Yang pafundinau anch yidiamu

Yang pafundinau anch yidiamu

SHAPITRE WA 9

‘Chinany Masandj!’

‘Chinany Masandj!’

‘Chifanyidin kujip rusot ren riyimp rikata kulondul yom ya mangand, mudi masandj, ni kwijond, ni upwepu, ni maku mayimp ma mujimbu, ni ris, mulong ris ridi mutapu wa kwifukwil akish.’—KOLOSAY 3:5.

1, 2. Mutapu ik wasalay Balam mulong wa kuyisal nayimp antu a Yehova?

MWIN kuta ansh ukat kuyang ndond yikutwishay kutan ansh akatinay kukwat. Ukat kutond ndish jiwamp jikutwishay kulau nich. Ukat kuchingel ni kushimpish muchim, ni anch insh wafa ku dilau, ukat kupwit mulong wa kumukwat.

2 Chilik chimwing, niyau antu akutwish kuyikwat. Chilakej, in Isarel ading piswimp ni Ngand ya Kushilamu padingau mu chibeng cha Mowab. Mwant wa Mowab wakana kumwinkish ikundj utazukinau anch Balam nfalang jivud anch washiken ku kuyishing in Isarel. Pakwez, Balam wamana mutapu wa kwel anch in Isarel ishinga ayinau. Watonda mupit nich manangu. Watumang ayangadim a mu Mowab mu chibeng cha in Isarel mulong wa kuyoz amakundj.—Kuchind Michid 22:1-7; 31:15, 16; Kujingunik 2:14.

3. Mutapu ik wafau in Isarel mu mupit wa Balam?

3 Mupit wa Balam watwisha? Mwaning. Tunan twa amakundj a in Isarel asala “[masandj] nau ayangadim a Mowab.” Asambisha kand kwifukwil anzamb a makasu, kuwejaku ni nzamb utakanena wa masandj, Baal wa ku Peyor. Mudi chibudikin, in Isarel 24 000 afa piswimp ni Ngand ya Kushilamu.—Kuchind Michid 25:1-9.

4. Mulong wak tunan twa in Isarel asala masandj?

4 Mulong wak in Isarel avud afa mu mupit wa Balam? Ading kutonginang ching pa maswir ma ayinau ma ku mujimbu, ni avuramena yawonsu yayisadinau kudi Yehova. In Isarel ading ni mayingishin mavud ma kwikal ashinshamena kudi Nzamb. Wayidiosha mu usuk mu Idjibit, wayidisha mwi mpay, ni wayilama nawamp djat piswimp ni Ngand ya Kushilamu. (Hebereu 3:12) Pakwez, apumbuka mulong wa masandj. Kambuy Paul wafunda anch: “Niyetu kangal twasal [masandj] mudi mwasalau antu amwing a pakach pau. Pasalau mwamu, antu tunan makum maad ni tusatu ayijipa pa dichuku dimwing.”—1 Korint 10:8.

5, 6. Yom ik tukutwisha kwilej kusutin yom yashikena mwi Mpay ya Mowab?

5 Ngand yisu yidi piswimp nakash. Chawiy, mudi in Isarel, tudi niyetu piswimp ni Ngand ya Kushilamu. (1 Korint 10:11) Ngand tushicha nlel yizwil ni yom ya masandj kuyisutamu ni in Mowab. Yom yiney yikutwish kwikal ni usu padi antu a Yehova. Chawiy, mupit usadidiningay Djabul nakash madi masandj.—Kuchind Michid 25:6, 14; 2 Korint 2:11; Jud 4.

6 Iyipula anch, ‘Nikukat kwisangaresh ni maku ma ku mujimbu makusala kwau chisu chikemp anch nikukat kushakam mu musangar mwi ngand yisu?’ Umenap anch chitin kusal usu nakash mulong wa kuziyin kwi mbil ya Yehova yilondina anch: “Chinany [masandj]”?—1 Korint 6:18.

MASANDJ CHOM IK?

7, 8. Masandj chom ik? Mulong wak udi mulong ujim?

