1, 2. Ov, mutapu ik ukwetinga usu padi etu ndond ni mutapu watulilau?

MUNTU ni muntu pakach petu amubachikining nakash kulondul mutapu wamulilau ni ndond yishichay. Tukatining kudjal mu mutapu kanang; tukatining yakudia kanang ni tusadining yom mu mutapu kanang. Mulong wak? Ku mutambu umwing, chidi mulong wa chibachikin cha antu atunyingumwokina ni ku mutambu ukwau mulong wa yishiken yetu ya mu mwom.

² Pakwez, kudi yom yidia ya usey nakash kupandakanamu kutond kwetu kwa yakudia ni kwa mutapu wetu wa kudjal. Chilakej, atufundisha kuman yom yimwing anch yiwapin ap ayitiyijin, ni kulik yom yikwau yiyipina ap yakad kwitiyij. Milong yiney yidi ya muntu panrend ni yishalijadin kulondulijan ni muntu ni muntu. Yitusadina yikutwish ap kumekesh ukash wa kom ketu. Bibil ulejen anch yisu yivud “antu a michid yikwau katambulap Yijil ya Moses . . . akat kusal mudi mulejenau mu Yijil yiney.” (Rom 2:14) Chinech chirumburikin anch, ang kwikil chijil cha Nzamb chovikena patok, ov, tukutwish kulondul kusu mitapu ap yany yatufundishau ni yilondwilau mwi ndond mutudia?

3. Ov, mwin Kristu kafanyidinap kulondul yom ni yany yitiyijinau kudi antu avud mulong wa mayingish ik maad?

³ Kudi mayingish maad ma usey masadina anch mwin Kristu kafanyidinap kwikal mwamu. Chakusambish, Bibil utuvurishin anch: “Kudi njil yimwing yikatay kutongay muntu anch yitentamin, pakwez kwisudiel kway yidi njil ya rufu.” (Jinsw. 16:25) Mulong wa mwikadil wetu wakad kuwanyin, etu antu tukwetap ukaliweny wawonsu wa kujingunin chidia chakin kamu cha usey kudi etu mulong wa kuyikel jinzau jetu mu mutapu uwanyidina. (Jinsw. 28:26; Jer. 10:23) Chakaad, Bibil ulejen anch yibachikin ni yijil ya mangand ayitakedil ni kuyiyikel kudi Satan, “mukish uyikedila mangand minam.” (2 Kor. 4:4; 1 Yohan 5:19) Chawiy lel, anch tusotin kutambul  chiyukish ni dilau dia Yehova, tufanyidin kutesh chiyul chidia mu Rom 12:2.​—Tang.

4. Yom ik yitukushinshikina mu mutu wa mulong winou?

⁴ Tufanyidin kushinshikin nakash pa manans ma usey madia mu Rom 12:2. (1) Mulong wak tuswiridin kwikal ‘akarumwinau’? (2) Chom ik chifanyidina kusal chakwel atukarumuna? ni (3) Mutapu ik tukutwisha kwikal akarumwinau? Tushinshikinany amboku yipul yiney.

5. Mazu mafunday kambuy Paul mu mukand wa in Rom 12:2, ov, mading makwet kurumburik kwa pakampwil kudi anany?

⁵ Mazu mafunday kambuy Paul mu mukand watumay kudi in Rom, kamatumap kudi antu akad kwitiyij ap antu awonsu, pakwez wayifundina ambay nend in Kristu azizidilau many. (Rom 1:7) Ndiy wayikasikesha anch akarumuka ni ‘kangal ifanakesha ayinau nich yaku ya antu a mangand minam.’ Pa chisu chinicha, kudi in Kristu a pa muvu wa 56 C.C., mu “ditenchik dia yom” mwading yany, yishankur, yisal, ni mashakamin ma win Rom. Dizu “kangal” diasadinay Paul dimekeshin anch antu amwing pakach pau ading ayibachikin kudi ditenchik dia yom. Ov, ditenchik dia yom diading ni yibachikin ik pa akadivar ni anambaz netu a pa chirung chinicha?

6, 7. Pa chirung cha Paul, ov, mutapu ik waleta mikadil ya mu chisak ni ya relijon yadinga mu Rom yikokujol padi in Kristu?

⁶ Nlel unou, angez in kwendangan amening mbumb yashalaku ya atempel, ya nzay, ya amonima, ya ndond ni yikumbu ya masengan, ni yikwau. Yom yiney yadingaku mu chitot cha mivu cha kusambish. Yom yiney ya pasak yimekeshin patok mashakamin ni mwom wa chirelijon wadingaku mu Rom wa pasak. Tukutwish kand kutang ma buku ma jinsangu ja masengan ma kujipan ni mpak, kubambil nich atubar, masengan ni mizik piur pa mitu ya milong yivud ya usany. Rom wading kand ndond yimwing yijim ya kwisak, chawiy lel, kwading mitapu yivud ya kwikal nich yom yivud ya kumujimbu.​—Rom 6:21; 1 Pita 4:3, 4.

