Skip to content

Skip to table of contents

NDZRIMA 17

Pawulo “A Yanakanyisisa Na Vone Hi Matsralwa

Pawulo “A Yanakanyisisa Na Vone Hi Matsralwa

Lexi nga hi pfunaka ku va vadondzrisi lavanene ni xikombiso lexinene xa vahanyi va le Bereya

Dzrungula Ledzri Dzri Seketeliwe Ka Mintizro 17:1-15

1, 2. I vamani lava a va yendzra ku sukela a Filipiya va ya Tesalonika nakone i yini leswi va nga ha vaka va tivutise swone?

 KU NI xitaratu xa kukazri lani ku khalutaka vhanu vanyingi hi ka xone. A xitaratu lexi xi yakiwe hi vayaki va Varoma lava nga ni wutlhazri ni wuswikoti, nakone xi tsremakanya tinhava. Ku twala mimpfumawulu ya ku siyanasiyana ka xitaratu lexi, ku dzrila ka timbongolo, pongwe dzra maroda ya tin’qolo leti fambaka henhla ka mazribye ya makulu, ni mazritu ya vhanu va ku siyanasiyana lava yendzraka ka xitaratu lexi. Swi nga yentxeka ka vhanu lava ku patsreka masotxha, vaxavisi ni vhanu lava nga ni wuswikoti bya ku hamba mintxhumu ya ku hambanahambana. Ka vhanu lava, ku ni vanghanu vazrazru, ku nga Pawulo, Silasi na Timotewu. Hi ku tizrisa xitaratu lexi, va hamba liyendzro dzra kolomu ka 130 wa makilometru, va suka Filipiya va ya Tesalonika. Liyendzro dzra kone a dzri nabyali, ngopfungopfu ka Pawulo na Silasi. Ha yini? Hikusa va ha twa ku vavisa ka swifutha hi kuva va biwe ngopfu swinene a doropeni dzra Filipiya.—Mint. 16:22, 23.

2 I yini lexi vavanuna lava vazrazru va xi yentxaka akuva va nga voni mpfhuka lowu na wu lehi ngopfu? Handle ka ku ganaganeka mabulu ma va pfuna ngopfu. Vone va ha ku dzrimuka ha hombe ku nyonxa loku va viki na kone loko mulaveleli wa djele wa le Filipiya kun’we ni vandangu wake va ndzruluke vakriste. Xiyentxakalu lexiyani xi yentxe vavanuna lavayani va tiyimisela ku tama va zrezra zritu dzra Xikwembu Nkulukumba. Kambe loko va ya va tsrhindzrekela ka doropa dzra Tesalonika swi nga yentxeka va tivutisa leswaku Vayuda va le ka doropa dzroledzro va ta va yamukelisa kuyini. Xana va ta hlaseliwa kumbe va tlhela va bukuteliwa hi lani swi yentxekiki ha kone a Filipiya?

3. Xana xikombiso lexi Pawulo a hi siyeliki xone xa ku kombisa xixixi loko hi li ntizrweni wa ku zrezra xi nga hi pfunisa kuyini?

3 Hi ku famba ka nkama, Pawulo a tsralele vakriste va le Tesalonika mayelanu ni ndlela leyi a a titwa ha yone ntsrhaku ka leswi swi yentxekiki a Filipiya, a te: “Nambileswi hi xanisekiki ni ku khomiwa hi ndlela ya ku biha a Filipiya hi lani mi swi tivaka ha kone, Xikwembu Nkulukumba a hi pfune kuva hi mi byela madzrungula lamanene na hi nga txhavi, na hi kanetiwa ngopfu swinene.” (1 Tes. 2:2) Ku va Pawulo a hlaye mazritu lawa, swi kombisa leswaku a a ganaganeka mayelanu ni ku ya doropeni dzra Tesalonika, ngopfungopfu ntsrhaku ka leswi swi mu yentxekeliki a Filipiya. Xana u sama u va ka xiyimu xa ku fana ni xa Pawulo? Xana minkama yin’wana swa ku kazratela ku zrezra madzrungula lamanene? Pawulo a a tiye ha Yehovha akuva a mu pfuna ni ku mu nyika xixixi lexi a a xi vilela. Ku dondzra hi xikombiso xa Pawulo swi nga ku pfuna ku yentxa leswi fanaka.—1 Kor. 4:16.

