Yang pafundinau anch yidiamu

Yang pafundinau anch yidiamu

SHAPITRE 1

“Talany! Ou Ndiy Nzamb Wetu”

“Talany! Ou Ndiy Nzamb Wetu”

1, 2. (a) Ov, chipul ik ukusangera kwipul kudiay Nzamb? (b) Ov, chipul ik Moses chamwipulay Nzamb?

TONG bil anch wambambin nend Nzamb. Pakad kwidjidjek, chitongijok chinech chiletishin wom mulong Mukaleng wa mangand ndiy kamu wambambina ney! Chakusambish ukwidjidjek nich wom, kupwa wasambish kwambamb nend. Ndiy uteshin, ukwakwil ku yipul yey wipwila ni kupwa usadin kand mulong wa kumekesh anch ukutwish kwey kumwipul yipul yawonsu usotina. Ov, mudi yipul ik ukutwisha kumwipul?

2 Chom chinech chamushikena muntu umwing wa pasak wadinga utentamin, dijin diend Moses. Pakwez, chipul chamanay ndiy chiwamp cha kumwipul Nzamb chikutwish kukukashimwish. Kipulap chipul chadinga chimutadila amwinend, machuku mend ma kurutu ap mar ma antu bwat. Pakwez, ndiy wipula dijin dia Nzamb. Chipul chinech chifanyidin kamu kukukashimwish mulong, Moses wijika dijin dia Nzamb. Chawiy, dijin diend diading difanyidin kwikal nich dirumburik dijim. Chikwau, ku yipul yawonsu yafanyidinay Moses kwipul, chipul chinech chadinga cha usey nakash mulong chakul chach chitutadin etu awonsu. Chikutwish kukukwash usala chom cha usey chakwel useja piswimp ni Nzamb. Ov, mu mutapu ik? El amboku tushinshikinany mambamb minam mashimokishina.

3, 4. Ov, chom ik chashikena chakwel Moses asambisha kwambamb nend Nzamb ni chom ik cha usey chisambinau?

3 Moses wadinga ni mivu 80. Ndiy wasutisha mivu 40 kulemp ni an makwend in Isarel, chisu chadingau mu uswik mu Idjibit. Dichuku dimwing, chisu chadingay kafung wa amikoku a tatuwenend, wamana chom chikwau chakadiay kal kumangap kal mu mwom wend. Chikunku chikwau cha mutond kanang chading chikwatin kasu, pakwez chatemap. Chawiy chadandamena ni kasu mudi lamp udia ku mutambu wa mukandu. Moses waseja piswimp mulong wa kutal chikunku cha mutond chinech nawamp. Ndiy wova wom chisu chateshay dizu dikat kubudikin mu kasu kinak ni dikat kwisamb nend! Chisu chinech chawiy chadinga nsambishil ya mambamb mamwing malemp mambambay Nzamb ni Moses kusutil kudi mwangel kanang. Chikwau, pamwingap ukutwish kwijik, chadinga chisend chamwinkishau Moses kudi Nzamb chikalap nchik wom wadingay nich, chamubachika alika mashakamin mawamp madingay nich chakwel achirika mu Idjibit kuyikol in Isarel adinga mu uswik.—Kubudik 3:1-12.

4 Pa chisu chin chang, Moses wafanyidina kumwipul Nzamb chipul chadingay nich kuswir. Chad, tesh bil chipul chinech chadingay nich kuswir kwa kwipul: “Anch naya kudi in Isarel nakayilej anch: ‘Nzamb wa angakiril wantum kal kudi en!’ Awiy anch angipul anch: ‘Dijin diend nany?’ Ov, am nikez kayakul nchik?”—Kubudik 3:13.

5, 6. (a) Ov, dilejan ik diswapela ni dia usey ditufundishina chipul cha Moses? (b) Ov, chom ik chiyimp chasadidinau dijin dia Nzamb? (c) Ov, mulong wak chidi cha usey kuyilej antu chirumburikina dijin dia Nzamb?

