1-4. I xiyimu muni xa ku bindzra lexi Petro a langutaniki na xone, nakone wene loko a wo va mbangwini wake a wu ta va u yangulise kuyini?

 PETRO a yingela swipfalu leswikulu swa tinsimbi na swi pfaliwa ntsrhaku kwake. Na a tsrimbiwe hi matxhini, a tekiwa hi vazrindzri vabidzri va Varoma va mu yisa lani a taka pfaleliwa kone. Swi nga yentxeka a tsrhame mawora kumbe masiku na a yimela ku tiva mabolela ya nkhantxu. Lani a pfaleliwiki kone a ku na lexi a kotaka ku xi vona handle ka vazrindzri lavayani, matxhini, makhumbi ni magradi.

² Hi wugamu, ku tlhasa dzrungula dzra ku kala dzri nga nyonxisi. Ha yini dzri nga nyonxisi? Hikusa Hosi  Heroda Agripa I a tiyimisele ku dlaya Petro. a A nkongometo wa hosi i kuva ntsrhaku ka paxkwa a yisa Petro mahlweni ka xitsrhungu. A ku dlayiwa ka mupostola lweyi ku ta yentxiwa swanga xihiwa akuva ku nyonxisiwa xitsrhungu. Nakone leswi a ku nga li ku mu txhavisela, hikusa masikunyana ntsrhaku a hosi leyi a ya ha ku dlaya mupostola Yakobe.

³ Hi le ka wusiku bya wugamu na hi ku mundzruku ka kone Petro a ya ku dlayiweni. Xana i yini leswi Petro a swi yanakanyaka na a tsrhame ka mbangu luwani wa ku mphuma lani a pfaleliwiki kone? Xana a yanakanya hi mazritu lawa Yesu a ma hlayiki malembenyana ntsrhaku, ya leswaku a a ta tsrimbiwa a tlhela a tekiwa a yisiwa lomu a kalaka a nga ku djuli akuva a ya dlayiwa? (Yoh. 21:18, 19) Swi nga yentxeka Petro a tivutisa leswi: Xana nkama wa kuva leswo swi yentxeka we tlhasa?

⁴ Loko a wo va ka xiyimu xa ku fana ni xa Petro a wu ta titwisa kuyini? Vanyingi a va ta khomiwa hi ntxhavu lowukulu va yanakanya leswaku a ka ha na dumbo. Kambe ka mulandzreli wa ntiyiso wa Yesu, xana xi kone xiyimu lexi nga mu yentxaka a yanakanya leswaku a ka ha na dumbo? Xana hi nga dondzra yini ka ndlela leyi Petro ni vakriste van’wana va yanguliki ha yone loko va lavisane ni tinxanisa? A hi swi voneni.

5, 6. a) Ha yini Hosi Heroda Agripa a hlasele bandla, nakone a swi yentxise kuyini leswo? b) Ha yini ku dlayiwa ka Yakobe ku txhele xizrami ndzreni ka bandla?

⁵ Hi lani hi swi voniki ha kone ka ndzrima leyi khalutiki, a ku ndzruluka ka Vamatiko va ku sungula, ku nga Korneliyu ni va ndangu wake, ku ve xiyentxakalu xa ku nyonxisa ngopfu swinene ka bandla ledzriya dzra wukriste. Yanakanya ku hlamala loku Vayuda lava a va nga li vakriste va nga ha vaka va ve na kone loko va vona Vayuda kun’we ni Vamatiko na va gandzrela xikan’we hi ku ntsrhunxeka a bandleni dzra wukriste!

