1-2. Xana xiyimu xa vhanu xi fana hi ndlela yini ni xa mumpshwa lweyi ku khaneliwaka ha yene ka yava dzra ku sungula?

 YANAKANYA hi mumpshwa lwa pswaliwiki ka ndangu lowu ganyiki, kambe siku dzrin’wana ku humelele nghozi ya kuva vapswele vake va dlayiwa. A ndzrava leyo yi mu khunguvanyise ngopfu, kambe a ka ha ta swa ku tlula leswo. A gungule leswaku vapswele vake va tlange hi mali va va va peta ndangu hinkwawu ka swikweneti leswikulu. Kutani yanakanya hi leswi, a matsrhan’wini ya kuva va mu siyela pfindla, ve mu siyela swikweneti nakone lava va devhiwaka a va tsrhamela ku mu londzra. A xikweneti i xikulu ngopfu lakakuva a nge swi koti ku xi hakela.

² Hi ndlela ya kukazri, xiyimu xezru xi fana ni xa mumpshwa lweyi. A vapswele vezru Adamu na Evha, a va hetisekile va tlhela va hanya a paradeyisini dzra ku xonga. (Gen. 1: 27; 2:7-9) A va ni ku lavisela ka ku hanya wutomi lebyinene ni lebyi hetisekiki, kambe a mintxhumu yi txintxile. Va lahlekeliwe hi kaya dzravu dzra paradeyisi ni ku lavisela loku a va li na kone ka ku hanya hi lani ku nga helikiki. He dzrini pfindla ledzri a va ta dzri nyika vatukulu vavu? A Bibele dzri hi byela leswi: “Leswi xidoho xi ngheniki misaveni hi mhunu mun’we [Adamu], ni ku fa ku ve kone hi mhaka ya xidoho, xileswo a lifu dzri tlulele vhanu hinkwavu hikusa hinkwavu va dohile.” (Rom. 5:12) A pfindla ledzri Adamu a hi siyeliki dzrone i xidoho lexi yentxaka leswaku hi fa. A xidoho lexi hi pswaliwaka naxu xi fana ni xikweneti lexikulu, a nga kone ni mun’we wezru lweyi a nga kotaka ku xi hakela.—Amaps. 49:8.

 3. Ha yini swidoho swezru swi fanisiwa ni “swikweneti”?

 ³ Yesu a fanise swidoho ni “swikweneti”. (Mat. 6:12; Luk. 11:4) Loko hi doha swo fana ni loko hi tihambela swikweneti ka Yehovha. Yene a ta hi londzra xikweneti lexo. Loko xikweneti lexo xi nga hakeliwi, xi to timiwa ntsena loko hi fa.—Rom. 6: 7, 23.

 4. a) Xana a ku ta humelela yini hi vadohi hinkwavu loko a va nge na mpfunu wa Yehovha? (Amapsalma 49:7-9) b) Xana a zritu “xidoho” dzri kombetela yini a Bibeleni? (Vona bokisi ledzri liki “ Xidoho”.)

⁴ Xana swa koteka ku tlhela hi kuma hinkwaswu leswi Adamu na Evha va swi luziki? A swi le ntan’wini wezru ku tlhela hi kuma leswi Adamu na Evha va swi luziki. (Dondzra Amapsalma 49:7-9.) Handle ka ku pfuniwa hi Yehovha, a swi nge ti koteka leswaku hi va ni dumbo dzra ku hanya nkameni lowu taka kumbe ku pfuxiwa ku feni. Ku hlaya ntiyiso, a hi ta fa ku fana ni ndlela leyi swihazri swi faka ha yone.—Ekles. 3:19; 2 Pet. 2:12.

 5. Xana Papayi wezru wa lizrandzru a hi pfune ku hakela xikweneti xa xidoho lexi hi pswaliwiki na xone hi ndlela yini? (Vona mufoto ka .)

