1. I yini ku tisola?

 LOKO hi yentxa mintxhumu leyi bihiki, hi fanela ku tisola. Hi ku ya hi Bibele, loko mhunu a tisola a sungula ku nyenya ntxhumu wa ku biha lowu a wu yentxiki, a txintxa ndlela leyi a a hanya ha yone, a tsrhika ku yentxa leswi a a swi yentxa a va a tiyimisela kuva a nga ha tlheli a yentxa ntxhumu wolowo wa ku biha.— Vona Ntlhamuxelo wa Mazritu lowu liki: “Ku tisola”.

2. Ha yini hinkwezru hi fanela ku dondzra mayelanu ni ku tisola? (Nehemiya 8:9-11)

² Vhanu hinkwavu va fanela ku dondzra mayelanu ni ku tisola. Kambe ha yini? Hikusa hinkwezru ha doha siku ni siku. Hi vana va Adamu na Evha xileswo hi ni xidoho nakone ha fa. (Rom. 3:23; 5:12) A ku na lweyi a nga hulukaka ka xidoho ni lifu. Phela nambi ku li vhanu va ku dumbeka ngopfu va khale, va ku fana na mupostola Pawulo, va sindzriseke ku lwisana ni ku navela kwavu ka ku biha. (Rom. 7:21-24) Xana hi fanela ku tsrhamela ku tivona na hi nga pfuni ntxhumu hi kola ka swidoho swezru? Im-him. Yehovha a ni timpswalu nakone a djula leswaku hi nyonxa. Yanakanya hi leswi humeleliki Vayuda a nkameni wa Nehemiya. (Dondzra Nehemiya 8:9-11.) Yehovha a a nga djuli leswaku va vaviseka ku tlula mpimu hi ku yanakanya hi swidoho leswi va swi yentxiki nkameni lowu khalutiki. A a djula leswaku Vayuda va mu gandzrela na va nyonxile. Yehovha awa swi tiva leswaku loko mhunu a tisola a kuma ku nyonxa. Hi leswi yentxaka leswaku a hi dondzrisa mayelanu ni mhaka leyi. Loko hi tisola ka swidoho swezru, hi nga tiyiseka leswaku Papayi wezru lweyi a nga ni timpswalu a ta hi dzrivalela.

3. Hi ta kambisia yini ka xidondzro lexi?

³ Ka xidondzro lexi, hi ta vona mintxhumu yizrazru leyi taka hi pfuna ku dondzra leswi yengetelekiki mayelanu ni ku tisola: 1) I yini leswi Yehovha a swi dondzrisiki tiko dzra Israyele mayelanu ni ku tisola? 2) I yini leswi Yehovha a swi yentxiki akuva a pfuna vadohi leswaku va tisola? 3) I yini leswi Yesu a swi dondzrisiki vapostola vake mayelanu ni ku tisola?

 LESWI YEHOVHA A SWI DONDZRISIKI TIKO DZRA ISRAYELE MAYELANU NI KU TISOLA

4. I yini leswi Yehovha a swi dondzrisiki tiko dzra israyele mayelanu ni ku tisola?

⁴ Loko Yehovha a hlawule tiko dzra Israyele, a hambe xipfumelelanu na vone. Yehovha a va nyike milawu ya kukazri leyi a yi ta va sizrelela a tlhela a va tovokisa nakone va pfumelile ku yi landzra. Mayelanu ni milawu leyo, Yehovha a va tiyisekise a ku: ‘Hikusa xileleto lexi, lexi ndzri ku leletaka xone namunhla, a xi ku hluli, a xi kule na wene.’ (Deut. 30:11, 16) Loko Vaisrayele a ve kala va nga landzri milawu ya Yehovha kumbe va hlawula ku gandzrela swikwembu swin’wana, Yehovha a a nge ti va tovokisa nakone a va ta xaniseka hi kola ka leswo. Nambitanu, leswo a swi nga hlayi swone leswaku Yehovha a ta va tsrhika hi ku helela. A swa ha ta koteka kuva va ‘tlhelela ka Yehovha Xikwembu Nkulukumba [wavu], va yingiseta zritu dzrakwe’. (Deut. 30:1-3, 17-20) Hi mazritu man’wana, a swa ha ta koteka kuva va tisola. Nakone loko va tisola, Yehovha a a ta tlhela a tsrhindzrekela kwavu a va a va tovokisa.

