1, 2. Ha yini liyendzro dzra Barnaba na Sawulo a dzri hlawulekile, nakone a dzri ta va ni xiyenge muni a ku hetisekeni ka Mintizro 1:8?

 I SIKU dzra ku nyonxa a bandleni dzra le Antiyokiya. Ka vaprofeta ni vadondzrisiwa lava nga kone ka bandla ledzri, a moya wa ku xwenga wa ha ku hlawula Barnaba na Sawulo akuva va yisa madzrungula lamanene a mimbangwini ya le kule. a (Mint. 13:1, 2) I ntiyiso leswaku masiku ntsrhaku kutani a ku ni vavanuna lava a va zrumeliwe swanga vazrumiwa, o va ku, a va zrumeliwe ka mimbangu leyi kutani wukriste a byi simekiwile. (Mint. 8:14; 11:22) Swoswi, Barnaba, Sawulo kun’we na Yohane lweyi a a tlhela a tiviwa swanga Marka, lweyi a a ta tizra swanga mupfunisi, va ta zrumeliwa ka mimbangu leyi vhanu va kone va kalaka va ngi ngi sama va yingela madzrungula lamanene.

² Ka 14 wa malembe lawa ma khalutiki, Yesu a same a hlaya leswi ka vadondzrisiwa vake: “Mi ta va timboni tanga a Yerusalema, a Yudeya hinkwaku ni Samariya, ku ya tlhasa mimbangwini ya le kule swinene ya misava.” (Mint. 1:8) A xiyavelo xa Barnaba na Sawulo xa ku tizra swanga vazrumiwa xi ta va ni xiyenge xa lisima swinene a ku hetisekeni ka mazritu ya wuprofeta bya Yesu. b

3. I yini leswi a swi yentxa swi kazrata ku yendzra a dzaneni dzra ku sungula?

³ Namunhla, hi kola ka ku khandhiwa ka mimovha ni mavhiyawu swa nabyala ku va vhanu va tlhasa ka mimbangu ya le kule hi nkama wutsrongo.  Kambe a swi nga li hi ndlela leyo a dzaneni dzra ku sungula. Hi nkama lowo, leswi a ku nga na mimovha a va yendzra hi yo milenge, nakone ku tala ka minkama a va yendzra hi switaratu leswi taliki hi maganga ni minkova. Hi siku, mhunu a o kota ku famba mpfhuka wa kolomu ka 30 wa makilometru ntsena, nakone a liyendzro ledzro a dzri mu siya na a kazrale ngopfu swinene. c Nambileswi Barnaba na Sawulo a va nyawuteka akuva va sungula xiyavelo xavu, a va swi tiva leswaku a swi ta djula ku tikazrata lokukulu akuva va xi hetisisa.—Mat. 16:24.

4. a) I mani lweyi a kongomisiki ku hlawuliwa ka Barnaba na Sawulo nakone vakristekulobye va yangulise kuyini? b) Hi nga va seketela hi ndlela yini lava yamukelaka swiyavelo ndzreni ka nhlengeletanu?

⁴ Kambe ha yini a moya wa ku xwenga wu kongomise leswaku ku hlawuliwa Barnaba na Sawulo “akuva va yentxa ntizro”? (Mint. 13:2) Bibele a dzri swi boxi. Kambe ha swi tiva leswaku moya wa ku xwenga hi wone wu hlawuliki vavanuna lava. A ku na lexi kombisaka leswaku a vapostola kun’we ni vadondzrisiwa va le Antiyokiya va lwisane ni xiboho lexo. A matsrhan’wini ya leswo, va xi seketele hi ku helela xiyavelo lexo. Yanakanya hi ku nyonxa loku Barnaba na Sawulo va viki nakone loko matsrhan’wini ya kuva vamakwavu hi tlhelo dzra moya va va tsrhohoka, va titsrone swakuda va tlhela va khongota, va va tlhanteka mavoko va gama va va tsrhika va famba.’ (Mint. 13:3) Na hine hi fanela ku seketela lava yamukelaka swiyavelo ndzreni ka nhlengeletanu ku patsra ni vavanuna lava yimisiwiki swanga valaviseli va mabandla. A matsrhan’wini ya ku va tsrhohoka hi kola ka swiyavelo swavu, hi fanela ku “va nyika lisima ngopfu swinene ni ku va zrandzra hi kola ka ntizro wavu”.—1 Tes. 5:13.

