1-2. Xana ku patsreka yini ka “ntizro lowunene” lowu vakulu va wu yentxaka?

 LOKO kutani u ni nkama wunyingi na u tizra swanga nandzra wa wutizreli, u le ndleleni leyinene akuva u ta va nkulu wa bandla. Xana a u ta nyonxela ku yentxa “ntizro lowunene” lowu vakulu va wu yentxaka?—1 Tim. 3:1.

² Xana ku patsreka yini ka ntizro lowu vakulu va wu yentxaka? Va zrangela ka ntizro wa ku zrezra, va hamba mayendzro ya wubyisi hi nkhinkhi, ni ku dondzrisa va tlhela va tiyisa mabandla hi leswi va swi hlayaka ni ku swi yentxa. Hi kola ka leswo, a Bibele dzri ni swivangelo leswi twalaka swa ku hlaya leswaku vakulu lava tizraka hi nkhinkhi i “vavanuna swanga tinyiko”.—Efe. 4:8.

3. I yini leswi vilelekaka kuva makwezru wa xinuna a va nkulu wa bandla? (1 Timotewu 3:1-7; Tito 1:5-9)

³ Xana i yini leswi u fanelaka ku swi yentxa akuva u va nkulu wa bandla? A timfanelo leti vilelekaka akuva u va nkulu wa bandla a ti fani ni leti vilelekaka kuva mhunu a tizra ka komponi ya kukazri. Hi ntolovelo loko u ni wuswikoti bya kukazri lebyi mutholi a byi vilelaka, swi nga koteka kuva a ku thola. Kambe akuva u va nkulu wa bandla a u fanelanga ntsena kuva u va ni wuswikoti bya ku zrezra ni ku dondzrisa. Ku djuleka kuva u va ni timfanelo leti vilelekaka leti nga ka 1 Timotewu 3:1-7 na Tito 1:5-9. (Dondzra.) Xidondzro lexi, xi ta vulavula hi mintxhumu yizrazru ya ntshima leyi yimeliwaka ka vakulu: 1) ku va ni ndhuma leyinene a handle kumbe a ndzreni ka bandla, 2) ku va xikombiso lexinene swanga nhloko ya ndangu ni kuva 3) u tiyimisela ku tizrela bandla.

KU VA NI NDHUMA LEYINENE

4. Xana swi tlhamuxela yini kuva lweyi a “pfumalaka xisolo”?

⁴ Akuva u va nkulu wa bandla u fanela ku va lwa “pfumalaka xisolo”.  Leswo swi tlhamuxela leswaku u ni ndhuma leyinene a bandleni, hikusa a nga kone lweyi a taka ku hehla hi mahanyela ya ku biha. Handle ka leswo, u “fanela ku va ni ndhuma leyinene ka vhanu va le handle”. Van’wana va nga ha vulavula ku biha ha wene hi leswi u nga mukriste. Kambe a nga kone lweyi a fanelaka ku va ni xivangelo xa ku ganaganeka hi ku dumbeka kwaku ni leswaku u mhunu lwenene. (Dan. 6:4, 5) Tivutise: ‘Xana ni ni ndhuma leyinene a handle kumbe a ndzreni ka bandla?’

5. I yini leswi u fanelaka ku swi yentxa akuva u “zrandzra wunene”?

⁵ U fanela ku tlhela u “zrandzra wunene” kumbe ku vona mintxhumu leyinene ka vhanu ni ku tlhela u kulungela vamakwezru hi kola ka matsrhamela lamanene lawa va nga na wone. U fanela ku tlhela u nyonxela ku yentxela van’wana leswinene, nambi ku va yentxela leswi a va nga swi yimelanga. (1 Tes. 2:8) Ha yini tsrhamela ledzri dzri li dzra lisima ka vakulu va bandla? Hikusa vakulu va tizrisa nkama wavu lowu a va ta yentxa swin’wana akuva va byisa bandla ni ku hetisisa swiyavelo. (1 Pet. 5:1-3) Nambitanu, a ku nyonxa loku va ku kumaka hi ku tizrela van’wana ku tlula ku tikazrata kun’wana ni kun’wana loku va ku yentxaka.—Mint. 20:35.