⁶ Heroda a a li mupolitika wa mazrengu, a tizrise mukhandlu lowo akuva a nyonxeliwa hi Vayuda. Xileswo a sungule ku xanisa vakriste. A swi ganaganekisi leswaku a a swi tiva leswaku mupostola Yakobe a a li munghanu wa le kusuhi wa Yesu Kriste. Xileswo Heroda “a dlaye Yakobe makwavu wa Yohane hi xipada”. (Mint. 12:2) Yanakanya xizrami lexi bandla dzri txheliwiki xone hi ku dlayiwa ka Yakobe! Yakobe a ve mun’we ka vapostola vazrazru va voniki Yesu loko a ndzrulutiwa, nakone a vone mahlolana ya Yesu lawa vapostola van’wana va kalaka va nga ma vonanga. (Mat. 17:1, 2; Mar. 5:37-42) Hi kola ka ku hiseka lokukulu ka Yakobe ni makwavu Yohane, Yesu a va txhule leswaku i “vana lava fanaka ni ku dzrindzra ka tilo”. (Mar. 3:17) Hi ndlela leyo, a bandla dzri luzekeliwe hi wanuna wa xixixi lweyi a a nyikela wumboni hi ku dumbeka, tlhelo mupostola wa ku zrandzreka.

7, 8. Xana bandla dzri yentxe yini loko Petro a pfaleliwile?

⁷ A ku dlayiwa ka Yakobe ku nyonxise Vayuda hi lani Agripa a a djula ha kone. Ku vona ku nyonxa koloko ka Vayuda swi mu yentxe a djula ku dlaya  na Petro. Hi lani swi tlhamuxeliwiki ha kone a ku sunguleni ka ndzrima leyi, a zrumele kuva ku pfaleliwa Petro. Hi ku tiva leswaku a nkameni lowu khalutiki vapostola va ke va tsutsrume djele, hi lani hi swi voniki ha kone ka ndzrima 5 ya buku ledzri, Hosi Agripa a nga djulanga ku kholwa hi ku swi vona, xileswo akuva a tiyiseka leswaku Petro a nge ti tsrutsruma, Agripa a lelete leswaku Petro a tsrimbiwa hi matxhini na ka tlhelo dzra xinene a tsrimbiwe ni muzrindzri mun’we ka dzra ximatsri a tsrimbiwe ni mun’wana, a tlhela a leleta leswaku 16 wa vazrindzri va tizra hi ku txintxatxintxana wusiku ni nhlikanhi akuva Petro a nga tsrutsrumi. Loko a o txhuka a va phonyokela a va ta xi hlaya lexi nga bavisa nkaka, hikusa hi vone a va ta dlayiwa a mbangwini wake. Kutani ka xiyimu xolexo xa ku txhavisa, i yini lexi vamakwavu va Petro, ku nga vakristekulobye, a va ta xi yentxa?

⁸ A bandla a dzri xi tiva ha hombe xa ku xi yentxa. Ka Mintizro 12:5 hi kuma leswi: “Na Petro a pfaleliwe djele, a bandla a dzri ya mahlweni dzri mu khongotelela ngopfu swinene ka Xikwembu Nkulukumba.” Nakunene a swikhongoto leswi bandla dzri swi hambeliki Petro, makwavu lweyi a zrandzrekaka, a swi li swikombelo leswi a swi pfela mbilwini. A lifu dzra Yakobe a dzri va hetanga ntamu vakriste lava, nakone a dzri va yentxanga va yanakanya leswaku a swi pfuni ntxhumu ku khongota. Yehovha a swi nyika lisima ngopfu swikhongoto. Loko swi fambisana ni ku zrandzra kwake yene awa swi hlamula. (Heb. 13:18, 19; Yak. 5:16) Leyi i dondzro ya lipfumelo leyi vakriste namunhla va fanelaka ku yi tekela nhlokweni.