5. Xana Yehovha a swi kombise hi ndlela yini leswaku a nga va heleli mbilu ka vhanu vake? (2 Tihosi 17:13, 14)

⁵ Nambileswi a va li vhanu lava hlawuliwiki ha Xikwembu Nkulukumba, hi makhambi ya ku siyansiyana a Vaisrayele va mu pfukelile Yehovha. Handle ka kuva va gandzrela swikwembu swin’wana, a Vaisrayele va yentxe mintxhumu ya yinyingi ya ku nyenyentsa. Leswo swi yentxe leswaku va xaniseka ngopfu swinene. Kambe Yehovha a nga tsrhikanga ku zama ku pfuna vhanu lava, lava a va yentxa mintxhumu ya ku biha. A va zrumelele vaprofeta, akuva va ya va tsratsriya leswaku va tisola ni ku tlhela va mu gandzrela hi timbilu tavu hinkwatu.—Dondzra 2 Tihosi 17:13, 14.

6. Xana Yehovha a tizrise vaprofeta vake hi ndlela yini akuva a dondzrisa vhanu lisima dzra kuva va tisola? (Tlhela u vona ni mufoto.)

⁶ Minkama yinyingi, Yehovha a a zrumela vaprofeta akuva va pfuna vhanu vake ni ku va byela leswi a swi ta va humelela loko va nga tisoli. Hi xikombiso, Xikwembu Nkulukumba a tizrise Yeremiya akuva a byela Vaisrayele a ku: ‘Tlhela, Yisrayele, wene lweyi wa mufulazreli . . . ndzri nga ka ndzri nga ku kwateli, hikuva mine ndzri ni lizrezre, . . . ndzri nga ka ndzri nga vi ni mahlundzru, hi masiku. Ntsena, tiva ku somboloka kwaku, leswaku u dohele Yehovha.’ (Yer. 3:12, 13) Hi ku tizrisa Yuwele, Yehovha a te: “Tlhelelani kwanga hi mbilu hinkwayu.” (Yl. 2:12, 13) A tlhele a tizrisa  Ezaya akuva a hlaya leswi: ‘Hlambani mi tibasisa, susani mintizro yenu leya ku biha mahlweni kwanga, mi tsrhika ku yentxa leswimfani.’ (Eza. 1:16-19) Nakone hi ku tizrisa Ezekiyele Yehovha a te: ‘Ndzri nga tsrhavela ku fa ka lwemfani xana? . . . Swi nge leswaku a ndzruluka ndleleni yakwe, a hanya xana? Hikusa a ndzri tsrhaveli ku fa ka lweyi a faka, . . . hi leswo ke, ndzrulukani n’wi hanya.’ (Ezek. 18:23, 32) Yehovha a nyonxa ngopfu swinene loko a vona leswaku mhunu wa kukazri awa tisola, hikusa a djula leswaku vhanu hinkwavu va hanya hi la ku nga helikiki! Kutani Yehovha, a nga khondli mavoko a yimela leswaku mhunu lwa dohiki ku va yene lwa sungulaka ku kombisa leswaku awa tisola ku li kone a mu pfunaka. A hi voneni swikombiso swin’wana ka mhaka leyi.

7. Mayelanu ni leswi swi humeleliki Hoxeya ni nsati wake, i yini leswi Yehovha a swi dondzrisiki vhanu vake?

⁷ Vona ndlela leyi Yehovha a tizrisiki xikombiso xa leswi hakakunene swi yentxekiki, akuva a dondzrisa vhanu vake mayelanu ni ku tisola. Yehovha a vulavule hi leswi swi yentxekiki ka Gomere— nsati wa muprofeta Hoxeya. A yentxe wumbuye a va a tsrhika Hoxeya a ya ka vavanuna va’nwana. Xana a xiyimu xake a xi bihe ngopfu la ka ku a swi nge ti koteka kuva a pfuniwa? Yehovha, lweyi a kotaka ku vona leswi nga timbilwini, a byele Hoxeya a ku: ‘Tlhela u ya zrandzra wansati lweyi a zrandzriwaka hi wanuna mun’wana nakone a yentxaka wumbuye, ku fana ni leswi Yehovha a zrandzraka vhanu nambileswi va mu tsrhikiki va ya gandzrela swikwembu swin’wana.’ (Hoš. 3:1; Amapr. 16:2) Xiya leswaku a nsati wa Hoxeya a a ha yentxa leswi bihiki, hi ku tama a yentxa xidoho lexikulu. Nambitanu, Yehovha a byele Hoxeya leswaku a fanela ku ya mu djuletela akuva a mu dzrivalela leswaku a tlhela a va nsati wake. a Hi ndlela leyi fanaka, Yehovha a a nga va tsrhikanga Vaisrayele nambileswi a va ni nkanu nakone a va ha tama va yentxa swihoxo. Nambileswi a va ha tama va yentxa mintxhumu ya ku biha ngopfu swinene, Yehovha a a ha va zrandzra nakone a a djula ku va pfuna leswaku va tisola ni ku yentxa ku txintxa a wuton’wini. Xana xikombiso lexi xi tlhamuxela leswaku Yehovha, lwa nga mukambeli wa timbilu, a ta landzrelela mun’wana ni mun’wana lwa a ha tamaka a yentxa swidoho leswikulu akuva a mu pfuna leswaku va tisola? (Amapr. 17:3) A hi swi kambisiseni.

