Skip to content

Skip to table of contents

NHLOKO-MHAKA YA XIDONDZRO 31

Xana U Yimela ‘Muti Lowu Nga Ni Masungulu’?

Xana U Yimela ‘Muti Lowu Nga Ni Masungulu’?

‘Hikusa afa a lavisela muti lowu nga ni masungulo, lowu Xikwembu Nkulukumba a nga mutshiki ni muyaki wa wone.’—HB 11:10.

LISIMU 22 Mfumu Wu Le Matilweni​—A Wu Te!

NKATSRAKANYU WA LESWI TAKA DONDZRIWA *

1. I yini leswi van’wana va titsronaka swone nakone ha yini va yentxa leswo?

NAMUNHLA wa siku malandzra manyingi ya Yehovha ma titsrona swa kukazri. Vamakwezru vanyingi va langi ku kala va nga txhati na kasi lava txhatiki va langi ku kala va nga vi na vana. Mindangu yin’wana yi tikazratela ku kala yi nga hlongoliseli mali. Hinkwavu lava va yentxi swiboho leswo hi nkongometo wun’we​—va djula ku tizrela Yehovha hi lani va nga kotaka ha kone. Va nyonxile nakone va dumba leswaku Yehovha a ta va nyika leswi va swi vilelaka. Xana va ta tisola? Im-him! Hi swi tivisa kuyini? Xin’we xa swivangelo hi leswaku Yehovha a pfune malandzra yakwe ku kuma leswi a ma swi vilela. Hi xikombiso, a tovokise Abrahamu, ‘tatana wa hinkwavu lava pfumelaka’.​—Ro 4:11.

2. a) Hi ku ya hi Ba-Heberu 11:8-10, 16, ha yini Abrahamu a a tiyimiseli ku suka a Ur? b) Hi ta bula hi yini ka xidondzro lexi?

2 Hi ku tizrandzrela Abrahamu a tsrhiki wutomi bya ku yampswa lebyi a a li na byone a mutini wa Ur. Ha yini? Hikusa a a yimela ‘muti lowu nga ni masungulo’. (Dondzra Ba-Heberu 11:8-10, 16.) Xana hi wini “muti” lowo? Xana hi swini swikazratu leswi Abrahamu a kumaniki na swone loko a yimela ku yakiwa ka muti lowo? Xana hi nga xi tekelelisa kuyini xikombiso xa Abrahamu ni xa van’wana va le masikwini yezru lava tekeleliki xikombiso xakwe?

I YINI ‘MUTI LOWU NGA NI MASUNGULU’?

3. I yini “muti” lowu Abrahamu a a wu yimela?

3 A muti lowu Abrahamu a a wu yimela i Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba. Mfumu lowo wu vumbiwa ha Yesu Kriste ni 144.000 wa vatotiwa. Pawulo a khaneli hi Mfumu lowu swanga ‘muti wa Xikwembu Nkulukumba lweyi a hanyaka, Yerusalema wa le tilwini’. (Hb 12:22; Mpf 5:8-10; 14:1) Yesu a dondzrise vadondzrisiwa vakwe ku khongota va kombela leswaku Mfumu wolowo wu ta akuva ku zrandzra ka Yehovha ku yentxeka lani misaveni swanga hi le tilweni.​—Mt 6:10.

4. Hi ku ya hi Genesis 17:1, 2, 6, i yini leswi Abrahamu a a swi tiva mayelanu ni muti, kumbe Mfumu, lowu Xikwembu Nkulukumba a a wu dumbisile?