5 Chipul chin chang chitufundishin cha kusambish anch Nzamb ukwet dijin. Tufanyidinap kuman mulong winou mudi ukemp mulong uswapel kutesh. Pakwez, antu avud amening mwamu. Mu yikarumun yivud ya Bibil, adiosha kal dijin dia Nzamb ni aswinkeshin kal nich yijiken mudi “Mwant” ni “Nzamb.” Chinech chidi chisal chiyimp ni cha ushon kamu chasadinau kudi antu mulong marelijon mau mitin kusal mwamu. Kupwa, chom ik cha kusambish ukusala chisu ukwijikijana nend muntu? Ov, anch ukimbin kumwijik nawamp, ukumwipulap dijin diend? Chom chimwing kand anch tukimbin kumwijik Nzamb. Ndiy kaburedinap dijin, udi muntu ukata kuyibanginang akwau, kadiap muntu usadininga chakwel alika kumwijik ap kulik kwijik usey wend. Ap anch kamekiningap ni mes, udi muntu ni uding ni dijin—Yehova.

6 Chikwau, chisu Nzamb chijikishay dijin diend, ndiy watutapila dilau dijim dimwing disangreshina nakash. Ndiy utwitin tumwijika. Usotin kand etu tukwata mupak upandakena kuwap mu mwom chakwel tuseja piswimp nend. Pakwez, Yehova kalejanap dijin diend kusu, ndiy watuleja kand piur pa untu umekeshina dijin diend.

Chirumburikina Dijin dia Nzamb

7. (a) Ov, dijin dia Nzamb amwinend dirumburikin ik? (b) Ov, chom ik chakin kamu chakimbay Moses kwijik chisu chamwipulay Nzamb dijin diend?

7 Yehova amwinend wipila dijin ni dijin diend dikwet kurumburik kuvud. “Yehova” wimekesha amwinend anch “Ndiy Ukata Kwikadish.” Ndiy udi umwing kusu mu mangand mawonsu, mulong ndiy watanga yom yawonsu ni ukata kwikadish yawonsu yitonginay kuwanyish. Chawiy chitubachikininga kumwinkish kalimish. Ov, kudiaku mutapu ukwau wisambidina kurumburik kwa dijin dia Nzamb? Chimekena kand patok anch Moses wasota kwilej jinsangu jivud piur pend ni wijika anch Yehova udi Sakatang, ni wijika dijin dia Nzamb. Dijin dia Nzamb diadingap dijin disu. Chakin kamu, antu asadilanga dijin dined kudiok pakur. Pakad ntad, pipulay dijin dia Nzamb, Moses wakimba kwijik muntu mwin dijin dined. Chidi mudi muntu wipula mwamu: ‘Ov, chom ik nikutwisha kuyilej antu ey in Isarel piur pey chakwel akasikesha ritiy rau muudia ey, ni ikala nich kashinsh anch chakin kamu ukez kuyikol?’

8, 9. (a) Ov, chom ik chasalay Yehova chakwel akula ku chipul cha Moses, ni mulong wak akarumuna chakul chinech nayimp? (b) Ov, mazu minam “Am nikez kwikal chinikeza kwikal” marumburikin ik?

8 Mu kwakul kwend kwamwakulay, Yehova walejana mwikadil usangareshina wa untu wend, chom chimwing chisambidina kurumburik kwa dijin diend. Ndiy wamuleja Moses anch: “Am nikez kwikal chinikeza kwikal.” (Kubudik 3:14, NW) Mu yikarumun yivud ya mu Bibil tutanginingamu anch: “Am nidi mudi nidia” Pakwez, mutapu ukarumwinau nich kashinsh kawonsu watukwasha kwijik anch Nzamb wafila kumekesh anch udiaku. Pakwez Yehova wamufundisha Moses—ni utufundishining kand ni yetu—anch Ndiy ukez kwikal ‘mudi mudiay,’ ap kutond kwikal mwamu mu mutapu wawonsu wading uswiridina chakwel awanyisha kushilamu Kwend. Chawiy, Bibil wenday Rotherham ukarumwin verse winou anch: “Nikez kwikal mutapu win wawonsu nikeza kusanger.” Muntu umwing wija nawamp chin Hebereu cha pakur chafundau mu Bibil wakarumuna mazu minam anch: “Chikalap nchik mashakamin ap maswir ma mutapu ik . . . , Nzamb ‘ukwikal’ njil mulong wa kupandakan mashakamin ap maswir min mang.”