⁵ Loko hi yanakanya hi mumpshwa lweyi hi buliki ha yene ku sunguleni, xana a a ta titwisa kuyini loko wanuna lwa ganyiki a tinyikela ku hakela swikweneti hinkwaswu? Handle ka ku ganaganeka, mumpshwa lweyi a a ta kombisa ku tlangela lokukulu hi kuva a yamukela xihanano lexo xa wumbilu. Hi ndlela leyi fanaka, Papayi wezru wa lizrandzru, Yehovha, a hi kombise wumbilu hi ku hi hakelela xikweneti lexi hi xi kumiki ka Adamu, ku nga xidoho. Yesu a swi tlhamuxele hi ndlela leyi: “Xikwembu Nkulukumba a zrandzre misava ngopfu swinene lakakuva a nyikela N’wanake lweyi a pswaliwiki a li wuswake, akuva mun’wana ni mun’wana lweyi a kombisaka lipfumelo kwake a nga helisiwi kambe a kuma a wutomi lebyi nga helikiki.” (Yoh. 3:16) Ku yengesela kolanu, nyiko leyi yi hi pfumelela ku va ni wuxaka lebyinene na Yehovha.

 6. He swini swiga swa le Bibeleni leswi hi taka swi kambisisa ka nhlokomhaka leyi, nakone ha yini?

⁶ Hi pfuneka hi ndlela yini hi leswi hi dzrivaleliwaka swidoho kumbe “swikweneti” swezru? A nhlamulo ya xivutiso lexi yi kumeka ka ndlela leyi Bibele dzri tizrisaka ha yone swiga leswi liki: Ku tlhelelana, ku kombela ku dzrivaleliwa, ku pfuxeta, xitizrulo, ku tizruliwa ni ku hlayiwa lwa lulamiki. Ka nhlokomhaka leyi, hi ta bula hi xiga xin’wana ni xin’wana lexi nga lani. Loko hi yanakanyisisa hi mintlhamuxelo leyi, a ku tlangela kwezru ka ku dzrivaleliwa ha Yehovha ku ta kula.

NKONGOMETO: KU TLHELELANA

 7. a) I yini swimbeni leswi Adamu na Evha va swi luziki? b) Leswi hi nga lixaka dzra Adamu na Evha, i yini leswi hi swi vilelaka ngopfu? (Varoma 5:10, 11)

⁷ Handle ka kuva va luzekeliwa hi wutomi lebyi nga helikiki, Adamu na Evha, va tlhele va luzekeliwa hi wunghanu byavu na Yehovha. A ku sunguleni, Adamu na Evha a  va hamba xiyenge xa ndangu wa Xikwembu Nkulukumba. (Luk. 3:38) Kambe loko va nga mu yingisetanga Yehovha, va hlongoliwile a ndangwini wake na va nga si na kuma vana. (Gen. 3:23, 24; 4:1) Xileswo, hine swanga lixaka dzravu, hi djula ku tlhelelana na Yehovha. (Dondzra Varoma 5:10, 11.) Hi mahlayela man’wana, hi fanela ku kulisa wuxaka byezru na Yehovha. A zritu dzra Xigriki ledzri liki “ku tlhelelana” dzri nga ha tlhamuxela leswaku “lweyi a a li nala waku a ndzruluke munghanu waku”. Lexi nyonxisaka ngopfu hi leswaku Yehovha hi yene lwa nga sungula ku yentxa leswaku leswo swi koteka. Hi ndlela yini?

LULAMISELO: KU KOMBELA KU DZRIVALELIWA

 8. Swi tlhamuxela yini a) ku tlhelelana? b) ku pfuxeta?

⁸ Ku kombela ku dzrivaleliwa i lulamiselo ledzri Yehovha a dzri yentxiki akuva vhanu lava kalaka va nga hetisekanga va tlhela va va vanghanu vake. Leswi swi hlaya ku txintxisa ntxhumu wa kukazri hi wun’wana lowu nga ni lisima ledzri fanaka. Xileswo, Yehovha a yentxe leswaku swi tlhela swi koteka ku kuma leswi Adamu a swi luziki hi ku nyikela ntxhumu lowu nga ni lisima ledzri fanaka. A Matsralwa Ya Wukriste Ya Xigriki ma tizrisa xiga lexi fanaka ni lexi liki “ku kombela ku dzrivaleliwa” ku nga ku pfuxeta. (Rom. 3:25) A ku pfuxeta hi kone ku yentxaka swi koteka kuva mhunu a va ni ku zrula na Xikwembu Nkulukumba a tlhela a va ni wunghanu na yene.