4 Abrahamu a a nga tivi wutsrhokotsrhoko mayelanu ni leswi Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba a wu ta tsrhamisisa xiswone. Hi madzana manyingi ya malembe, a wutsrhokotsrhoko lebyo a byi li ‘xihundla lexi faka xi fihliwile’. (Ef 1:8-10; Kl 1:26, 27) Kambe Abrahamu a a swi tiva leswaku van’we ka vatukulu vakwe a va ta va tihosi. Yehovha hi ku kongoma a a mu dumbise leswo. (Dondzra Genesis 17:1, 2, 6.) Abrahamu a a ni lipfumelo dzrikulu ka swidumbiso swa Xikwembu Nkulukumba lakakuva a swi fana ni loko a vona mutotiwa, kumbe Mesiya lweyi a a ta va Hosi ya Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba. Hi xivangelo lexo, Yesu a byeli va-Yuda va le masikwini yakwe a ku: ‘Abrahamu, tatana wenu, a tsrhavile hi leswi a taka vona siku dzranga; kutani a dzri vonile, a tsrhavile.’ (Yh 8:56) Handle ka ku ganaganeka, Abrahamu a a swi tiva leswaku vatukulu vakwe a va ta vumba Mfumu lowu a wu ta seketeliwa ha Yehovha, nakone Abrahamu a a tiyimiseli ku lehisa mbilu a yimela leswaku Yehovha a ta hetisisa xidumbiso xakwe.

Xana Abrahamu a dzri kombise hi ndlela yini lipfumelo ka swidumbiso swa Yehovha? (Vona yava 5)

5. Hi swi tivisa kuyini leswaku Abrahamu a a yimela “muti” lowu yakiwiki hi Xikwembu Nkulukumba?

5 Xana Abrahamu a swi kombisise kuyini leswaku a a yimela “muti”, kumbe Mfumu, lowu vumbiwiki hi Xikwembu Nkulukumba? Xa ku sungula, Abrahamu a nga tipatsranga ni mfumu ni wun’we lani misaveni. A a tsrhamela ku txintxatxintxa mimbangu leyi a a tsrhama ka yone, nakone a nga zanga a seketela hosi ya kukazri. Handle ka leswo, Abrahamu a nga dzringisanga ku vumba mfumu wakwe. A matsrhan’wini ya leswo, a tame a yingiseta Yehovha a tlhela a yimela ku hetiseka ka xidumbiso xakwe. Hi ku yentxa leswo, Abrahamu a kombise leswaku a a ni lipfumelo dzrikulu ka Yehovha. A hi kambisiseni swikazratu swin’wana leswi Abrahamu a kumaniki na swone hi tlhela hi vona leswaku hi nga dondzra yini ka xikombiso xakwe?

HI SWINI SWIKAZRATU LESWI ABRAHAMU A KUMANIKI NA SWONE?

6. Xana doropa dzra le Ur a dzri tsrhamisise kuyini?

6 A doropa ledzri Abrahamu a a tsrhama ka dzrone a dzri tikomba na dzri sizrelelekile, na dzri tsrhamisekile dzri tlhela dzri hluvuka. Nakone a dzri zrendzreliwe hi mati hi matlhelo mazrazru. Vhanu va le Ur a va swi tiva ngopfu ku tsrala ni ku hamba tikonta. Nakone swi tikomba ingiki vhanu vanyingi a va ya kone akuva va ya xava mintxhumu hikusa nkama lowu va nga kela a mbangwini lowo, va kume mapapela lawa a ma kombisa ndlela leyi a va hamba mabindzru ha yone. Kone a ku ni tiyindlu leti a ti hambiwe hi matijolu ni makhumbi lawa ma rebukariwiki ma tlhela ma pendiwa hi cal. Tiyindlu tin’wana a ti ni 13 kumbe 14 wa makwartu lawa a ma zrendzreleka mbangu lowu hansi ka wone a ku xongiseliwe hi mazribye.

7. Ha yini swi vileli leswaku Abrahamu a dumba Yehovha?

7 Swi vileli leswaku Abrahamu a dumba leswaku Yehovha a a ta mu sizrelela kun’we ni ndangu wakwe. Ha yini hi hlaya leswo? Dzrimuka leswaku Abrahamu na Sara va siye doropa ledzri a dzri sizrelelekile ni ledzri a dzri tsrhamisekile akuva va ya tsrhama a mbangwini wa ku pfuleka ka matende a tikweni dzra le Kanana. A mbangwini lowo, a ku nga ti va ni makhumbi ya matijolu, lipangu ni mati matlhelweni akuva va sizreleleka. A matsrhan’wini ya leswo, a swi ta nabyala leswaku valala vavu va va hlasela.