9 Ov, chom chinech chirumburikin ik kudi in Isarel? Chikalap nchik chikokujol chikutanijanau nich, ap mwikadil kanang wa mar ukuyishikena mu mashakamin mau, Yehova ukwikal mutapu wawonsu ufanyidina ndiy ikala chakwel ayidiosha mu uswik ni kuyisend djat ni Mwi Ngand ya Kushilamu. Chakin kamu, dijin dined dikwet ruchingej mudiay Nzamb. Dikutwish kusal kand chom chimwing kutudia nlel unou. (Kuseng 9:10) Ov, mulong wak?

10, 11. Ov, mutapu ik dijin dia Yehova ditwitina kumuman mudiay Tatuku wa rukat ripandakena ni udia piswimp ni kuwanyish yisend mu mitapu kushalijan yipandakena kuwap? Pan chilakej.

10 Chilakej: Anvaj ij anch, chakwel akudisha an au afanyidin kwikal piswimp nau chisu chawonsu mulong wa kuwanyish yisend yau mu mitapu kushalijan. Pa dichuku dimwing kusu, chikutwish kusadik chakwel nvaj asala mudimu wa umwingang, mudimu wa wimpish, mudimu wa ulej, mudimu wa mwin kupup ni pamwingap mudimu wa winkalansambu. Anvaj amwing amening anch kuvul kwinoku kwa yisend yifanyidiningau kuwanyish kuyisutining usu. Ij anch anau akemp ayichingejining mu milong yau yawonsu, itiyijining nich muchim umwing anch tatuku ap maku ukutwish kupwish mar min mawonsu movilingau ku muchim, ukutwish kupwish yikokujol yawonsu, kurijek chom chin cha kusengan nich chiyipina, ni kwakul ku chipul chin chawonsu chikutwisha kuyezin mu manangu. Chimeninga anvaj amwing anch akutwishap kusal yawonsu, imeninga anch kawanyidiningap ni yisu yimwing anvaj inay aziyiling. Amening anch kakwetap mutapu wa kuwanyish yom yivud yitiningau piur pa yisend yiney.

11 Yehova uding kand niyend nvaj wa rukat. Chikwau, ndiy ufanyidin kwikal mutapu wawonsu mulong wa kuwanyish mu mutapu upandakena kuwap maswir ma anend adia panap pansh pa divu, pakwez, ndiy kajirilingap yakushilamu yend yishidiningayimu anend adia pa divu mu mutapu upandakena kuwap anch chitwishikin. Chawiy, dijin diend Yehova, ditwitining kumuman ndiy mudi Tatuku upandakena kuwap. (Jakobu 1:17) Pakad kwidjidjek, Moses ni atushalapol ashinshamena awonsu a Isarel amana ni mes anch Yehova diawiy dijin diend diadinga diwanyidina. Atushalapol inay amana nich kucha ku mes chisu chiyikadishay amwinend ntakel wa amasalay akadiau kutwish kuwin; amana chisu chiyikadishay Mwant wa Mem, rinkind ni yom yikwau ya chilik chimwing mudi yiney, amana kand chisu chiyikadishay Mwin kupan yijil wakad kuwanyin ni muntu mukwau, Nkalansambu, Mwin Kutung, Mwin kupan yakudia ni mem, amana kand mutapu wasalay chakwel maswin mau malika kwapok ni yisapat yau yilika kusheshik, ni yom yikwau yikwau.

12. Ov, mutapu ik umekeshina mwikadil wa Farao kushalijan nich wa Moses mu mutapu wa kumuman Yehova?

12 Twaman kal mutapu Nzamb wijikishay dijin diend, ndiy walejana yom yamushena piur pa untu ujimbwilau kudi dijin diend ni wamekesha kand anch yom yalondangay piur pend amwinend yading yakin. Pakad kwidjidjek, Nzamb usotil etu tumwijika. Ov, mutapu ik tukutwisha kumwijik? Moses wasota kumwijik Nzamb. Maswir minam makash ma kumwijik Nzamb mawiy matakela mwom wend ni masala chakwel aseja piswimp ni Tatukwend wa mwiur. (Kuchind Michid 12:6-8; Hebereu 11:27) Chaushon, pa chirung cha Moses, antu adinga nich maswir ma mutapu umwing ou adinga kwau akemp. Pa chisu Moses chajimbulay dijin dia Yehova kurutu kwa Farao, mwant mwin kwitutul wa mu Idjibit, mwant winou wamwakula anch: “[Yehova] udi nany?” (Kubudik 5:2) Farao kakatap kwend kwilej yivud piur pa Yehova. Pakwez, ndiy wamusipa pamwing ni kumuses Nzamb wa Isarel mudi kadingap ni usey ku mes mend. Chilik chimwing kand ni nlel unou, antu avud atongining mwamu. Chawiy, kijap kwau chom ap chimwing cha kashinsh chipandakena uyakin—Yehova udi Mukaleng Mwant.