9. Loko swi ta mhakeni ya xikhongoto, hi dondzra yini ka xikombiso xa vakriste lava khongoteliki Petro?

⁹ Xana u tiva vamakwezru va kukazri lava lavisanaka ni mindzringo? Swi nga yentxeka va lavisana ni tinxanisa, ku tsimbisiwa ka ntizro wa ku zrezra kumbe timhangu ta ntumbuluku. Ha yini u nga va patsri  ka swikhongoto swaku leswi pfelaka mbilwini? Nakone swi nga yentxeka u tiva vamakwezru van’wana lava langusanaka ni muxaka wun’wana wa swikazratu, wa ku fana ni swikazratu a ndangwini, ku hela ntamu kumbe mindzringo yin’wana leyi nga ha dzringaka lipfumelo dzravu. Loko u zranga hi ku yanakanyisisa na u nga si khongota, swi nga yentxeka u dzrimuka mavito ya vamakwezru lava u nga va patsraka loko u khongota ka Yehovha ‘Muyingeli wa swikhongoto’. (Amaps. 65:2) Phela na hine ha swi djula leswaku vamakwezru hi tlhelo dzra moya va yentxa leswi fanaka loko hi kumana ni swikazratu.

10, 11. Tlhamuxela ndlela leyi ntsrumi ya Yehovha yi mu ntsrhunxiki ha yone Petro djele.

¹⁰ Xana Petro a a hlatiyelisiwa hi kuva a nga swi tivi leswi a va ta mu yentxa swone? A hi swi tivi, kambe ka wusiku byake bya wugamu na a li djele a yetlele wuzrongo bya n’wantenyana na a voneleliwa hi vazrindzri vabidzri. Wanuna lweyi wa lipfumelo a a swi tiva leswaku swi nge na mhaka leswi a swi ta mu yentxekela ka siku ledzri landzrelaka, Yehovha a a ta va na yene. (Rom. 14:7, 8) Kambe handle ka ku ganaganeka Petro a a nga swi yimelanga swiyentxakalu swa ku hlamalisa leswi a swi li kusuhi ni ku humelela. Ke na suketana ku va ni ku phatima lokukulu lomu a a pfaleliwe kone. Ku humelele ntsrumi, leyi swi nga yentxekaka a yi nga voneki ka vazrindzri, kutani yi byele Petro leswaku a kahlula a pfuka. Kutani matxhini lawa mupostola Petro a a tsrimbiwe ha wone, lawa a ma tikomba ma tiye ngopfu ma we hansi!

¹¹ A ntsrumi leyo yi nyike Petro nxaxamelo wa swileleto leswi kongomiki. Yi te: “Kahlula u pfuka! . . . Yambala mpahla u tlhela u yambala ni masandaliya . . . Yambala ni xiyambalu xaku.” Hi ku kahlula Petro a yingisetile. Hi wugamu a ntsrumi yi te: “U ni landzra.” Petro a yentxe swoleswo. Va hume ka mbangu lowu Petro a a pfaleliwe ka wone va khaluta he mahlweni ka vazrindzri lava a va yime hi le handle va famba va kongoma a xipfalwini lexikulu xa nsimbi. A va ta swi kotisa kuyini ku huma hi xipfalu lexo? Loko a li leswaku Petro a tivutisile leswo, a nga hlwelanga ku kuma nhlamulo. Loko va ye va tsrhindzrekela nyangweni, a xipfalu xe “yentxa hi ku tipfulekela”. Va khalute hi nyangwa lowo hi nkamanyana kutani va tikuma va li xitaratwini, hi loko ntsrumi yi nyamalala. A ntsrumi yi siye Petro kolahaya. Hi loko Petro a swi xiya leswaku a a nga li ku lozreni, a swo yentxeka hakakunene. Nakone a a nga li xivoniso, a a ntsrhunxiwile!—Mint. 12:7-11.