Pawulo “A Yanakanyisisa Na Vone Hi Matsralwa” (Mintizro 17:1-3)

4. Ha yini hi nga hlayaka leswaku swi nga yentxeka Pawulo a tsrhame ku tlula mavhiki mazrazru a Tesalonika?

4 A dzrungula dzri hlaya leswaku nkama lowu Pawulo a a li Tesalonika a zrezre sinagogeni ku dzringana masavata mazrazru. Xana leswo swi hlaya leswaku Pawulo e tsrhama mavhiki mazrazru ka doropa ledzriyani? A swi vanga hi ndlela leyo. A hi swi tivi leswaku he dzrini siku dzra ku sungula ledzri Pawulo a yiki ha dzrone a sinagogeni ledzriyani ntsrhaku ka loko a tlhase ka doropa dzroledzro. Handle ka leswo, a mapapela lawa Pawulo a ma tsraliki na a li Tesalonika, ma hlaya leswaku yene ni lava a a yendzra na vone swi djule leswaku va tizra akuva va tiwundla. (1 Tes. 2:9; 2 Tes. 3:7, 8) Nakone ku dzringana nkama lowu a wu hetiki na a li Tesalonika swi ze swi ku makhambi mabidzri na a yamukela xipfunu lexi pfaka hi ka vamakwezru va le Filipiya. (Filp. 4:6) Leswi hlayaka leswaku swi nga yentxeka Pawulo a tsrhame Tesalonika ku tlula mavhiki mazrazru.

5. Xana Pawulo a a yanakanyisisa ni vhanu hi ndlela yini?

5 Ntsrhaku ka loko a hlule ku txhava, Pawulo a sungule ku zrezrela lava a va tlhanganile a sinagogeni. Hi lani a a tolovele ku yentxa ha kone, Pawulo ‘a yanakanyisise na vone hi Matsralwa ku dzringana masavata mazrazru, a va tlhamuxela a tlhela a va komba hi leswi tsraliwiki, leswaku a swi fanela kuva Kriste a fa a tlhela a pfuxiwa ku feni, a ku: ‘Kriste, i Yesu lweyi ni mi zrezrelaka mayelanu na yene.’ (Mint. 17:2, 3) Xiya leswaku nkongometo wa Pawulo a a nga li wa ku nyonxisa lava a va mu yingiseta kambe a a li wa ku va pfuna ku twisisa Matsralwa. A a swi tiva leswaku lava a va talisa ku ya sinagogeni a va ma tiva Matsralwa nakone a va ma hlonipha, kambe a va nga ma twisisi hi ku helela. Xileswo Pawulo a a tizrisa Matsralwa akuva a va tlhamuxela ni ku va tiyisekisa leswaku Yesu wa le Nazareta a a li Mesiya lweyi a dumbisiwiki.