5. Tlhamuxela leswi a swi patsreka ka ku nyikela wumboni ka xihlale xa le Kipra.

⁵ Ntsrhaku ka loko va fambe va ya tlhasa Selukiya, ku nga doropa ledzri a switimela swa mati a swi tlhasela ka dzrone, kusuhi ni Antiyokiya, Barnaba na Sawulo va yendzre hi xitimela xa mati mpfhuka wa kolomu ka 200 wa makilometru va ya xihlaleni xa le Kipra. d Leswi Barnaba a a pswaleliwe Kipra, handle ka ku ganaganeka a a swi hlunyela ngopfu ku ya zrezra madzrungula lamanene ka vhanu va le tikweni dzrake. Loko va tlhase Salamina, ku nga doropa ledzri kumekaka a wuxeni bya xihlale, vavanuna lava a va ha danga nkama. Hi ku kahlula “va sungule ku zrezra zritu dzra Xikwembu Nkulukumba a masinagogeni ya Vayuda”. e (Mint. 13:5) Barnaba na Sawulo va fambafambe ka xihlale hinkwaxu xa Kipra nakone swi nga yentxeka a va famba hi ku nyikela wumboni ka madoropa lamakulu ya xihlale xolexo. Hi ku ya hi tindlela leti va ti tizrisiki, vazrumiwa lava swi nga yentxeka va yendzre mpfhuka wa kolomu ka 220 wa makilometru!

6, 7. a) A a li mani Serjio Pawulosi nakone ha yini Bariyesu a dzringise ku sivela kuva a kuma madzrungula lamanene? b) Xana Sawulo a helise mazrengu ya Bariyesu hi ndlela yini?

 ⁶ A dzaneni dzra ku sungula a xihlale xa Kipra a xi nghene hi nhloko ka wugandzreli bya madzrimi. Leswo swi voneke ha hombe loko Barnaba na Sawulo va tlhase Pafo, ku nga mpela dambu wa xihlale xa Kipra. Ka mbangu wolowo va kume “Bariyesu”, lweyi a a li muloyi a tlhela a va muprofeta wa madzrimi. Nakone, “a a na Serjio Pawulosi, govhernadori wa xifundzra, wanuna wa ku tlhazriha”. f A dzaneni dzra ku sungula Varoma vanyingi lava va dondzrekiki, nambi vhanu va ku fana na Serjio Pawulosi “wanuna wa ku tlhazriha”, a va tolovela ku ya ka valoyi ni lava tizraka hi tinyeleti akuva va ya kombela mpfunu loko va djula ku teka swiboho swa lisima. Nambitanu, Serjio Pawulosi a hlamalisiwe ngopfu hi dzrungula dzra Mfumu lakakuva “a a swi djula ngopfu ku twa zritu dzra Xikwembu Nkulukumba”. Kambe Bariyesu, lweyi a a tlhela a tiviwa swanga Elima lwe wa “Muloyi”, a swi mu nyonxisanga nikutsrongo.—Mint. 13:6-8.

