1-2. Xana i yini swi nga ha vaka swi yentxe Yesu a hlaya mazritu lama nga ka Yohan 4:35, 36?

LOKO a li ka liyendzro, Yesu a khalute hi ka masimu ma nga li mangani, lomu n’waninkama a sevhada a dzri li dzra lihlaza. (Yh 4:3-6) Akuva ku tlhasa siku dzra ntsrhovelo a ku kiyela kolomu ka mune wa tihweti. Kutani Yesu a hlaye ntxhumu lowu wu nga ha vaka wu va hlamalise ngopfu. A te: ‘Vonani, ndzra n’wi byela, tlakuxani mahlu yenu, n’wi lavisa masimu leswi ma yentxiki ntlhohe, ma wupfeli ku tsrhovela ni swoswi.’ (Dondzra Yohan 4:35, 36.) Xana a a djula ku hlaya yini?

² Swi tikomba na Yesu a a khanela hi ntsrhovelo wa vhanu hi ndlela ya ku fanekisela. Yanakanya hi leswi yentxekiki a mahlweninyana ka leswo. Nambi leswi va-Yuda a va nga twanani ni va-Samariya, Yesu a zrezrele wansati wa mu-Samariya​—nakone yene a mu yingelile! Xileswo, na Yesu a ha khanela hi masimu ya ‘ntlhohe, ma wupfeliki ku tsrhovela’, va-Samariya vanyingi lava a va twe wansati lwiya a khanela hi Yesu a va li ku teni leswaku va dondzra swinyingi. (Yh 4:9, 39-42) Buku dzra kukazri dzri khaneli hi tindzrimana leti, dzri ku: “Ku navela loku vhanu a va li na kone ka ku twa Yesu . . . ku kombise leswaku a va fana ni mbewu leyi a yi wupfeli ku tsrhoveliwa.”

3. Loko u vona vhanu ku fana ni leswi Yesu a a va vonisa xiswone, hi yini mintxhumu leyinene leyi taka yentxeka loko u zrezra?

³ Vhanu va nsimu yaku ke? Xana u va vona swanga timbewu leti wupfeliki ku tsrhoveliwa? Loko u va vona hi ndlela leyo, mintxhumu yizrazru leyinene yi ta yentxeka: Wa ku sungula, u ta zrezra hi xihatla swinene. Nguva ya ku tsrhovela yi gomile, xileswo nkama wu fanela ku tizrisiwa hi wutlhazri. Wa wubidzri, loko u vona vhanu va pfumela madzrungula lamanene, u ta ya u tsrhava swinene. Bibele dzri li: ‘Va tsrhavile mahlweni kwaku swanga hi lava tsrhavaka a ku tsrhoveleni.’ (Eza 9:3) Wa wuzrazru, u ta vona mhunu mun’wana  ni mun’wana swanga lweyi a nga ha vaka mudondzrisiwa, leswo swi ta ku yentxa u sungula mabulu yaku hi ndlela leyi yelanaka ni leswi yene a swi zrandzraka.

4. I yini leswi hi taka swi dondzra mayelanu na mupostola Pawulo?

⁴ Swi nga yentxeka vadondzrisiwa va Yesu a va vona va-Samariya swanga lava a va nga ti gama va fanekeliwa hi ntxhumu. Kambe Yesu a a nga va vonise xileswo. Ku hambana ni leswo, a a vona va-Samariya swanga lava nga ha vaka vadondzrisiwa. Na hine hi fanela ku vona vhanu va nsimu yezru swanga lava nga ha vaka vadondzrisiwa va Kriste. Mupostola Pawulo a hi siyele xikombiso lexinene lexi hi fanelaka ku xi yetisela. Hi nga dondzra yini ka mupostola Pawulo? Ka xidondzro lexi, hi ta vona ndlela leyi Pawulo a kombisiki ha yone (1) leswaku a a ni wutivi bya kukazri mayelanu ni leswi vayingiseti vakwe a va kholwa ka swone, (2) a a djuletela ku gungula leswi a swi va nyonxisa ni (3) leswaku a a vona hinkwavu swanga lava nga ha vaka vadondzrisiwa va Kriste.

5. Ha yini Pawulo a a tivona na a fana ni vayingiseti vakwe a sinagogeni?

⁵ Hakanyingi Pawulo a a zrezra a masinagogeni ya va-Yuda. Hi xikombiso, a sinagogeni dzra le Tesalonika, Pawulo ‘a khanele navu [va-Yuda] swa Matsralwa ha masavata mazrazru’. (Min 17:1, 2) Swi nga yentxeka a swi nga mu kazrateli Pawulo ku zrezra a sinagogeni, swanga hi leswi a wundliwiki swanga mu-Yuda. (Min 26:4, 5) Leswi a a tivona na a fana ni va-Yuda, a swi mu nabyalela ku va zrezrela na a tiyile.​—Flp 3:4, 5.

