Yang pafundinau anch yidiamu

Yang pafundinau anch yidiamu

SHAPITRE WA 13

Misambu Yawonsu Yikat Kumusangaresh Nzamb?

Misambu Yawonsu Yikat Kumusangaresh Nzamb?

“Ikasikeshany kushinshik yom yikata [kumusangaresh] Nsalejetu.”—EFES 5:10.

1. Yom ik tufanyidina kusal mulong wa kwikal ni kashinsh anch difukwil dietu dimusangareshin Yehova, ni mulong wak?

YESU walonda anch: “In kumwifukwil akin akez kumwifukwil Tatuku mu spiritu ni uyakin; mulong Tatuku ukat kusot adia mwamu ang [ikal] in kumwifukwil end.” (Yohan 4:23; 6:44, TMK) Muntu ni muntu pakach petu ufanyidin “[kwikasikesh] kushinshik yom yikata [kumusangaresh] Nsalejetu.” (Efes 5:10) Chiswapelap kusal mwamu. Satan usadin usu wa kutudimb chakwel tusala yom yakad kumusangaresh Yehova.—Kujingunik 12:9.

2. Rumburil yom yashikena piswimp ni Mukandu wa Sinai.

2 Mutapu ik ukatay Satan kusal usu mulong wa kutudimb? Mutapu umwing udi kulet kanrumbangesh piur pa yom yidia yiwamp ni yidia yiyimp. Shinshikin yom yashikena ku muchid wa Isarel chisu chadingau piswimp ni Mukandu wa Sinai. Moses wakandama ku mukandu, ni antu achingela kuchirik kwend. Kupwa, aziya kumuchingel ni amwita Aron kuyisadin nzamb. Wasala musamb a ngomb wa or. Kupwa asala musambu. Aja maj kurutu kwa musamb a ngomb ni awasin manungun. Ading itiyijin anch kusutin kwasin musamb a ngomb manungun, chading kwau mulong wa kumwifukwil Yehova. Pakwez mutapu wamanau antu anch chom chinech chading mudi “musambu wa Yehova” komb chadingap kwau mwamu. Yehova wamana chisal chinech mudi kwifukwil akish, ni avud pakach pau afa. (Kubudik 32:1-6, 10, 28) Dilejan ik kudi etu? Kangal widimb amwiney. ‘Kangal wapukun ku chom chitakanena,’ ni el Yehova akukwash kwijik yom yidia yiwamp ni yiyimp.—Isay 52:11; Ezekiel 44:23; Galatia 5:9.

3, 4. Mulong wak chidi chiwamp kushinshikin misul ya misambu yivud yijikena nakash?

3 Padingay Yesu pa divu, wayifumba atwimbuy end chakwel asha chilakej chiwamp mu difukwil dishitwila. Kupwa kwa rufu rend, atwimbuy adandamena kufundish mbil ja Yehova kudi in kwilej asu. Pakwez kupwa kwa kufa kwa atwimbuy, alej a makasu asambisha kulet yitongijok yiyimp ni yishankur ni misambu ya chipagan mu chikumangen. Akarumuna misambu yimwing ya upagan kwikal misambu ya win Kristu. (2 Tesalonik 2:7, 10; 2 Yohan 6, 7) Misambu yivud yijikena nakash nlel, yikasikeshin yitiyij ya makasu ni yom ya ayilembil. *Kujingunik 18:2-4, 23.

4 Nlel pa mangand mawonsu, misambu ni machuku ma misambu yidi ya usey nakash mu mashakamin ma antu. Pakwez, piudandamedina kwilej mutapu umenay Yehova yom yiney, ukutwish kuman usey wa kuswimp yitongijok yey piur pa misambu yimwing. Chiswapelap kusal mwamu, pakwez ukutwish kwikal nich kashinsh anch Yehova ukukukwash. El twisambin misul ya misambu yimwing yijikena nakash, mwamu tukutwish kwijik mutapu wiyovilingay Yehova piur pa misambu yiney.

NOWEL WASAMBISHA MUTAPU IK?

