2 Xana Hi Ni Nandzru Hi Ku Xaniseka Kwezru?
Ha Yini Swi Li Swa Lisima Ku Tiva Nhlamulo?
Loko hine hi ni nandzru hi mintxhumu ya ku biha leyi yi humelelaka a wuton’wini byezru, leswo swi djula ku hlaya leswaku swi nga ha va kone leswi hi nga swi yentxaka akuva hi pumba ku xaniseka kwezru.
Yanakanyisisa Hi Leswi
Xana vhanu va ni nandzru loko mintxhumu ya ku biha yi humelela? Yanakanyisisa hi swikombiso leswi landzrelaka.
-
Nsele.
A Organização Mundial da Saúde (OMS) yi dzringanisa leswaku ka 4 wa vhanu lava kuliki, mun’we ka vone a same a xanisiwa loko a ha li ntsrongo ni leswaku ka 3 wa vavasati, mun’we ka vone a same a xanisiwa ni ku hambiwa nsele hi tlhelo dzra swa tinkuku (kumbe ha swibidzri) a wuton’wini byakwe.
-
Lifu.
Hi ku ya hi wudzrunguli bya OMS dzra 2018, “ku dzringanisiwa leswaku 477.000 wa vhanu va dlayiwile a misaveni hinkwayu hi 2016”. Nakone ku dzringanisiwa leswaku van’wana va 180.000 va fe hi tiyimpi kumbe hi swivangelo swimbeni hi lembe dzroledzro.
-
Mavabyi.
Ka nhloko-mhaka leyi humexiwiki hi revhixta National Geographic, mutsrali lweyi a vitaniwaka Fran Smith a hlaye leswaku vhanu lava tlulaka 1.000.000.000 va dzraha, nakone a fole dzri vanga man’we ya mavabyi lama dlayanaka ngopfu ya ku fana ni mavabyi ya mbilu, tromboze ni kankru dzra maphaphu.
-
Ku hambana ka swiyimu swa wutomi.
Mutivi wa ta miyanakanyu, Jay Watts a te: “A wusiwana, ku hambana ka swiyimu swa wutomi, xihlawuhlawu, ku dzreliwa ka vhanu hi leswi va nga vavasati kumbe vavanuna, swikazratu leswi kumiwaka hi valuveli ni ku lwisana ka tinxaka, swi yengesela ku vilela ni ku hlatiyela ka vhanu.”
AKUVA U TIVA SWIN’WANA
Vona vídeo ledzri liki Xikwembu Nkulukumba A Yi Hambele Yini Misava?, ka jw.org.
Leswi Bibele Dzri Swi Hlayaka
Ku xaniseka kunyingi loku hi nga na kone ku vangiwa hi vhanu.
Hi makhambi manyingi, ku xaniseka ku vangiwa hi mimfumu leyi kanganyisaka, leyi kazratisaka wutomi bya vhanu lava a yi fanela ku va sizrelela.
‘Mhunu a fuma mun’wana ku mu yentxa swa ku biha.’—EKLESIASTA 8:9.
Hi nga pumba ku xaniseka kwezru.
Swilayu swa Bibele swi hi pfuna ku va ni wutomi lebyinene ni ku va ni wuxaka lebyinene ni vambeni.
‘A mbilu leya ku zrula i wutomi bya mizri; kambe xikwele i ku bola ka mazrambu.’—AMAPROVERBIA 14:30.
‘A xiviti hinkwaxu ni tihanyi ni mahlundzru ni pongwe ni xifingeto a swi susiwe ku n’wine, kun’we ni mona hinkwawu.’—BA-LE-EFESA 4:31.