 9. He wani malulamiselo lawa Yehovha a ma yentxiki akuva Vaisrayele va dzrivaleliwa swidoho swavu?

⁹ Yehovha a hambe malulamiselo ya leswaku Vaisrayele va dzrivaleliwa swidoho swavu ni leswaku va tlhela va va ni wuxaka lebyinene na yene. Lembe ni lembe, a Vaisrayele a va tlangela siku dzra ku kombela ku dzrivaleliwa. Hi siku ledzro, muprista lwenkulu a a nyikela switlhavelo swa swihazri akuva tiko dzra Israyele dzri dzrivaleliwa swidoho. I ntiyiso leswaku switlhavelo leswo swa swihazri a swi nga susi swidoho swa mhunu, hikusa a swihazri a swi na dzrone lisima dzra ku fana ni dzra vhanu. Kambe, loko Vaisrayele lava a va tisolile va nyika Yehovha switlhavelo leswi a a swi djula, a va ta tiyiseka leswaku Yehovha a a ta va dzrivalela swidoho swavu. (Heb. 10:1-4) Handle ka leswo, akuva Vaisrayele va nyikela switlhavelo swa swihazri minkama hinkwayu a swi va dzrimuxa leswaku a va li vadohi nakone akuva swidoho swavu swi dzrivaleliwa hi ku helela a ku djuleka ntxhumu lowukulu ku tlula hinkwayu.

10. I yini leswi Yehovha a swi yentxiki akuva swidoho swa vhanu swi dzrivaleliwa hi ku helela?

¹⁰ I yini leswi Yehovha a swi yentxiki akuva swidoho swa vhanu swi dzrivaleliwa hi ku helela? A yentxe leswaku N’wanake lwa zrandzrekaka Yesu, a ‘tinyikela kan’we swi helela kolanu’. (Heb. 9:28) Yesu a nyikele “wutomi byake byi va xitizrulo ka vhanu vanyingi”. (Mat. 20:28) Kambe i yini xitizrulo?

NTSRENGO LOWU HAKELIWIKI: XITIZRULO

11. a) Hi ku ya hi Bibele, i yini xitizrulo? b) I yini leswi a swi vileleka akuva ku hakeliwa xitizrulo?

¹¹ A Bibele dzri hlaya leswaku a xitizrulo i ntsrengo lowu hakeliwaka akuva hi dzrivaleliwa swidoho swezru ni ku tlhela hi va vanghanu va Xikwembu Nkulukumba. a Kambe a ku ta vileleka yini akuva ku hakeliwa leswi Adamu a swi luziki? Dzrimuka leswaku Adamu na Evha va luze wutomi lebyi hetisekiki ni ku hanya hi lani ku nga helikiki. Xileswo, a xitizrulo a xi fanela ku hakeliwa hi ntsrengo lowu dzringanaka ni leswi luziwiki. (1 Tim. 2:6) A ntsrengo lowu a wu to hakeliwa hi wanuna lweyi a kuliki lweyi a 1) hetisekiki, 2) lweyi a nga ni wuswikoti bya ku hanya hi lani ku nga helikiki lani misaveni ni 3) lweyi a tiyimiseliki kuva a nyikela wutomi byake byi va xitlhavelo akuva hi pfuneka. A swi to koteka ntsena hi ndlela leyo  akuva wutomi bya mhunu lweyo byi hakela leswi luziwiki.

