Yang pafundinau anch yidiamu

Yang pafundinau anch yidiamu

Malejan Madiokila Ku Malembil Matenchikau Nawamp

Malejan Madiokila Ku Malembil Matenchikau Nawamp

“Ditumba kwau dijin diey dia uyaj.”​—NEH. 9:5.

1. Chikumangan ik cha antu a Nzamb tukeza kushinshikin, ni chilangwishin yipul ik?

“Tumbukany, mutumbishany [Yehova] Nzamb wen ushichinga chikupu ni chikupu!” Nich mazu minam makasikeshina, antu a pasak a Nzamb akumangana mu umwing mu malembil mamwing malepina nakash pakach pa malembil mafundau mu Bibil. (Neh. 9:4, 5) Kukumangan kwasadika mu Yerusalem pa dichuku dia 24 dia ngond wa sambwad wa in Yuda, utazukinau anch Tishri, pa muvu wa 455 K.C.C. Pitushinshikidina pa yom yashikena kurutu kwa dichuku dined dia pakampwil, iyipulany anch: ‘Ov, yisal ik yiwamp yakwasha chakwel kukumangan kwinoku kusadika nawamp? Ov, malejan ik makwau nikutwisha kwilejin ku malembil minam matenchikau nawamp?’​—Kus. 141:2.

NGOND WA PAKAMPWIL

2. Ov, chilakej ik chatushilau in Isarel ku kukumangan kwau kupwa kwa kutungiril mpwembu ya Yerusalem?

2 Ngond umwing kurutu kwa chikumangan chitwisambidina kwiur oku, in Yuda afanyidina kupwish kutungiril kwa mpwembu ya Yerusalem. (Neh. 6:15) Antu a Nzamb asala mudimu mu machuku 52, ni asambisha kushinshikin mu mutapu wa pakampwil pa maswir mau ma muspiritu. Chawiy lel, pa dichuku dia kusambish dia ngond musu, wa Tishri, akumangana pamwing pa dibur dijim mulong wa kumutesh Ezra, ni in Levi akwau, patanginau ni dizu dia piur ni parumburilau Chijil cha Nzamb. Majuku mawonsu, kuwejinaku ni “antu awonsu akutwisha kutesh,” imana ni atesha “kudiokal pamanch pafe, kushik ni muten.” Chidi chilakej chiwamp mudi ik kudi antu akumangena nlel unou ku yikumangan yisadikina mu Yot ya Want yitunginau nawamp! Pakwez, kuyikumangan yiney, ov, wamenap kal anch manangu mey madiap ndond yimwing ni utongin pamwing ap pa yom yakad usey? Anch chidi mwamu, shinshikinany kand pa chilakej cha in Isarel inay a pasak, atesha ni ateka muchim wau ku yom yateshau mu chilik chakwel anch asambisha kudil mulong wa kukangany kwau kwa kwikal muchid uziyidila ku Chijil cha Nzamb.​—Neh. 8:1-9.

3. Ov, umutakel ik walondulau kudi in Isarel nich kuziyil?

3 Pakwez, chinech chadingap chisu cha kwitiyin patok ni kwit dilikishin mulong wa yitil. Kwikal pa dichuku dia musambu, chading chirumburikina chisu cha musangar mu difukwil dia Yehova. (Kuch. 29:1) Chawiy lel Nehemi wayileja antu anch: “Yangany, udiany jinnam jikweta many, nangany maar ma nviny matalijadina. Twalany yakudia kudi muntu mwawonsu uburedina, mulong dichuku dined didi dia [Yehova]! Kangal wovany ushon, mulong musangar wa [Yehova] wawiy usu wen!” Chisangareshina, antu aziyila, ni dichuku dikala dichuku dimwing dia “kusangar nakash.”​—Neh. 8:10-12.