7 Antu avud nlel akwet chaku chiyimp ni akat kujip yijil ya Nzamb piur pa yid ya ukundj ap wimband. Mu Bibil, masandj marumburikin kulalijan kwa antu aad akad kwikal ambay a uruw kukwatijan ni Bibil. Chirumburikin kand kulalijan kwa antu a chid chimwing ap kulalijan kwa antu nau annam. Masandj makutwish kand kusadik mu mutapu wa kulalijadin ku kan, ku mupany ap kukwat ku yidi ya ukundj ap wimband ya muntu mukwau.—Tal Mazu ma Kwinsudiel 23.

8 Bibil ulejen patok anch ang muntu wadandamen kusal masandj, kafanyidinap kushal mu chikumangen. (1 Korint 6:9; Kujingunik 22:15) Chikwau kand, muntu ukata kusal masandj ukat kwipwishishang kalimish ni antu akwau kakatap kand kumuchingejin. Masandj makat kuletishang kand milong. Makat kuyipishang kom ka muntu, kuletishang madikaj pakad kuchingejin, kulet milong mu uruw, mayej ap rufu. (Tang Galatia 6:7, 8.) Anch muntu walik chakin masandj ni watongin pa yibudikin yidiokila ku masandj, pamwing ap ukutwish kulik kusal masandj. Pakwez yisu yivud muntu ukat kutonginang ching pa kusangaresh maku anch wasal rizau ra kusambish ritwadina ku masandj. Rizau riner ra kusambish riding yisu yivud pornografi.

PORNOGRAFI—RIZAU RA KUSAMBISH

9. Mulong wak pornografi udi wa ubaj?

9 Pornografi udiaku mulong wa kulangwish maku ma masandj. Nlel, pornografi udi ndond yawonsu—mu ma gazet, mu mabuku, mu mizik, ku televizion ni pa Internet. Antu avud ijing anch pornografi uyipin, pakwez nlel udi wa ubaj nakash. Ukutwish kusal anch muntu ikal musuk wa masandj ni kukudish maku mayimp mijondila. Anch muntu wiyandjik mu kutal pornografi, witek kal mwi njil yikutwisha kumutwal ku kusal yom mudi kwichuku, milong mu uruw, ni kujip uruw.—Rom 1:24-27; Efes 4:19; tal Mazu ma Kwinsudiel 24.

Tufanyidin kubabal chisu tusadidina Internet.

10. Mutapu ik ukutwisha mbil yidia mu Jakobu 1:14, 15 kutukwash kwipuk kwijond?

10 Chidi cha usey kwijik mutapu ukutwisha masandj kwikal ni usu padi etu. Shinshikin kubabesh kudia mu Jakobu 1:14, 15: “Muntu ni muntu ukat kwiyoz amwinend nich maku mend mayimp, mawiy makata kumubachik, chad mamurumbwish. Chad maku mend mayimp makat kwimish, maval chitil, chawiy chitil anch chakul, chikat kuval rufu.” Chawiy anch yitongijok yiyimp yandam mu manangu mey, yidiosha pakad kulab. Anch waman pakad kuchingejin yom yiyimp, tal kwindjing! Fung mashiny ap swimp yom utadina ku televizion. Kangal walikidil maku mayimp mu mwom wey. Chikwau kand, maku mey mayimp makutwish kwikal ni usu kushik ni mu chilik cha kwel anch chikala chikash kumayikel.—Tang Mateu 5:29, 30.

