1, 2. (a) Ov, chom ik chasotau antakel amwing a relijon kwijik, ni mutapu ik wakulay Pita? (Tal chipich cha kwisambishil.) (b) Ov, chom ik chasala anch Pita atwisha kulond ni mushiku?

MACHUKU makemp kwinyim kwa rufu ra Yesu, kambuy Pita warisha ni chisak chikash cha antu. Ading antakel a relijon wa in Yuda—awiy antu amujipesha Yesu. Antu inay amwipula chakwel arumburila rusangu. Pita wamwoka muntu wading chibid kudiosh ku chivadik, ni awiy asota kwijik kwadiokala ukash ap mu dijin dia nany mwasadinay Pita chom chinicha. Kambuy wakula nich mushiku anch: “mu dijin dia Yesu Kristu wa ku Nazaret wapampilanya en, walangwishay Nzamb mu rufu, mu dijin diend mwawiy mwimanay muntu ou kunoku kurutu kwen mukash.”—Mid. 4:5-10, TMK.

² Kwinsambishil, Pita wamutuna Yesu tupamp tusatu. (Mar. 14:66-72) Ov, chom ik chasala anch ikala ni mushiku kurutu kwa antakel a relijon? Mwiku utumbila ukat kusal mudimu ukash, ndiy wasadisha anch Pita ikala ni kashinsh anch Yesu wavumbuka. Ov, chom ik chasala anch kambuy winou ikala ni kashinsh anch Yesu wading mwom? Ni mulong wak tukutwish kwitiy yom yiney?

3, 4. (a) Ov, jinsangu ik ja antu avumbulau jasadika kurutu kwa kuvadik kwa atwimbuy? (b) Ov, antu ik avumbulay Yesu?

³ Kwijik anch afu akutwish kwikal kand ni mwom chadingap chom chisu kudi atwimbuy a Yesu; ayivumbula antu kanang ku rufu  kurutu kwa atwimbuy kuvadik. Ading ij anch Nzamb wayinkisha aprofet mudi Elija ni Elisha usu wa kusal yilay. (1 Ant 17:17-24; 2 Ant 4:32-37) Muntu umwing wafa wachirika kand ku mwom pamudjibulau ni pawilay pa mafup ma Elisha. (2 Ant 13:20, 21) In Kristu a kwinsambishil ading itiyijin jinsangu jinej ja mu Mifund, ching mutwitiyijina niyetu anch Dizu dia Nzamb didi diakin.

⁴ Chidi chakin anch, oviling musangar nakash piukata kutang yom piur pa antu achirishay Yesu ku mwom. Pamuchirishay mwan ikundj wa mwad a mufu ku mwom, chamushimokisha nakash mwad a mufu. (Luka 7:11-15) Pa chisu chikwau, Yesu wamulangwisha mwan mband wa mivu 12. Tong bil mutapu wovau anvajend musangar pachirikay kand mwanau ku mwom! (Luka 8:49-56) Ni tal mutapu wafanyinau antu aya kwi nzay kwov musangar pamumanau Lazar wabudika mwi nzay mwom!—Yoh. 11:38-44.

5. Ov, mutapu ik ushalijadina kuvumbuk kwa Yesu ni kuvumbuk kwasadika kurutu kwa kuvumbuk kwinoku?

⁵ Atwimbuy ading ij anch kuvumbuk kwa Yesu kwading kushalijadin ni kwasadika kurutu. Antu achirishau kand ku mwom kwinsambishil achirika ni mujimbu wa mbij ni afa kand. Yesu wavumbuka ni mujimbu wa mu spiritu wakad kufang. (Tang Midimu 13:34.) Pita wafunda anch Yesu ‘ajipa mujimbu wend wa mbij, pakwez Nzamb wamuchirisha ku mwom muspiritu.’ Chikwau kand, “ushich ku chikas cha katatuku cha Nzamb, ndiy kand uyiyikedila aruu a mwiur awonsu, ni in ulabu, ni in ukash awonsu mwiur.” (1 Pita 3:18-22) Kuvumbuk kukwau kwading kushimokishina ni kwa mu chilay, pakwez kudiap kwa kufanikej ni kuvumbuk kwa Yesu kwa mu chilay chipandikena kujimb.