4. Ov, chom ik chasala mitu ya majuku, ni chom ik chamanau anch chading cha pakampwil ku Musambu winou wa Ankunku?

4 Pa dichuku dialondulaku, mitu ya dijuku yakumangana pamwing chakwel amana anch muchid ukutwish kulondul piswimp nakash Chijil cha Nzamb. Mu kwilej kwau kwa Mukand wa Nzamb, amana anch mwi ngond wa sambwad mwading kand Musambu wa Ankunku nich chikumangen chau chijim cha kupwish nich kudiosh pa dichuku dia 15 kushik ku dichuku dia 22 dia ngond wa Tishri, chawiy lel asambisha kutenchik yom. Winou wikala Musambu ujim nakash wa Ankunku kudiosh pa chisu cha Joshua ni waleta ‘musangar nakash.’ Chom chimwing cha usey nakash mu musambu winou chading kutang patok Chijil cha Nzamb, “kutang mu Mukand wa Yijil ya Nzamb pichuku pichuku, kudiokal pa dichuku dia kusambish djat ni pa dichuku dia kwisudiel.”​—Neh. 8:13-18.

DICHIKU DIA KWITIYIN NI KWIT DILIKISHIN

5. Ov, chom ik chasalau antu a Nzamb kurutu kwa in Levi kulembil mulong wa awiy kudi Yehova?

5 Pasuta machuku maad, chisu chawanyina cha in Isarel kwitiyin patok ni kwit dilikishin mulong wa kukangany kwau kwa kulam Chijil cha Nzamb. Diadingap dichuku dia musambu wa kudia ni kuna. Pakwez, antu a Nzamb ajila ya kudia ni adjala yinzany mudi chijingidij cha kunenganan. Chikwau kand, ayitangina antu Chijil cha Nzamb pamanch mu asa asatu. Urel, “itiyila yitil yau, amwifukwil [Yehova] Nzamb wau.” Chad in Levi alembila mulong wa antu malembil matenchikau nawamp. ​—Neh. 9:1-4.

6. Chom ik chayikwasha in Levi chakwel asala malembil ma usey, ni dilejan ik ditwilejidinaku?

6 Pakad ntad, kutang kwau kwa Chijil cha Nzamb pakad kujing kwayikwasha in Levi kutenchik malembil ma usey. Maverse matan ma kusambish mashinshikidin kusu pa midimu ni ngikadil ya Yehova. Mu chikunku chikwau cha malembil, “riy rijim” ra Nzamb arikasikeshin tupamp tuvud nich kwitiyij patot anch in Isarel kafanyinap kuyimekeshin riy riner. (Neh. 9:19, 27, 28, 31) Malembil metu kudi Yehova makez kwikal kand masangareshina ni ma usey anch, mudi in Levi twatongijokin dichuku ni dichuku pa Dizu dia Nzamb, kumulikidil Yehova atuleja kurutu kwa kumulembil chisu chilemp.​—Kus. 1:1, 2.

7. Chom ik chitau in Levi kudi Nzamb, ni chom ik chitwilejidinaku?

7 Mu malembil minam mudi ching kusu kwit kwa kwikepish. Madi mu chikunku cha verse wa 32, ulejena anch: “Ni katat, A! Nzamb wetu, ey udi Nzamb mujim, mwin usu, ukwatishena wom, mwin kulam manswik ni mwin rukat rudimukina. Kangal waman mar metu mudi yom yikemp ku mes kwey mitwamana nau ant etu, ni ayilol etu, ni in kupesh etu, ni aruwetu, ni antwey awonsu, ni angakiriletu, kudiokal pa muten wa ant a in Asiria kushik ilel unou.” Chawiy lel, in Levi atushila chilakej chiwamp cha kumushiman ni kumujikitish Yehova kurutu kwa kwit piur pa maswir metu mu malembil.

KUSHIMAN DIJIN DIA UYAJ DIA NZAMB

8, 9. (a) Ov, mu mutapu ik wikepishina wasambishau in Levi malembil mau? (b) Ov yisak ik yaad ya amasalay a mwiur yisambidinau kudi in Levi?

