwiur. Kwikil chom chikutwisha kukangesh kuwanyin kwa rutong ra Yehova!

²⁰ Mudi mwasambelau kulond, Yesu Kristu​—“mbut” ya Aburaham pamwing ni antu 144 000​—akez kulet yiyukish ku “michid yawonsu.” (Rom. 11:12; Dis. 22:18) Mu mutapu wawonsu, antu awonsu a Nzamb akat kutaninamu mu ditenchik dined. Chakin kamu, pitumena kuwanyin kwa rutong ra chikupu ra Yehova, tukutwishap kupan ukwash pakwez tukutwish kushimok piur pa “kujimb kwa rupit ni chiyul ni ronganyin.”​—Rom 11:33.

[Mazu madia kwishin kwa paj]

Ov, Uvurikin?

• Ov, chom ik twileja kal piur pa Yehova mu mutapu ukata kuwanyish rutong rend?

• Mu in Rom shapitre wa 11, ov, chom ik chifanikeshinau nich . . .

mutond wa mpach?

muj wend?

mutond wend?

mitiy yend?

• Ov, kunung mutond wa mpach wa mwisuku ku mutond wa mpach wakunau kudi “kuyip”?

[Yipul ya Dilejan]

[Kamushet/​Yipich yidia pa paj wa 26]

 Ov, Mulong wak Kunung Mitiy ya Mpach ya Mwisuku?

▪ Lucius Junius Moderatus Columella wading isalay wa in Rom ni ndim wadingaku mu mivu chitot ya kusambish C.C. Ndiy wijikana nawamp mulong wa mabuku mend 12 mafunday piur pa ngand ni piur pa mutapu wa kudim.

Mu buku wend wa katan, ndiy wafunda jinswir jinej ja pasak anch: “Muntu udimina mutond wa mupach, witining dibuj; mwin kuwapish divu witining dibuj; mwin kuukatul, ukat kuushindil chakwel ubudisha mabuj.”

Kupwa kwa kulejan piur pa mitond yibudishina mabuj ni yakad kubudish, ndiy walejana kusal mwamu: “Chiwapidil kuyikatul nich chom cha mudimu cha in Gaule ni kutek mu dibuku mutiy wadioshau ku mutond wa mpach wa mwisuku; chibudikin mutond winou ukwikal mudi wading ukweta mabuj mavud, ni usongina nakash.”