12. Ha yini swi txhavelela ku yanakanyisisa hi ndlela leyi Yehovha a ntsrhunxiki Petro ha yone?

¹² Xana a swi txhaveleli ku yanakanyisisa hi ntamu lowu nga helikiki lowu Yehovha a nga na wone wa ku huluxa malandzra yake? Petro a a pfaleliwe djele hi hosi leyi a yi ni nseketelo wa mfumu lowu a wu ni ntamu ku tlula mimfumu hinkwayu a nkameni luwani. Nambitanu, Petro a swi kotile ku huma djele na a nga zanga a kazrateka. I ntiyiso leswaku Yehovha a nga  yentxeli malandzra yake hinkwawu hlolana dzra ku fana ni ledzri. Hi xikombiso, a nga swi yentxanga leswo ka Yakobe, nambi ka ye Petro loko hi ku famba ka nkama ku hetiseke mazritu lawa Yesu a ma hlayiki, Yehovha a nga ha tlhelanga a mu yentxela hlolana dzra ku fana ni ledzri. A masikwini yezru, a vakriste a va yimeli kuva Yehovha a va ntsrhunxa hi hlolana. Kambe ha swi tiva leswaku Yehovha a nga si txintxa. (Mal. 3:6) Ku nga li khale, Yehovha a ta tizrisa n’wanake akuva a ntsrhunxa mawakawaka ya vhanu lava nga djele ledzri kazrataka ku huma ka dzrone, ku nga lifu. (Yoh. 5:28, 29) Ku tiva leswo swi nga hi nyika xixixi xa ku langusana ni mindzringo.

13-15. a) Xana swizro swa bandla leswi a swi hlengeletane kaya ka Mariya swi yangulise kuyini nkama lowu Petro a nga tlhasa? b) I yini leswi buku dzra Mintizro dzri sungulaka ku vulavula ngopfu ha swone, kambe i yini  lexi hi tiyisekaka ha xone mayelanu na Petro?

¹³ Petro a yimenyana nkama ka xitaratu lexiya, na ku mphumile, a tivutisa leswaku a ta ya kwini. Hi loko a dzrimuka leswaku lomuya kusuhi a ku tsrhama mukriste wa kukazri lweyi a vitaniwaka Mariya. Swi tikomba a a feliwe hi nuna nakone a a nga li xisiwana. A a ni yindlu ya yikulu lakakuva a swi koteka kuva bandla dzri hlengeletana ka yone. Yene a a li mamana wa Marka lweyi ku khaneliwaka ha yene hi khambi dzra ku sungula ka buku dzra Mintizro. Hi wugamu, Marka a ndzruluke swanga n’wana ka Petro. (1 Pet. 5:13) Nambileswi a a li wusiku ngopfu, swizro swinyingi swa bandla a swi tlhanganile akuva swi khongota hi ku hiseka a kaya ka Mariya. Handle ka ku ganaganeka a va khongota akuva Petro a ntsrhunxiwa. Kambe a nhlamulo leyi Yehovha a a ta va nyika yone a va nga yi yimelanga!

¹⁴ Petro a be xipfalu lexi a xi li mahlweni ka yindlu. Nandzra wa kukazri lweyi a vitaniwaka Rodi, vito dzra Xigriki ledzri loko dzri ndzruluteliwa dzri hlayaka leswaku “Rosa”, a ye vona leswaku i mani a baka xipfalu. Leswi a swi yingeliki swi mu yentxe a hlamala. A a li zritu dzra Petro! A nyonxe ngopfu lakakuva a matsrhan’wini ya kuva a pfula xipfalu, e tsrhika Petro xitaratwini a tsrutsruma a nghena ndlwini akuva a tivisa bandla leswaku Petro a le xipfalwini. Va te awa hlanya, kambe mazritu lawa a ma mu hetanga ntamu, wansati lweyi a tame a phikelela hikusa a a swi tiva leswaku a a vulavula ntiyiso. Kutani van’wana va game va pfumela leswaku swi nga yentxeka a a vulavula ntiyiso, va te swi nga yentxeka a li ntsrumi yake, a nga li Petro hi ku kongoma. (Mint. 12:12-15) Na va ha li ku buleni, Petro a tame a ba xipfalu ku ya tlhasa loko va mu pfulela.