8. I yini leswi swi samiki swi yentxekela Abrahamu?

8 Abrahamu a yentxi ku zrandzra ka Xikwembu Nkulukumba, nambitanu, a kumane ni swikazratu. Khambi dzrin’wana, ku ve ni ndlala ya yikulu ka mbangu lowu Yehovha a a mu zrume leswaku a ya tsrhama ka wone. Abrahamu a a nga swi koti ku kumela ndangu wakwe swakuda. Hi mhaka ya leswo, a vone swi yampswa ku zruzrela Egipta hi nkama wa kukazri. Kambe na a li Egipta, Faro, hosi ya tiko ledzro, a mu tekele nsati. Hi wugamu, Yehovha a kombe Faro leswaku a a fanela ku tlhelisela Abrahamu nsati wakwe. Kambe na leswo swi nga si na yentxeka, wa yi vona ndlela leyi Abrahamu a hlatiyeliki ha yone?—Gn 12:10-19.

9. Hi swini swikazratu leswi ndangu wa Abrahamu wu kumaniki na swone?

9 Ntxhumu wun’wana lowu yandzrisaka timhaka, a wutomi a ndangwini wa Abrahamu a byi nga nabyali. Nsati wakwe wa ku zrandzreka, Sara, a a hluleka ku kuma vana. Nakone ku khalute malembe manyingi na va kumana ni xikazratu lexo. Kutani Sara a vone swi yampswa ku teka Agari, nandzra wakwe, a mu nyika Abrahamu. Sara a a pimisa leswaku hi ndlela leyo yene ni nuna wakwe a va ta kota ku kuma vana. Kambe loko Agari a kume khuzri, a sungule ku dzrela Sara. Xiyimu xi bindzre ngopfu lakakuva Sara a yentxa leswaku Agari a tsrutsruma kaya.​—Gn 16:1-6.

10. I yini leswi yentxekiki ka Izaki na Ismayele, leswi dzringiki ndlela leyi Abrahamu a a mu dumba ha yone Yehovha?

10 Hi ku famba ka nkama, Sara a game a kuma khuzri a va a nyika Abrahamu n’wana wa djaha lweyi a mu txhuliki leswaku i Izaki. Abrahamu a a va zrandzra vana vakwe, Ismayele na Izaki. Kambe leswi Ismayele a a khoma Izaki hi ndlela ya ku biha, Abrahamu a sindzriseki ku hlongola Ismayele na Agari. (Gn 21:9-14) Hi ku famba ka nkama, Yehovha a kombele Abrahamu leswaku a hamba gandzrelo hi Izaki. (Gn 22:1, 2; Hb 11:17-19) Ka swiyimu leswo swibidzri, Abrahamu a a fanela ku dumba leswaku Yehovha a a ta swi hetisisa swidumbiso leswi a a swi yentxile mayelanu ni vana vakwe.

11. Ha yini swi djule leswaku Abrahamu a yimela Yehovha hi ku lehisa mbilu?

11 A wuton’wini byakwe, ku djuleki leswaku Abrahamu a dondzra ku yimela Yehovha hi ku lehisa mbilu. Nkama lowu Abrahamu a nga suka Ur ni ndangu wakwe swi tikomba a a ni ku tlula 70 wa malembe. (Gn 11:31–12:4) Nakone a hete kolomu ka 100 wa malembe na a hanya ka matende a mimbangwini ya ku siyanasiyana a tikweni dzra Kanana. Abrahamu a fe na a ni 175 wa malembe. (Gn 25:7) Kambe a fe na Yehovha a nga si na xi hetisisa xidumbiso xakwe xa ku nyika vatukulu vakwe tiko ledzro. Nakone a nga ku vonanga ku simekiwa ka muti lowu nga ni masungulu ku nga Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba. Nambitanu, Bibele dzri li Abrahamu a fe na a duhwalile a tlhela a nyonxa. (Gn 25:8) Nambi leswi a kumaniki ni mindzringo, Abrahamu a tame a va ni lipfumelo ledzri tiyiki a tlhela a yimela Yehovha hi ku nyonxa. I yini leswi pfuniki Abrahamu leswaku a tiyisela? A swi kotile hikusa a wuton’wini byakwe hinkwabyu, Yehovha a mu sizrelelile a tlhela a mu vona swanga munghanu wakwe.​—Gn 15:1; Eza 41:8; Yk 2:22, 23.