LESWI YEHOVHA A SWI YENTXAKA AKUVA A PFUNA VADOHI LESWAKU VA TISOLA

8. I yini leswi Yehovha a swi yentxiki akuva a zama ku pfuna Khayini leswaku a tisola? (Genesis 4:3-7) (Tlhela u vona ni mufoto.)

⁸ Khayini a ve n’wana wa mativula wa Adamu na Evha. Ku fana ni vana lavan’wana hinkwavu va Adamu na Evha, Khayini na yene a pswaliwe na a ni xidoho, leswi liki, a a talele ka ku yentxa mintxhumu ya ku biha. Bibele dzri hlaya leswaku “mintizro yake a yi bihile”. (1 Yoh. 3:12) Leswo swi nga hi pfuna ku twisisa leswaku ha yini Yehovha ‘a nga lavisanga Khayini ni mhamba yake’ nkama lowu a mu hambeliki magandzrelo. A matsrhan’weni ya ku txintxa mahanyela yake, ‘Khayini a hlundzruke ngopfu ni lisu lakwe li va ni ku binya’. Xana Yehovha a yentxe yini akuva a mu pfuna? Yehovha a bule na Khayini. (Dondzra Genesis 4:3-7.) Xiya leswaku Yehovha hi lizrandzru a yanakanyisise na Khayini nakone a mu byele leswaku a a ta mu tovokisa loko o yentxa leswinene. Yehovha a patsre ni ku mu ba ndlele mayelanu ni mihandzru ya ku bava leyi a a ta yi kuma loko a tama a hlundzruka. Lexi vavisaka, hi leswaku Khayini a nga mu yingisetanga Yehovha. A nga mu pfumelelanga Yehovha leswaku a mu pfuna ku tisola. Swi nga yentxeka Yehovha a vaviseke ngopfu swinene hi kola ka leswo. Kambe, xana hi kola ka xiyimu lexo, Yehovha a yime ku pfuna vhanu akuva va tisola? Nikutsrongo!

9. I yini leswi Yehovha a swi yentxiki akuva a pfuna Davhida leswaku a tisola?

 ⁹ Yehovha a a mu zrandzra ngopfu Hosi Davhida, lakakuva a hlaye leswaku i mhunu ‘lweyi a yamukelekaka mbilwini yake’. (Min 13:22) Kambe Davhida a yentxe swidoho leswikulu, swa ku fana ni wumbuye ni ku dlaya. Hi ku ya hi Nawu wa Moxe Davhida a a fanela ku dlayiwa. (Lev. 20:10; Atinhl. 35:31) Nambitanu, Yehovha a djule ku pfuna hosi Davhida kuva a tisola. b A zrumele muprofeta Natani akuva a mu yendzrela, nambileswi Davhida a a nge si na kombisa ku tisola. Natani a tizrise xifananiso lexi a xi khumba mbilu ya Davhida, nakone xi tizre ha hombe. Davhida a swi xiyile leswaku a mu kwatise ngopfu Yehovha a va a tisola. (2 Sam. 12:1-14) Davhida a tsrale dzrin’we dzra Mapsalma, akuva a kombisa ndlela leyi a a tisola ha yone na swi sukela mbilwini hi kola ka leswi a swi yentxiki. (Amaps. 51, xingheniso) Vhanu vanyingi lava yentxiki swidoho va khumbeka hi leswi swi nga ka psalma ledzri, va va va tisola. Xana u titwisa kuyini loko u yanakanya hi lizrandzru ledzri Yehovha a dzri kombiki Davhida akuva a mu pfuna leswaku a tisola?