6. Xana Yesu a a yanakanyisisa hi ku tizrisa Matsralwa hi ndlela yini nakone swi ve ni mabindzru wani?

6 Hi ku landzra xikombiso lexi siyiwiki ha Yesu, Pawulo a a tizrisa Matsralwa akuva a dondzrisa. Hi xikombiso, ka wutizreli byake hinkwabyu lani misaveni, Yesu a kombe valandzreli vake leswaku hi ku ya hi Matsralwa a N’wana wa mhunu a a fanela ku xanisiwa, a dlayiwa ni ku tlhela a pfuxiwa a ku feni. (Mat. 16:21) Ntsrhaku ka loko a pfuxiwile, Yesu a humelele ka vadondzrisiwa vake. Handle ka ku ganaganeka, kuva Yesu a yentxe leswo swi kombise leswaku leswi a a swi hlaya a a li ntiyiso. Kambe Yesu a yentxe swa ku tlula leswo. Mayelanu ni leswi Yesu a samiki a byela vadondzrisiwa vake hi dondzra mazritu lawa: “A va tlhamuxela hinkwaswu leswi a Matsralwa ma swi hlayaka mayelanu na yene, ku sukela ka leswi tsraliwiki hi Moxe ni hi vaprofeta hinkwavu.” Ma ve wani mabindzru ya ku yentxa leswo? A vadondzrisiwa va te: “Xana a timbilu tezru a ti nga pfuzri a ndzreni kwezru loko a vulavula na hine a ndleleni, a hi tlhamuxela Matsralwa hi ku helela?”—Luk. 24:13, 27, 32.

7. Ha yini swi ni lisima ku seketela tidondzro tezru ka Matsralwa?

7 A Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba dzri ni ntamu. (Heb. 4:12) Xileswo, vakriste namunhla va seketela tidondzro tavu ka Bibele hi lani Pawulo, Yesu kun’we ni vapostola van’wana va yentxiki ha kone. Na hine hi yanakanyisisa ni vhanu, hi va tlhamuxela leswi Matsralwa ma hlayaka swone, ni ku tiyisekisa leswi hi swi dondzrisaka hi ku va komba leswi Bibele dzri hlayaka swone. Hi yentxa leswo hikusa a dzrungula ledzri hi dzri zrezraka a hi dzrezru. Hi ku tizrisa Bibele minkama hinkwayu, hi pfuna vhanu ku vona leswaku leswi hi swi zrezraka a swi sukeli ka tinhloko tezru, kambe i tidondzro ta Xikwembu Nkulukumba. Na hine hi tsrhamela ku dzrimuxiwa leswaku a dzrungula ledzri hi dzri zrezraka dzri seketeliwe Zritwini dzra Xikwembu Nkulukumba. Dzrone dzri dumbeka hi ku helela. Xana ku tiva leswo a swi ku nyiki xixixi xa ku tama u zrezra hi lani Pawulo a yentxiki ha kone?

‘Van’we Vavu Va Ve Vapfumeli’ (Mintizro 17:4-9)

8-10. a) Xana vhanu va le Tesalonika va yangulise kuyini loko va zrezreliwe madzrungula lamanene? b) Ha yini Vayuda van’wana a va tsrhohoka Pawulo? c) Xana vapfukeli va Vayuda va yentxe yini?

8 Pawulo kutani a a tivonele hi yake leswaku mazritu lawa Yesu a ma hlayiki a ma li ya ntiyiso. A mazritu ya kone hi lawa: “A nandzra a nga mu tluli n’winyi wake. Loko va ni xanisile, na n’wine va ta mi xanisa; loko va ni yingisetile, na n’wine va ta mi yingiseta.” (Yoh. 15:20) A ve swoswo leswi Pawulo a swi voniki swi yentxeka a Tesalonika. Van’wana a va tiyimisele ku ‘yingiseta Zritu’ dzra Xikwembu Nkulukumba, kasi van’wana a va lwisana na dzrone. Loko Luka a vulavule hi lava a va yingiseta Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba a te: “Van’we vavu [Vayuda] va va vapfumeli [vakriste] va tlhela va tipatsra na Pawulo na Silasi. Ni xitsrhungu lexikulu xa Vagriki lava a va gandzrela Xikwembu Nkulukumba xi yentxe hi lani ku fanaka kun’we ni vavasati va vanyinginyana lava a va ni ndhuma.” (Mint. 17:4) Handle ka ku ganaganeka a vadondzrisiwa lavampshwa va nyonxe ngopfu hi mpfunu lowu va wu kumiki wa ku ma twisisa ku yampswa Matsralwa.