⁷ Chikalap nchik atempel ni miruz yau ya anzamb, chadingap chijikena anch in Rom amekesha urund wakin ap wa pakampwil ni anzamb adingau ni kwifukwil. Kudi awiy, mu relijon mwading yisalijok​—piur pa kuvadik, musambu wa uruw, ni yidil—​yadingau ni kusadil mu chisak chau. Ukutwish kutongin pa mutapu waleta yom yiney yikokujol kudi in Kristu adinga mu Rom. Antu avud pakach pau adiokala kwi ndond yiney, chawiy lel ading nich kuswir kwa kwikal akarumwinau chakwel ikala in Kristu akin, ni kukarumuk kwau kwapwap pa dichuku diatambulau dibabatish bwat.

8. Ov, mangand mayitekin in Kristu nlel unou mu ubaj mutapu ik?

⁸ Mudi pa chirung cha in Rom, mangand nlel unou madi ubaj kudi in Kristu ipanakal. Mulong wak mwamu? Mulong spiritu wa mangand umeken mu mitapu yivud. (Tang Efes 2:2, 3; 1 Yohan 2:16.) Pitudia mu ubaj wa kuwil mu maku ma mangand, mu yitongijok, yisal ni mikadil ya pichuku pichuku, tudi chisu chawonsu mu ubaj wa kuwil  mu mupit wa mangand. Chawiy lel, tukwet mayingish mavud matubachikina ku kutesh chiyul chapepilau anch “kangal wifanakeshany ayinen nich yaku ya antu a mangand minam” ni “ukarumukany.” Chom ik lel tufanyidina kusal?

9. Kurutu kwa kuwanyish yitinau mulong wa kutambul dibatish, ov, mutapu ik wakarumukau antu avud?

⁹ Pilejinay muntu ni kusadil uyakin wa Bibil, ukusambish kuya kurutu muspiritu. Mu kumekesh kuya kwend kwa kurutu, ukat kukarumun mwom wend kukwatijan ni yikatay kwilej. Ukudjibul kulemp yisal yawonsu ya relijon wa makasu ni yaku yiyimp ya mashakamin mend ma pasak ni kukudish untu wa win Kristu. (Efes 4:22-24) Tusangaredin pa kuman yitot ya tunan twa antu ayila kurutu muvu ni muvu ni kuwanyish itinau mulong wa kutambul dibatish mudi chifanikesh cha kwipan kwau kudi Yehova Nzamb. Chinech, chisangareshin chakin kamu muchim wa Yehova. (Jinsw. 27:11) Pakwez, chiwapidil kushinshikin chipul ech: Ov, kukarumuk kwa mutapu winou kutwishikin?

10. Ov, mutapu ik ushalijadina kukarumuk ni kukul muspiritu?

¹⁰ Kwikal akarumwinau kwitin chakin kamu yom yivud kupandakanamu kuya kurutu ap kukul muspiritu. Akutwish kufund pa mwon anch “uwapin,” pakwez udi kwau ching kusu mwon winou umwing. Chitwishikin anch awejinamu chom chimwing chisu ni karton wend ukutwish kwikal usangareshina nakash. Piur pa dizu “ukarumukany,” note udia mwi ndinguril utazukinau anch Vine’s Expository Dictionary ulejen anch: “Mu Rom 12:2 kwikal akarumwinau mu kulondul yom ya chirung chinech [ap ditenchik dia yom dined] kushalijadin nich kwikal akarumwinau (ap kukarumuk) pakad kumekan kudi antu, mu kukarumun yitongijok kusutil ku usu wa Mwiku Utumbila.” Chawiy lel, kukarumuk kwa mwin Kristu kudiap ching kusu kudjibul kulemp yisal yiyimp, mazu makad kuwanyin, ni masandj. Antu amwing akad kwikal ni ronganyin ra Bibil asadin usu wa kulam nakash mwom wau ap kwilam ku yom yiney. Pakwez, chom ik chifanyidinau in Kristu kusal chakwel adandamena kukarumuk?