6. Hi kwini ku hambana loku a ku li kone a xikazri ka vayingiseti va Pawulo va le hubyeni dzra le Athena ni va le sinagogeni?

⁶ Ntsrhaku ka loko Pawulo a tsrutsrume vakaneti a Tesalonika ni le Bereya, a ye Athena. Pawulo a tlheli a ‘khanela ni va-Yuda ni vatxhavi va Xikwembu Nkulukumba’. (Min 17:17) Kambe loko a ye zrezrela a hubyeni, Pawulo a kume vhanu lava hambaniki. Ka lava a va mu yingiseta a ku ni vativi va filozofiya ni vambeni lava nga liki va-Yuda lava a va teka dzrungula dzra Pawulo swanga ‘dondzro leyimpswha’. Va byele Pawulo va ku: ‘U tisi a tindleveni tezru a timhaka leti hlamalisaka.’​—Min 17:18-20.

7. Hi ku ya hi Amintiṛo 17:22, 23, loko Pawulo a zrezra a titwananise ni swiyimu hi ndlela yini?

⁷ Dondzra Amintiṛo 17:22, 23. Ndlela leyi Pawulo a khaneliki ha yone hi madzrungula yakwe ni lava nga liki va-Yuda a Athena yi hambanile ni ndlela leyi a khaneliki ha yone ni va-Yuda a sinagogeni. Ntsrhakunyana ka leswo, swi nga yentxeka Pawulo a tivutise leswi: ‘I yini leswi va le Athena va swi kholwaka?’ Pawulo a langusise ha hombe leswi a va hanyisa xiswone a tlhela a vona minkhuva ya wukhongoti byavu. Xileswo, Pawulo a dzringete ku kuma ku yelana loku nga kone a xikazri ka wugandzreli  byavu ni mintiyiso leyi kumekaka Matsralweni. Mukambisisi mun’wana wa Bibele a li: “Swanga mukriste wa mu-Yuda, Pawulo wa swi tiva ha hombe leswaku a vahedeni va va-Grika a va gandzreli Xikwembu xa ‘ntiyiso’ xa va-Yuda ni vakriste. Kambe a dzringeta ku va komba leswaku, hi ntiyiso wa kone, Xikwembu lexi a khanelaka hi xone xa tiviwa hi va-Athena.” Pawulo a a tiyimisele ku titwananisa ni swiyimu. A byele va le Athena leswaku a dzrungula ledzri a a va byela dzrone a dzri ta hi ka ‘Xikwembu Nkulukumba lwe wa ku ka a nga tiviwi’ lweyi a va dzringeta ku mu gandzrela. Nambi leswi lava a va nga li va-Yuda a va nga ma tivi Matsralwa, Pawulo a nga godolanga ku va pfuna. A matsrhan’wini ya leswo, Pawulo a a va vona swanga timbewu leti wupfeliki ku tsrhoveliwa. Leswo swi kutxe Pawulo kuva a titwananisa ni swiyimu loko a zrezra madzrungula lamanene.

8. a) Xana u nga swi tivisa kuyini leswi vhanu va nsimu yaku va swi kholwaka? b) U nga hlamulisa kuyini loko mhunu o ku byela leswaku a ni wukhongoti bya kukazri?

⁸ Ku fana na Pawulo, vana ni vuxiyaxiyi. Djulisisa ku vona leswi vhanu va le nsin’wini yaku va swi kholwaka. Hi xikombiso, xana ku ni ntxhumu wa kukazri ka yindlu kumbe ka movha wa n’winyi wa muti wu fambisanaka ni wukhongoti? Xana mpahla yakwe, vito dzrakwe, kumbe ndlela leyi a khanelaka ha yone swa kombisa leswaku hi byini wukhongoti byakwe? Swi nga yentxeka n’winyi wa muti a hi byela hi ku kongoma leswaku a lumba wukhongoti bya kukazri. Xana u nga yentxa yini? Phayona dzra ku hlawuleka va liki hi Flutura dzri talisa ku hlamulisa xileswi: “A ni lani leswaku ni ku sindzrisa ku kholwa ka leswi ni swi kholwaka, kambe ni lani leswaku hi bulisana hi mhaka leyi . . . ”

