Papayi kun’we na mamana a va li Vakatolika va ku hiseka. Kambe ntsrhaku ka loko va dondzre Bibeleni leswaku vito dzra Xikwembu Nkulukumba i Yehovha, va ndzruluke Timboni ta Yehovha ta ku hiseka. Papayi a tsrhike ku vatla swifaniso swa Yesu. A matsrhan’wini ya leswo, a tizrise wuswikoti byake bya ku vatla akuva a txintxa mbangu wa le hansi wa predu wu va Yindlu ya Wugandzreli a San Juan del Monte ku nga xidoropana xa le Manila ka doropankulu dzra le Filipinas.

Ntsrhaku ka loko ni pswaliwile hi 1952, vapswele vanga va sungule ku ni dondzrisa ha Yehovha swanga hi leswi a va buya na va swi yentxisa xiswone ka mune wa vamakwezru va xinuna kun’we ni ka vamakwezru vazrazru va xisati lava a va li vakulu kwanga. Nkama lowu a ni ya ni kula, papayi a ni kutxe kuva ni dondzra ndzrima yin’we ya Bibele siku ni siku nakone a dondzre na mine mabuku ya ku siyanasiyana ya nhlengeletanu. Makhambi man’wana, vapswele vanga a va zramba valaviseli va miganga kun’we ni lava a va tizra Betele akuva va ta kaya. Ndangu wezru wu nyonxe ngopfu nakone wu tiyisiwile hi mimfambu leyi vamakwezru lava a va yavelana na hine. Leswo hi swone swi hi kutxiki kuva hi zrangisa ntizro wa ku zrezra a wuton’wini byezru.

Vapswele vanga va ve xikombiso lexinene xa lipfumelo. Ntsrhaku ka loko mamana a file, mine na papayi hi sungule ku tizra swanga maphayona hi 1971. Kambe hi 1973 na ni ni 20 wa malembe, papayi a file. Loko mamana na papayi va file, leswo swi ni yentxe ni xukuvala ni tlhela ni titwa ni li wuswanga. Kambe a ku lavisela ‘loku tiyiki ni loku dumbekaka’ loku kumekaka a Bibeleni ku ni pfunile leswaku ni khomelela, ni va lweyi a nyonxiki ni ku tama ni tiya hi tlhelo dzra moya. (Heb. 6:19) Ntsrhakunyana ka ku va papayi a file, ni pfumele xiyavelo xa ku tizra swanga phayona dzra ku hlawuleka ka xihlale xa le Coron a xifundzreni xa le Palawan.

Ni tlhasi a Coron na ni ni 21 wa malembe. Swanga hi leswi ni kulisiwiki a doropeni swi ni txhavisile nkama ni nga tlhasa a xihlaleni xa Coron hikusa a hi mimbangu hinkwayu lani a ku ni magezi, mati a ma nga li ka xiyimu lexinene nakone a ku ni mimota  ni mimovha yitsrongo ya ku pakela vhanu. Nambileswi a ku ni vamakwezru a ku nga na phayona dzrimbeni handle kwanga, leswi yentxiki ku va minkama yimbeni ni ya ku zrezreni na ni li wuswanga. Ka hweti ya ku sungula, ni sungule ku xuva va ndangu wanga kun’we ni vanghanu vanga. A wusikwini a ni lavisa matilweni ni vona tinyeleti na ni xiririka minyembeti. Ni naveli ni ku tsrhika xiyavelo ni tlhelela kaya.

Ka swiyimu leswi a ni titwa na ni li wuswanga, ni khongote ka Yehovha ni mu byela ndlela leyi a ni titwa ha yone ni leswi a ni swi yanakanya. Ni dzrimuka mazritu ya ku tiyisana lawa ni ma dondzriki Bibeleni ni ka mabuku yezru. Hakanyingi a ni dzrimuka Amapsalma 19:14 leswi ni yentxiki ni yanakanya leswaku Yehovha a a ta va ‘Zribye dzranga, ni Mutizruli wanga’ loko ni yanakanyisisa hi leswi mu nyonxisaka ku fana ni mintizro yake ni matsrhamela yake. A Xihondzro Xa Ku Zrindzra lexi nga ni nhlokomhaka leyi liki: “Nunca está sozinho”  a ni yi dondzre hi ku phindhaphindha, hi ndlela ya kukazri hi nkama wolowo a ni titwa na ni li na Yehovha. Nakone leswo, swi ni pfulele mikhandlu ya ku khongota, ya ku dondzra ni ya ku yanakanyisisa.