11. Ov, mutapu ik wamekeshay Paul yikutwishay muntu kusal chakwel akarumuka?

¹¹ Paul wafunda anch: “Itiyany Nzamb akukarumunany mu yom yawonsu ni kukwinkishany manangu masu.” “Manangu” makwatijadin ni ukaliweny wetu wa kutong. Pakwez, mudi mwasadilau dizu dined mu Bibil, dirumburikin kand mutapu wetu wa kutong, mwikadil wetu, ni manangu metu. Mu mukand wend wayifundinay in Rom, kwinsambishil Paul wisambina piur pa antu amekesha “manangu mau marumbangena.” Antu inay ipana mu “mitapu yawonsu ya kuyip, ni yitil, ni ris, ni maku mayimp. Izulijadin kand nich mikau, ni kujipan, ni kubulijan, ni kudimban,” ni yom yikwau yiyimp. (Rom 1:28-31) Tukutwish kuman mulong wak Paul wayileja antu apamina mu mashakamin minam ni ikala atushalapol a Nzamb anch ‘akarumuka’ ni ‘ikala nich manangu masu.’

12. Ov, chom ik tumena kwikal chitongijok cha antu avud nlel, ni mutapu ik ukutwisha mwikadil winou kwikal ubaj kudi in Kristu?

 ¹² Cha ushon, atunyingumwokin kudi antu afanikena ni isambinay Paul. Atongining anch chidiap cha usey ap chifanyidinap kushinshikin pa yijil ni yany. Alej ni anvaj avud akat kulikidil yaku yiyimp ni akat kukasikesh mutapu wa kutong wa “kwisotil.” Kudi awiy, akutwish kusal yom mudi musotinau, kwikil mupak ku yom yisadilau. Ap antu avud alondina anch adi in relijon, atongining anch akutwish kusal yawonsu yimenau anch yiwapin, pakad kwikal ni chisend cha kumuziyil Nzamb ni yijil yend. (Kus. 14:1) Mwikadil winou ukutwish kwikal chakin kamu wa ubaj kudi in Kristu akin. Antu akad kubabal akutwish kwitiy chitongijok chinech piur pa yitenchik ya uteokras. Akutwish kulik mutapu wa kusal wa chikumangen ni akutwish ap kwinan piur yom yakad awiy kukatish. Akutwish ap kwidjidjek piur pa chiyul chimedina pa Bibil piur pa kwipuwangesh, kusadil Internet, ni kwilej shikol ya piur.

13. Ov, mulong wak tufanyidin kwishinshikin chakin kamu ayinetu?

¹³ Chawiy lel, chakwel kangal atukarumuna kudi mangand minam, tufanyidin kushinshikin chakin kamu pa yibachikin ni yovil yetu, ntong ni yany yetu. Yom yiney yikutwish kujingam ku mes kwa antu. Antu akwau akutwish kutulej anch tusadin nawamp. Pakwez, ching kusu ang twij anch twalikidila chakin kamu anch yom yitwileja mu Bibil yitukarumuna mu mashakamin minam makash ni kudandamen kutukarumun.​—Tang Jakobu 1:23-25.

14. Ov, chom ik chikutwisha kutukwash chakwel tukarumuka?

¹⁴ Kukarumuk kukwatijadin ni chitudia mukach mwetu, chawiy lel, pakwel tukarumuka tuswiridin chom chimwing chikutwisha kwandam nakash ni kushik mu muchim wetu. Ov, chom ik chikutwisha kutukwash kusal mwamu? Pitwilejina yitwitinau kusal kudi Yehova, kukwatijan ni rutong rend rilejenau mu Bibil, kwakul kwetu ku yom tutangina kumekeshin chitudia mu muchim wetu ni yom tufanyidina kuswimp chakwel tusala kulondulijan ni yom “yikata kumusangarish.”​—Rom 12:2; Heb. 4:12.

15. Ov, kuumb kwa Yehova kukutwish kutukarumun mutapu ik?

¹⁵ Tang Isay 64:8. Mazu ma muchifanikesh mafunday muprofet Isay maletin chiyul cha usey chitufanyidina kushinshikin. Ov, mutapu ik ukatay Yehova, Muumb, kutuumb etu tudia kam? Chakin kamu, ndiy kakatap kukarumun mujimbu wetu, ap kusal anch twikala ni chifu chisangareshina ap mujimbu uwamp nakash. Yehova kakatap kutufumb ku mujimbu pakwez utufumbin muspiritu. Anch twamulikidil chakwel atuumba, kukarumuk kukwikal kwa mukach, ap kwa muspiritu​—kutuswiridina nakash chakwel turisha nich yibachikin ya mangand. Ov, mutapu ik mudimu wa kuumb ukata kusadik?

16, 17. (a) Lejan yisadiningay muumb ni kam kasadidinay chakwel kikala nnung yiwamp. (b) Dizu dia Nzamb ditukwashin mutapu ik chakwel tukarumuka ni twikala chom chimwing cha usey kudi Yehova?