⁷ Bariyesu a a lwisana ni dzrungula dzra Mfumu. A a swi tiva leswaku  ndlela ya ku sizrelela xikhundla xake swanga mutlhavukanyisi wa Serjio Pawulosi, a a li kuva a “sivela govhernadori wa xifundzra ku kombisa lipfumelo ka Hosi”. (Mint. 13:8) Kambe Sawulo a a nga ti pfumelela kuva muloyi lwiyani a sivela Serjio Pawulosi kuva a yamukela madzrungula lamanene. Kutani i yini leswi Sawulo a swi yentxiki? A dzrungula dzri li: “Sawulo, lweyi a tlhelaka a vitaniwa hi vito dzra ku Pawulo, a tala hi moya wa ku xwenga a mu lavisisa a ku: ‘Wene mhunu lweyi a taliki hi mixaka hinkwayu ya wukanganyisi ni mixaka hinkwayu ya wubihi, n’wana wa Diyavulosi, wene nala wa mintxhumu hinkwayu leyi lulamiki, ha yini u soholota tidondzro leti lulamiki ta Yehovha? Wa swi twa! Yehovha a ta ku khatisa, u ta fa matihlo, a wu nge he ti ku vona ku vaninga ka dambu ku dzringana nkama wa kukazri.’ Hi nkama wolowo a matihlo yake ma tekela ku va ni mphumelo ni munyama, a sungula ku hulumetela a djula mhunu wa ku mu khungisa hi voko.” g Ma ve wani mabindzru ya hlolana ledzro? “Loko govhernadori wa xifundzra a vona leswo, a va mupfumeli, hikusa a hlamalisiwe ngopfu swinene hi tidondzro ta Yehovha.”—Mint. 13:9-12.

8. Hi nga xi yetisela hi ndlela yini xixixi xa Pawulo?

⁸ Pawulo a a nga mu txhavi Bariyesu. Hi ndlela leyi fanaka, a hi fanelanga hi va txhava lava zamaka ku sivela kuva vhanu va timbilu letinene va yamukela dzrungula dzra Mfumu. Kambe minkama hinkwayu, mazritu yezru a ma ve “lawa ma nyonxisaka, lawa ma lungiwiki hi munyu”. (Kol. 4:6) Kambe a swi hlayi swone leswaku hi ta tsrhika ku pfuna mhunu lweyi a djulaka kuva munghanu wa Yehovha hi ku txhava nkaneto wa valala vezru. Ku fana  na Bariyesu, wukhongoti bya madzrimi byi tama byi “soholota tidondzro leti lulamiki ta Yehovha” kambe hine a hi fanelanga hi pfumelela ku txhava ku hi sivela ku paluxa tidondzro leto ta wukhongoti bya madzrimi. (Mint. 13:10) Ku fana na Pawulo, a hi zrezreni ntiyiso hi xixixi na hi tikazratela ku tlhasela vhanu va timbilu letinene. Nambiloko mpfunu wa Xikwembu Nkulukumba wu nga voneki hi lani wu vonekiki ha kone ka Pawulo, hi nga tiyiseka leswaku Yehovha a ta tizrisa moya wake wa ku xwenga akuva a kokela hinkwavu lava nga ni timbilu letinene a ntiyisweni.—Yoh. 6:44.

9. He xini xikombiso lexi Pawulo na Barnaba va xi siyeliki lava zrangelaka Bandla namunhla?

⁹ Swi tikomba ku ve ni ku txintxa loko vavanuna va kukazri va suke Pafo va ya Perga, ku nga mpfhuka wa kolomu ka 250 wa makilometru loko u yendzra hi xitimela xa mati. Ka Mintizro 13:13, ku tlhamuxeliwa leswaku vavanuna lavo a a li “Pawulo ni lava a va li na yene”. Mazritu lawa ma hi yentxa hi yanakanya leswaku Pawulo a a li muzrangeli wa ntlawa lowu, kambe a xi kone lexi kombisaka leswaku Barnaba a tsrhohoke Pawulo hi kola ka leswo. Ku hambana ni leswo, vavanuna lavabidzri va tame va tizra xikan’we akuva va yentxa ku zrandzra ka Yehovha. Pawulo na Barnaba va siye xikombiso xa ku xonga ka lava zrangelaka bandla namunhla. A matsrhan’wini ya ku phikisana hi ku djula ku voniwa, a vakriste namunhla va dzrimuka mazritu ya Yesu lama liki: “Hinkwenu mi vamakwavu.” Yesu a tlhele a ku: “Mun’wana ni mun’wana lweyi a titlakuxaka a ta tsrongahatiwa, kambe lweyi a titsrongahataka a ta tlakuxiwa.”—Mat. 23:8, 12.