9 Nambileswi van’wana va nyonxiki hi mazritu ya Pawulo, van’wana va mu hlundzrukele ngopfu. Vayuda van’wana a Tesalonika va tsrhohoke Pawulo hi leswi “xitsrhungu lexikulu xa Vagriki” xi yamukeliki dzrungula dzra Pawulo. Vayuda lavaya a va dondzrisa Vamatiko va Vagriki Matsralwa ya Xiheberu, hi kongometo wa ku va ndzruluta vaprozelita. Xileswo a va tibyela leswaku Vagriki lavaya i vavu. A swi yentxa ingiki Pawulo a o va yivela Vagriki kolahayani sinagogeni! Leswo swi yentxe Vayuda va hlundzruka ngopfu swinene.

Va djuletela Pawulo na Silasi akuva va va khoma va va humesa handle va va yisa ka ntlawa wolowo”.—Mintizro 17:5

10 Luka a hi dzrungulela leswi yentxekiki hi ku landzrela. A li: “A Vayuda va hlengeleta vavanuna va kukazri lava a va bihe timbilu lava a va fambafamba bazara, va sungula ku vanga mpfilumpfilu a doropeni. Va tlhanya muti wa Yasoni na va djuletela Pawulo na Silasi akuva va va khoma va va humesa handle va va yisa ka ntlawa wolowo. Loko va nga va kumi, va kokovisela Yasoni kun’we ni vamakwezru va kukazri va va yisa ka vafumi va doropa, va tlhasa va bandlukana va ku: ‘Vavanuna lava va vangetelaka mpfilumpfilu a mimbangwini hinkwayu na vone va kola, nakone Yasoni a va yamukelile swanga vayeni vake. Hinkwavu vavanuna lava va lwisana ni milawu ya Khezari, va hlaya leswaku ku ni hosi yin’wana ku nga Yesu.’” (Mint. 17:5-7) Xana mpfilumpfilu leyi vangiwiki hi ntlawa lowu yi mu khumbe hi ndlela yini Pawulo kun’we ni lava a a yendzra na vone?

11. Xana Pawulo kun’we ni vazrezrikulobye va hehliwe hi yini nakone a wu li wini nkongometo wa vahehli? (Vona ntlhamuxelo wa le hansi.)

11 A mintlawa ya vapfukeli yi ni nghozi ngopfu swinene. A mintlawa leyi yi fana ni mati ya ndhambhi lawa ma kukulaka hinkwaswu leswi ma swi kumaka ndleleni. Ledzro ku ve zrengu ledzri Vayuda va dzri tizrisiki akuva va hlongola Pawulo na Silasi. Kutani ntsrhaku ka loko va pfuxe “mpfilumpfilu” a doropeni, va zame ku kholwisa vafumi va doropa leswaku a vadondzrisiwa lava a va tlule nawu wa tiko. Ku sungula va lumbete Pawulo kun’we ni vazrezri van’wana va madzrungula ya Mfumu va hlaya leswaku a va vanga “mpfilumpfilu” a mimbangwini hinkwayu. Phela lawa a a li madzrimi, hikusa Pawulo kun’we ni lava a a zrezra na vone a va zanga va vanga mpfilumpfilu a Tesalonika. A xihehlo xa wubidzri a xi li xikulu ku tlula xa ku sungula. A Vayuda a va hlaya leswaku vazrumiwa lava, a va zrezra leswaku ku ni hosi yin’wana leyi vitaniwaka Yesu, xileswo a va tlula nawu lowu bekiwiki hi hosi. a

12. I yini lexi a xi kombisa leswaku a madzrimi lawa vakriste a va hehliwa ha wone a Tesalonika a ma ta va tisela ntsrhovelo wa ku vavisa?

