Leswi Vativi Va Siyensa Va Kalaka Va Nga Swi Tivi
Swi yentxa ingiki vasiyentixta va dondzre swiyenge hinkwaswu swa matilo ni misava, nambitanu, ku ni swivutiso swa lisima leswi va kalaka va nga swi koti ku swi hlamula.
Xana vativi va siyensa va swi kota ku tlhamuxela ndlela leyi matilo ni misava ku patsra ni wutomi swi sunguliki ha yone? A nhlamulo yi le livaleni, a va swi koti! Van’wana va hlaya leswaku vasiyentixta lava kambisisaka matilo ni misava va swi kota ku tlhamuxela ndlela leyi mintxhumu hinkwayu yi sunguliki ha yone. Nambitanu, Marcelo Gleiser, prisori wa astronomia a Univhersidadi dzra Dartmouth, lweyi a kalaka a nga pfumeli nakone a kalaka a nga yali leswaku Xikwembu Nkulukumba a kone, a hlaya leswi: “Hine vakambisisi va ta matilo ni misava a hi si na yi tlhamuxela ndlela leyi matilo ni misava swi sunguliki ha yone.”
Revhixta dzra kukazri ledzri vulavulaka hi siyensa, ledzri vitaniwaka Science News dzri hlaye leswi mayelanu ni ndlela leyi wutomi byi sunguliki ha yone: “Swi nga ha kazrata ku tlhamuxela ndlela leyi nakunene a wutomi byi sunguliki ha yone misaveni. Ntalu wa mazribye ni mazrambu ya swivumbiwa leswi fiki, leswi a swi ta hi pfuna ku tiva leswi yentxekiki a masungulweni ya misava swi nyamalale khale swinene.” Mazritu lawa ma kombisa leswaku a siyensa a dzri si na swi kota ku hlamula xivutiso lexi liki: “Xana matilo ni misava ku patsra ni wutomi swi sungulise kuyini?”
Kambe swi nga yentxeka u tivutisa leswi: Loko a li leswaku a wutomi ni misava swe tumbuluxiwa, a nga va mani lweyi a swi tumbuluxiki? Swi nga ha yentxeka u tlhela u yanakanya hi leswi: Loko ku li leswaku ku ni Muvumbi lweyi a tlhazrihiki ni lweyi a nga ni lizrandzru, ha yini a pfumelela leswaku vhanu va xaniseka? Ha yini a pfumelela leswaku ku va ni wukhongoti bya ku hambanahambana? Ha yini a pfumelela leswaku vhanu lava hlayaka leswaku va gandzrela yene va yentxa mintxhumu leyi bihiki?
A siyensa a dzri swi koti ku hi hlamula swivutiso hinkwaswu leswi. Kambe leswo a swi djuli ku hlaya swone leswaku a u nge ti kumi tinhlamulo leti twisisekaka. Ku hlaya ntiyiso, vhanu vanyingi va kuma tinhlamulo a Bibeleni.
Vasiyentixta van’wana va tinyike nkama wa ku dondzra Bibele, nakone va hlaya leswaku va pfumela leswaku ku ni Muvumbi. Loko u djula ku tiva leswaku ha yini va yanakanya hi ndlela leyo, nghena ka jw.org. u ya lomu ku tsraliwiki leswaku “setxha”, u gama u djuletela mhaka leyi liki “Mavonela Manyingi Mayelanu Ni Lomu Wutomi Byi Sukelaka Kone”.