11. Mutapu ik ukutwishay Yehova kutukwash chisu tukweta yitongijok yiyimp?

11 Yehova utwij nawamp kusutamu mutapu twiyija ayinetu. Chawiy wij nawamp anch tudi antu akad kuwanyin. Pakwez wij kand anch tukutwish kupandakan maku mayimp. Yehova utulejin anch: ‘Chifanyidin kujip rusot ren riyimp rikata kulondul yom ya mangand, mudi masandj, ni kwijond, ni upwepu, ni maku mayimp ma mujimbu, ni ris, mulong ris ridi mutapu wa kwifukwil akish.’ (Kolosay 3:5) Ap anch chiswapelap kusal mwamu, Yehova ushimpishin muchim padi etu ni ukutukwash. (Kuseng 68:19) Mukadivar umwing nsand wikala ni chaku cha kutal pornografi ni kwichuku. Arund nend a ku shikol atongang anch yom yiney yading yiwamp mulong wa kupam, pakwez walonda anch: “Yayipisha kom kam, ni nikala ni mwom wijondila.” Washikena ku kwijik anch ufanyidin kuyikel maku mend, ni ukwash wa Yehova, watwisha kulik chaku chend. Anch ukwet yitongijok yijondila, mwita Yehova chakwel akwinkisha “ukash upandakena ukash wawonsu” mulong wa kulam yitongijok yishitwila.—2 Korint 4:7; 1 Korint 9:27.

12. Mulong wak tufanyidin ‘kulam muchim wetu’?

12 Salomon wafunda anch: “Kupandikan yom yawonsu, lam muchim wey, mulong mwawiy mudia misul ya mwom.” (Jinswir 4:23) “Muchim” wetu udi muntu udia mukach mwetu, muntu ukatay Yehova kuman. Yom tukata kutal yikutwish kwikal ni usu padi etu mu mutapu upandakena. Job muntu ushishamena walonda anch: “Nachipa machip ni mes mam, kinikutalap kand mes kudi amband?” (Job 31:1) Mudi Job, tufanyidin kushinshikin ni kutongin pa yom tutadina. Mudi kand nfund a kuseng, tulembil anch: “Ndioshap mes mam ku yom yamwamu, chakwel mwom wam wikala wa kwendil mwi njil yey.”—Kuseng 119:37.

MUPAK UYIMP WA DINA

13. Arund a mutapu ik atonday Dina?

13 Arund netu akutwish kwikal ni yibachikin yikash padi etu, mu mutapu uwamp ap uyimp. Anch watond arund alimishina mbil ja Nzamb, akutwish kukukwash kusal mwamu. (Jinswir 13:20; tang 1 Korint 15:33.) Tukutwish kuman usey wa kutond arund kusutin yom yamushikena Dina. Wading umwing wa an amband a Jakobu, chawiy amulidina mu dijuku dia in kumwifukwil Yehova. Dina kadingap muntu wijondila, pakwez wikala mu urund wa piswimp nau ayangadim in Kanan ading akad kumwifukwil Yehova. In Kanan ading ni chitongijok chishalijadina nau antu Nzamb piur pa kumanijan kwa ikundj ni mband ni ading ijiken mulong wa kwijond kwau. (In Levi 18:6-25) Padingay Dina pamwing ni arund nend, watanijana ni nsand mwin Kanan utazukinau anch Sikem, washikena kumukat. Sikem wading nsand ‘ulimishinau’ mu dijuku diend. Pakwez kadingap umukatina Yehova.—Disambishil 34:18, 19.

14. Yom ik yamushikena Dina?

14 Sikem wasala yom yading yimekena mudi yidi yiwamp ni yikatinay ndiy. Mulong wading umukatin Dina, “wamukwata ku usu” ni “wamuyipisha.” (Tang Disambishil 34:1-4.) Chisal chinech chiyimp chaletisha yibudikin yiyimp kudi Dina ni ku dijuku diend diawonsu.—Disambishil 34:7, 25-31; Galatia 6:7, 8.

15, 16. Mutapu ik tukutwisha kwikal in manangu?

15 Tufanyidinap niyetu kurumbuk mudi mwasalay Dina mulong wa kwilej chad anch mbil ja Yehova jidi mulong wa uwamp wetwetu. “Muntu ukata kwend ni in manangu niyend ukez kwikal mwin manangu, pakwez ukata kwend nau ayisup ukez kaman mar.” (Jinswir 13:20) Sal anch chikala chitongijok chey cha kwijik “jinjil jawonsu jiwamp,” ni ukwipuk kusansan ni mar ma chamwamu.—Jinswir 2:6-9; Kuseng 1:1-3.