Na na ha ku tlhasa Coron ni bekiwe swanga nkulu wa bandla. Leswi nkulu wa bandla a o va mine wuswanga, ni sungule ku fambisa Xikole Xa Wutirheli Bya Le Tilweni vhiki ni vhiki, Nhlanganu Wa Ntirho, Dondzro Ya Buku Ya Bandla ni Dondzro Ya Xihondzro Xa Ku Zrindzra nakone vhiki dzrin’wana ni dzrin’wana a ni beka wukaneli bya livala. Leswi a ni khomekile hi mintizro leyi, a ni nga na nkama wa ku titwa na ni li wuswanga!

Ni ve ni mabindzru lamakulu a ntizrweni wa nsimu a Coron, van’we va swidondzro swanga swa Bibele va babatisiwile. Kambe ni ve ni swikazratu, minkama yin’wana a swi sindzrisa kuva ni famba hamfu ya siku akuva ni tlhasa lani a ni ta tizrela kone na ni nga tivi ni lomu a ni ta yetlela kone loko ni tlhasa. A nsimu leyi a yi yaveliwe bandla a yi patsra swihlale swinyingi leswitsrongo. Minkama yinyingi a ni yendzra hi boti dzra motori na ku ba moya, nambileswi a ni nga tivi ku hlambeta! Ka swikazratu leswo hinkwaswu, Yehovha a ni sizrelelile a tlhela a ni hlayisa. Hi ku famba ka nkama ni xiye leswaku Yehovha a o ni lulamisela akuva ni kota ku lavisana ni swikazratu leswikulu ka xiyavelo lexi a ni ta xi kuma.

Hi 1978 ni yaveliwe ku ya tizra Papua Nova Guiné, a n’walungu wa Austrália. Papua Nova Guiné i tiko ledzri nga ni tinhava ledzri dzri dzringanakanyana ni Espanha. Ni hlamalisiwe ngopfu swinene loko ni tive leswaku kolomu ka 3.000.000 wa vhanu a va vulavula tindzrimi leti tlulaka 800 wa tone. Lexi nyonxisaka, ntalu wa vhanu va vulavula lidzrimi dzra Xipidgin Melanesian ledzri tiviwaka ngopfu swanga Xitok Pisin.

Ni yaveliwe ku tizra swa nkamanyana ka bandla dzra Xinghiza ka doropankulu dzra Port Moresby. Ntsrhaku ka leswo ni zruzrele ka bandla dzra Xitok Pisin nakone ni dondzre tindzrimi ka xikole xa kukazri. Ni tizrise leswi a ni swi dondzra ka xikole lexo a ntizrweni wa ku zrezra, leswo swi ni pfune kuva ni dondzra lidzrimi ledzro hi ku kahlula. A ni tekanga nkama wa ku leha akuva ni beka a wukaneli bya livala hi Xitok Pisin. Na ni nga swi yimelanga, ni yaveliwe ku tizra swanga mulaviseli wa muganga ka mabandla manyingi ya Xitok Pisin na ni nga si heta lembe na ni tlhase a Papua Nova Guiné.

Swanga hi leswi a mabandla a ma li kule na kule swi djule kuva ni lulamisela a masembleya manyingi ni ku tsrhamela ku yendzra. A ku sunguleni ni titwe ni li wuswanga, ka mbangu lowu a ni nga wu tivi, tiko dzrimpshwa ni swihena leswimpshwa. A ni nge na ku  swi kota ku yendzrela mabandla hi ku tizrisa switaratu hi mhaka ya tinhava ni matsrhamela ya mbangu. Xileswo, a swi djula kuva ni yendzra hi vhiyawu vhiki ni vhiki. Minkama yimbeni a no va wuswanga wa ku tekiwa hi xivhiyawana lexi a xi nga li ka matsrhamela lamanene. Ku yendzra hi xivhiyawana lexo a swi ni vilelisa ku fana ni loko ni yendzra hi boti.