10. Xana u titwisa kuyini loko u yanakanyisisa hi ku lehisa mbilu ni lidzrivalelo dzra Yehovha?

¹⁰ Yehovha a nyenya mixaka hinkwayu ya swidoho, kambe a nga tsrhameli ku langusa swiyentxo swa ku biha leswi vhanu va swi yentxaka. (Amaps. 5:4, 5) Kambe awa swi tiva leswaku hinkwezru hi vadohi nakone leswi a hi zrandzraka ngopfu a yentxa hinkwaswu akuva a hi pfuna ku lwisana ni xidoho. Minkama hinkwayu Yehovha a zama ku pfuna nambi mudohi lwenkulu ku tlula hinkwavu akuva a tisola ni ku tsrhindzrekela kwake. Swi nyonxisa ngopfu ku tiva leswo! Loko hi yima hi yanakanyisisa hi ku lehisa mbilu ni lidzrivalelo dzra Yehovha, hi tiyimisela ku tama hi dumbeka kwake ni kuva hi tisola hi ku kahlula loko hi yentxa xidoho xa kukazri. A hi voneni leswi Yesu a swi dondzrisiki vadondzrisiwa vake mayelanu ni ku tisola.

LESWI YESU A SWI DONDZRISIKIVA DONDZRISIWA VAKE MAYELANU NI KU TISOLA

11-12. Xana Yesu a va pfunise kuyini vadondzrisiwa vake akuva va twisisa ndlela leyi Yehovha a dzrivalelaka ha yone? (Vona mufoto .)

¹¹ Mesiya a tlhase misaveni a dzaneni dzra ku sungula. Hi lani hi swi voniki ha kone ka xidondzro lexi khalutiki. Yehovha a tizrise Yohane Mubabatisi na Yesu Kriste akuva a dondzrisa vhanu mayelanu ni lisima dzra ku tisola. — Mat. 3:1, 2; 4:17.

 ¹² Nkama na a li lani misaveni, Yesu a dondzrise vadondzrisiwa vake ndlela leyi Papayi wake a tiyimiseliki ku dzrivalela vadohi ha yone. Futsrhi Yesu a dlaye nsuna ni bawa loko a vulavula hi xifaniso xa n’wana lweyi a sukiki kaya. Ka xifaniso lexo, djaha dzra kukazri dzri teka xiboho xa ku suka kaya dzri va dzri sungula ku yentxa mintxhumu yinyingi ya ku biha. Kambe ntsrhaku ka leswo, dzri ‘yanakanyisise ha hombe’ dzri va dzri tlhelela kaya. Xana papayi wa djaha ledzri a dzri yamukelise kuyini? Yesu a hlaye leswaku na n’wana lweyo a ha li kule, “papayi wake a mu vona a mu twelawusiwana, a tsrutsruma a mu tlhangaveta a tlhasa a mu xingazra a mu n’qunta”. A n’wana lweyi a a djula ku kombela papayi wake leswaku nambiloko o mu thola swanga mun’we wa vatizri vake a a ta pfumela, kambe papayi wake a te: “A n’wananga lweyi, . . . a a lahlekile kutani a kumekile”. Hi ndlela leyi, papayi wake a tlhele a mu yamukela a kaya kwake. (Luk. 15:11-32) Nakunene nkama na Yesu a ha li matilweni, na a nge si ta la misaveni, makhambi manyingi a vone Yehovha na a kombisa timpswalu, ni ku dzrivalela hi ku kahlula lava tisolaka. A dzrungula ledzri Yesu a dzri hlayiki dzri txhavelela ngopfu swinene nakone dzri kombisa ndlela leyi Papayi wezru Yehovha a nga ni timpswalu ha yone!

13-14. I yini leswi mupostola Petro a swi dondzriki mayelanu ni ku tisola nakone i yini leswi a swi dondzrisiki van’wana? (Tlhela u vona ni mufoto.)

¹³ Ka Yesu, mupostola Petro a suse ndondzro ya lisima mayelanu ni ku tisola ni lidzrivalelo. Petro a yentxe swihoxo swinyingi kambe minkama hinkwayu Yesu a a tiyimisele ku mu dzrivalela. Hi xikombiso, swi ze swi ku makhambi mazrazru na Petro a yala leswaku awa mu tiva Yesu kambe ntsrhaku ka leswo, a vaviseke ngopfu swinene hi kola ka leswi a swi yentxiki. (Mat. 26:34, 35, 69-75) Kambe ntsrhaku ka loko Yesu a pfuxiwile, a humelele ka Petro, swi nga yentxeka hi nkama lowu Petro a a li wuswake. (Luk. 24:33, 34; 1 Kor. 15:3-5) Swi le livaleni leswaku Yesu a swi vonile leswaku Petro a a tisolile nakone a a djula ku komba mupostola wake leswaku a a mu dzrivalelile.— Vona Marka 16:7.