16 Tukutwish kwikal in manangu kusutin kwilej Dizu dia Nzamb, kumulembil Nzamb kurutu tukwata mipak ni kulondul yiyul ya kashalapol ushinshamena ni kubabal. (Mateu 24:45; Jakobu 1:5) Pakwez wij anch etu awonsu tudi in kuziy ni akad kuwanyin. (Jeremiy 17:9) Pakwez mutapu ik ukusala anch muntu wakubabesh anch udi mu ubaj wa kusal masandj? Ukujiman anch ukwitiy nich kwikepish ukwash winou?—2 Ant 22:18, 19.

17. Let chilakej chilejena mutapu ukutwisha kutukwash chiyul chidiokila kudi mwanamakwetu mwin Kristu.

17 Chilakej, tongin chom chinech. Kwi ndond kukatay nambaz kusadin mudimu, ikundj umwing wasambish kumubangin ni wamulej anch abudika nend. Kadiap kashalapol wa Yehova, pakwez umeken kwikal muntu muwamp nakash. Nambaz mukwau wayiman adi pamwing ni kupwa wasal usu wa kumubabesh piur pa mulong winou. Mutapu ik ukusalay nambaz wa kusambish? Ukukimb kwiyingish anch ukushinshikin manangu madia mu kubabesh kwinoku? Nambaz ukutwish kumukat Yehova ni kusal yom yidia yiwamp. Pakwez anch wadandamen kubudik ni ikundj winou, ov, umekeshin anch ‘uchinin masandj’ anch ‘uchingejidin muchim wend’?—Jinswir 22:3; 28:26; Mateu 6:13; 26:41.

ILEJINA KU CHILAKEJ CHA JOSEF

18, 19. Rumburil mutapu wachinay Josef kusal masandj.

18 Padingay nsand, Josef wading mu usuk mu Idjibit. Dichuku ni dichuku, mband wa mwant wend wamulejang anch alala nend, pakwez Josef wading wij anch kusal mwamu chading chom chiyimp. Josef wading umukatin Yehova ni wakata kumusangaresh. Chawiy chisu chawonsu mband winou wasalang usu wa kumupak Josef, chad ndiy walika. Mulong wading mu usuk, kafanyinap kwend kudiokal kwa mwant wend. Dichuku dimwing kupwa kwa mband wa mwant wend kumushindil kulal nend, Josef “wabudika mau pol.”—Tang Disambishil 39:7-12.

19 Mulong winou wafanyina kupwa mu mutapu windj anch Josef wading kutongang yom yijondila ap kumutonginang. Pakwez urund wa Josef ni Yehova wading wa usey nakash kudi ndiy kulik chom chin chawonsu. Wamuleja mband winou anch: “Nsalejam . . . kwikil chom chinkangeshinay, ching kusu ey kwapwa, mulong ey udi mukajend. Ing am nikutwish nchik lel kusal kuyip mudi kwinoku, ni kusal kand chitil kurutu kwa Nzamb?”—Disambishil 39:8, 9.

20. Mutapu ik twija anch Yehova wamusangera Josef?

20 Ap anch Josef wading kulemp ni dijuku diend ni kwol kwau, wading ushinshamen kamu kudi Nzamb, ni Yehova wamuyukisha. (Disambishil 41:39-49) Yehova wasangera kushinshaman kwa Josef. (Jinswir 27:11) Chikutwish kwikal chikasikena kwipuk kusal masandj. Pakwez, vurik mazu manam: “En umukatilanya Nzamb, kisany kuyip. Ndiy ulamin mipim ya aend a kashinsh, Ndiy ukuyikamunin ku chikas cha ayimp.”—Kuseng 97:10.