A ni vulavula ni mabandla hi ku tizrisa mapapela hikusa a va li vatsrongo lava a va ni matelefoni. Makhambi manyingi a ni zranga ni tlhasa na mapapela lawa ni ma zrumeliki ma nga si tlhasa, xileswo swi djule kuva ni vutisa vhanu va mbangu wolowo lomu Timboni ta Yehovha ti kumekaka kone. Nkama lowu a ni ya ni kuma vamakwezru, vone a va ni yamukela hi ndlela leyinene nakone leswo a swi ya swi ni yentxa ni vona leswaku ku tikazrata kwanga a ku nga li ka mahala. Ni vone nseketelo wa Yehovha hi tindlela ta ku siyanasiyana nakone wuxaka byanga na yene a byi ya byi kula.

Loko ni kumane ni vamakwezru hi khambi dzra ku sungula ka xihlale lexi vitaniwaka Bougainville, vatekani va kukazri na va nyonxile va ni tsrhindzrekelelile va va va ni vutisa leswi: “Xana wa ha hi dzrimuka?” Ni dzrimuke leswaku na ke ni zrezrela vatekani lava loko ni tlhase a Port Moresby. A ni sungule ku va fambisela xidondzo xa Bibele na ni nga si va nyikela ka makwezru lweyi a a tsrhama ka mbangu wolowo. Ha vabidzri va babatisiwile! Ledzro a ve dzrin’we dzra matovoko manyingi lawa ni ma kumiki ku dzringana malembe mazrazru a Papua Nova Guiné.

Na ni nga si suka Coron hi 1978, ni tive makwezru wa xisati lweyi a vitaniwaka Adel, a a xongile nakone a a zron’weka hi vambeni. A a tizra swanga phayona dzra nkama hinkwawu na a tiwundlela vanake vabidzri ku nga Samuel na Shirley. Hi nkama wolowo a a hlayisa mamana wake lweyi a kuliki hi ntanga. Hi Mayu wa 1981 ni tlhelele a Filipinas akuva ni ya txhata na Adel. Ntsrhaku ka loko hi txhatile, hi ve maphayona nakone hi hlayise ndangu na hi li xikan’we.

Nambileswi kutani a ni ni ndangu, hi 1983 ni tlhele ni yaveliwa ku tizra swanga phayona dzra ku hlawuleka a xihlaleni xa Linapacan, ka xifundzra xa Palawan. Ndangu wezru hinkwawu wu zruzrele ka mbangu wolowo wa le kule lomu a ku nga na Timboni ta Yehovha. Mamana wa nkatanga Adel a fe na ku khalute kolomu ka lembe na hi zruzrele ka mbangu wolowo. Nambitanu hi tame hi khomeka a ntizrweni wa ku zrezra ku nga leswi hi pfuniki ku tama hi tiyisela ku feliwa loko. Hi sungule swidondzro swinyingi swa Bibele a Linapacan leswi a swi hamba nhluvuku nakone a swi tekanga nkama wa wunyingi akuva hi va ni Yindlu Ya Wugandzreli. Kutani hine hi tiyakele ha wuswezru. Ntsrhakunyana ka malembe mazrazru na hi tlhasile, hi nyonxe ngopfu loko hi vona 110 wa vhanu na va hlalela Xidzrimuxo, lava wunyingi byavu va saliki va babatisiwa na hi sukile.