5. Uman ik umekeshina anch Yesu kavadikap pa 25, Ngond wa 12?

5 Mu jindond jivud mu mangand, nowel akat kumusal pa 25, Ngond wa 12, dichuku dikatau antu avud kutong anch diawiy diavadikay Yesu. Bibil katulejinap dichuku ik ap ngond ik wavadikay Yesu, pakwez utulejin yom yimwing ya pa chirung kanang cha muvu. Luka wafunda anch chisu chavadikay Yesu mu Betlehem, “atufung alalanga mwisuku,” mulong wa kulam amikoku au. (Luka 2:8-11) Mwi Ngond wa 12, mu Betlehem mwading mashik, ruval, ni mbundu, chawiy atufung kafanyinap kulal pa mutaj mu masuk nau amikoku au uchuku. Yom yiney yitufundishin ik? Yesu wavadika chisu chading kwiur kudutin, kadiap mwi Ngond wa 12. Bibil ni nsangu jakin ja pakur jimekeshin anch Yesu wavadika pa chisu cha angond twija katat anch Ngond wa 9 ni wa 10.

6, 7. (a) Mutapu ik wasambisha yishankur yivud ya Nowel? (b) Chom ik chifanyidina kutubachik kwinkishijan yipan?

6 Chad mutapu ik wasambishay Nowel? Wadiokala ku misambu ya chipagan, mudi musambu wa Saturnales Romaines, nzamb wa in kudim. Buku Encyclopédie Américaine ulondin anch: “Saturnales, musambu wasalangau in Rom mukach ni mukach mwa Ngond wa 12, wikala chilakej ku yishankur yivud ya Nowel. Chilakej, kusutin musambu winou, antu ipuwangejang nakash, inkishijadining yipan, ni kwakish mabuji.” Chikwau kand, dichuku diavadikay Mitra nzamb muten wa in Peris amusadinang musambu pa 25, Ngond wa 12.

7 Pakwez, antu avud akata kusal musambu wa Nowel nlel kakatap kutongin pa musul wa chipagan wa musambu winou. Akat kuman anch chisu cha Nowel chidi chirungu cha kwikal pamwing ni majuku mau, kusanger yakudia ni kwinkishijan yipan. Pakwez, tukatin dijuku dietu ni arund netu, ni Yehova ukatin anch atushalapol end akwashijan umwing ni mukwau. Mudi mutulejinay 2 Korint 9:7, “Nzamb ukatil muntu ukata kupan nich musangar.” Yehova kakatinap anch tuyinkisha antu akwau yom ching mu yisu ya pakampwil. Antu a Yehova asangaredining kwinkishijan yipan ni kwikal pamwing nau arund ni majuku pa chirungu chin chawonsu mu muvu, pakad kuchingej kuyichirishin chom kanang. Akat kwinkishijan yom mulong akatijadin.—Luka 14:12-14.

Kwijik misul ya misambu kukutwish kutukwash kwijik yom ya kwipuk

8. Ov, in kwilej atutumbu amwinkisha Yesu yipan padingay mwan mukemp wavadika? Rumburil.

8 Mulong wa kukasikesh chitongijok cha kwinkishijan yipan chisu cha Nowel, antu avud akat kulond anch amakundj asatu niyau aya kumutwadin Yesu yipan padingay bebe mu ditang dia annam. Chidi chakin anch chisak cha antu chaya kumutal Yesu ni kumutwadin yipan. Pasak, antu ading ni chaku cha kutwal yipan kudi muntu wa usey. (1 Ant 10:1, 2, 10, 13) Pakwez, ov, wij anch Bibil ulondin anch amakundj inay ading in kwilej atutumbu, antu ading kusal yom ya maji ni kadingap in kumwifukwil Yehova? Chikwau kand, kezap kumutal Yesu chisu chadingay uchid bebe mu ditang dia annam. Eza kumutal Yesu kwasutin kal machuku, padingay “mwan” uchidi mu chikumbu.—Mateu 2:1, 2, 11.

YOM IK YILONDINAY BIBIL PIUR PA MACHUKU MA KUVADIK?

9. Misambu ik ya machuku ma kuvadik yilejenau mu Bibil?

9 Dichuku dikatay mwan kuvadik diding dia musangar. (Kuseng 127:3) Pakwez chirumburikinap anch tufanyidin kusal misambu ya machuku ma kuvadik. Tongin bil pa chinech: Mu Bibil alejenamu kwau misambu yaad ya machuku ma kuvadik. Wakusambish wading wa kuvadik kwa Farao Mwant wa Idjibit, ni ukwau wading wa Mwant Herod Antipas. (Tang Disambishil 40:20-22; Marko 6:21-29.) Kwikil ap umwing pakach pa anyikel inay wading kashalapol wa Yehova. Chawiy, kwikil ndond ap yimwing mu Bibil yilejenau anch mwin kumwifukwil Yehova wasala musambu wa machuku ma kuvadik.