6. Ov, usu ik wikala nich kuvumbuk kwa Yesu padi in kwilejend?

⁶ Kuvumbuk kwa Yesu kwadinga ni usu ukash padi in kwilejend. Kalabap kwau ni kumujip, mudi mwatenchikau akankuny end. Yesu wikala ni mwom mudi muntu wa mu spiritu wa usu nakash wakad muntu kutwish kumusal uyimp. Kuvumbuk kwend kwamekesha anch wading Mwan a Nzamb, ni kwijik mwamu kudi in kwilej kwasala anch adiokala ku runeng rikash kushik ku musangar ujim nakash. Chikwau kand, wom wau wakarumuka kwikal mushiku. Kuvumbuk kwa Yesu chading chom cha pakampwil mu kuwanyin kwa rutong ra Yehova ni kulejan ni mushiku kwa rusangu ruwamp pa mangand mawonsu.

7. Ov, chom ik chisadinay Yesu lel, ni chom chinech chilankwishin yipul ik?

⁷ Mudi atushalapol a Yehova, twij nawamp anch Yesu kadingap ching muntu mujim. Udi mwom lel ni ukat kutakel mudimu umutadina muntu mwawonsu wa pa divu. Mudi Mwant uyikedila wa Want wa mwiur wa Nzamb, Yesu Kristu ukutokish piswimp ap divu mulong wa kudioshap uyimp ni kudikarumun kwikal paradis chakwel antu ashakamap chikupu. (Luka 23:43) Yom yiney yelap kusadik anch Yesu kavumbukap ku rufu kwikal kand mwom. Chawiy lel, ov, mayingish ik tukweta ma kwitiy anch Yesu wavumbuka ku rufu? Ov, usey ik ukweta kuvumbuk kwend kudi etu?

8, 9. (a) Ov, mulong wak antakel a relijon in Yuda alonda anch amasalay alama nzay ya Yesu? (b) Ov, chom ik chasadika pezau amband kwi nzay?

⁸ Kupwa kwa kumujip Yesu, in kupesh ajim ni Afaris eza kudi Pilat ni amuleja anch: “Mwant, tuvurikin anch mwin makasu ou padingay mwom walondanga anch: ‘Anch nafa, kwasut machuku masatu nikez kuvumbuk.’ Chawiy ey lejan chakwel amasalay alama nzay djat ni dichuku dia chisatu. Mwamu in kwilejend  kakutwishap kuya kwiy mujimbu wend chakwel ayilej antu anch: ‘Ndiy wavumbukang kal, wikal kand mwom!’ Chad makasu minam ma kwisudiel makwikal mayimp kupandakanamu makasu ma kusambish.” Pilat wayileja anch: ‘En ukwetany kal in kulam, yangany ukasalany kwen mudi muukatilanya.’ Chinech chawiy chasalau kamu.—Mat. 27:62-66.

⁹ Mujimbu wa Yesu aujika mwi nzay yapundau mu diyal ni apataku nich diyal dijim. Antakel a relijon wa in Yuda asota anch Yesu ashala mwinimwa rawonsu—ashala ufila mwi nzay. Pakwez Yehova wading ukwet chitongijok chindjing. Payay Mariy wa ku Magadala ni Mariy mukwau kwi nzay pa dichuku dia chisatu, atana diyal adidioshang kal ni mwangel ushich pa diyal. Mwangel wayileja ambamb anch talany mwi nzay chakwel umanany anch mwikil chom. Mwangel walonda anch “Ndiy kadiap kunoku, wavumbukang kal kwikal kand mwom.” (Mat. 28:1-6) Yesu wading ni mwom!