Mukaleng Mwant Yehova

13, 14. (a) Ov, mulong wak amwinkishin Yehova yijiken yivud mu Bibil ni yisu yimwing ya ku yijiken yiney wija? (Tal mushet udia pa paj wa 14.) (b) Ov, mulong wak Yehova udi kamu ndiy kusu uwanyidina kutazuk anch “Mukaleng Mwant”?

13 Yehova ukwet usu wa kuwanyish yisend kushalijan; chawiy, ndiy ukwet yijiken yivud mu Mifund. Chikalap nchik mwamu, yijiken yiney yifanyidinap kukangesh kwijik dijin diend, pakwez, yitukwashining kwijik chirumburikina dijin dined nawamp win kamu. Chilakej, amutazukining anch: “Mukaleng Mwant [Yehova].” (2 Samwel 7:22, NW) Yijiken yiney ya katumb yichirikidinau tupamp tuvud mu Bibil yimekeshin kutudia etu mutapu ukwetay Yehova ndond ya piur ya katumb. Ching ndiy kusu ndiy ukweta mbil ya kwikal Mwant wa mangand mawonsu. Tushinshikinany amboku chakwel twijika mulong wak mwamu.

14 Yehova amwinend ndiy udia Sakatang. Kujingunik 4:11 ulondin anch: “A! Nsalejetu, Nzamb wetu! Ey yey uwanyidina kutambul uyaj, ni katumb, ni ukash. Mulong yey watanga yom yawonsu, ni yom yawonsu yidiaku yishich mulong wa rusot rey.” Mazu minam malimina ni ma katumb kakutwishap kumalond piur pa muntu windjing. Kwikil chom ap chimwing chidia mu mangand chakadiau kutang kudiay Yehova! Chawiy, kwikil mutapu wa kwidjidjek chakwel Yehova ikala nich uyaj, usu ni katumb yifanyidinay Mukaleng Mwant ni Sakatang wa yom yawonsu kwikal nich.

15. Ov, mulong wak Yehova amutazukin anch “Mwant wa chikupu”?

15 Chijiken chikwau chisadidiningau ching kudiay Yehova amwinend chidi kand anch “Mwant wa chikupu.” (1 Timote 1:17; Kujingunik 15:3) Ov, chirumburikin ik? Chidi chikasiken chakwel tulama mu manangu dijin dined, pakwez, Yehova udi chikupu mu mitapu yawonu—pasak ni mu machuku ma kurutu. Kuseng 90:2 ulondin anch: “Kudiokal chikupu ni chikupu, ey uding kwey Nzamb.” Chawiy, Yehova kakwetingap nsambishil; pakwez, ndiy wadingaku yisu yawonsu. Chawiy kand chifanyidina kumutazuk kamu anch “Wakad disambishil”— ndiy wadingaku chikupu kurutu kwa yom yawonsu kwikalaku ap kurutu kwa kwikalaku kwa yom yikwau ya mu mangand! (Daniel 7:9, 13, 22) Ov, nany ukutwisha kwitiyij anch chakin kamu ndiy ufanyidina kwikal Mukaleng Mwant?

16, 17. (a) Ov, mulong wak tukutwishap kumuman Yehova ni mulong wak chom chinech chifanyidinap kutushimwokish? (b) Ov, mu mutapu ik udiay Yehova muntu wakin kamu kupandakanamu chom chin chawonsu tukutwisha kuman ap kukwat?

16 Chikwau, chidi chipul chimwing chiyipwilinga antu amwing mudi mwipulay Farao. Chawiy chimwing kand, antu akad kuwanyin atekining ruchingej rau rikash mu yom yimeningau nich mes mau. Tukutwishap kumuman Mukaleng Mwant. Ndiy udi spiritu wakad kumekan ku mes ma antu. (Yohan 4:24) Chikwau, muntu ukweta mem ni mash kakutwishap kwiman ku mes ma Yehova Nzamb ndiy washal kand ni mwom. Yehova amwinend wamuleja Moses anch: “Kiukutwishap kuman mpal yam, mulong kwikil muntu ukutwisha kwiman washal kand mwom.”—Kubudik 33:20; Yohan 1:18.