12. Ha yini Yesu a kote ku hakela xitizrulo lexi dzringanaka?

¹² Ha yini Yesu a a ta kota ku hakela xitizrulo? Vona swivangelo swizrazru. 1) A a hetisekile nakone “a nga dohanga”. (1 Pet. 2:22) 2) A a ta kota ku hanya hi lani ku nga helikiki lani misaveni 3) ni ku nyikela wutomi byake akuva hi pfuneka. (Heb. 10:9, 10) Yesu a a hetisekile, ku fana na Adamu lwa a a hetisekile na a nga si na doha. (1 Kor. 15:45) Hi ndlela leyo hi kuva Yesu a hi felile, a kote ku hakela xidoho xa Adamu, leswi liki, a hakele ntsrengo lowu dzringanaka ni leswi Adamu a swi luziki. (Rom. 5:19) Xileswo, Yesu a ve “Adamu wa wugamu”. A swa ha vileli wanuna mumbeni lwa hetisekiki akuva a buya a ta ta hakela leswi Adamu a swi luziki. Yesu a fe “kan’we swi helela kolanu”.—Heb. 7:27; 10:12.

13. He kwini ku hambana loku nga kone ka lulamiselo dzra ku kombela ku dzrivaleliwa ni xitizrulo?

¹³ He kwini ku hambana loku nga kone ka lulamiselo dzra ku kombela ku dzrivaleliwa ni xitizrulo? A lulamiselo dzra ku kombela ku dzrivaleliwa hi leswi Xikwembu Nkulukumba a swi yentxaka akuva hi kota ku va vanghanu vake. A xitizrulo i ntsrengo lowu hakeliwaka akuva vadohi va dzrivaleliwa swidoho swavu. A ntsrengo lowu wa xitizrulo wu yimela ngati ya lisima leyi Yesu a yi halatiki akuva hi pfuneka.—Efe. 1:7; Heb. 9:14.

LESWI HI PFUNEKAKA HA SWONE: KU TIZRULIWA NI KU HLAYIWA LAVA LULAMIKI

14. Hi ta kambisisa yini swoswi nakone ha yini?

¹⁴ Xana hi pfunekisa kuyini hi leswi Yehovha a hi yentxeliki swone? A kuva hi hlamula xivutiso lexi hi ta vona ntlhamuxelo wa swiga swibidzri leswi tizrisiwiki Bibeleni leswi hi pfunaka ku twisisa ndlela leyi hi pfunekaka ha yone hi ku dzrivaleliwa ha Yehovha.

15-16. a) A Bibeleni, a zritu ledzri liki ku tizruliwa dzri tlhamuxela yini? b) Xana hi titwisa kuyini hi ku tiva leswaku hi ntsrhunxiwile ka xidoho ni lifu?

¹⁵ A Bibeleni, a zritu ledzri liki ku tizruliwa ku hlayiwa ku ntsrhunxiwa loku hi viki na kone hi leswi ku hakeliwiki xitizrulo. Mupostola Petro a vulavulile ha kone ku ntsrhunxiwa loku. A hlaye leswi: “Ma swi tiva leswaku ka mahanyela yenu lawa ma kalaka ma nga pfuni ntxhumu, lawa mi ma kumiki ka vakokwana venu, [kumbe: “hi ku ya hi swihena swa vakokwana venu”] a mi ntsrhunxiwanga hi mintxhumu leyi bolaka, prata kumbe woru. Kambe mi ntsrhunxiwe hi ngati ya ku hlawuleka ya Kriste, leyi kalaka yi nga na xa ku solisa nakone yi kalaka yi nga na bati.”—1 Pet. 1:18, 19.

¹⁶ Hi ku pfuniwa hi xitlhavelo xa xitizrulo, hi nga ntsrhunxiwa ka xidoho ni lifu ni ku xaniseka loku vangiwaka ha swone. (Rom. 5:21) Handle ka ku ganaganeka, hi ni xikweneti xikulu ka Yehovha na Yesu hi leswi va hi ntsrhunxiki hi ngati ya lisima kumbe hi wutomi bya Yesu.—1 Kor. 15:22.

17-18. a) Swi tlhamuxela yini ku hlayiwa lwa lulamiki? b) Xana leswo swi tlhamuxela yini ka mun’wana ni mun’wana wezru?