8 Ap anch malembil mau mading matenchikinau nawamp, in Levi inay ading ikepishina ni amana anch mazu mau melap kumekesh kushiman kuchingejinay chakin kamu Yehova. Chawiy, malembil masambisha nich dizu dined dia kwikepish piur pa antu a Nzamb anch: “Ditumba kwau dijin diey dia uyaj didia piur pa kuyuk kwawonsu ni kushiman!”​—Neh. 9:5.

9 Malembil minam madandamedin anch: “Yey kwey [Yehova], yey kusu amwiney! Yey watanga maur, ni diur dia maur, ni atutumbu awonsu, ni divu, ni yom yawonsu yidiap, ni aturung, ni yom yau yawonsu yidiamu. Yey ukata kupan mwom ku yom yawonsu. In dikand a mwiur akat kukwifukwil ey.” (Neh. 9:6) Mwaning, Yehova Nzamb watanga maur mawonsu mudia atutumbu avud nakash. Mu chilik chimwing chamushena, ndiy watanga yom yawonsu yidia pa divu dietu dia ufun ni ukaliweny wend wamushena chakwel kwikala mitapu kushalijan ya mwom yishimokishina​—mwom udandamendin kuvulijan kukwatijan ni mitapu yau. Pakach pa uman winou wawonsu padi angel atumbila a Nzamb, akutwishau kutazuk kand anch ‘amasalay a mwiur.’ (1 Ant. 22:19; Job 38:4, 7) Chikwau kand, angel asadin nich kwikepish rusot ra Nzamb mu kuyikwash antu akayitil “akeza kutambul dipandish.” (Heb. 1:14) Chidi chilakej chiwamp nakash mudi ik, chitwinkishinau angel pitukata kumusadil Yehova pamwing mudi chisak cha amasalay afundishinau nawamp!​—1 Kor. 14:33, 40.

10. Ov, chom ik twilejina kusutil ku yom yasalay Nzamb pantaliken ni Aburaham?

10 Chikwau kand, in Levi ashinshikina pa yisal ya Nzamb pantaliken ni Abram, pawanyishay mivu 99 wading kandikal avala mwan nenday mukajend Sara, wadinga mumb. Chawil lel, Yehova waswimpa dijin diend wikala Aburaham, dirumburikina anch “tatuku wa yisak ya michid.” (Dis. 17:1-6, 15, 16) Nzamb washilamu kand kudi Aburaham anch anend akez kaswan ngand ya Kanan. Antu avuramening yisu yivud yikatau kushilamu; Yehova ndiy bwat. Mudi mulejenau mu malembil ma in Levi anch: “Yey kwey [Yehova] Nzamb, wamutonda Abram, wamudiosh ku musumb wa Ur mwi ngand ya Babilon, ndiy kamu Kalidey, wamwinkish dijin dia Aburaham. Piwamumana nich muchim wa kuziyil ku mes kwey, wasuka nend manswik, mulong wa kumwinkish ngand ya in Kanan, . . . kwikal yendendiy ni ya a majuku mend. Ey wawanyisha kushilamu kwey, mulong ey utentamin.” (Neh. 9:7, 8) Niyetu tumwimburijany amboku Nzamb wetu utentamina mu kwikasikesh chisu chawonsu kuwanyish mazu metu.​—Mat. 5:37.

KWISAMBIN PIUR PA YISAL YA YEHOVA

11, 12. Rumburil kurumburik kwa dijin dia Yehova ni mutapu kwamekana mu yisal yend pantaliken ni an a Aburaham.

11 Dijin Yehova dirumburikin anch “Ndiy Ukata Kwikadish,” kwawiy kulond anch Nzamb, kusutil ku chisal chend chidandamedina, ukat kwikadish kushilamu kwend kwikal kwakin. Chinech achimekesha nawamp mu yisal ya Nzamb pantaliken ni an a Aburaham padingau aswik mu Idjibit. Pa chisu chinicha, chamekana anch chitwishikinap kukamunin muchid wawonsu ni kuya mwin Ngand ya Kushilamu. Pakwez, kusutil ku yisal yidandamedina, Nzamb wasala anch kushilamu kwend kwikala kwakin, chawiy lel wimekesha amwinend kwikal ufanyidina kutambul dijin dia pakampwil ni dia katumb, Yehova.

