Yang pafundinau anch yidiamu

Yang pafundinau anch yidiamu

Ov, Wij?

Ov, Wij?

Ov, Wij?

Ov, in Kristu achina mu Yudeya kurutu kwa kusheshik kwa Yerusalem mu muvu wa 70 C.C.?

“Piukumananya amasalay awombamu musumb wa Yerusalem, chad ukez kwijikany anch, udi piswimp ni kusheshik. Pa chisu chinicha chifanyidin antu awonsu adia mu Yudeya achinyin ku mikandu. Antu awonsu adia mu musumb chifanyidin kudiokalamu.” (Luka 21:20, 21) Yesu wapana malejan minam kudi in kwilej end piur pa kusheshik kwela kushiken pa Yerusalem. Ov, kudi chom chimekeshin anch in kwilej atesha kubabesh kwa Yesu?

Pasuta makum ma mivu kupwa kwa rufu ra Yesu, chisak cha amasalay in Rom chatakelau kudi Cestius Gallus chandama mu Palestine mulong wa kupwish wintombuj. Kwandam kwinoku kwa amasalay akulejen patok kudi nfund a rusangu mwing mwin Yuda Josèphe, wadingaku pa chisu chinicha. Amasalay a in Rom anyingumoka Yerusalem ni amekana anch adi piswimp ni kumukwat. Kapamp kamwing, Gallus wayileja anch abudika ni achirika kwinyim. Kolondulijan ni Eusèbe mwin kufund jinsangu ja pasak umwing, in Kristu ading mu Yudeya asadila chisu chinech mulong wa kuchinin ku Pella, mwi ndond ya mikandu mwi ngand ya Misumb Dikum.

Kupwa kwa mivu yimwing, mu muvu wa 70 C.C., chisak chikwau cha amasalay cha in Rom, chatakelau kudi Titus, chachirika ni chakwat musumb ujim wa in Yuda. Pinipa amasalay apwisha mudimu washay Gallus ni kushesh musumb wawonsu. Tunan ni tunan twa antu twawila mu mupit mu Yerusalem ni twafa.

Ov, anany adinga ‘an amakundj a aruu a [Yehova]’?

Rusangu ra Bibil piur pa aprofet mudi Samwel, Elija, nenday Elisha risambidin amakundj atazukau anch ‘an amakundj a aruu a [Yehova].’ Chilakej, pamutondau Jehu mudi mwant wa in Isarel kudi Elisha, ndiy wayituma ‘an amakundj a aruu a [Yehova]’ chakwel amuzizidila many.​—2 Ant 9:1-4.

In kwilej akat kwitiyij anch dizu dikatau kusadil didi shikol ya malejan ap antu ashakama pamwing ap asala mudimu pamwing pa ndond pa an a aprofet. Kwambatan nich jurnal utazukinau anch Journal of Biblical Literature, yidi ya chisak chinech chitwishikin yading ya antu “ipana ayinau ku mudimu wa [Yehova] mu umutakel wa muprofet wadinga . . . tatukwau wa muspiritu.” (2 Ant 2:​12) Pakwez, rusangu ra kuzizil many kwa Jehu, rilejen mutapu wamutumau Elisha mudi “muruu wa [Yehova].”​—2 Ant 9:4.

Chimeken anch ‘an amakundj a aruu a [Yehova]’ ading ni mwom uswapela. Pa chirung cha Elisha, alejen anch chisak chimwing chading chikat kutung yikumbu yau ni kusadil kasok. (2 Ant 6:1-5) Antu amwing mu chisak chinech ading angatan mulong isambidin piur pa mwadia mufu wa ‘an amakundj a aruu a [Yehova].’ (2 Ant 4:1) Chawiy lel, in Isarel ashinshamena ayisangera an amakundj a aruu a [Yehova], ni mu yom yimwing yafundau, awiy ayinkisha kand yakudia.​—2 Ant 4:38, 42.