¹⁵ Loko va pfula xipfalu “va mu vona, va hlamala ngopfu swinene”. (Mint. 12:16) Va nyonxe ngopfu swinene lakakuva va patsra ni ku ba pongwe. Phela swi djule kuva Petro a va miyeta akuva a kota ku va dzrungulela leswi yentxekiki, a kombela leswaku va mu tlhasisela dzrungula ledzro ka mudondzrisiwa Yakobe ni vamakwavu van’wana, a va a tifambela na masotxha ya Heroda ma nga si mu kuma. Petro a ye ka mbangu lowu  sizrelelekiki akuva a yisa mahlweni ntizro wake wa ku dumbeka. Ku sukela kolanu ku ya mahlweni a buku dzra Mintizro dzri sungula ku vulavula hi ntizro ni mayendzro ya mupostola Pawulo. Loko ku li Petro, a ka ha vulavuliwi ha yene handle ka Mintizro ndzrima 15, lani ku hlayiwaka leswaku a pfunise ku lulamisa mhaka mayelanu ni ku soka. Kambe hi nga tiyiseka leswaku kun’wana ni kun’wana lomu a yiki kone a tame a tiyisa vamakwavu hi tlhelo dzra moya. Handle ka ku ganaganeka nkama Petro a nga suka kaya ka Mariya wusiku lebyiya a siye vamakwavu na va nyonxile ngopfu swinene.

16. Xana ha yini hi hlaya leswaku a nkameni lowu taka hi ta va ni mikhandlu yinyingi ya ku tsrhama na hi nyonxile?

¹⁶ Minkama yin’wana Yehovha a nyika malandzra yake swa ku tlula leswi ma swi yimeliki. A ma yentxa ma nga tikoti hi ku nyonxa. Ku ve hi ndlela leyo vamakwavu va Petro hi tlhelo dzra moya va titwiki ha yone ka wusiku lebyi a humeleliki ha byone. Nakone swi nga yentxeka na hine hi titwa hi ndlela leyo loko hi yamukela matovoko ya Yehovha namunhla. (Amapr. 10:22) A nkameni lowu taka, hi ta kota ku vona swidumbiso swa Yehovha swi hetiseka a misaveni hinkwayu. Phela ku ta humelela mintxhumu ya ku hlamalisa ngopfu swinene ku tlula leyi hi yi yanakanyaka. Xileswo, loko hi tiyimisela ku tama hi dumbeka hi nga tiyiseka leswaku a nkameni lowu taka, hi ta va ni mikhandlu yinyingi ya ku tsrhama na hi nyonxile.

17, 18. I swiyentxakalu swini leswi yentxiki kuva Heroda a dzrumisiwa?

¹⁷ Heroda a hlamalisiwe ngopfu hi ku tsrutsruma ka Petro, kambe a nga nyonxanga nikutsrongo. Heroda a lelete leswaku Petro a djuleteliwa hansi ne henhla a tlhela a leleta leswaku vazrindzri va thethisiwa. Va game “va khatisiwa”, nakone swi nga yentxeka va ve va dlayiwa. (Mint. 12:19) A lizrandzru ni ntwelawusiwana a swi nga hambi xiyenge xa wumhunu bya Heroda. Xana wanuna lweyi wa ku biha mbilu a khatisiwile hi kola ka swiyentxo swake?

¹⁸ Swi nga yentxeka Agripa a titwe na a tsrongahatiwe ngopfu hikuva a hluleke ku dlaya Petro. Kambe ku nge kungani a tlhele a kuma mukhandlu wa ku titwa a li wanuna wa ntamu. Ku ve ni ku dokadokisana ka swa politika nakone van’we va valala va Heroda Agripa va sindzriseke ku mu kombela ku hamba xipfumelelanu xa ku zrula. Leswo a swi ta mu nyika mukhandlu wa kuva a vulavula mahlweni ka vhanu vanyingi. Luka a dzrungula leswaku loko Heroda a tilulamisela, “a yambale mpahla yake ya wuhosi”. N’wamatimu wa Muyuda lweyi a vitaniwaka Josefo, a tsrale leswaku a mpahla ya Heroda a yi hambiwe hi prata nakone loko dambu dzri tlhava, Heroda a a phatima. Muzrangeli lweyi wa ku tibyela a sungule ku vulavula mahlweni ka xitsrhungu. A xitsrhungu xi sungule ku mu dzrumisa xi ku: “Ledzri i zritu dzra xikwembu, a hi dzra mhunu!”—Mint. 12:20-22.