12 Malembil mafundau kudi Nehemiy malejen piur pa Yehova anch: “Wamana mar ma angakiriletu mu Idjibit, wateshila madil mau ku chikumu cha Karung Musuz. Wasala yijingidij ni yilay pantaliken ni Farao, ni kudi atushalapol end, ni kudi antu awonsu a mwi ngand yend, mulong ey wijika anch, ayiswingisha angakiriletu nakash. Ey wamekesha katumb key djat ni ilel unou. Wamwaurila karung kurutu kwau, awiy asuta pakach pa karung pansh paumina. Ey wayijiyisha in kuyopatish mau mu karung mudi diyal didjibwilau mu difut dia mem.” Chikwau kand, malembil madandamedin piur pa yisal yikwau ya Yehova pantaliken ni antwend anch: “Yey wayishikumwisha in ngand kurutu kwau, awiy kamu in Kanan . . . Awiy akwata misumb ya mapat, ni divu difukina. Awiy akwata yikumbu yading yizwila bwafu nich yom yiwamp, majiy ma mem mapundau kal, ni yir ya mitond ya nviny, ni yir ya mitond mudi ya mpach ya dit, mitond ya mabuj mavud. Awiy adia, ikuta, amikita, chad asangera mu kuwap kwey kujim.”​—Neh. 9:9-11, 24, 25.

13. Ov, mutapu ik wawanyishay Yehova maswir ma muspiritu ma in Isarel, ov, mutapu ik wakulau?

13 Kwading kand yom yikwau yivud yasalay Nzamb pakemp-pakemp mulong wa kuwanyish rutong rend. Chilakej, piswimp ap kupwa kwa in Isarel kubudik mu Idjibit, Yehova wawanyisha maswir mau ma muspiritu. In Levi avurika mu malembil mau kudi Nzamb anch “Wadiokala mwiur, wez pa mukandu wa Sinay, wayilej antwey yijidik yey yitentamina, ni yijil yey yakin, ni malejan mawamp nakash.” (Neh. 9:13) Yehova wapakisha kuyifundish antwend chakwel atwisha kusend nawamp dijin diend ditumbila mudi in kuswan Ngand ya Kushilamu, pakwez alika kusal yom yiwamp yilejau.​—Tang Nehemiy 9:16-18.

KUSWIR KWA NKAND

14, 15. (a) Mutapu ik wamekeshay Yehova riy pantaliken ni antwend akayitil? (b) Ov, chom ik twilejidina kusutil ku yisal ya Nzamb pantaliken ni muchid wend watonday?

14 Malembil ma in Levi misambidin piur pa yitil yaad ya pakampwil yasalau in Isarel kupwa kwa kushilamu kwau Kwa kulam Chijil cha Nzamb ku Mukandu wa Sinay. Pa chinech, afanyina kuyisha ayinau chakwel afa. Pakwez malembil minam mamushimana Yehova anch: “Mu riy rey rijim, kiwayilikinap mwi mpay. . . . Mivu makum manying wayilama mwi mpay . . . Kwikil chom ap kusu chimwing chaburenau, ap yidjal yau kiyapukap, ap yidjatil yau kiyananap.” (Neh. 9:19, 21) Nlel, Yehova utwinkishin kand yawonsu tuswiridina mulong wa kumusadil mu mutapu ushinshamena. Kangal twikalany amboku mudi tunan twa in Isarel twafila mwimpay mulong wa wimbwambwol ni kuburen kwau kwa ritiy. Pakwez, yom yiney “ayifunda mulong wa kutubabesh nich etu. Mulong etu tudi piswimp ni disudiel dia mangand.”​—1 Kor. 10:1-11.