¹⁶ Mulong wa kuumb yom yiwamp, muumb ukat kusadilang kam kawamp nakash. Pakwez, kudi yom yaad tufanyidina kusal. Cha kusambish, chifanyidin kwov kam ni kukadiosh yishoshot yawonsu yikakweta. Chawiy lel, akutwish kukazizil uvud wa mem uwanyidina ni kusal anch kangal kauma kupwa kukasamp ni kukaumb.

¹⁷ Chimeken anch mem amasadil mulong wa kudiosh yishoshot ku kam ni kusal anch kikala kaziyidina ku makas chakwel akasala kikala nnung yiwamp nakash. Ov, ukutwish kuman mudimu wa chilik chimwing ukutwisha Dizu dia Nzamb kusal mu mwom wetu? Dikutwish kutukwash tulika mutapu wetu ukur wa kutong pitwading kandikal tumwijika  Nzamb ni atukarumuna kwikal chom chimwing cha usey ku mes kwend. (Efes. 5:26) Tongin bil mutapu watukasikeshau yisu yivud mulong wa kutang Bibil dichuku ni dichuku ni kukumangan pakad kujing ku yikumangan ya win Kristu, kulejenau Dizu dia Nzamb. Mulong wak atukasikesha kusal yom yiney? Mulong mu kusal mwamu, tukat kuziyil ku kuumb kwa Yehova.​—Kus. 1:2; Mid 17:11; Heb. 10:24, 25.

18. (a) Ov, mulong wak kutongijikin kudi kwa usey ang tusotin anch Dizu dia Nzamb dikala ni usu padi etu ni kutukarumun? (b) Ov, yipul ik yikutwish kwikal ya ukwash?

¹⁸ Chakwel Dizu dia Nzamb ditukarumuna chakin kamu, kutang ni kwilej Bibil pakad kujing chidi chom cha kusambish. Antu avud atangining Bibil chisu ni chisu ni ashikena ku kwijik nawamp yifundinau. Watanijanap kal pamwing ap ni antu a mutapu winou mu mudimu wa chingand. Amwing akutwish kulam ma verse ma Bibil mu mutu ni kumachirikin pakad kumatang. * Pakwez, chinech chikutwishap kwikal nich usu ukash pa yitongijok ni mashakamin mau. Ov, chom ik chiburedinau? Pakwel anch Dizu dia Nzamb dikala ni usu ni dimukarumuna muntu, ufanyidin kusal anch ‘diandama’ mu muchim wend. (Gal. 6:6) Chawiy lel, tufanyidin kwitekin chisu mulong wa kutongijokin piur pa yom twilejina. Chiwapidil kwiyipul anch: ‘Ov, nikwet kashinsh anch yinilejina yipandikenamu malejan mamwing ma chirelijon? Ov, namanap anch wawiy uyakin? Chikwau kand, ov, namen mutapu wa kusadil yom nileja mu mwom wam ni kulik kuyiman anch yidi yom nikutwisha kuyilej kusu antu akwau? Ov, nikat kwiyov anch Yehova ukat kwisamb nam pakampwil?’ Kutong ni kutongijokin pa yipul yiney kukutwish kutukwash chakwel tukasikesha yovil tukweta mu muchim wetu pantaliken ni Yehova. Rukat retu kudi ndiy rikez kupam. Anch malejan mashik ku muchim, muntu ukukarumuk.​—Jinsw. 4:23; Luka 6:45.

19, 20. Ov, kusadil chiyul ik cha Bibil kukeza kutuletin chiyukish chakin?

¹⁹ Kutang ni kutongijokin pa Dizu dia Nzamb pakad kujing kukez kutubachik kudandamen kusal yitukata kusalang mu chilik kanang: “Wadjibwilany kal muntu mukuru ni yisalijok yend, ni kumudjal muntu musu, ufanakena ku ronganyin.” (Kol. 3:9, 10) Mwaning, tukutwish kudandamen kutwish anch twatesh kurumburik kwakin ni usu wa Dizu dia Nzamb. Kwikal ni untu usu wa win Kristu kukudandamen kutukwash kutuking pantaliken ni milad ya kudimban ya Satan.

²⁰ Kambuy Pita utuvurishin anch: “Ikalany mudi an amuziyidila Nzamb, kangal walondulany maku mayimp ma mujimbu, mudi muwadinganya pakur,” pakwez “ikalany atumbila mu yaku yen yawonsu.” (1 Pita 1:14, 15) Kusal usu wetu wawonsu chakwel tutwisha kulik yitongijok ni yaku twadinga nich pasak ni kwikal ayinetu akarumwinau kukulet yiyukish, mudi mutukeza kuman mu mutu wa mulong ulondwilaku.