10. Tlhamuxela leswaku liyendzro dzra ku suka Perga u ya Pisidiya a dzri tsrhamise kuyini.

¹⁰ Loko ntlawa lowu wu tlhase Perga, Yohane, lweyi a tlhelaka a tiviwa swanga Marka, a siye ntlawa lowu a va a tlhelela Yerusalema. Leswaku ha yini a va siye swa kola ni kola Bibele a dzri boxi. Pawulo na Barnaba va ye mahlweni ni liyendzro dzravu. Va ye Perga, va suka va ya Antiyokiya wa Pisidiya, ku nga doropa dzra xifundzra xa Galatiya. Liyendzro ledzro a dzri nga nabyali hikusa doropa dzra Antiyokiya wa le Pisidiya a dzri kumeka henhla ka tinhava. A switaratu swa mbangu lowo a swi nga tsrhamisekanga nakone a swi ni nghozi. Handle ka leswo, a swi tale hi vayivi. Ku tlhantekela ka leswo,  swi tikomba na hi nkama lowo Pawulo a a lavisana ni swikazratu swa lihanyu. h

11, 12. Xana Pawulo a pfuxe ku nyonxela ka vhanu lava a va li kone a sinagogeni dzra Antiyokiya wa le Pisidiya hi ndlela yini?

¹¹ Loko Pawulo na Barnaba va tlhase Antiyokiya wa le Pisidiya va nghene Sinagogeni hi Mugqivela. A dzrungula dzri li: “Ntsrhaku ka loko ku dondzriwe Nawu ni mabuku ya Vaprofeta, a vazrangeli va sinagoga va va nyika zritu va ku: “Vavanuna, vamakwezru, loko mi ni mazritu ya kukazri ya ku tiyisa vhanu, ma hlayani’.” (Mint. 13:15) Hiloko Pawulo a sekeleka akuva a vulavula.

¹² Pawulo a sungule wukaneli byake hi mazritu lama liki: “Vavanuna, Vaisrayele, na n’wine van’wana mi txhavaka Xikwembu Nkulukumba.” (Mint. 13:16) Leswo swi kombisa leswaku ka ntlawa lowu a wu mu yingiseta a ku ni Vayuda ni vaprozelita. Xana Pawulo a yentxe yini akuva a pfuxa ku nyonxela ka vhanu lava, nambileswi a va nga wu tivi ntizro wa Yesu ka nkongometo wa Xikwembu Nkulukumba? Pawulo a zrange hi ku hamba nkatsrakanyu wa matimu ya Vayuda. A tlhamuxele ndlela leyi ha yone Yehovha a nga va “tlakuxa na va ha hanya swanga valuveli a tikweni dzra Egipta”, ni ndlela leyi ntsrhaku ka loko a va ntsrhunxile ‘a va lehiseliki mbilu ha yone ku dzringana 40 wa malembe a mananga’. Pawulo a tlhele a tlhamuxela ndlela leyi Vayisrayele va swi kotiki ha yone ku teka Tiko dzra Xidumbiso ni ndlela leyi ha yone Yehovha a va nyikiki tiko swanga pfindla. (Mint. 13:17-19) Van’wana va yanakanya leswaku Pawulo a tsrhahe man’we ya Matsralwa lawa ma dondzriwiki ntsrhakunyana na a nga si nyikiwa zritu, swanga hi lani a swi yentxiwa ha kone hi Mugqivela. Loko a li leswaku leswo i ntiyiso, i xin’we xa swikombiso xa leswaku Pawulo  a a swi kota ku tiyentxa “mintxhumu hinkwayu ka vhanu va mixaka hinkwayu”.—1 Kor. 9:22.