9. Hi yini mintxhumu leyi wene ni mhunu lweyi a nga ni wukhongoti mi nga ha pfumelelanaka ka yone?

⁹ I yini leswi u nga khanelaka ha swone ni mhunu lweyi a nga wa wukhongoti bya kukazri? Dzringeta ku kuma ntxhumu lowu n’wine vabidzri mi pfumelelanaka ka wone. Swi nga yentxeka a gandzrela Xikwembu xin’we ntsena, a kholwa leswaku Yesu i Muhuluxi wa vhanu hinkwavu kumbe a kholwa swaku hi hanya a masikwini ya ku biha lawa ma taka hela ku nga li khale. Hi ku tizrisa leswi mi pfumelelanaka ka swone, tlhamuxela madzrungula ya Bibele hi ndlela leyi taka nyonxisa mhunu wa kone.

10. Hi nga dzringeta ku yentxa yini, naswone ha yini?

¹⁰ Tiva leswaku a hi minkama hinkwayu vhanu va kholwaka leswi va dondzrisiwaka swone ka wukhongoti byavu. Xileswo, ntsrhaku ka loko u gungule wukhongoti bya mhunu lweyo, dzringeta ku gungula leswi yene a swi kholwaka hi ntshima. Phayona dzrimbeni dzra ku hlawuleka dzra le Austrália, va liki hi David dzri li: “Namunhla wa siku, vhanu vanyingi va patsra wukhongoti ni filozofiya.” Makwezru mumbeni wa xisati wa le Albânia, va liki hi Donalta a li: “Vhanu van’wana va tihlaya vakhongoti, kambe va gama va hlaya  ha byavu leswaku hi ntshima-ntshima a va kholwi ka Xikwembu Nkulukumba.” Makwezru wa kukazri lweyi a nga muzrumiwa a Argentina a xiyisise leswaku ku ni vhanu lava hlayaka leswaku va kholwa ka ndondzro ya Muzrazru, kambe a va kholwi leswaku Tatana, N’wana ni moya wa ku xwenga i Xikwembu xin’we. Muzrumiwa lweyo a li: “Loko ni tiva leswi a swi kholwaka, swa nabyala ku kuma lani hi pfumelelanaka kone.” Hi ndlela leyo, dzringeta ku gungula leswi vhanu va swi kholwaka hi ntshima. Xileswo, ku fana na Pawulo, u ta ‘tiyentxa hinkwaswu ku hikwavu’.​—1Ko 9:19-23.

11. Hi ku ya hi Amintiṛo 14:14-17, hi yini ndlela leyi Pawulo a yi tizrisiki leswaku a hlaya madzrungula hi ndlela leyi nyonxisaka va le Listra?

¹¹ Dondzra Amintiṛo 14:14-17. Pawulo a a swi xiya leswi vhanu a va swi zrandzra nakone a a fambisana ni swiyimu leswo loko a sungula a bulu. Hi xikombiso, vhanu va le Listra a va nga tivi ntxhumu kumbe a va nga tivi swinyingi hi Matsralwa. Hi nkonta ya leswo, Pawulo a khanele hi mintxhumu leyi a yi tolovelekile ka vhanu lavayane. A khanele hi tinguva ta mihandzru ni wuswikoti bya ku tikholisa hi wutomi. Pawulo a tizrise mazritu ni swifananiso leswi vayingiseti vakwe a va ta swi twisisa hi xihatla.

12. U nga swi tivisa kuyini leswi vhanu va swi zrandzraka ni ku tlhela u titwananisa na swone?

¹² Dzringeta ku gungula leswi vhanu va nsimu yaku va swi nyonxelaka u tlhela u titwananisa na swone. Kambe loko u tlhasa mutini wa kukazri, xana u nga swi tivisa kuyini leswi nyonxisaka n’winyi wa muti? Hi ndlela leyi fanaka, vana ni wuxiyaxiyi. Swi nga yentxeka u mu kuma na a hlayisa xizramba, na a dondzra buku, na a lungisa movha kumbe ku yentxa ntxhumu wumbeni. Loko swi koteka, xana u nga tizrisa leswi n’winyi wa muti a swi yentxaka leswaku u sungula bulu? (Yh 4:7) Nambi mpahla leyi mhunu a yambalaka yi nga hi byela swinyingi ha yene—hi xikombiso, swaku i wa kwini, a tizra hi yini kumbe ntlawa wa bola lowu a wu khuzelaka. Makwezru wa kukazri va liki hi Gustavo a li: “Ni sungule ku bulisana ni jaha dzra kukazri ledzri nga ni 19 wa malembe ledzri a dzri yambale xikipa lexi a xi ni mufoto wa muyimbeleli wa kukazri lweyi a tiviwaka ngopfu. Ni mu vutisi mayelanu ni xikipa lexiyani, kutani a ni byele leswaku a a tivona na a zrandzra  mintxhumu leyi fanaka ni muyimbeleli lwiyani. Ntsrhaku ka ku bulisana na yene, ni game ni mu fambisela dondzro ya Bibele nakone namunhla i mun’we wa vamakwezru.”