12 Dzrimuka leswaku vazrangeli va wukhongoti va same va hehla Yesu hi madzrimi lawa ma fanaka. Va byele Pilatu va ku: “Hi kume wanuna lweyi na a hlohlotela vhanu leswaku va pfukela mfumu . . . nakone a hlaya leswaku yene i Kriste hosi.” (Luk. 23:2) Xileswo hi ku txhava leswaku hosi nkulu yi nga yanakanya leswaku a a pfumelela ku xandzruka ka muxaka lowo, Pilatu a gindlele Yesu lifu. Xileswo ku fana ni leswi yentxekeliki Yesu, madzrimi lawa vakriste va hehliwiki ha wone a Tesalonika a ma ta va ma va tisele ntsrhovelo wa ku vavisa. A dzrungula dzrin’wana dzri hlaya leswi: “A hi ku tatisa loko ho hlaya leswaku a vakriste a va ta va ka khombo dzrikulu hi kola ka xihehlo lexo, hikusa hi kuva ku txhuka ku twala leswaku mhunu wa kukazri a pfukela hosi, a swi nga phukwi kuva a dlayiwa.” Xana ntlawa lowu wu pfukeliki vakriste a wu ta swi kota ku tlhasela nkongometo wa wone?

13, 14. a) Ha yini vapfukeli va nga swi kotanga ku yimisa ntizro wa ku zrezra a Tesalonika? b) Xana Pawulo a xi landzre hi ndlela yini xilayu xa Yesu xa ku va ni wuxiyaxiya, nakone hine hi nga mu yetisela hi ndlela yini?

13 A ntlawa lowu wa vapfukeli a wu swi kotanga ku yimisa ntizro wa ku zrezra a Tesalonika. Ha yini? Xin’we xa swivangelo hi leswaku Pawulo na Silasi a va zanga va kumiwa. Handle ka leswo, swi tikomba na tihosi ta doropa ti nga ma kholwanga ngopfu madzrimi lawa a va hehliwa ha wone. Ntsrhaku ka loko Yasoni kun’we ni vakriste van’wana va hakele ‘mali ya nandzru leyi koxiwiki’, va ntsrhunxiwile. (Mint. 17:8, 9) Hi ku landzra xilayu lexi Yesu a xi nyikiki vakriste lexi liki “vanani ni wuxiyaxiya ku fana ni tinyoka, mi va lava ku zrula ku fana ni matuva”, hi wutlhazri Pawulo a tsrutsrume khombo a ya ka mbangu wun’wana akuva a tama a zrezra madzrungula lamanene. (Mat. 10:16) Swi le livaleni leswaku nambileswi Pawulo kutani a a ni xixixi xa ku zrezra, a nga zanga a tibeka nghozini na swi nga vileleki. Xana vakriste namunhla va nga mu yetisela hi ndlela yini?

14 Namunhla vazrangeli va wukhongoti bya madzrimi va hlohlotela mintlawa akuva yi pfukela Timboni ta Yehovha. Va tlhela va hlohlotela mimfumu akuva yi pfukela Timboni ta Yehovha hi ku hi lumbeta leswaku hi djikela mfumu. Ku fana ni vaxanisi va le dzaneni dzra ku sungula, lava va hi kanetaka namunhla va yentxa leswo hi leswi va nga ni matsrhoho. Swi nge na mhaka leswaku swi yentxekisa kuyini, a vakriste va ntiyiso a va tinghenisi nghozini na swi nga vileleki. Minkama hinkwayu hi tingawula ku holovisana ni vhanu lava hlundzrukiki, kambe hi djula tindlela ta ku tama hi zrezra hi ndlela ya ku zrula, a nga ha va hi ku dzringisa ku va zrezrela hi nkama wun’wana loko xiyimu kutani xi zrulile.