13. Xana hi nga pfuxa ku nyonxela ka lava hi va zrezrelaka hi ndlela yini?

¹³ Na hine hi fanela ku tikazrata akuva hi pfuxa ku nyonxela ka lava hi va zrezrelaka. Hi xikombiso, ku tiva leswaku lweyi hi mu zrezrelaka i wa wukhongoti muni swi ta hi pfuna ku tiva tinhlokomhaka leti a taka nyonxela ku bula ha tone. Handle ka leswo, hi nga ha tsrhaha tindzrimana ta Bibele leti kumbexana a ti tivaka. Nakone, swi nga pfuna swinene loko a yentxa hi ku tidondzrela ka Bibele dzrake. Djuletela tindlela ta ku pfuxa ku nyonxela ka lweyi u mu zrezrelaka.

14. a) Xana Pawulo a zrezre madzrungula lamanene mayelanu na Yesu hi ndlela yini, nakone he xini xibasopiso lexi a xi nyikeliki? b) Xana vhanu va yangulise kuyini ka wukaneli bya Pawulo?

¹⁴ Ntsrhaku ka leswo, Pawulo a vulavule hi nxaxamelo wa tihosi ta Israyele lowu yisiki ku tlhaseni ka “muhuluxi ku nga Yesu”, lweyi ku ta kwake a ku tiyisiwile ha Yohane Mubabatisi. Ntsrhaku ka leswo, Pawulo a tlhamuxele ndlela leyi Yesu a dlayiwiki ni ku pfuxiwa ha yone. (Mint. 13:20-37) Pawulo a te: “Kutani vamakwezru, tivani leswaku mhaka ya ku dzrivaleliwa swidoho leyi mi zrezreliwaka yone swoswi yi kone hi kola kwake, ni leswaku ka mintxhumu hinkwayu leyi a mi ta voniwa nandzru ha yone . . . mun’wana ni mun’wana lweyi a pfumelaka a voniwa na a nga na nandzru hi kola ka wanuna lweyi.” Kutani Mupostola a game a basopisa vayingiseti vake a ku: “Tivonelani leswaku leswi swi hlayiwaka ka mabuku ya Vaprofeta swi nga mi humeleli: N’wine vapoyili, lavisani ntizro lowu ni wu yentxaka a masikwini yenu, lowu i ntizro wa ku a mi nge ti txhuka mi wu kholwa, nambiloko mhunu wa kukazri a ngo mi tlhamuxela hi wunyaminyami.” Ndlela leyi vhanu va yanguliki ha yone ka wukaneli bya Pawulo ya hlamalisa. A Bibele dzri li: “Vhanu va va kombela leswaku va tlhela va khanela hi timhaka leti ka Savata ledzri landzrelaka.” “Xileswo ntsrhaku ka loko ntlhanganu wu helile a sinagogeni, a Vayuda vanyingi ni vaprozelita lava a va gandzrela Xikwembu Nkulukumba va landzre Pawulo na Barnaba”.—Mint. 13:38-43.

15. Ntsrhaku ka loko Pawulo a nyikele wukaneli i yini leswi yentxekiki ka Savata ledzri landzreliki?

¹⁵ Hi Savata ledzri landzreliki “ntalu wa vhanu va doropa ledzro” va hlengeletana akuva va yingiseta Pawulo. Leswo swi hlundzrule Vayuda lakakuva “va sungula ku khanela ku biha va soholota mazritu lawa Pawulo a a ma hlaya”. Hi xixixi Pawulo na Barnaba va va byele leswi: “A swi vileleka kuva zritu dzra Xikwembu Nkulukumba dzri zranga dzri byeliwa n’wine. Kambe leswi mi dzri yalaka mi tlhela mi kombisa leswaku a mi faneliwi hi wutomi lebyi nga helikiki, hi ta ya ka vamatiko. Hikusa Yehovha a hi lelete a ku: ‘Ni mi hlawule leswaku mi va livaningu ka vamatiko, akuva mi ta tisa huluku a misaveni hinkwayu.’”—Mint. 13:44-47; Eza. 49:6.

16. Xana Vayuda va yangulise kuyini ka mazritu ya Pawulo na Barnaba nakone loko Pawulo na Barnaba va kanetiwa va yangulise kuyini?