10. Ov, kashinsh ik piur pa kuvumbuk kwa Yesu kapaninau kudiay Paul?

¹⁰ Yom yashikena mu machuku 40 malondula kuvumbuk kwa Yesu, kwikil muntu watadika anch Yesu wavumbuka. Paul wapana uman winou payifundinay in Korint anch: “Nakulejanya en yom yipandakena kujimb yinatambula anch, Kristu wafa mulong wa yitil yetu mudi mufundilau mu Mukand wa Nzamb. Amujika, chad pa dichuku dia chisatu ndiy wavumbuka wikal kand mwom mudi mufundilau mu Mukand wa Nzamb. Chad kwinyim kwa kuvumbuk, ndiy wamekana kudi Pita ni kudi atwimbuy awonsu dikum ni aad. Chad wamekana kapamp kamwing kudi in kwitiyij yitot yitan ni kusuta, antu inay avud achidi aom, akwau akemp afil kal. Chad wamekana kudi Jakobu, chad wamekana kand kudi atwimbuy awonsu. Kwinyim kwa yom yiney yawonsu, ndiy wamekana kudi am. Am nidi mudi mwan wavadika wakad kuwanyish angond a kuvadik.”—1 Kor. 15:3-8.

11. Ov, mutapu ik wasadika kuvumbuk kwa Yesu “kukwatijan ni Mifund”?

¹¹ Diyingish dia kusambish disadina ang twitiya anch Yesu wavumbuka ku rufu didi anch kuvumbuk kwend kwasadika “kukwatijan ni Mifund.” Dizu dia Nzamb diatakela kulond piur pa divumbuk dined. Chilakej, David wafunda anch mwant watondau kudi Nzamb “utumbila,” anch kakumulikidinap mwi Nzay. (Tang Kuseng 16:10.) Pa dichuku dia Pentekot 33 C.C., kambuy Pita wasadina mazu minam ma uprofet wa Yesu malondina anch: “David wading wij yom yikez kusalay Nzamb kurutu. Chawiy ndiy walonda ya kuvumbuk kwa Kristu Uzizidilau Many anch: ‘Kamulikinap mwi ndond ya afu. Mujimbu wend kiwavundilap mwin nzay.’”—Mid. 2:23-27, 31.

12. Ov, anany amumana Yesu wavumbulau?

¹² Diyingish diakad disadina ang twitiya anch Yesu wachirika kand ku mwom, didi anch tukwet uman upaninau kudi antu avud. Mu machuku 40 malondula kuvumbuk kwend, Yesu wamekana kudi in kwilejend mu chir mwading nzay yamujikau, mwi njil ya kuya ku Emaus ni ndond yikwau. (Luka 24:13-15) Pa yisu yiniya, wambamba ni muntu ni muntu panrend, wambamba kand ni Pita, ni chisak chawonsu. Chisu chimwing, Yesu wavumbulau wamekana kudi chisak cha antu uvud wa 500! Uman winou wa antu avud, tukutwishap kuutadik.

13. Ov, mutapu ik wamekesha mushiku wa in kwilej anch ading akwet kashinsh anch Yesu wavumbuka?

¹³ Diyingish dia kasatu twitiyijina ang Yesu wavumbuka didi mushiku wamekeshau in kwilejend pa kulejan piur pa kuvumbuk kwinoku. Kwipan ni mushiku mu kupan uman piur pa kuvumbuk kwa Kristu kwayishikija in kwilejend ku rupompat, kuyimesh mar, ni ku rufu. Anch Yesu kavumbukap kwikal kand mwom—anch kuvumbuk kwinoku kwading kwau kwa makasu—ov, mulong wak Pita wafanyina kutek mwom wend mu ubaj pa kulejan piur pa  kuvumbuk kwa Kristu kudi antakel a relijon, adinga amukisina Yesu ni amujipesha? Chading mulong Pita ni in kwilej akwau ading akwet kashinsh anch Yesu wading ni mwom, ni wading kutakel mudimu wamwinkishay Nzamb kusal. Chikwau kand, kuvumbuk kwa Yesu kwayinkisha in kwilejend kashinsh anch niyawiy afanyidin kuvumbuk. Chilakej, Stefan wafa ni ruchingej anch afu akez kuvumbuk.—Mid. 7:55-60.