6. He tini tindlela leti u nga kombisaka “malwandla” ha tone? (Vaheberu 13:2, 16; tlhela u vona ni mufoto.)

⁶ U kombisa leswaku u ni “malwandla” loko u yentxela leswinene van’wana, ku patsra ni lava va ngeke vanghanu vaku va le kusuhi. (1 Pet. 4:9) Hi ku ya hi buku dzra kukazri loko dzri vulavula hi ku va ni malwandla dzri hlaya leswi: “A xipfalu xa le kaya kwaku ni xa le mbilwini yaku xi fanela ku tsrhama na xi pfulekile nambi ka vhanu lava u kalaka u nga va tivi.” Kutani tivutise: ‘Xana ni tiviwa swanga mhunu lweyi a kombisaka wunene ka vhanu lava pfuxelaka bandla dzranga?’ (Dondzra Vaheberu 13:2, 16.) Mhunu lweyi a nga ni malwandla a kombisa wunene, nakone a yavelana ni van’wana leswi a nga na swone ka lava mu pfuxelaka. Leswo swi patsra ku kombisa wunene ni ka lava nga swisiwana ngopfu, lava kalaka va nga ti swi kota ku ku yentxela leswi fanaka, lava pfaka hi ka mabandla man’wana va ta ta hi bekela wukaneli ni van’wana lava tikazraka hi nkhinkhi akuva va tiyisa vamakwezru va ku fana ni mulaviseli wa muganga.—Gen. 18:2-8; Amapr. 3:27; Luk. 14:13, 14; Mint. 16:15; Rom. 12:13.

7. Xana nkulu a nga swi kombisa hi ndlela yini leswaku a nga yi zrandzri mali?

⁷ U ‘ nga vi lweyi u zrandzraka mali’. Leswo swi tlhamuxela leswaku a u pimisi ngopfu hi  mintxhumu ya nyama. Swi nge na mhaka leswaku u ganyile kumbe u xisiwana, minkama hinkwayu u zrangisa Mfumu ka swiyimu hinkwaswu a wuton’wini byaku. (Mat. 6:33) U tizrisa nkama waku, ntamu waku ni hinkwaswu leswi u nga na swone akuva u gandzrela Yehovha, u hlayisa ndangu waku ni ku tlhela u tizrela bandla. (Mat. 6:24; 1 Yoh. 2:15-17) Kutani tivutise: ‘He dzrini vonela ledzri ni nga na dzrone hi mali? Xana na yaneliseka hi mintxhumu leyi ni yi vilelaka ntsena? Kumbe ni kazrateka hi ku va ni mali yinyingi ni ku va ni mintxhumu yinyingi ya nyama?’ —1 Tim. 6:6, 17-19.

8. He tini tindlela tin’wana leti u nga kombisaka ha tone leswaku u “yentxa mintxhumu hi ku dzringanisela” nakone wa ‘tikhoma’?

⁸ Loko u “yentxa mintxhumu hi ku dzringanisela” ni “ku tikhoma”, leswo swi tlhamuxela leswaku wa swi kota ku dzringanisela ka swiyimu hinkwaswu a wuton’wini byaku. Kumbe hi mahlayela man’wana, wa swi kota ku dzringanisela ka mintxhumu ya ku fana ni ku da, ku nwa, ku tixongisa, ku yambala ni ku hungata. A u yetiseli ndlela leyi vhanu lava kalaka va nga tizreli Yehovha va hanyaka ha yone. (Luk. 21:34; Yak. 4:4) Wa swi kota ku tama u zrula nambiloko van’wana va ku pfuka kumbe va nga ku kombisi wunene. Nakone u “nga vi mpopswi” kumbe kuva u tiviwa hi ku nwa ngopfu byala. Tivutise: ‘Xana ndlela leyi ni hanyaka ha yone yi kombisa leswaku na dzringanisela nakone na tikhoma?’