“A Va Swi Zrandzra Ngopfu Ku Dondzra” (Mintizro 17:10-15)

15. Xana vahanyi va le Bereya va yangulise kuyini loko va zrezreliwa madzrungula lamanene?

15 Akuva va sizreleleka, Pawulo na Silasi va zrumeliwe Bereya, lani ku suka Tesalonika u ya kone a a li mpfhuka wa kolomu ka 65 wa makilometru. Loko va tlhase Bereya, Pawulo a ye sinagogeni a va a sungula ku vulavula ni vhanu lava a va hlengeletanile kohala. Swi nyonxise ngopfu kuva a kume vhanu lava nyonxelaka! Luka a hlaye leswaku a Vayuda va le Bereya “a va swi zrandzra ngopfu ku dondzra ku tlula va le Tesalonika, hikusa va yamukele Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba hi timbilu tavu hinkwatu, va kambisisa Matsralwa hi wunyaminyami siku ni siku akuva va vona loko leswi va swi yingeliki hakunene a li ntiyiso”. (Mint. 17:10, 11) Xana mazritu lawa a ma kombisa ku dzrela vhanu va le Tesalonika lava yamukeliki ntiyiso? Nikutsrongo. Hi ku famba ka nkama Pawulo a va tsralele leswi: “Hi  . . . tlangela Xikwembu Nkulukumba, hikusa loko mi yamukele zritu dzra Xikwembu Nkulukumba ledzri mi dzri yingeliki kwezru, a mi dzri yamukelanga ingiki hi loko dzro va zritu dzra vhanu, kambe mi dzri yamukele swanga zritu dzra Xikwembu Nkulukumba, ku nga leswi nakunene dzri nga swone, ledzri dzri tizraka ni kwenu n’wine vapfumeli.” (1 Tes. 2:13) Kambe i yini a xi yentxa leswaku Vayuda va le Bereya va zrandzra ngopfu ku dondzra?

16. Ha yini ku hlayiwa leswaku vahanyi va le Bereya “a va swi zrandzra ngopfu ku dondzra”?

16 Leswi vahanyi va le Bereya a va zrezreliwa swone a swi li swimpshwa kwavu, kambe a va nga swi xandzri kumbe ku swi solasola. Hi hala tlhelo a va nga li vhanu va ku tekela ku pfumela ntxhumu wun’wana ni wun’wana lowu va wu yingelaka. Ku sungula, va swi yingisete ha hombe leswi Pawulo a swi hlayiki. Ntsrhaku va ye djuletela mintlhamuxelo ya Pawulo ka Matsralwa. Va ye kambisisa Matsralwa hi wunyaminyami ku nga li hi masavata ntsena, kambe siku ni siku. Va yentxe leswo “hi timbilu tavu hinkwatu” va tikazratela ku twisisa leswi Matsralwa ma swi hlayaka mayelanu ni dondzro leyimpshwa leyi a va ha ku yi yamukela. Hi wugamu, va kombise moya wa ku titsrongahata lakakuva va yentxa ku txintxa. Hikusa “vanyingi vavu va ve vapfumeli”. (Mint. 17:12) A swi hlamalisi leswi Luka a hlayiki leswaku “a va swi zrandzra ngopfu ku dondzra”!

17. Ha yini xikombiso xa vahanyi va le Bereya xi kulungeleka nakone hi nga tama hi xi yetisela hi ndlela yini nambiloko hi ni malembe manyingi na hi tizrela Yehovha?