14. Ov, mulong wak witiyijin anch Yesu udi mwom?

¹⁴ Diyingish dia kanying disadina ang twitiya anch Yesu wavumbuka didi anch tukwet kashinsh anch uyikedin katat mudi Mwant ni usadin mudi Mwant wa chikumangen cha in Kristu. Mudi chibudikin, win Kristu wakin uyil kurutu. Ov, chom chinech chafanyina kushiken anch Yesu kavumbukap kwikal kand mwom? Chawiy lel, twafanyinap kutesh rusangu piur pend anch kavumbukap. Pakwez tukwet mayingish makash pa kwitiy anch Yesu udi mwom ni anch ukat kutakel mudimu wa kupalangesh rusangu ruwamp pa mangand mawonsu.

15. Ov, mulong wak kuvumbuk kwa Yesu kutwinkishin mushiku wa kulejan?

¹⁵ Kuvumbuk kwa Kristu kutwinkishin mushiku wa kulejan. Kwasutin kal mivu 2 000, akankuny a Nzamb asadina mat ma mitapu kushalijan chakwel akangesha kupalangan kwa rusangu ruwamp—kupumbwok, kuyiswingish, kusadin yisak ya in chisum, kuyidiosh pa midimu, kuyimesh mar nakash, ni kuyijip. Pakwez kwikil chom ap chimwing—‘chom cha kujipan nich chatenchikau mulong wetwetu’—chikutwisha kwimik mudimu wetu wa kulejan Want ni wa kwikadish in kwilej. (Isay 54:17) Tukwetap wom wa antu asadidilay Satan, ap asuk end. Yesu udi netu, ukat kutukwash, ching mudi mwakanay. (Mat. 28:20) Tukwet mayingish mavud ma kulik kwov wom, ap anch apakish kusal yawonsu yikutwishau kusal, akankuny netu kakutwishap kutukangesh kulond!

16, 17. (a) Ov, kuvumbuk kwapana kashinsh nchik ku yom yafundishay Yesu? (b) Kukwatijan ni Yohan 11:25, ov, usu ik wamwinkishau Yesu kudi Nzamb?

¹⁶ Kuvumbuk kwa Yesu kwapana kashinsh piur pa yom yawonsu yafundishay. Paul wafunda anch, ang Kristu kavumbukap ku rufu kwikal kand mwom, ritiy ra in Kristu ni mudimu wau wa kulejan yafanyina kwikal yakad usey. Mwin kwilej milong ya Bibil umwing wafunda anch: “Anch Kristu kavumbukap kwikal kand mwom, . . . komb in Kristu ayidimba kwau, ayidimba nakash win kamu.” Anch Yesu kavumbukap, Rusangu ruwamp rafanyina kwikal jingany ja makasu ja muntu muwamp ni wa manangu wajipau kudi akankuny nend. Pakwez Kristu wavumbuka, mulong wa kupan kashinsh piur pa uyakin wa yom yawonsu yafundishay, kuwejaku ni yalonday piur pa machuku ma kurutu.—Tang 1 Korint 15:14, 15, 20.

¹⁷ Yesu walonda anch: ‘Yam disanguk ni mwom; ukwingitiyija am, ap anch wafap nchik, pakwez ukez kwikal mwom.’ (Yoh. 11:25) Mazu minam mashimokishina makez kuwanyin. Yehova wamwinka Yesu usu wa kuchirishilan mwom, kulik ching kudi antu akuvumbulau mulong wa mwom wa mu spiritu mwiur pakwez ni kudi kand ma miliyon ma antu akuvumbuka ni rutong ra kwikal ni mwom wa chikupu pa divu. Chakupesh cha Yesu cha difut ni kuvumbuk kwend yimekeshin anch rufu rikez kwikalakup kand. Ov, kwijik mwamu kukukasikeshinap chakwel ujijamana mu yikokujol yawonsu ni usu ap anch chakwit kufa?