19, 20. a) Ha yini Yehovha a khatise Heroda? b) Xana hi nga txhavelelaka hi ndlela yini hi dzrungula dzra mafela ya Heroda Agripa?

 ¹⁹ A lidzrumu ledzro a dzri fanela Xikwembu Nkulukumba nakone Heroda a a swi tiva leswo! Heroda a ve ni mukhandlu wa ku songa xikhumba na xa ha tsrakama. A a ta kawuka xitsrhungu hi kola ka mazritu lawa a xi ma hlaya, kumbe ku kala a nga pfumelelani na wone. A matsrhan’wini ya leswo, a djule ku tiyisekisa mazritu ya Maproverbia lawa ma liki: ‘A ku tikukumuxa ku zrangela ku suva.’ (Amapr. 16:18) “Kolanu a ntsrumi ya Yehovha yi mu ba”. Hosi leyi ya ku tikulisa yi fe hi ndlela ya ku nyenyentsa. Dzrungula dzri li: “Kutani a diwa hi swipungwana a fa.” (Mint. 12:23) Josefo na yene a tsrale leswaku Heroda Agripa a biwe swa kola na kola. A tlhele a hlaya leswaku a hosi yi swi xiyile leswaku a yi fa hikuva yi yamukele ku dzrumisiwa hi xitsrhungu. Josefo a tlhele a tsrala leswaku Agripa a xaniseke ku dzringana ntlhanu wa masiku na a nga si fa. b

²⁰ Minkama yin’wana swi nga ha yentxa ingiki vhanu va ku biha va tizra ku zrandzra funtsrhi a va khatisiwi hi kola ka swiyentxo swavu. Leswo a swi fanelanga swi hi hlamalisa hikusa “a misava hinkwayu yi le ntan’wini wa Sathana”. (1 Yoh. 5:19) Nambitanu, vhanu va Xikwembu Nkulukumba va txhuka va kazrateka loko swi tikomba ingiki vhanu va ku biha a va khatisiwi. Xileswo, dzrungula dzra ku fana ni ledzri dzra hi txhavelela hikusa hi vona Yehovha na a yentxa xa kukazri, leswi hi dzrimuxaka leswaku a zrandzra wululami. (Amaps. 33:5) Ku kahlula ni ku hlwela, hi wugamu a wululami bya Yehovha bya hetiseka.

21. Xana he yini dondzro yikulu ya Mintizro ndzrima 12, nakone leswo swi hi tiyisa hi ndlela yini namunhla?

²¹ Dzrungula ledzri dzri gama hi mhaka ya ku tiyisa nhlana leyi liki: “A zritu dzra Yehovha dzri ye dzri hangalaka”. (Mint. 12:24) Xib’iko lexo xa ku kula ka ntizro wa ku zrezra n’waninkama xi hi dzrimuxa ndlela leyi Yehovha a wu tovokisaka ha yone ntizro wa ku zrezra masikwini yezru. Swi le livaleni leswaku a dzrungula dzra Mintizro ndzrima 12 a dzro vulavula ntsena hi lifu dzra mupostola Yakobe ni ku tsrutsruma ka Petro djele, kambe dzri tlhela dzri vulavula hi Yehovha ni leswi a swi yentxiki akuva a pfilunganya mazrengu ya Sathana ya ku helisa bandla ni ntizro wa ku zrezra. A minhlaselo ya Sathana a yi humelelanga. A makungu hinkwawu lawa a nga na wone hi vhanu va Xikwembu Nkulukumba namunhla na wone a ma nga ti humelela. (Eza. 54:17) Ku hambana ni leswo, lava yimaka na Yehovha na Yesu Kriste, va hlengela ka ntizro lowu nakunene wu nga ta humelela! Xana a swi kutxi ku yingela leswo? I tovoko dzrikulu ku pfunisa ku hangalasa “zritu dzra Yehovha” namunhla!