10. Mutapu ik wamanangau in Kristu a kusambish misambu ya machuku ma kuvadik?

10 Buku The World Book Encyclopedia ulondin anch in Kristu a kusambish “ading amen musambu wa kuvadik kwa muntu win mwawonsu mudi chaku cha apagan.” Yaku yiney yading yimedin pa yitiyij ya makasu. Chilakej, in Grek a pasak ading itiyijin anch muntu win mwawonsu ading amuchidijin kudi spiritu wadingaku pa dichuku dia kuvadik. Ni atongang anch spiritu winou wading mu umwing ni nzamb wavadika dichuku dimwing ni muntu winou. Kuwejinaku pa yitiyij yiney ya chipagan, machuku ma kuvadik madi kand mu umwing ni milong ya kwilej atutumbu ni kubwak yom ya kurutu.

11. Mutapu ik ukatay Yehova kwiyov piur pa kwikal ni muchim wa kupan?

11 Antu avud, iyoviling anch machuku mau ma kuvadik mading ma pakampwil mafanyidinau kumekesh musangar ni rukat. Pakwez tukutwish kumekesh rukat kudi antu a mu dijuku dietu ni arund netu chisu chin chawonsu mu muvu, pa ndond pa kusal mwamu ching pa dichuku dia pakampwil. Yehova ukatin anch twikala antu awamp ni akweta muchim wa kupan chisu chawonsu. (Tang Midimu 20:35.) Tumujikitishin nakash mulong wa chipan cha usey cha mwom utwinkinay dichuku diawonsu, kadiap ching pa dichuku twavadika.—Kuseng 8:3, 4; 36:9.

n Kristu akin akat kuyinkish antu akwau mulong ayikatin

12. Mutapu ik ukutwisha dichuku dietu dia kufa kwikal ni usey kupandakanamu dichuku dietu dia kuvadik?

12 Mulej 7:1 ulondin anch: “[Dijin diwamp dipandakenamu] malash ma usey, ni dichuku dia kufa dipandakenamu dichuku dia kuvadik.” Mutapu ik ukutwisha dichuku dietu dia kufa kwikal ni usey kupandakanamu dichuku dietu dia kuvadik? Anch twavadik, kandikal tusala chom kanang nich mwom wetu, chiyimp ap chiwamp. Pakwez anch twasadin mwom wetu mulong wa kumusadin Yehova ni kuyisadil antu akwau yom yiwamp, tukwikal ni ‘dijin diwamp,’ ap ntumb yiwamp, ni Yehova ukutuvurik ap anch twafa. (Job 14:14, 15) Antu a Yehova kakusalangap misambu ya machuku mau ma kuvadik ap musambu wa kuvadik kwa Yesu. Pakwez, musambu umwing kusu walejanay Yesu udi wa kusal Chivurikish cha rufu rend.—Luka 22:17-20; Hebereu 1:3, 4.

MISUL YA PASAK

13, 14. Musambu wa Pasak ukwatijadin ni chom ik?

13 Antu avud itiyijining anch akat kuvurikang kuvumbuk kwa Yesu chisu chisadinau musambu wa Pasak. Pakwez katat, musambu wa Pasak awandjika kal mu chishankur cha chipagan cha nzamb mband wa anglo-saxonne utazukinau anch Eostre wa chirung cha pamanch ni cha kapepil. Buku Le dictionnaire de la mythologie urumburil anch wading kand nzamb mband wa ruvaj. Yishankur yimwing ya Pasak yikwatijadin ni chitongijok chinech. Chilakej, Buku Encyclopædia Britannica ulondin anch may “mading chijingidij cha mwom usu ni divumbuk.” Chikwau kand, asadinang atutwiy mudi chijingidij cha ruvaj mu difukwil dia chipagan. Chimeken patok anch Pasak kakwatijadinap ni kuvumbuk kwa Yesu.

14 Pakatay Yehova kuman antu akat kubombakesh yishankur ya relijon wa makasu ni kuvumbuk kwa Mwanend, ov, usanger? Bwat kamu. (2 Korint 6:17, 18) Chawiy, Yehova katwitinap kusal musambu wa kuvumbuk kwa Yesu.

HALOWIN CHOM IK?