¹⁷ Ku hlayiwa lava lulamiki swi hlaya leswaku a swidoho swezru kumbe swikweneti swezru swi dzrivaleliwile nakone swi timiwile. Kambe ku yentxa leswo, a swi hlayi swone leswaku Yehovha a tlula milawu yake ya wululami. A nga hi hlayi lava lulamiki hi kuva swo hi fanela nakone a nga tsrhameli ku nkontela swidoho leswi hi swi yentxaka. Kambe Yehovha a tiyimisele ku hi dzrivalela swidoho swezru hikusa hi kombisa lipfumelo ka lulamiselo dzra ku kombela ku dzrivaleliwa ni xitizrulo lexi nyikeliwiki ha Yesu.—Rom. 3:24; Gal. 2:16.

¹⁸ Xana leswi swi tlhamuxela yini kwezru? Lava va hlawuliwiki ku ya fuma na Yesu a matilweni, kutani va hlayiwa vana va Xikwembu  Nkulukumba lava lulamiki. (Tit. 3:7; 1 Yoh. 3:1) A swidoho swavu swi dzrivaleliwile. Swo fana ni loko va ngi ngi sama va swi yentxa, hi ndlela leyo va pfumeleliwa ku hamba xiyenge xa Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba. (Rom. 8:1, 2, 30) Lava va nga ni dumbo dzra ku hanya lani misaveni hi lani ku nga helikiki va hlayiwa lava lulamiki swanga vanghanu va Xikwembu Nkulukumba nakone swidoho swavu swi dzrivaleliwile. (Yak. 2:21-23) A xitsrhungu lexi taka huluka Armagedoni xi lavisela kuva xi nga ti fa. (Yoh. 11:26) “Lava lulamiki”, ni lava “va kalaka va nga lulamanga” lava yetleliki ku feni, ku laviseliwa leswaku va pfuxiwa. (Mint. 24:15; Yoh. 5:28, 29) Hi ku famba ka nkama, malandzra hinkwawu ya Yehovha lama yingisetaka lama nga la misaveni ma ta va ni “ntsrhunxeko lowu phatimaka wa vana va Xikwembu Nkulukumba.” (Rom. 8:21) A hi tikoti hi ku nyonxa loko hi yanakanya hi nkama lowu hi taka va vana lava hetisekiki va Papayi wezru, Yehovha!

19. Xana xiyimu xezru xi txintxe hi ndlela yini? (Tlhela u vona bokisi ledzri liki: “ Leswi Tlhamuxelaka Swone Kwezru.”)

¹⁹ Ku hlaya ntiyiso, xiyimu xezru a xi fana ni xa mumpshwa lweyi hi vulavuliki ha yene ku sunguleni ka nhlokomhaka leyi, lweyi a luzekeliwiki hi mintxhumu hinkwayu a tlhela a siyeliwa xikweneti lexi a a nga ti xi kota ku xi hakela. Kambe ha mu khensa Yehovha hi leswi a hi pfuniki. A xiyimu xezru xi txintxile hi kola ka lulamiselo dzra ku dzrivaleliwa swidoho swezru ni hi xitizrulo lexi hakeliwiki. A lipfumelo dzrezru ka Yesu Kriste, dzri hi pfumelela kuva hi ntsrhunxiwa ka xidoho ni lifu. A swidoho swezru na swone swi nga dzrivaleliwa, nakone loko Yehovha a yentxa leswo, swo fana ni loko hi ngi ngi sama hi swi yentxa. Kambe xa lisima ngopfu ka hinkwaswu, hi leswaku swoswi hi nga va ni wuxaka ni Papayi wezru wa lizrandzru, Yehovha.

20. Xana hi ta bula ha yini ka nhlokomhaka leyi landzrelaka?

²⁰ Hi mu tlangela ngopfu Yehovha na Yesu loko hi yanakanyisisa hi hinkwaswu leswi va hi yentxeliki swone. (2 Kor. 5:15) Loko a a nge mpfunu wa Yehovha na Yesu a hi nge ti va ni dumbo ni dzrin’we! Kambe lidzrivalelo dzra Yehovha dzri tlhamuxela yini ka mun’wana ni mun’wana wezru hi ku kongoma? Hi leswi hi taka bula ha swone ka nhlokomhaka leyi landzrelaka.