Ku fana na Abrahamu na Sara, xana malandzra ya Yehovha ma kombisa lipfumelo ni ku lehisa mbilu hi ndlela yini? (Vona yava 12) *

12. I yini leswi hi swi yimelaka, nakone hi ta bula hi yini ka xidondzro lexi?

12 Ku fana na Abrahamu, hi yimela muti lowu nga ni masungulu. Kambe a hi yimeli ku yakiwa ka wone. A Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba wu simekiwe a matilweni hi 1914 nakone wa fuma a matilu hinkwawu. (Mpf 12:7-10) Kambe hine hi yimela leswaku a Mfumu lowo wu sungula ku fuma misava hinkwayu. Na ha ha wu yimela hi fanela ku lwisana ni swikazratu swinyingi swa ku fana ni leswi Abrahamu na Sara va lwisaniki na swone. Xana malandzra ya Yehovha namunhla ma swi kota ku yetisela xikombiso xa Abrahamu? Mimfambu ya wutomi ya vamakwezru leyi humexiwiki ka Xihondzro Xa Ku Zrindzra yi kombisa leswaku vamakwezru vanyingi namunhla va ni lipfumelo va tlhela va lehisa mbilu ku fana na Abrahamu na Sara. A hi voneni yin’wana ya mimfambu leyo hi tlhela hi vona leswaku hi nga dondzra yini ka yone.

VA YETISELI XIKOMBISO XA ABRAHAMU

Bill Walden a a tiyimiseli ku titsrona swa kukazri nakone a tovokisiwile hi Yehovha

13. I yini leswi u swi dondzriki ka mfambu wa wutomi wa makwezru Bill?

13 Tiyimiseli ku titsrona swa kukazri. Loko hi djula leswaku a muti wa Xikwembu Nkulukumba, ku nga Mfumu wakwe, wu kumeka a mbangwini wa ku sungula a wuton’wini byezru, hi fanela ku tiyimisela ku titsrona swa kukazri akuva hi nyonxisa Xikwembu Nkulukumba ku fana na Abrahamu. (Mt 6:33; Mr 10:28-30) Vona xikombiso xa makwezru Bill Walden. * Hi 1942, makwezru Bill a sungule ku dondzra ni Timboni ta Yehovha na a li kusuhi ni ku heta ku dondzra ntizro wa kukazri a univhersidadi le Estados Unidos. Mun’we wa vadondzrisi vakwe a a djula leswaku yene a yamukela ntizro wa kukazri ntsrhaku ka ku pasa univhersidadi, kambe makwezru Bill a yalile. A tlhamuxeli mudondzrisi wakwe leswaku yene a a djula ku tizrisa nkama wunyingi na a tizrela Xikwembu Nkulukumba a matsrhan’wini ya ku djula ntizro lowu yelanaka ni leswi a swi dondzriki a univhersidadi. Ntsrhakunyana, makwezru Bill a vitaniwile leswaku a ya wusotxhweni. Hi ndlela ya xitxhavu a yalile nakone hi mhaka ya leswo a nyikiwe multa wa 10.000 Dólares nakone va mu tsremeli leswaku a ya tsrhama 5 wa malembe djele. Kambe a humexiwile ntsrhaku ka ku tsrhama malembe mazrazru. Hi ku famba ka nkama, a zrambiwe leswaku a ya dondzra a xikole xa Giliyadi nakone a tizre swanga muzrumiwa a África. Ntsrhaku, a txhati na makwezru Eva, nakone swi vileli leswaku va titsrona mintxhumu ya kukazri akuva va kota ku tizra xikan’we a África. Hi ku famba ka nkama, va tlhelele a Estados Unidos akuva va ya hlayisa mamana wa Bill. Hi mazritu matsrongo makwezru Bill a hlaye leswi hi wutomi byakwe: “Ni taleliwa hi minyembeti a matihlweni loko ni pimisa hi ndjombo yikulu leyi ni nga na yone ya ku tizrisiwa hi Yehovha hi malembe lama tlulaka 70. Minkama hinkwayu na mu tlangela hi leswi a ni kongomisiki akuva ni hlawula ntizro wa lisima.” Xana u tiyimiseli ku tizrisa wutomi byaku ka ntizro wa nkama hinkwawu?