 ¹⁶ Vamatiko va tale hi ku nyonxa nakone “hinkwavu lava kombisiki leswaku va swi djula ku kuma wutomi lebyi nga helikiki, va ve vapfumeli”. (Mint. 13:48) Hi ku kahlula a zritu dzra Xikwembu Nkulukumba dzri hangalake a tikweni hinkwadzru. Kambe hi lani hi swi voniki ha kone, a Vayuda a va dzri pfumelanga dzrungula ledzri. Ku hlaya ntiyiso, Pawulo na Barnaba va va byele leswaku nambi leswi va viki va ku sungula ku yingela zritu dzra Xikwembu Nkulukumba va yale Mesiya, xileswo Xikwembu Nkulukumba a va yavanyisile. A Vayuda va hlohlotele vavanuna ni vavasati va ndhuma va doropa “kutani va xanisa Pawulo na Barnaba va va hlongola doropeni dzravu”. Xana Pawulo na Barnaba va yangulise kuyini? A Bibele dzri li: “Va mphumuna ntsrhuzri a minkondzrweni yavu swanga ndlela ya ku va ba ndleve, va gama va suka va ya a Ikoniya”. A nga va leswaku lebyi a a li wugamu bya wukriste a Antiyokiya wa Pisidiya? Nikutsrongo! A vadondzrisiwa lava saliki ka mbangu luwani “va ye mahlweni va nyonxa va tlhela va tala hi moya wa ku xwenga”. —Mint. 13:50-52.

17-19. Xana hi nga xi yetisela hi tindlela tini xikombiso lexinene xa Pawulo na Barnaba nakone ku yentxa leswo swi nga hi nyika ku nyonxa hi ndlela yini?

¹⁷ Hi nga susa dondzro ya lisima ka ndlela leyi vadondzrisiwa lava ku dumbeka va yanguliki ha yone loko va kanetiwa. A hi tsrhiki ku zrezra nambiloko vhanu va ndhuma va misava leyi va dzringisa ku hi tsrhikisa ku zrezra dzrungula dzra Mfumu. Xiya leswaku loko vhanu va le Antiyokiya va yale ku yamukela dzrungula Pawulo na Barnaba ‘va mphumune ntsrhuzri a minkondzrweni’, leswo a swi nga hlayi leswaku Pawulo na Barnaba a ve kwata, kambe a swi hlaya leswaku a va nge ti va ni nandzru wa leswi a swi ta yentxekela vhanu volavo. Vazrumiwa lavo va xiye leswaku a va nge ti swi kota ku lawula ndlela leyi vhanu a va ta yangula ha yone. Kambe leswi a swi li ka wulawuli byavu a a li leswaku a va ta tama va zrezra kumbe im-him. Handle ka ku ganaganeka a va tsrhikanga ku zrezra loko va ye Ikoniya!

¹⁸ Kambe swi li yini hi vadondzrisiwa lava a va sale a Antiyokiya? I ntiyiso leswaku a vhanu va le mugangeni wavu a va li vakaneti. Kambe ku nyonxa kwavu a ku nga tiseketelanga ka ndlela leyi vhanu a va yangula ha yone. Yesu a te: “Ku nyonxa lava twaka zritu dzra Xikwembu Nkulukumba va tlhela va hanya hi dzrone!” (Luk. 11:28) Nakunene leswo hi leswi vadondzrisiwa va le Antiyokiya wa Pisidiya a va tiyimisele ku swi yentxa.

¹⁹ Ku fana na Pawulo na Barnaba, i swa lisima kuva minkama hinkwayu hi dzrimuka leswaku wutiyanguleli byezru i ku zrezra madzrungula lamanene. A xiboho xa leswaku va ta dzri yamukela dzrungula kumbe im-him, xi salela lava hi va zrezrelaka. Loko lava hi va zrezrelaka va nga yamukeli dzrungula hi nga susa dondzro ka vadondzrisiwa va le dzaneni dzra ku sungula. Loko hi wu nyika lisima ntiyiso ni ku pfumelela moya wa ku xwenga wu hi kongomisa, na hine hi nga swi kota ku kuma ku nyonxa nambiloko hi langusana ni nkaneto.—Gal. 5:18, 22.