15. Mutapu ik wasambishay Halowin?

15 Halowin, utazukinau kand anch Dichuku dia Ansant Awonsu, ukwatijadin ni ulaj, ayilembil ni yom ya mayikiyik. Musambu winou udiap wa nlel. Pakatay ngond kwikal wakabuj pa 1, Ngond wa 11, in Celtes a mwi ngand ya Angleterre ni Irlande asalang musambu wa Samain. Atongang anch chisu cha musambu winou, a spiritu a afu achirikang pa divu. Antu abudishang yakudia ni ya kuna chakwel kangal ayisal nayimp kudi a spiritu. Anch nlel an adjal mudi akish ni aya ku chikumbu ni chikumbu mu kulond anch “Bonbon ap swit,” kijap anch imburijin chishankur chinech cha pakur cha ayilembil.

MISAMBU YA URUW YIMUSANGARESHINA NZAMB

16, 17. Yom ik tufanyidina kutongin chisu turijekina musambu wa uruw?

16 Musambu wa uruw chiding chisu cha musangar. Misambu ya uruw akat kuyisal mu mitapu kushalijan pa mangand mawonsu. Yisu yivud antu kakatap kwau kutong piur pa kwi ndond kudiokila yishankur ya musambu wa uruw, chawiy yimwing ya yishankur yiney yidiokil ku yitiyij ya marelijon ma upangan. Pakwez ambay a uruw in Kristu arijekina musambu wau wa uruw akatin kwikal ni kashinsh anch musambu winou ukumusangaresh Yehova. Anch ilej piur pa misul ya yishankur ya misambu ya uruw, akutwish kukwat mipak yiwamp.—Marko 10:6-9.

17 Yishankur yimwing ya misambu ya uruw yiding mulong wa kuyilej antu asu atijanang anch ‘katok ken.’ (Isay 65:11) Chilakej, mu jindond jimwing antu akat kumwas ngatan ap ngachik muchel ap yom yikwau kand. Akat kutong anch chinech chikuyiletin ambay a uruw an, musangar ni mwom wa machuku mavud ni anch kusal mwamu kukuyichidij ku uyimp. Pakwez in Kristu ababeling mulong wa kwipuk yishankur yin yawonsu yikwatijadina ni relijon wa makasu.—Tang 2 Korint 6:14-18.

18. Mbil ik jikwau ja Bibil tufanyidina kusadin ku misambu ya uruw?

18 Ambay a uruw in Kristu akatining anch musambu wau wa uruw wikala usangareshina ni uyikatishina antu atazukangau. Antu atazukangau ku musambu wa uruw wa win Kristu kafanyidinap kulond mazu mayimp, yom ya masandj ap mazu makutwisha kumwovish ngatan ap ngachik ni antu akwau usany. (Jinswir 26:18, 19; Luka 6:31; 10:27) Musambu wa uruw wa win Kristu ufanyidinap kwimen pa “kwibaz kwa yom yikwetau ni kwa yom yisadilau.” (1 Yohan 2:16) Anch urijekin musambu wa uruw, ikal ni kashinsh anch ukutwish kuvurikinaku yom yisangareshina.—Tal Mazu ma Kwinsudiel 28.

MISUL YA KUBUBIJAN JIMPAS

19, 20. Yisu misul ya kububijan jimpas?

19 Chishankur chikwau chijikena ku misambu ya uruw ap yikwau chidi kububijan kwa jimpas. Pa chisu cha kububijan jimpas, muntu ukat kuyilej akwau yom yiwamp pazambwilau niyau jimpas jau. Mutapu ik ufanyidinau in Kristu kuman kububijan kwa jimpas?

20 Buku umwing utazukinau anch “ Le Guide international des alcools et des cultures ulondin anch kububijan jimpas chidi chaku chidiokila mu chishankur cha pakur cha upagan “mwalambulangau yom ya kuna yitumbila kudi anzamb.” Asalang mwamu “chakwel malembil amakula, malembil miswimp makweta mazu ‘mwom ulemp!’ ap ‘ukash wa mujimbu uwamp!’” Pasak, antu azambulang jimpas jau mulong wa kwit chiyukish kudi anzamb au. Pakwez kiwawiyap mutapu ukatay kupan Yehova yiyukish.—Yohan 14:6; 16:23.