13. Loko u djula ku zramba mhunu akuva a dondzra Bibele na wene, u nga yentxisa kuyini akuva u koka ku navela kwakwe?

¹³ Loko u djula ku zramba mhunu akuva a dondzra Bibele na wene, swi yentxe hi ndlela leyi taka koka ku navela kwakwe. Mu kombe ndlela leyi xidondzro xa Bibele xi taka mu pfuna ha yone. (Yh 4:13-15) Hi xikombiso, makwezru wa kukazri lweyi va liki hi Poppy, a a zrezrela wansati wa kukazri. Wansati lwiyani a mu zrambe leswaku a nhingena. Loko Poppy a nhingene ndzreni ka muti a vone papela ledzri kombisaka leswaku wansati lwiyani a dondzrekile. Kutani, Poppy a tshimisise mhaka ya leswaku na hine hi dondzrisa vhanu vambeni hi ku tizrisa xidondzro xa Bibele ni mintlhanganu yezru. Wansati lwiyani a pfumeli xidondzro xa Bibele, a yi mintlhanganwini hi siku ledzri landzreliki, ni ku tlhela a ya nhlengeletanwini ya muganga. Hi lembe ledzri landzreliki wansati lwiyani a babatisiwili. Xileswo, tivutise: ‘I yini leswi nyonxisaka timpinda tanga? Hi yini ndlela leyi ni nga yi tizrisaka akuva ni koka ku navela ka lava ni va zrambelaka xidondzro xa Bibele?’

14. U nga fambisanisa kuyini ni swiyimu ka xidondzrana xin’wana ni xin’wana?

¹⁴ Ntsrhaku ka loko u sungule xidondzro xa Bibele ni mhunu, tilulamisele ha hombe leswaku u ya dondzrisa. Minkama hinkwayu swi tekela nhlokweni swiyimu ni leswi xidondzrana xaku xi swi zrandzraka. Loko u tilungiselela, bekisa tindzrimana leti u taka ti dondzra, ma-vídeo lawa u taka ma kombisa ni swifananiso leswi u taka swi tizrisa. Tivutise: ‘I yini leswi taka nyonxisa xidondzrana lexi ni ku tlhela swi xi khumba mbilu?’ (Pr 16:23) Phayona dzra kukazri dzra le Albânia va liki hi Flora a dzri ni xidondzrana lexi a xi hlaya hi ku kongoma xi ku: “A ni pfumelelani ni leswi mi swi dondzrisaka mayelanu ni ku pfuxiwa ka vafi.” Flora a nga mu sindzrisanga akuva va bula hi mhaka yoleyo. A li: “Ni swi vone na swi yampswa akuva xi sungula hi ku tiva Xikwembu Nkulukumba lweyi a dumbisaka ku pfuxa vafi.” Ku sukela kolanu, ka xidondzro xin’wana ni xin’wana, Flora a a tshimisisa lizrandzru, wutlhazri ni ntamu wa Yehovha. Hi ku famba ka nkama, xidondzrana xi sungule ku va ni lipfumelo ka ku pfuxiwa ka vafi, nakone namunhla i Mboni ya Yehovha ya ku hiseka swinene.

15. Hi ku ya hi Amintiṛo 17:16-18, hi swini swikazratu leswi Pawulo a kumaniki na swone a Athena, kambe ha yini a nga godolanga ku va pfuna?

¹⁵ Dondza Amintiṛo 17:16-18. Athena a ku li doropa ledzri a dzri tale hi ku gandzrela swifaniso, wuwoswi ni filozofiya bya vuhedeni. Kambe Pawulo a nga godolanga ku pfuna va-Athena nambi loko va mu zruka. Pawulo a a dzrimuka leswaku nambi leswi a a li ‘mufingeti, muxanise, ni mulebyi’, a ndzrulukile a va mukriste. (1Tm 1:13) Ku fana na Yesu lweyi a voniki wuswikoti bya Pawulo, na yene Pawulo a vone wuswikoti bya va-Athena. Naswone ku vona mintxhumu hi ndlela leyinene swi pfune ngopfu.​—Amintiṛo 9:13-15; 17:34.