9. Xana ku patsreka yini a mhakeni ya ku “va ni mayanakanyela lamanene” ni ku va “lweyi a hlelekiki”?

⁹ Akuva u “va ni mayanakanyela lamanene”, u fanela ku kambisisa xin’wana ni xin’wana hi ku tizrisa minsinya ya milawu ya Bibele. U yanakanyisisa ha hombe hi ndlela leyi minsinya ya milawu ya Bibele yi tizraka ha yone ka xiyimu xin’wana ni xin’wana, hi ndlela leyo u kota ku va ni matwisisela lamanene ni ku teka swiboho leswinene. A u teki swiboho hi magugu na u nge si na tiva mhaka hinkwayu. (Amapr. 18:13) Hi ku yentxa leswo, u kota ku va mhunu lwa dzringaniselaka nakone a tekaka swiboho leswi fambisanaka ni mayanakanyela ya Yehovha. Kutani akuva u va “lweyi a hlelekiki” u fanela ku hleleka ni kuva u tlhasa hi nkama. U tiviwa hi ku va mhunu lwa dumbekaka nakone a landzraka minkongomiso. Timfanelo leto ti ta ku pfuna leswaku u va ni ndhuma leyinene. Swoswi hi ta bula hi leswi Bibele dzri swi hlayaka akuva u nyikela xikombiso lexinene swanga nhloko ya ndangu.

KU VA XIKOMBISO LEXINENE SWANGA NHLOKO YA NDANGU

10. Xana wanuna a nga wu zrangelisa kuyini ndangu wake hi ndlela leyinene?

¹⁰ Loko u txhatile kambe na u djula kuva nkulu wa bandla, a swizro swa ndangu waku na swone swi fanela ku va ni ndhuma leyinene. Xileswo u fanela ku ‘wu zrangela hi ndlela leyinene ndangu waku’. U fanela ku tiviwa hi ku va nhloko ya ndangu leyi nga ni lizrandzru ni wutiyanguleli. Leswo swi patsra ku zrangela ka mintxhumu hinkwayu leyi khumbaka wugandzreli bya Yehovha. Ha yini leswo swi ni lisima ngopfu? Mupostola Pawulo a yanakanyisise hi leswi: “Loko mhunu a hluleka ku zrangela ndangu wake, a ta swi kotisa kuyini ku hlayisa bandla dzra Xikwembu Nkulukumba?”—1 Tim. 3:5.

11-12. Ha yini ku va ni ndhuma leyinene ka vana swi ni lisima loko makwezru wa xinuna a djula ku va nkulu wa bandla? (Tlhela u vona ni mufoto.)

¹¹ Loko u li papayi, u fanela ku “va ni vana lava yingisetaka va tlhela va tikhoma hi ndlela leyinene”. U fanela ku va dondzrisa ni ku va wupfisa hi lizrandzru. Swi le livaleni leswaku u djula kuva vanaku va nyonxa ni ku tlanga ku fana ni vana van’wana. Kambe a ndlela leyinene leyi u va wupfisaka ha yone yi ta va pfuna ku va lava yingisetaka, ni ku va ni xitxhavu. Handle ka leswo, u fanela ku yentxa hi la u nga kotaka ha kone akuva u pfuna vanaku leswaku va va ni wuxaka lebyinene na Yehovha, va landzra minsinya ya milawu ya Bibele ni ku tlhaselela kungu dzra kuva va babatisiwa

¹² Vana “ni vana lava nga vapfumeli lava kalaka  va nga lumbetiwi leswaku va ni mahanyela ya ku biha”. Loko n’wana lweyi a nga Mboni ya Yehovha a hamba xidoho lexikulu, xana swi nga mu khumbisa kuyini papayi wake? Loko papayi wake a nga mu wupfisanga ni ku mu dondzrisa hi ndlela leyinene, a nge he faneliki ku tizra swanga nkulu wa bandla. —Vona Xihondzo xo Rindza xa 15 ka Otubru wa 1996, p. 21, §§ 6-7.