15 Cha ushon, kupwa kwa kuswan Ngand ya Kushilamu, in Isarel atonda difukwil dia kujipan ni kwisangaresh dia anzamb a in Kanan. Chawiy lel, Yehova walikidila chakwel muchid wend watonday aumesha mar kudi michid yading yiyinyingumukina. Pakarumukau, Yehova wayilikishina nich riy ni wayipandisha mu makas ma akankuny au. Chinech chashikena “tupamp tuvud.” (Tang Nehemiy 9:26-28, 31.) In Levi itiya patok anch “Wayovila awiy riy mu mivu yivud kamu, wayibabesha nich Mwiku wey ku mazu ma aruwey. Pakwez awiy kateshap kwau. Chad ey wayipana mu makas ma in mangand makwau.”​—Neh. 9:30.

16, 17. (a) Kupwa kwa kudiokal mu winkwal, ov, mutapu ik mwikadil wa in Isarel washalijana ni wa angakau aswana pa kusambish Ngand ya Kushilamu? (b) Ov, chom ik chitiyau in Isarel, ni chom ik chashilamu anch akez kusal?

16 Ap kupwa kwa kudiokal kwau mu winkwal, in Isarel achirikina kand mu mwikadil wau wa wimbwambol. Nich chibudikin ik? In Levi adandamena kulembil anch: “Tal, katat etu twikala kand mu uswik ilel unou. Etu tudi aswik mwi ngand yiwapana kudi angakiriletu, mulong wa kudia mabuj ma ngand ni yom yau yiwamp. Mabuj ma divu dietu mikal kal ma antu atuyikedila, mulong wa yitil yetu . . . A! Niyetu tudi mu mar makash!”​—Neh. 9:36, 37.

17 Ov, in Levi alonda anch Nzamb wading wakad kutentam palikidilay mar minam? Bwat kwau! Awiy itiyija patok anch “Ey wading utentamina mu yom yawonsu yatushikena, mulong ey udi mwin kashinsh, ap anch etu twarumbukap nchik.” (Neh. 9:33) Chawiy lel, malembil minam ma kashinsh mapwisha nich mazu mamekesha anch akez kuziyil kand ku Chijil cha Nzamb. (Tang Nehemiy 9:38; 10:29) Kupwa, afunda mukand watekau yijingidij ya ayilol 84 a in Yuda.​—Neh. 10:1-27.

18, 19. (a) Chom ik tufanyidin kusal chakwel twandama mu mangand masu ma Nzamb? (b) Tufanyidinap kulik kulembil mulong wa chom ik, ni mulong wak?

18 Tuswiridin kutukand kudi Yehova chakwel tutwisha kwandam mu mangand masu matentamina. Kambuy Paul wipula anch “Ov, mwan ik ikundj wakad kukandangau kudi tatukwend?” (Heb. 12:7) Tumekeshin anch twitiyijin umutakel wa Nzamb mu mwom wetu kusutil ku kujijaman mu mutapu ushinshamena mu mudimu wetu ni kulikidil anch spritu ututokisha. Anch twasala chitil chikash, tukutwish kwikal nich kashinsh anch Yehova ukez kutulikishin anch tukarumukin chakin kamu ni twitiyijin nkand nich kwikepish.

19 Piswimp ap, Yehova ukez kujimbish dijin diend kupandakanamu payikolay in Isarel mu Idjibit. (Ezek. 38:23) Mudi mwaswanau antwend a pasak Ngand ya Kushilamu, in Kristu awonsu ajijamena mudi in kumwifukwil Yehova ashinshamena akez kuswan mwom mu mangand masu matentamina ma Nzamb. (2 Pita 3:13) Nich ruchingej ramushena kurutu kwetu, kangal twimikany amboku kulembil mulong wa kutumbish dijin ditumbila dia Nzamb. Mutu wa mulong ulondwilaku ou ukez kwisambidin piur pa malembil makwau mafanyidina kukwatijan ni yisal yetu chakwel tutambula yiyukish ya Nzamb katat ni chikupu.