17 Phela vahanyi va le Bereya ni ku swi tiva a va nga swi tivi leswaku ndlela leyi va yanguliki ha yone loko va zrezreliwa madzrungula lamanene a yi ta tsraliwa a Zritwini dzra Xikwembu Nkulukumba, akuva yi ta tizra swanga xikombiso lexinene xa vhanu lava nga ni wumoya ni lava zrandzraka ku dondzra. Va yentxe swoleswi Pawulo kun’we na Yehovha a va swi yimele akuva va swi yentxa. Na hine hi kutxa vhanu kuva va kambisisa Bibele hi wunyaminyami akuva va va ni lipfumelo ledzri tiseketeliki ka Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba. Kambe ntsrhaku ka loko hi ndzruluke vakriste ke, xana swa ha vileleka kuva hi tama hi zrandzra ku dondzra? Nakunene, swi ya swi va swa lisima ku zrandzra ku dondzra ha Yehovha ni ku hanya hi leswi hi swi dondzraka. Hi ndlela leyo, hi pfumelela kuva Yehovha a hi kongomisa ni ku hi wupfisa akuva hi yentxa ku zrandzra kwake. (Eza. 64:8) Hi ndlela leyo, hi ta tama hi nyonxisa papayi wezru wa le tilweni hi ku tama hi bindzrula a ntizrweni wake.

18, 19. a) Ha yini Pawulo a suke Bereya, nakone a hi siyele xikombiso xa ku tiyisela hi ndlela yini? b) Ntsrhaku ka loko Pawulo a suke Bereya a a ta ya zrezrela vamani nakone kwini?

18 Pawulo a nga hlwelanga ngopfu a Bereya. A dzrungula dzri li: “Loko Vayuda va le Tesalonika va twa leswaku Pawulo a le ku zrezreni ka zritu dzra Xikwembu Nkulukumba a Bereya, va ya kohala va tlhasa va hlohlotela switsrhungu akuva swi lwisana na vone. Xileswo vamakwezru va tekela ku yisa Pawulo a lwandle, kambe Silasi na Timotewu va sala kolanu. Nambitanu, lava heketiki Pawulo va fambe na yene ku ya tlhasa a Atena, va gama va tlhela loko a va byela leswaku Silasi na Timotewu va fanela ku kahlula hi lani va nga kotaka ha kone va mu yela.” (Mint. 17:13-15) A valala va madzrungula lamanene a va nga godoli. Va zrange hi ku mu hlongola Tesalonika, va gama va ku i switsrongo, va yendzra va ya Bereya va tlhasa va pfuxa xipfunye xa ku fana ni lexi va xi pfuxiki a Tesalonika, kambe swe va mati henhla ka patu. Pawulo a a swi tiva leswaku a a ni mimbangu yinyingi ya ku ya zrezra ka yone, xileswo a sukile a ya ka mbangu wun’wana. Na hine a hi tiyimiseleni ku tama hi pfilunganya makungu ya lava dzringisaka ku yimisa ntizro wa ku zrezra.

19 Ntsrhaku ka loko a nyikele wumboni hi ku helela ka Vayuda va le Tesalonika ni le Bereya, handle ka ku ganaganeka, Pawulo a dondzre ngopfu hi lisima dzra ku nyikela wumboni hi xixixi ni dzra ku yanakanyisisa hi Matsralwa. Na hine hi dondzra swinyingi kwake. Kambe swoswi Pawulo a a ta zrezrela vhanu lava hambaniki, a nga Vamatiko va le Atena. Xana swi ta mu fambela hi ndlela yini ka doropa ledzro? Hi ta swi vona ka ndzrima leyi landzrelaka.

a Hi ku ya hi mukambisisi mun’wana, ku ve ni nkama lowu a ku ni nawu wa Khezari lowu a wu hlaya leswaku “mhunu a nga fanelanga a hlaya leswaku ku ta va ni hosi kumbe mfumu lowumpshwa, ngopfungopfu loko hosi kumbe mfumu wolowo wu yavanyisa kumbe wu lwisana ni hosi leyi a yi fuma”. Swi nga yentxeka valala va Pawulo va soholote dzrungula dzrake hi ku hlaya leswaku a tlule nawu wolowo lowu a wu bekiwe hi hosi. Vona bokisi ledzri liki “ Tihosi Ta Roma Ni Buku Dzra Mintizro”, ka pajina 155.