TIYIMISELE KU TIZRELA BANDLA

13. Xana u nga swi kombisa hi ndlela yini leswaku wa “yanakanyela” ni leswaku a u na “nkanu”?

¹³ Vamakwezru lava nga ni matsrhamela lamanene ya wukriste va ni lisima dzrikulu a bandleni. Mhunu lwa “yanakanyelaka” a tikazratela ku beka ku zrula. Loko u djula ku tiviwa swanga mhunu lweyi a yanakanyelaka, yingiseta leswi van’wana va swi hlayaka nakone yamukela mavonela man’wana ni man’wana. Ka ntlhanganu wa kukazri wa vakulu, xana u nga xi seketela xiboho lexi wunyingi byavu va xi tekiki loko a li leswaku xi fambisana ni milawu ni minsinya ya milawu ya Bibele? Nakone a u fanelanga ku va “mhunu wa nkanu” kumbe hi mahlayela man’wana, u nga sindzrisi kuva mintxhumu yi yentxiwa hi ku ya hi mavonela yaku. U fanela ku nyika lisima mavonela ya vambeni. (Gen. 13:8, 9; Amapr. 15:22) U “nga vi mhunu wa timholova”, nakone u “nga kahluli ku kwata”. A matsrhan’wini ya ku tikazratisa ni kuva minkama hinkwayu u nga pfumelelani ni vambeni, u fanela ku va ni wumhunu lebyinene ni kuva u vulavula hi ndlela ya lizrandzru. Loko u va mhunu wa ku zrula, minkama hinkwayu u ta va wa ku sungula ku kondletela ku zrula, nambi ka swiyimu swa ku kazrata. (Yak. 3:17, 18) Loko u vulavula hi ndlela leyinene ni vhanu hinkwavu, ku patsra ni lava kalaka va nge vamakwezru, u ta va pfuna ku tama va va ni ku zrula ni kuva va nga hlundzruki ngopfu.

14. Swi tlhamuxela yini kuva u “nga vi mhunu lweyi a ha ka ku va mupfumeli” ni ku “dumbeka”?

¹⁴ Kuva makwezru a faneleka kuva nkulu wa bandla a nga fanelanga kuva “mhunu lweyi a ha ka ku va mupfumeli”. A swi sindzrisi ku va ni malembe manyingi na a babatisiwile, kambe i swinene loko kutani a ni nkama lowu vilelekaka akuva a va mukriste lwa wupfiki. Loko u nge si na bekiwa ku tizra swanga nkulu wa bandla, u fanela ku kombisa leswaku ku fana na Yesu, wa titsrongahata nakone u lehisa mbilu, u yimela nkama lowunene wa  kuva Yehovha a ku nyika swiyavelo leswi yengetelekiki a bandleni. (Mat. 20:23; Filp. 2:5-8) U nga kombisa leswaku wa “dumbeka” hi kuva u khomelela ka Yehovha, ka milawu yake, ka minsinya ya milawu ni ku landzra minkongomiso leyi nyikeliwaka hi nhlengeletanu yake.—1 Tim. 4:15.

15. Xana nkulu wa bandla a fanela a va xikaneli lexinene? Tlhamuxela.

¹⁵ A Bibele dzri swi beka livaleni leswaku vakulu va fanela ku ‘fanelekela ha hombe ku dondzrisa’. Xana leswi swi tlhamuxela leswaku vakulu hinkwavu va fanela ku va ni wuswikoti lebyinene bya ku beka wukaneli? Im-him. Vakulu vanyingi nambileswi va kalaka va nga na wuswikoti lebyinene bya ku beka wukaneli, i vadondzrisi lavanene a nsin’wini ni loko va hamba mayendzro ya wubyisi. (Vona 1 Vakorinte 12:28, 29 ni Vaefesa 4:11.) Nambileswi swi kalaka swi nga vileli kuva u va xikaneli lexi nga ni wuswikoti lebyinene, u fanela ku tikazratela ku yampswisa madondzrisela yaku. U nga swi yentxisa kuyini leswo?