21. Mukadivar nsand wamwimburija Josef mutapu ik?

21 Dichuku diawonsu, antu a Yehova akat kumekesh nich kutakaman anch ‘akisin yom yiyimp’ ni anch ‘akatin yom yiwamp.’ (Amos 5:15) Chikalap nchik mivu ukweta, ukutwish kwikal kashalapol wa Yehova. Ritiy ra mukadivar umwing nsand aripaka ku shikol. Changadim wamuleja anch ukulal nend anch wamukwash kusal ekzame wa tupamp. Chom ik chasalay mukadivar? Wasala mudi Josef. Ulondin anch: “Nalika kapamp kamwing yom yanlejay. Kusutil kulam kushinshaman, nalama katumb ni kalimish kam amwinam.” ‘Musangar wa chisu chikemp’ udiokila ku kusal masandj ukuletish mar ni kusansan ku muchim. (Hebereu 11:25) Kumuziyin Yehova kukutuletin kamu musangar wa chikupu.—Jinswir 10:22.

EL YEHOVA AKUKWASH

22, 23. Mutapu ik ukutwishay Yehova kutukwash ap anch twasal chitil chijim?

22 Satan ukusal usu wa kusadin masandj mulong wa kutwoz, ni chinech chikutwish kwikal mulong ukash. Etu awonsu tukat kurish ni yitongijok yiyimp chisu ni chisu. (Rom 7:21-25) Yehova wij chom chinech ni uvurikin anch “tudi kwetu rufunfut.” (Kuseng 103:14) Chawiy, chidi nchik anch mwin Kristu wasal chitil chijim cha masandj? Kwamwamu kand ruchingej? Bwat. Anch muntu wakarumuk kamu chakin, Yehova ukumukwash. Nzamb “ukat kulikishin.”—Kuseng 86:5; Jakobu 5:16; tang Jinswir 28:13.

23 Yehova watwinka kand ‘yipan kudi antu’—amakurump a rukat atubangidina. (Efes 4:8, 12; Jakobu 5:14, 15) Wateka amakurump mulong wa kutukwash kuwapish urund wetu ni ndiy.—Jinswir 15:32.

SADIN ‘CHITONGIJOK CHIWAMP’

24, 25. Mutapu ik ukutwisha ‘chitongijok chiwamp’ kutukwash kwipuk kusal masandj?

24 Mulong wa kukwat mipak yiwamp, tufanyidin kwijik mutapu tutanidinamu mu yijil ya Yehova. Tukatinap kwikal mudi nsand ulejenau mu Jinswir 7:6-23. Wading uburedina ‘yitongijok yiwamp,’ chawiy wafa mu mupit wa kusal masandj. Chitongijok chiwamp chitin yom yivud kulik kwau ching kwikal ni manangu. Anch tukwet chitongijok chiwamp, tukat kusal usu wa kwijik chitongijok cha Nzamb ni kuchisadin mu mwom wetu. Vurik mazu minam ma manangu: “Muntu ukutambula manangu wikatil amwinend, nindiy mwin kulam ronganyin ukutan kuwap.”—Jinswir 19:8.

25 Ov, ukwet kamu kashinsh anch mbil ja Nzamb jidi jitentamina? Witiyijin kamu anch kulondul mbil jinej kukuletin musangar? (Kuseng 19:7-10; Isay 48:17, 18) Anch ukwetap kashinsh, vurik yom yiwamp yawonsu yakusadinay kal Yehova. ‘Pakany ni kuman anch Yehova udi muwamp.’ (Kuseng 34:8) Ukujingunin anch, ang wadandamen kusal mwamu, ukumukat Nzamb. Kat yom yikatinay Nzamb ni kis yom yikisinay. Izwish manangu mey ni yitongijok yiwamp—tongin pa yom yakin, yitentamina, yishitwila, yikatishena ni yiwamp. (Filip 4:8, 9) Tukutwish kwikal mudi Josef wataninamu mu manangu ma Yehova.—Isay 64:8.

26. Yom ik tukwisambina kurutu oku?

26 Wikala mujich ap mbay wa uruw, Yehova ukatin anch usangera mwom wey ni wikala ni musangar. Mashapitre maad malondwilaku makwet nsangu jikutwisha kutukwash chakwel tutwisha mu uruw.