18. Ov, kuvumbuk kwa Yesu kutukasikeshin ku chom ik?

¹⁸ Kuvumbuk kwa Yesu kutwinkishin kashinsh anch mangand mawonsu akez kumarumburish kukwatijan ni yany ya rukat ya Yehova. Padingay kwambamb ni chisak cha antu a mu ul wa Aten wa pasak, Paul walonda anch: “[Nzamb] watenchika kal dichuku dia kuyirumburish antu awonsu a pa mangand nich dirumburish ditentamina ku chikas cha muntu watonday kal. Ndiy wijikisha chijingidij kudi antu  awonsu anch, yom yiney yidi yakin pamuvumbulay muntu mwinou kwikal kand mwom.” (Mid. 17:31) Mwaning, Yesu ndiy watondau kal kudi Nzamb mudi mwin kurumburish, ni tukutwish kwikal ni kashinsh anch dirumburish diend dikez kwikal ditentamina ni dia rukat.—Tang Isay 11:2-4.

19. Ov, kwikal ni ritiy mu kuvumbuk kwa Kristu kukwet usu ik pa etu?

¹⁹ Kwitiy kuvumbuk kwa Yesu kutukasikeshin kusala rusot ra Nzamb. Anch Yesu kapanap mwom wend ni kavumbukap, twafanyin kushal mu uswik wa chitil ni rufu. (Rom 5:12; 6:23) Twafanyin kulond niyetu anch: “Tudiany, tunany, mulong diamashik tukufany kwetu.” (1 Kor. 15:32) Pakwez tukatap kushinshikin pa misangar ya mu mwom. Chawiy lel, tukwet musangar piur pa ruchingej ra kuvumbuk ni tukwet mayingish mavud ma kulondul umutakel wa Yehova mu yom yawonsu.

20. Ov, kuvumbuk kwa Yesu kupanin nchik uman piur pa ukash wa Yehova?

²⁰ Kuvumbuk kwa Kristu kupanin uman mu ujindj, ni patok, mulong wa kumekesh ukash wa Yehova, “ndiy ukat kufutan kuwap kudi antu awonsu akata kumusurab.” (Heb. 11:6) Usu ni manangu mudi ik yasadinay Yehova mulong wa kumuvumbul Yesu ni kumwinkish mwom wakad kufang mwiur! Chikwau kand, Nzamb wasala mwamu mulong wa kumekesh usu wend piur pa kuwanyish kushilamu Kwend. Pakach pa kushilamu kwinoku padi uprofet wa Nzamb umekeshina anch “mbut” jinej pakampwil jifanyidin kusal nakash mulong wa kupwish utadina piur pa ukaleng wa Nzamb pa mangand mawonsu. Kuwanyin kwa kushilamu kwinoku kumekeshin anch Yesu wafa ni wavumbuka kwikal kand mwom.—Dis. 3:15.

21. Ov, ruchingej ra kuvumbuk rikwet kurumburik ik kudi ey?

²¹ Ov, umenap anch chifanyidin kumujikitish Yehova, watwinka ruchingej rakin piur pa kuvumbuk? Mifund yipanin kashinsh anch: “Katat ndond ya kushakam ya Nzamb yidi pakach pa antu! Ndiy ukez kushakam nau pamwing, niyau akwikal antwend. Nzamb amwinend ukez kushakam nau pamwing, chad ukwikal Nzamb wau. Ndiy ukez kuyikusol mansoj mawonsu ku mes mau. Kukez kwikalap kand rufu, ap madil, ap kwishikokin, ap kusansan, mulong yom yikur kiyamekanap kand.” Yom yiwamp yiney ayilejen kudi kambuy ushinshamena Yohan, walejau anch: “Fund mazu minam, mulong madi makin, mafanyidina kumachingej.” Ov, kwisu kwatambulay Yohan kujingunik kwinoku kwapepilau? Kwadiokala kudi Yesu Kristu wavumbulau ku rufu kwikal kand mwom.—Kuj. 1:1; 21:3-5.