16. Xana u nga va mudondzrisi lwenene hi ndlela yini? (Tlhela u vona ni mufoto.)

¹⁶ “Landzrelelisisa ha hombe zritu dzra ku dumbeka.” Leswaku u va mudondzrisi lwenene, minkama hinkwayu tizrisa Bibele loko u dondzrisa ni loko u nyikela swilayu. U fanela ku va mudondzri lwenene wa Bibele ni mabuku yezru. (Amapr. 15:28; 16:23) Loko u li ku dondzreni, xiyisisa ha hombe ndlela leyi mabuku yezru ma tlhamuxelaka ha yone tindzrimana ta Bibele ni ndlela leyi u nga ti tizrisaka ha yone. Nakone loko u li ku dondzriseni, yentxa hinkwaswu leswi u nga swi kotaka akuva u khumba timbilu ta lava ku yingisetaka. U nga tlhela u yampswisa madondzrisela yaku hi ku va u kombela mpfunu ka vakulu lava nga ni wuswikoti u tlhela u tizrisa swidzringanyeto leswi va ku nyikaka swone. (1 Tim. 5:17) Vakulu va fanela ku va ni wuswikoti bya ku “tiyisa” vamakwezru. Kambe minkama yin’wana, va fanela ku nyikela swilayu kumbe ku tlhela va va “kawuka”. Ka swiyimu hinkwaswu vakulu va fanela ku kombisa lizrandzru. Loko u ni wumhunu lebyinene, u kombisa lizrandzru ni ku va minkama hinkwayu u tizrisa Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba loko u dondzrisa, u ta va mudondzrisi lwenene hikusa u ta va u yetisela mudondzrisi lwenkulu, Yesu.—Mat. 11:28-30; 2 Tim. 2:24.

 TAMA U YENTXA HINKWASWU LESWI U NGA SWI KOTAKA

17. a) I yini leswi nga pfunaka nandzra wa wutizreli kuva a tama a tikazratela ku va nkulu wa bandla? b) I yini leswi vakulu va fanelaka ku va na swone miyanakanywini loko va kambela vamakwezru va xinuna loko va djula ku va nyika xiyavelo? (Vona bokisi ledzri liki: “ U Nga Yimeli Ku Hetiseka Ka Van’wana”.)

¹⁷ Ntsrhaku ka loko hi vone timfanelo leti vilelekaka leswaku mhunu a va nkulu wa bandla, malandzra man’wana ya wutizreli ma nga ha yanakanya leswaku ma nge ti za ma swi kotile ku tlhaselela timfanelo leto. Kambe dzrimuka leswaku Yehovha, ni nhlengeletanu yake, a va yimeli kuva vamakwezru va kombisa matsrhamela lawa hi ndlela leyi hetisekiki. (1 Pet. 2:21) Nakone i moya wa ku xwenga lowu taka ku pfuna ku va ni timfanelo leto. (Filp. 2:13) Xana u yanakanya leswaku swi djula kuva u yampswisa ka matsrhamela ya kukazri hi ku kongoma? Loko swi li tanu, khongota ka Yehovha hi mhaka leyo. Hamba wusetxhi u tlhela u kombela mpfunu ka vakulu mayelanu ni ndlela leyi u nga yampswisaka ha yone.

18. I yini leswi malandzra ya wutizreli ma fanelaka ku swi yentxa?

¹⁸ Hinkwezru, ku patsra ni vakulu va bandla, hi fanela ku tama hi lwela ku kombisa matsrhamela lawa hi dondzriki ha wone ka xidondzro lexi. (Filp. 3:16) Xana u nandzra wa wutizreli? U nga gameli lanu! Kombela Yehovha leswaku a ku wupfisa ni ku ku pfuna ku tama u tizrela bandla. (Eza. 64:8) Handle ka ku ganaganeka, Yehovha a ta tovokisa minzamu yaku leswaku u va nkulu wa bandla.