Eleni na Aristotelis Apostolidis va vone ndlela leyi Yehovha a va nyikiki ntamu ha yone

14-15. I yini leswi u swi dondzriki ka mfambu wa va ka Apostolidis?

14 U nga yimeli leswaku a wutomi byaku a byi nge ti va ni swikazratu. Ka xikombiso xa Abrahamu hi dondzra leswaku nambi lava va tizrisaka wutomi hinkwabyu akuva va tizrela Yehovha va lwisana ni swikazratu. (Yk 1:2; 1Pe 5:9) Vona leswi yentxekeliki makwezru Aristotelis Apostolidis. * Yene a babatisiwe hi 1946 a Grécia. Nakone hi 1952 a kombele Eleni mutxhatu, ku nga mhunu lweyi a a ni makungu ya ku fana ni yakwe. Kambe, Eleni a sungule ku vabya nakone ku gunguliwe leswaku a a ni kankru ka vongwe. A game a dahiwa, kambe ntsrhakunyana ka loko va txhatile, kankru dzri tlheli dzri mu buyela. Vadotori va tlhele va mu operara, kambe Eleni a sale na a limalilenyana swi tlhela swi mu kazratela ku vulavula. Yene a tame a hiseka nambi leswi a a lwisana ni mavabyi ni leswi a va landzreleliwa hi mfumu a nkameni wolowo.

15 Makwezru Aristotelis a hete 30 wa malembe na a hlayisa nsati wakwe. Hi nkama wolowo, a tizre swanga nkulu, a pfunise ka swihubyana swa ku lulamisela tinhlengeletanu nakone a pfunise ka ku yaka Tiyindlu ta Tinhlengeletanu. Ntsrhaku, hi 1987, Eleni a kumani ni mhangu a va a tivavisa na a li ku zrezreni. Eleni a heti malembe mazrazru na a nga timenxi nakone a game a luza. Hi mazritu matsrongo makwezru Aristotelis a hlaye leswi hi wutomi byakwe: “Hi ku famba ka malembe, ni kumani ni swikazratu swinyingi lani swin’wana swa swone a ni nga swi yimelanga. Xileswo, swi vileli leswaku ni tiyimisela ku tama ni tiyisela ni ku kala ni nga pfumeleli ntxhumu ni wun’we wu ni heta ntamu. Kambe, Yehovha minkama hinkwayu a ni nyika ntamu lowu ni wu vilelaka akuva ni swi hlula.” (Ps 94:18, 19) Yehovha awa va zrandzra ngopfu hinkwavu lava nambi loko va kumana ni swikazratu, va yentxaka hinkwaswu akuva va mu tizrela!

Audrey Hyde a kote ku tsrhama na a nyonxile hi ku va a tsrhamela ku yanakanya hi wumundzruku