Hi 1986 ni yaveliwe ku ya tizra a xihlaleni xa Culion, lani a ku kumeka vhanu va kukazri lava a va vabya hi nhlokonho kumbe lepra. Ntsrhaku ka leswo, na yene Adel a yaveliwe kuva a tizra swanga phayona dzra ku hlawuleka. A ku sunguleni, a swi hi txhavisa ku zrezrela vhanu lava a va ni nhlokonho. Kambe a vazrezri va mbangu lowo va hi tiyisekise leswaku vhanu lava a va xanisiwa hi mavabyi lawo va kume mpfunu a xipiritana akuva mavabyi lawo ma nga tluleli van’wana hi ku nabyala. Van’we ka vhanu lava a va kazratiwa hi mavabyi lawo a va hlalela mintlhanganu a kaya ka makwezru wa kukazri wa xisati. Hi tekeli ku  titwananisa ni xiyimu lexo nakone hi nyonxe ngopfu swinene hi ku byela vhanu hi dumbo ledzri nga Bibeleni ku nga vhanu lava a va titwa na va nga yamukeleki ka Xikwembu Nkulukumba nambi ka vhanu. A swi nyonxisa ngopfu ku vona vhanu lava a va ni mavabyi lamakulu va kuma ku nyonxa va tlhela va va ni ku lavisela ka kuva siku dzrin’wana va nga ha vabyi.—Luk. 5:12, 13.

Xana vanezru va ma tolovele hi ndlela yini mahanyela ya le Culion? Mine ni nkatanga Adel hi zrambe vamakwezru vabidzri va xisati va le Coron lava nga vampshwa akuva vanezru va hamba wunghanu na vone. Samuel, Shirley ni vampshwa lavabidzri a va swi zrandzra ku pfuna vhanu kuva va tiva ntiyiso. Vone a va dondzra ni vatsrongwana vanyingi kasi mine na Adel a hi dondzra ni vapswele va vatsrongwana volavo. Ku hlaya ntiyiso, ku tlhase nkama lowu a hi dondzra ni 11 wa mindangu. Hi nkamanyana a hi fambisa swidondzro swinyingi swa Bibele leswi a swi hamba nhluvuku leswi yentxiki kuva hi simeka bandla ledzrimpshwa!

A ku sunguleni a o va mine wuswanga na ni li nkulu wa bandla ka mbangu wolowo. Hi kola ka leswo, a Betele dzri ni kombele kuva ni fambisela mintlhanganu 8 wa vazrezri a Culion ni tlhela ni yentxa leswi fanaka ka 9 wa vazrezi lava a va kumeka ka mbangu lowu vitaniwaka Marily lani a swi teka mawora mazrazru loko hi famba hi boti. Ntsrhaku ka loko ku hele mintlhanganu a hi famba hi ndangu ku dzringana mawora manyingi ka mbangu lowu nga ni tinhava akuva hi fambisa swidondzro swa Bibele ka mbangu lowu vitaniwaka Halsey.

Hi ku famba ka nkama, vhanu vanyingi va yamukele ntiyiso a Marily ni le Halsey lani hi yakiki Tiyindlu Ta Wugandzreli ka mimbangu leyo ha yibidzri. Ku fana ni le Linapacan, vamakwezru kun’we ni lava a va swi nyonxela va humesi switizro swinyingi akuva hi kota ku yaka, va tlhela va tinyikela akuva va yaka. Ka Yindlu ya Wugandzreli ya le Marily a ku yanela 200 wa vhanu nakone leswi a yi li yikulu a hi hambela ka yone masembleya.

Hi 1993 na vanezru va kulile, mine na Adel hi sungule ku tizra a Filipinas swanga valaviseli va muganga. Kutani hi 2000 ni ye Xikole Xa Treinamento Ministerial lexi swoswi xi vitaniwaka Xikole Xa Vazrezri Va Mfumu akuva ni ya wupfisiwa leswaku ni va mun’we wa vadondzrisi va xikole lexo. A ni titwa ni nga faneleki kuva ni va mudondzrisi wa xikole lexo, kambe  minkama hinkwayu Adel a ni tiyisile. A ni dzrimuxe leswaku Yehovha a a ta ni nyika ntamu akuva ni hetisisa xiyavelo lexo leximpshwa. (Filp. 4:13) Loko Adel a hlaya leswo, a a tiyiseka hikusa na yene a a hetisisa xiyavelo xake na a lwisana ni mavabyi.