¹⁴ Hi ku va a vone ndlela leyi Yehovha na Yesu va dzrivalelaka ha yone, Petro kutani a a lulamele ku dondzrisa van’wana mayelanu ni ku tisola ni lidzrivalelo.  Ntsrhakunyana ka nkhuvu wa Pentekoxta, Petro a beke wukaneli a mahlweni ka xitsrhungu xa Vayuda lava a va nga kholwi ka Yesu, a va tlhamuxela leswaku va ni nandzru hi leswi va dlayiki Mesiya. Nambitanu, Petro a kombise lizrandzru a patsra ni ku va tsratsriya a ku: “Xileswo tisolani, mi txintxa mahanyela yenu, akuva swidoho swenu swi timiwa ku yentxela leswaku Yehovha a ta mi nyika ku wisa.” (Mint. 3:14, 15, 17, 19) Petro a kombise leswaku a ku tisola, ku nga susumetela mudohi leswaku a ndzruluka, leswi liki, a txintxa mayanakanyela yake ni ndlela leyi a yentxaka mintxhumu ha yone. Hi mahlayela man’wana mudohi a nga sungula wutomi lebyimpshwa, a va a nyonxisa Yehovha. Petro a tlhele a kombisa leswaku Yehova a a ta tima swidoho swa vhanu, leswi liki, a a ta yentxa leswaku swidoho swavu swi nyamalala. Nakone ntsrhaku ka malembe manyingi Petro a tiyisekise vakriste a ku: “Yehovha . . . a mi lehisela mbilu hikusa a nga naveli leswaku ni mun’we a helisiwa kambe a navela leswaku vhanu hinkwavu va tisola.” (2 Pet. 3:9) Ledzri i dumbo dzra ku nyonxisa dzra leswaku lava va yentxiki swidoho leswikulu va nga ha dzrivaleliwa ha Yehovha!

15-16. a) Mupostola Pawulo a suse tindondzro ta lisima mayelanu ni lidzrivalelo hi ndlela yini? (1 Timotewu 1:12-15) b) Hi ta vona yini ka xidondzro lexi landzrelaka?

¹⁵ Sawulo wa le Tarsu, a yentxe mintxhumu yinyingi ya ku biha. A a xanisa vakriste hi ndlela ya tihanyi. Vakriste vanyingi a va vona Sawulo swanga mhunu lweyi a kalaka a nga na muzri, leswi liki, lweyi swi kalaka swi nga koteki kuva a txintxa. Kambe ndlela leyi Yesu a a mu vona ha yone Pawulo a yi hambane ngopfu ni ndlela leyi vhanu lavayani a va mu vona ha yone. Yesu a a swi tiva leswaku Sawulo a nga ha txintxa a va a tisola. Yehovha na Yesu a va vona matsrhamela lamanene ka Sawulo. Hi leswo swi yentxiki Yesu a hlaya leswi: “Hikusa wanuna lweyi i xibya lexi ni xi hlawuliki.” (Min 9:15) Yesu a patsre ni ku hamba hlolana akuva a pfuna Sawulo leswaku a tisola. (Min 7:58–8:3; 9:1-9, 17-20) Ntsrhaku ka loko a ndzruluke mukriste, Sawulo lweyi hi ku famba ka nkama a tiviwiki swanga mupostola Pawulo, a kombise hi tindlela ta ku siyanasiyana ndlela leyi a a tlangela ha yone hi wunene ni timpswalu leti Yehovha na Yesu va mu kombiki tone. (Dondzra 1 Timotewu 1:12-15.) Ku tlangela loko ku yentxe Pawulo a hlaya leswi: “Hi kola ka wunene byake Xikwembu Nkulukumba a ku lehisela mbilu leswaku a ku pfuna kuva u tisola.”— Rom. 2:4.

¹⁶ Khambi dzrin’wana Pawulo a tive mhaka ya ku txhavisa leyi a yi yentxeka bandleni dzra le Korinte. A ku ni wanuna wa kukazri lweyi a yentxiki swa tingana hi tlhelo dzra tinkuku kambe a ha tama a hamba xiyenge xa bandla. I yini leswi Pawulo a swi yentxiki a mhakeni leyi? Leswi Pawulo a swi tsraleliki bandla dzra le Korinte swi hi dondzrisa ndlela leyi Yehovha a kombisaka lizrandzru ha yone loko a laya malandzra yake nakone swi hi komba ndlela leyi Yehovha a kombisaka ntwelawusiwana ha yone loko mudohi a tisola. Ka xidondzro lexi landzrelaka, hi ta kambisisa wutsrhokotsrhoko bya leswi yentxekiki a bandleni ledzriyani, nakone hi ta dondzra leswaku hi nga ti yetisela hi ndlela yini timpswalu ta Yehovha.