‘EN UMUKATILANYA YEHOVA, KISANY KUYIP’

21. Misambu ya mutapu ik yifanyidinau in Kristu kwipuk?

21 Anch wakwat mupak wa kuya ku musambu win wawonsu ap bwat, tongin piur pa yaku ni yisal yikasikeshina musambu winou. Chilakej, misambu yimwing yikweting maj mayimp, kuna kwakad chilik, ni yom ya kwijond. Misambu mudi yiney yikutwish kand kukasikesh utun wa amakundj nau amakundj ni wa amband nau amband ap kukasikesh wanangand. Anch twabombakan mu misambu ya mutapu winou, ov, tukisin chakin kamu yom yikisinay Yehova?—Kuseng 1:1, 2; 97:10; 119:37.

22. Yom ik yikutwisha kumukwash mwin Kristu kukwat mupak anch ukuya ku musambu?

22 In Kristu afanyidin kubabal nakash mulong wa kwipuk misambu yin yawonsu yakad kumutumbish Nzamb. Kambuy Paul wafunda anch: “Yom yawonsu yiukusalanya, anch kudia ap anch kuna, salany yawonsu mulong wa kulet uyaj kudi Nzamb.” (1 Korint 10:31; tal Mazu ma Kwinsudiel 29.) Chakin, kadiap misambu yawonsu yikwatijadina ni kwijond, relijon wa makasu, ap wanangand. Anch musambu ujipinap mbil ja Bibil, tufanyidin kukwat mipak ayinetu piur pa kusal ap bwat musambu winou. Tufanyidin kand kushinshikin mutapu ukwikala mupak wetu ni usu padiau antu akwau.

MUTUMBISHA YEHOVA KUSUTIL YOM ULONDINA NI USADINA

23, 24. Mutapu ik tukutwisha kurumburil mupak wetu piur pa misambu yimwing kudi antu a mu dijuku dietu akad kwikal Atuman?

23 Pamwing ap walikin kal kuya ku misambu yakad kumutumbish Yehova. Pakwez antu amwing a mu dijuku diey akad kwikal Atuman a Yehova akutwish kutong anch chinech chirumburikin anch uyikatinap ap anch ukatinap kwikal nau pamwing. Akutwish kwiyov anch machuku ma misambu chidi kwau chisu chifanyidina dijuku kwikal pamwing. Chawiy, chom ik tukutwisha kusal? Kudi mitapu yivud ukutwisha kuyinkish kashinsh anch uyikatin ni anch adi antu a usey kudi ey. (Jinswir 11:25; Mulej 3:12, 13) Ukutwish kuyitazuk mulong wa kusutish nau chisu pamwing mu machuku makwau.

24 Anch anamakwey akatin kwijik mulong wak witiyinap machuku mamwing ma misambu, ukutwish kukimb jinsangu mu mikand yetu ni pa jw.org yikutwisha kukukwash kurumburil mayingishin mey kudi awiy. Kangal wamekesh anch usadin usu chakwel itiyija yiulondina ap kuyishindil kwikal ni yitongijok mudi yeyey. Kwash dijuku diey kuman anch ukat kushinshikin yom yivud ni kupwa wakwat mupak wey. Shakam zong, ni ‘lik mazu mey mikala ma kalimish yisu yawonsu, matadila mudi mungu.’—Kolosay 4:6.

25, 26. Mutapu ik ukutwishau anvaj kuyikwash anau kukat mbil ja Yehova?

25 Chidi cha usey anch antu awonsu ijika nawamp mayingishin metu ma kulik kusal misambu yimwing. (Hebereu 5:14) Chitongijok chetu chidi cha kumusangaresh Yehova. Ni anch tudi anvaj, tufanyidin kwitekin chisu cha kuyikwash anetu chakwel ijika mbil ja Bibil ni kujikat. Anch Yehova wikal muntu wakin kudi awiy, niyau akukat kumusangaresh ndiy.—Isay 48:17, 18; 1 Pita 3:15.

26 Yehova ukwet musangar pa kutuman tukat kusal yawonsu tutwishina mulong wa kumwifukwil ndiy mukwishitul ni mu win kashinsh. (Yohan 4:23) Pakwez antu avud atongin anch muntu kakutwishap kamu kwikal mwin kashinsh mu mangand makad kwikal ni win kashinsh. Ov, chidi chakin? El twisambin chom chinech mu shapitre ulondwilaku ou.

^ par. 3 Ukutwish kutan jinsangu piur pa misambu yiney mu Index des publications des Témoins de Jéhovah, mu Ukwash wa Kukimbijol Nich wa Atuman a Yehova, ni pa jw.org.