16-17. I yini swi kombaka leswaku vhanu va mixaka hinkwayu va nga va vadondzrisiwa va Kriste? Nyikela xikombiso.

¹⁶ Hi dzana dzra ku sungula, vhanu va mixaka hinkwayu va ve vadondzrisiwa va Yesu. Loko Pawulo a tsralele vakriste va le Korinte, a hlaye leswaku vhanu vambeni lava lumbaka bandla ledzriyani a va li swigevenga ni vawoswi. Xileswo, Pawulo a yengetele a ku: ‘Kutani hi leswi van’wana ku n’wine afaka ve swone; kambe n’wi nhlampswiwile.’ (1Ko 6:9-11) Va-Korinte lavayani va yentxe ku txintxa va va vadondzrisiwa. Loko a wu hanye nkameni lowo, xana a wu ta va u vone wuswikoti byavu?

¹⁷ Vhanu vanyingi namunhla va tiyimisele ku txintxa wutomi byavu leswaku va va vadondzrisiwa  va Yesu. Hi xikombiso, phayona dzra ku hlawuleka dzra le Austrália ledzri va liki hi Yukina dzri dondzrisiwe leswaku hinkwayu mixaka ya vhanu yi nga pfumela ka ndondzro ya Bibele. Siku dzrimbeni, Yukina a a li ka mbangu wa wuxavisi nakone a vone n’hwanyana wa kukazri lweyi a titsraleteliki mizri ni ku tlhela a yambala mpahla leyikulu swinene. Yukina a li: “Ni yime ni pimisa: ‘Ni khanela na yene, kumbe ni miyela?’ Kutani, ni sungule ku bulisana na yene. Ni gungule swaku wa dzri zrandzra Bibele. Swin’we ka leswi a swi tsraleteliki mizrini a ku li tindzrimana ta buku dzra Amapsalma!” Wansati lwiyani a sungule ku dondzra ni ku hlalela mintlhanganu. *

18. Ha yini hi nga fanelanga hi yavanyisa vhanu?

¹⁸ Leswi Yesu a a vona masimu na ma li ya ntlhohe akuva ma tsrhoveliwa, xana leswo swi djula ku hlaya leswaku a a yimela akuva vhanu vanyingi va mu landzrela? Nikatsrongo. Matsralwa a ma profete leswaku vhanu vatsrongo a va ta va ni lipfumelo ka yene. (Yh 12:37, 38) Yesu a a ni wuswikoti bya ku vona leswi nga mbilwini. (Mt 9:4) Nambitanu, a byekiseli miyanakanyu ka lava a va kholwa kwakwe a tlhela a va zrezrela hi ku hiseka. Loko Yesu, lweyi a a li ni wuswikoti bya ku tiva leswi nga mbilwini a a nga yavanyisi vambeni, hi nga hlaya yini ha hine, lava nga liki ni wuswikoti lebyo? A matsrhan’wini ya ku yavanyisa nsimu ya kukazri kumbe n’winyi wa muti, vona wuswikoti byavu. Muzrumiwa wa kukazri a Burkina Fasso va liki hi Marc a li: “Lava ni pimisaka leswaku va ta kula hi tlhelo dzra moya hi ntolovelo va yima ku dondzra. Kambe lava ni pimisaka leswaku no tihetela nkama kunene va gama va yentxa nhluvuku. Leswo swi ni yentxe ni vona leswaku xa lisima i ku pfumelela moya wa ku xwenga wu hi kongomisa.”

19. Hi fanela ku va vonisa kuyini vhanu va nsimu yezru?

¹⁹ A ku sunguleni, u nga ha yanakanya leswaku i vatsrongo vhanu a nsin’wini yaku va fanaka ni mbewu leyi wupfeliki ku tsrhoveliwa. Kambe dzrimuka leswi Yesu a swi byeliki vadondzrisiwa vakwe. A masimu ma yentxe ntlhohe, ma wupfeli ku tsrhoveliwa. Vhanu va nga txintxa va va vadondzrisiwa va Kriste. Yehovha, a vona vhanu lava nga ha vaka vodondzrisiwa swanga vhanu ‘lava zrandzrekaka’. (Hg 2:7) Loko u vona vhanu va nsimu yaku hi lani Yehovha na Yesu va va vonaka ha kone, u ta susumeteleka ku tiva swiyimu swavu ni leswi va swi zrandzraka. U ta va vona swanga vhanu lava nga ha vaka vamakwezru.