16. Hi xini xilayu lexinene lexi makwezru Knorr a xi nyikiki nsati wakwe?

16 Tsrhamela ku yanakanya hi wumundzruku lebyi hi taka va na byone. Abrahamu a a tsrhamela ku yanakanya hi matovoko lawa Yehovha a a ta mu nyika wone, nakone leswo swi mu pfune ku lwisana ni mindzringo. Makwezru Audrey Hyde a a tsrhamela ku yanakanya hi dumbo dzrakwe dzra wumundzruku nambi leswi nuna wakwe wa ku sungula, Nathan H. Knorr, a fiki hi mhaka ya mavabyi ya kankru ni leswi nuna wakwe wa wubidzri, Glenn Hyde, a a xanisiwa hi mavabyi lama vitaniwaka Alzheimer, ku nga mavabyi lama yentxaka vongwe dzri nga ha tizri ha hombe. * Yene a hlaye leswaku leswi swi nga mu pfuna ku ve mazritu ya kukazri lawa makwezru Knorr a mu byeliki wone mavhikinyana na a nga si fa. Yene a te: “Nathan a ni dzrimuxe leswi: ‘Ntsrhaku ka loko hi file, dumbo dzrezru dzri tiyile, nakone a hi nge he txhuki hi xaniseka.’ Kutani loko a ni kutxa a te: ‘Lavisa mahlweni ka dumbo dzraku.’ . . . A gama a ku: ‘Tsrhama na u khomekile​—djuletela tindlela ta ku tizrisa wutomi byaku akuva u pfuna vambeni. Leswo swi ta ku pfuna akuva u tsrhama na u nyonxile.’” Lexo i xilayu lexinene ka hine xa ku tsrhama na hi khomekile hi ku pfuna vambeni ni ku tlhela hi ‘tsrhava a ku languseleni’!​—Ro 12:12.

17. a) Ha yini hi ni swivangelo leswinene swa ku tsrhamela ku yanakanya hi wumundzruku? b) Xana ku tizrisa leswi Mika 7:7 yi swi hlayaka swi ta hi pfuna hi ndlela yini akuva hi tovokisiwa a nkameni lowu taka?

17 Namunhla ku tlula dzrini, hi ni swivangelo swinyingi swa ku tsrhamela ku yanakanya hi wumundzruku. Mintxhumu leyi yentxekaka a misaveni yi hi yentxa hi tiyiseka leswaku hi hanya a masikwini ya wugamu ya xiyimu lexi xa mintxhumu. Ku nga li khale, a swi nga ha ti vilela akuva hi yimela leswaku muti lowu nga ni masungulu wu fuma misava hinkwayu. Man’we ya matovoko ka ya ku tala ma ta va ya ku vona vazrandzriwa vezru na va pfuxiwa ku feni. Hi nkama wolowo, Yehovha a ta tovokisa Abrahamu hi kola ka lipfumelo dzrakwe ni ku lehisa mbilu, hi ku mu pfuxa leswaku a hanya kola misaveni xikan’we ni ndangu wakwe. Xana u ta va kone akuva u va yamukela? Ina, loko ku fana na Abrahamu u tiyimisela ku titsrona swa kukazri hi kola ka Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba, hi ku tama u va ni lipfumelo nambi loko u kumana ni swikazratu ni ku va u dondzra ku yimela Yehovha hi ku lehisa mbilu.​—Dondzra Mika 7:7.

LISIMU 74 Buya Hi Yimbelela Lisimu Dzra Mfumu!

^ par. 5 Ku yimela ku hetiseka ka xidumbiso ku nga ha dzringa ku lehisa mbilu kwezru​—nakone minkama yin’wana ku nga ha dzringa nambi lipfumelo dzrezru. I yini leswi hi nga swi dondzraka ka Abrahamu swi taka hi pfuna ku tama hi yimela ku hetiseka ka swidumbiso swa Yehovha? Hi xini xikombiso lexi malandzra ya Yehovha ya le masikwini yezru ma hi bekeliki xone?

^ par. 13 Mfambu wa wutomi wa makwezru Bill wu humexiwe ka Xihondzo Xo Rindza xa 1 ka Dezembru wa 2013, matluka 8-10.

^ par. 14 Mfambu wa wutomi wa makwezru Aristotelis wu humexiwe ka Xihondzo Xo Rindza xa 1 ka Fevhereru wa 2002, matluka 24-28.

^ par. 16 Mfambu wa wutomi wa makwezru Audrey Hyde wu humexiwe ka Xihondzo Xo Rindza xa 1 ka Julhu wa 2004, matluka 23-29.

^ par. 56 NTLHAMUXELO WA XIFANISO: Vatekani lava duhwaliki va tamaka va tizrela Yehovha hi ku dumbeka nambi loko va kumana ni mindzringo. Vone va tiyisa lipfumelo dzravu hi ku tsrhamela ku yanakanya hi swidumbiso swa Yehovha mayelanu ni wumundzruku.