17 Mulong winou ufanyidinap kutushimwokish. Moses wamana ching kusu uyaj ukemp wa Yehova, kusutil ku ukwash wa mwangel. Ov, chom chinech chading nich chibachikin ik padiay? Pin pang, mpal ya Moses ‘yading ni kupay’ pa chisu chimwing ni chikwau. In Isarel ova wom wa kutal kapamp kamwing pa mpal ya Moses. (Kubudik 33:21-23; 34:5-7, 29, 30) Chakin kamu, kwikil muntu ap umwing ukutwisha kumutal Mukaleng Mwant amwinend mwin uyaj wend wawonsu! Ov, chom chinech chirumburikin anch ndiy kadiap muntu wakin mulong tuwanyidinap kumuman ap kumukwat mudi mutumeninga ni mutukwatinga yom yin yawonsu? Bwat, mulong kuding yom yikwau tumeningap pakwez twitiyijining anch yidingaku—mudi rinkind, usu wa kasu ka nzembu ni yitongijok. Chikwau kand, Yehova udingaku rawonsu, ndiy kakarumukiningap ap anch kwasut mamiliyon ni mamiliyon ma mivu! Chawiy chirumburikin anch ndiy udi muntu wakin kupandakanamu chom chin chawonsu tukutwisha kukwat ap kuman, mulong yom yin yawonsu yimekeninga yisheshikining ni yivundining. (Mateu 6:19) Ov, tufanyidin kutong anch ndiy uding kwend usu kanang wakad kwikal wa chiuntu ap usu kanang watanga yom yin yawonsu? El amboku tushinshikinany mulong winou.

Untu wa Nzamb

18. Ov, chishimushimu ik chamanay Ezekiel ni chom ik chirumburikina jimpala jinying ja ‘yitang ya kusambish yikweta mwom’ yidia piswimp ni Yehova?

18 Ap anch tukutwishap kumuman Nzamb, kudi maverse mavud mu Bibil matupukwina ku muchim ni matukwashina kuman pakemp yom yidia mwiur. Shapitre wa kusambish wenday Ezekiel udi chilakakej chimwing pa mulong winou. Amukwasha Ezekiel kuman mu chishimushimu dirijek dia mwiur dia Yehova, ni ndiy wadimana mudi ditemb dijim dia mwiur. Mutapu Ezekiel wisambidinay piur pa yitang ya muspiritu ya usu yidia mwiur yimunyingumukina Yehova, chidi chom chishimokishina nakash win kamu. (Ezekiel 1:4-10) Chikwau, ‘yitang ya kusambish yikweta mwom’ yiding piswimp ni Yehova, ni untu wau utufundishing chom kanang cha usey ukash piur pa Nzamb usadidiningau. Chitang ni chitang chikwet jimpal jinying—mpal ya musamb a ngomb ikwal, ntambu, mbur, ni muntu. Pakad ntaad, yifu yiney yinying yimekeshin ngikadil jinying ja untu wa Yehova.—Kujingunik 4:6-8, 10.

19. Ov, chom ik chirumburikina (a) mpal ya musamb a ngomb ikwal? (b) mpal ya ntambu? (c) mpal ya mbur? (d) mpal ya muntu?

19 Mu Bibil, yisu yivud, musamb a ngomb ikwal umekeshining usu, ni mu mutapu uwanyidina kand, mulong ndiy uding nnam ukwetinga usu uvud. Pakwez, ntambu umekeshining yisu yimwing kutentam, kutentam kwakin kwitininga kutakaman, mwikadil wijikena wa antambu. Mbur wijikening nawamp win kamu mulong wa mes mend mameninga kulemp nakash ap anch chom chidi kulemp ku ametre avud. Chawiy, mpal ya mbur chidi chifanyikesh chiwanyidina mulong wa kumekesh manangu ma Nzamb mameninga yom yikushikena kurutu. Chad mpal ya muntu yirumburikin ik? Chakin, muntu amutanga mu chifu cha Nzamb, ndiy udi chitang chimwing chikweta ukaliweny wa kumekesh mwikadil wa piur upandakena usey wa Nzamb—rukat. (Disambishil 1:26) Ngikadil ya untu wa Yehova yid—usu, kutentam, manangu ni rukat—ni ayikasikeshining kand yisu yivud mu Mifund anch tukutwish kuyisambin mudi ngikadil ja piur jipandakena usey ja Nzamb.