Hi 2006 na ni tizra swanga mudondzrisi, ku gunguliwe leswaku Adel a ni mavabyi lawa ma vitaniwaka Parkinson ku nga mavabyi lama ku yentxaka u zruzrumela ni ku va swizro swi hela ntamu. Leswo swi hi txhavise ngopfu! Loko ni ve ni mavonela ya kuva hi tsrhika xiyavelo xezru leswaku ni mu hlayisa, Adel a ni byele leswi: “Ni kombela u djuletela dokodela lweyi a nga ni pfunaka ka mavabyi yanga hikusa na swi tiva leswaku Yehovha a ta hi pfuna ku ya mahlweni ni xiyavelo xezru.” Ka 6 wa malembe lama landzrekiki, Adel a tame a tizrela Yehovha na a nga tikhali. Nkama lowu a a nga ha swi koti ku famba, Adel a tame a zrezra na a tsrhame ka xikarinyana xake xa maroda. Nambileswi a swi mu kazratela ku vulavula, Adel a a hlamula hi zritu dzrin’we kumbe mabidzri a mintlhanganwini. Minkama hinkwayu Adel a a yamukela mamensaji ya ku mu tlangela hi kola ka xikombiso xake xa ku tiyisela ku ya tlhasa loko a fa hi 2013. Ni ve ni ku tlula 30 wa malembe ni nkatanga wa ku dumbeka a tlhela a zrandzreka. Ni tlhele ni sungula ku titwa na ni li xivundzreni ni tlhela ni vaviseka.

Leswi Adel a a djula leswaku ni ya mahlweni ni xiyavelo xanga, ni yentxe swoleswo. Ni tsrhame na ni khomekile, leswo swi ni pfune kuva ni lwisana ni xivundzra. Ku sukela hi 2014 ku ya ka 2017 ni yaveliwe ku ya tizra ka lidzrimi dzra Xitagalog ka matiko lawa ntizro wezru wu tsimbisiwaka. Ni yendzrele a mabandla ya Xitagalog a Taiwan, Estados Unidos ni le Canadá. Hi 2019, ni dondzrise Xinghiza ka Xikole Xa Vazrezri Va Mfumu a Índia. Ni ve ni ku nyonxa lokukulu ka swiyavelo leswo hinkwaswu. Ni nyonxa ngopfu swinene loko ni khomeka hi ku helela hi ku tizrela Yehovha.

Ka xiyavelo xin’wana ni xin’wana leximpshwa ni kulisa lizrandzru dzranga hi vamakwezru nakone leswo swi yentxa swi nga nabyali ku hambana navu. Ka swiyimu leswo, ni dondzre ku dumba Yehovha hi ku helela. Minkama hinkwayu ni vone nseketelo wake nakone leswo swi ni pfune ku yamukela hi mbilu hinkwayu ku txintxa kun’wana ni kun’wana loku nga ha humelelaka. Namunhla ni tizra swanga phayona dzra ku hlawuleka a Filipinas. Ni titwe ni yamukelekile ka bandla ledzrimpshwa ledzri nga ni vamakwezru lava nga ni wumun’we ni ku zron’weka hi vambeni. Nakone ni nyonxa ngopfu hi ku vona Samuel na Shirley na va yetisela lipfumelo dzra mamana wavu.—3 Yoh. 4.

Ina, ni kumane ni mindzringo yinyingi a wuton’wini leyi patsraka ku vona nkatanga na a xaniseka a za a fa hi mavabyi lama kazrataka. Swi djule kuva ni titwananisa ni swiyimu leswimpshwa. Nambitanu, ni xiye leswaku Yehovha “a nga le kule ngopfu ni mun’wana ni mun’wana wezru”. (Mint. 17:27) A voko dzra Yehovha a dzri ‘gomanga’ akuva dzri seketela ni ku tiyisa malandzra yake, nambi ka mimbangu ya le kule. (Eza. 59:1) Minkama hinkwayu, Yehovha zribye dzranga, a na mine a wunton’wini byanga hinkwabyu nakone ni mu tlangela ngopfu. A ni ngi sama ni va wuswanga.