20. Ov, tufanyidin kwov wom anch untu wa Yehova ukutwish kuswimp ni mutapu ik ukutwisha kwakul pa mulong winou?

20 Mudi mwalabina yom yiney yisambidinay Bibil pasutin kal tunan ni tunan twa mivu, ov, tufanyidin kutong pamwing ni kwov wom anch pa yisu yimwing Nzamb uswimpining? Bwat, untu wa Nzamb uswimpiningap ap pakemp. Ndiy utulejin anch: “Am yam [Yehova]. Kinikarumukinap.” (Malakiy 3:6) Yehova kadingap mwin kukarumwok bwat, pakwez ndiy ushinshikidining chom ni chom mudi musadiningay kamu Tatuku muwamp. Ndiy umekeshining ngikadil jend ja chiuntu jiwanyidina kamu pa chom ni chom. Pa ngikadil jinej jinying, mwikadil umwing upandakena usey udi rukat. Mwikadil winou wa rukat umekening mu yom yin yawonsu yisadiningay Nzamb. Ndiy umekeshining usu wend, kutentam ni manangu mu mutapu wa rukat. Pakwez, Bibil wisambidin chom kanang chamushena piur pa Nzamb ni mwikadil winou. Bibil ulondin anch: “Nzamb udi rukat.” (1 Yohan 4:8) Pakwez, Bibil kalondinap anch Nzamb ukwet rukat ap Nzamb ukatining. Chikwau, Bibil ulondin kand anch Nzamb udi rukat. Rukat ridi mufulandal umubachikininga kusal yom yin yawonsu yisadiningay.

“Talany! Ou Ndiy Nzamb Wetu”

21. Ov, mutapu ik tukeza kwiyov anch twashiken ku kwikal ija nawamp ngikadil jipandakena kuwap ja Yehova?

21 Ov, wamenap kal mwan mukemp ukat kumwinyik tatukwend kudi arund nend ni kupwa walond nich musangar nich kwibaz anch “Ou ndiy tatukwam”? Chilik chimwing kand, in kumwifukwil a Nzamb akweting niyawiy mayingish ma kwiyov mwamu piur pa Yehova. Bibil wabwaka chisu chikezau antu ashinshamena kulond nich musangar anch: “Talany! Ou Ndiy Nzamb Wetu.” (Isay 25:8, 9, NW) Chisu ukwijika nawamp ngikadil ja Nzamb chawiy ukujingunina nawamp win kamu anch udi ni tatuku uyisutinamu atatuku akwau in awonsu.

22, 23. Ov, mutapu ik Bibil umumekeshinay Tatukwetu wa mwiur ni mutapu ik twija anch ndiy ukatin etu twikala piswimp nend?

22 Tatuku winou kadiap mudi muntu wakad kuyibangilang akwau bwat, ap mudi muntu udinga kulemp ni antu—chikalap nchik mushiku ukupandakanau nich in kwitiyij akwau mu milong ya kwifukwil pakwez yakadiau kwitiyij kudi antu akwau a manangu ni kudi in filozofi. Tukwitiyijap ap pakemp kusej piswimp ni Nzamb wakad rukat, pakwez Bibil kamumekeshiningap Tatukwetu wa mwiur mu mutapu winou. Chinyim ni chinech, Bibil umutazukining anch “Nzamb wa musangar.” (1 Timote 1:11) Ndiy ukweting usu ni muchim wa riy. Ndiy uding mwin “ushon mu muchim wend” chisu chimeningay antu ap angel end akat kujiril umutakel wend uyinkishiningay mulong wa kutaninamu kwau. (Disambishil 6:6; Kuseng 78:41) Pakwez, chisu tusadininga yom nich manangu kwambatijan nich Dizu dined, tusadining usu wa ‘kusangaresh muchim’ wend.—Jinswir 27:11.

23 Tatukwetu ukatin twikala piswimp nend. Dizu Diend ditukasikeshin etu “kumulamat ndiy, ndiy kadip kulemp ni umwing wetwetu.” (Midimu 17:27, TMK) Ov, mutapu ik chitwishikina kudi antu akad kuwanyin kusej piswimp ni Mukaleng Mwant wa mangand?